JOH. DE HEER
DÉ ÉÉMLANDEn
Donderdag29September 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31 e Jaargang No. 78
HEVIGE BRAND INDE
BRUSSELSCHE
CENTRALE
Schade van 150 millioen
francs
VON PAPEN'S VERKLARINGEN
BAREN OPZIEN
BLOEDIGE GEVECHTEN ÏN
MANDSJOERüJE
Het veilige Huis
KABINETSCRISIS IN
ENGELAND
HENDERSON EN VON NEURATH
HUISTOE
Licht op
7 uur 15 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
AMERSFOORTSCH DAGBIAB
ABONNEMENTSPRIJS pe' maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
week (me» gratis verzekerlag tegen ongelukken I f 0.17l/r
Blooenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke oummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 511
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsuummtf
elke regel meer f 0.25 Llefdadlghclds-advertentiën voor dt
helft van den prijs. Kleine Advertentien „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra 1 0.05
Japan wapent zich koorts*
achtig. Tegen welk land is
deze actie gericht?
Ilijkons een bericht uit Tokio komen bij
militaire attache's der buitcnlandsche
gendheden nagenoeg eiken dag uitvoc-
bcrichtcn uit alle declcn van Japan
ncn, volgens welke overal met koorts-
"ttigc haast militaire voorbereidingen
den getroffen.
erschcidcne van deze berichten kunnen
worden gecontroleerd, van de juist-
d van andere kan men zicli echter zon-
veel inocitr overtuigen en do algc-
?ne indruk is, dat Japan toebereidselen
!t voor den grooten oorlog, die onmid
ijk voor de deur staat. In elk geval
•kt dc bewapeningslndustric dag cn
li: cn zoowel uit Europa als uit de Ver
fde Staten komen munilictransportcn
ncn. Grootc hoeveelheden oorlogstuig
in den laatsten tijd te Daircn aangc-
jen, bij Amei ikaansche fabrieken lig-
op vrachtauto's, gewone auto's cn mo-
n belangrijke Japansche bestellingen
vervoer gereed en de opslagplaatsen
bepaalde chemicaliën nemen in Japan
geweldige wijze toe.
it dc toestand inderdaad ernstig is,
e voorts blijken uit het feit, dat Japan
«materialen heeft besteld voor dc uit-
ding van zijn in strategisch opzicht
belangrijke spoorweglijn, die de spoor-
cn van Korea met die van Mandsjocrije
verbiriden.
ovenstaande hizonderheden ontleenen
aan een United Pross-telegram, dat
in de Neuc Zürcher Zeitung tegenko
cn waarin verder wordt vastgesteld,
er omtrent dc bedoelingen van Japan
hoofdzaak een drietal lezingen de ronde
let meerendeelder Amerikaanschc en
ele Europeesche waarnemers zijn de
matting toegedaan, dat deze voorbcreidsc-
.n de eerste plaats tegen de sovjetunie
gericht; in verscheidene kringen te
iio gelooft men, dat Japan, al lijkt er
•Js eenigen tijd een ontspanning te zijn
letreden in de betrekkingen tusschen
iio en Moskou, van plan is zoo spoedig
'gelijk een oorlog mot den bond van
jctrepublieken uit te lokken, teneinde
dal van den Amoer en Wladivvostok
ettcn, voordat de Russen hun transsibc-
then spoorweg uitbreiden door den aan-
van een dubbelspoor.
Keer andere kenners zijn van gevoelen,
de Japansche oorlogsvoorbereidingen
Rusland gelden, maar de Vcreenigde
den, waarbij men minder denkt aan een
Mnschen aanval op Amerika dan aan
afweer van een Amerikaanschen aan-
Ondertusschen reageert men van
ierikaansche zijde hevig verontwaardigd
het te berde.brengen van deze mogelijk-
Men legt er 'den nadruk op, dat het
•noruisch bestaan van Japan in aanzien
de mate afhangt van den verkoop zijner
Ae zijde aan Amerika, alsmede van de
werking der Amerikaansche katoen en
om deze en tal van andere redenen
ide partijen het grootste belang hébben
vredelievende betrekkingen.
)e zienswijze cener derde groep van mi-
iire beoordeelaars komt hierop neer, dat
'apansche oorlogsvoorbereidselen slechts
definitieve verovering cn „zuivering"
Mand6joerije ten doel hebben; zij ge
ven niet, dat Japan oorlog zoekt met een
derc mogendheid, maar meenen niette-
dat het met de mogelijkheid van een
gelijken oorlog rekening houdt cn zich
'dijk daarop voorbereidt.
k Japansche legerleiding maakt er geen
itim van, dat zij van zins is binnen af
maren tijd tot groote operaties in Mand-
'«njc over te gaan. Tot dusver heeft men
n maar weinig ondernomen, omdat de te
?è'en velden tot nog toe bedekt zijn met
opgeschoten plantengroei, zoodat de
den Chineeschen vrijscharen een prach
gelegenheid biedt om zich te vcrschui-
Zoodra echter de akkers in stoppel
'den zijn veranderd, zullen dc Japanners
achldadig optreden. De Japansche 6chat
dat zich in Mandsjoerije honderddui-
'd leden van vrijscharen bevinden, mo-
mkschien overdreven zijn, maar niette-
1 loopt het aantal ongeregelde soldaten
in de tienduizenden,
bet heet, worden zij ondersteund
:r Nanking en Tsjang Hsoe Liang; wan
•r er aan deze 6teunverleening geen eind
iïlt. dan zullen de Japanners gelijk zij
schijnen te hebben gedreigd „dra-
l5,che maatregelen" nemen, waaronder
^zetting van Tientsin, Peking, Nanking
het dal van den beneden-Jangtse moet
Tden verstaan.
de argentijnsche senaat voor
toetreding van argentinië tot
den volkenbond.
nos Aires, 28 Sept. (V.D.) Met
Mc meerderheid van 6temmen heeft de
'*ntjjnschc Senaat het voorstel tot weder-
toeding van Argentinië tot den Volken-
goedgekeurd.
De geheele stad en een groot deel van
de provincie stroomloos
Brussel, 28 Sept. (V. D.) Hcdcnmid
dag te ongeveer half twee is in dc clec-
trische centrale van Brussel een kortslui
ting ontstaan. Er ontstond een brand,
welke onmiddellijk oversloeg op de twaalf
turbines, die zich daar. bevonden. Het dak
van de centrale is ingestort. Een arbeider
werd levensgevaarlijk gekwetst. Dc gevol
gen welke deze brand met zich sleept zijn
nog niet te overzien, daar slechts een enkel
bijstation van 3(5.000 P.K. behouden is ge
bleven. Als er geen wijziging in den toestand
komt, zal morgen geen telefoonverkeer met
de hoofdstad meer mogelijk zijn. De gchccle
stad is zonder electrischen stroom, zoodat
het openbare leven zoo goed als geheel stil
ligt. Dc schade wordt geraamd op 100 mil
lioen francs.
Nader wordt gemeld: De bladen konden
hedenavond niet verschijnen. Een ontzag
lijke menschcnmenigtc bevindt zich langs
liet kanaal van Willebroek hij de Pract-
brug, waar de cleclrische centrale is ge
legen.
Dc cleclrischc centrale, welke door het
vuur totaal werd vernield, was een gebouw
van ongeveer 100 M. lengte, 25 M. breedte
cn 20 M. hoogte. De centrale ontving stroom
van de „Interbrabant" op een sterkte van
36.000 volt en moest deze herleiden tot 5000
volt. Daarop werd de stroom door middel
van feeders verdeeld over dn verschillende
bijstations van de stad op een sterkte van
220 en 110 volt. Daar nu deze feeders, van
de centrale uitgaande, door den brand wer
den vernield, zit geheel Brussel zonder licht.
Men behelpt zich rnct kaarsen en petro
leumlampen. Bioscooptheaters en schouw
burgen zijn gesloten; avondbladen zijn niet
verschenen, met uitzondering van „Le Soir".
Ook van de gemeenten in dc provincie
Brabant zijn zonder stroom. Dc schade door
het vuur veroorzaakt wordt thans geschat
op 150 millioen francs.
de benoeming van den rijks
commissaris voor pruisen.
Leipzig, 28 Sept. (H. N.) liet staats-
gcrcchtshof heeft den termijn voor de be
handeling van hét protest tegen de benoe
ming voor den rijkscommissaris voor Prui
sen thans op 10 October vastgesteld.
auto in den rijn gereden.
Mainz, 28 Sept. (V. D.). In den afgcloo-
pen nacht, passeerde een auto hij het sta
tion Kastel een overweg, die naar eon weg
langs den Rijn voort cn door een slag
boom is afgesloten. De baanwachter open
de den slagboom om de auto te laten pas-
seeren. Toen hij vanmorgen werd afgelost
merkte de baanwachter, dat de sporen van
de auto van den weg af naar den Rijn
leidden. In de rivier vónd men inderdaad
dc auto, 31/2 M diep onder water. Met be
hulp van een kraan werd de wagen go-
licht. Binnenin vond men het lijk van een
32-jarigen reiziger van een automobiel
firma uit Darmstadt. Volgens ooggetuigen
heeft het slachtoffer tot gisteravond laat
in een cafó met een vroolijk gezelschap
gezeten.
De Franschen hadden niel too n
scherp antwoord verwacht
Gcnèvi', 2 8 Se p t. (V. D.) De verklarin
gen aan den üujtschcn rijkskanselier Von
Papen over do Zondag door den Franschen
minister-president Mcrriot gehouden rede
he)>ben hier gioot opzien gewekt cn worden
levendig besproken.
Dc Fransciie delegatie is onmiddellijk van
den tekst dor verklaring op dc hoogte ge
steld. liet verluidt, dat men van Franschc
zijde niet had verwacht, dat dc Duilscho
regeering op deze wijze onmiddellijk op de
beschuldigingen van ïlerriot zou antwoor
den.
In Franschc kringen wordt toegegeven,
dat men een dergelijk zakelijk cn scherp
antwoord niet had verwacht. Dc verklarin
gen van V011 Papen worden dan ook be
schouwd als een volledige afwijzing van het
Fransciie standpunt. Vorder verluidt, (lat
ïlerriot Woensdagochtend zeer ontdaan was
over de aanvallen in (le Duitscho pers.
De indruk in Kngelschc kringen te Ge
neve schijnt minder ongunstig te zijn.
Sjanghai, 28 Sept. (V.D.). De Chinee-
schc pers meldt, dat in Mandsjoerije bloe
dige gevechten hebben plaats gevonden tus
schen Japansche troepen en Chinecschc vrij
scharen. Dc vrijscharen, die ongeveer 4000
man sterk zouden zijn, hebben de stad Fa-
koe, ongeveer 80 K.M. ten N. van Mockden,
bezet. Bij het gevecht zouden 100 Japanner9
zijn gedood.
Ook in dc omgeving van Tsjocngtsjoc zou
den de vrijscharen succesrijke aanvallen
hebben gedaan, terwijl het station van Tsit-
sikar onder vuur werd genomen. Ten O.
van Tsitsikar werd dc spoordijk vernield.
II.
Een van mijn tantes woont in een dorpje
in het Oosten van ons land. Ze is nog wat
ouderwntsch en dat. is waarschijnlijk wel
tc rede, waarom zij nog geen elcctriciteii,
111 huis heeft. Ze vindt het electrisch Jicht
zco „koud".
Maar haar dochter zou zoo gaarne clcc
trisch licht op haar kamertje hebbeen.
„Je hebt tegenwoordig zulke snoezige
•ampekappen", zei zij mij onlangs, toen ik
np een fietstocht door dc Achterhoek ten
lachije bij mijn "(ante overbleef. Ik knip
oogde eens tegen haar, want ik geloof, dat
zij om een heel andere reden electrisch licht
wil hebben.
Toen ik eens haar gezellig kamertje, bou
doirtje, noemen de ITaagschc meisjes van
haar leeftijd zoon meisjes-liokje, ontdekte,
ik een romannetje, dat Marietje geloof ik
wel graag zou willen lezen, als zij Tante al
„goeden nacht" gezegd heeft.
Maar dat kan ze nu niet, omdat Tante er
oen eigenaardige gewoonte op nahoudt. 11;
heb dat ondervinden, toen ik dien bewus-
len nacht daar logeerde.
Ook ik had m'n gastvrouw een „wel te
rusten" gcwenscht en was naar dc logeer
kamer gegaan. Tante moest „de boel p.og
wat opruimen", maar zou ook gauw naar
boven gaan. Ik ging dc krant nog wat
lezen, toen ik Tante in eens hoorde roepen*
„Marictje, denk 'e er' om? Ik draai de
hoofdkraan dicht"! Marietje riep daarop.
,Ja moeder, ik sliep bijna al!"
Maar ik hoorde haar spoedig uit bed
taan, snel heen en weer loopën en weer in
lied stappen. Ik begreep dat Marictje nog
had liggen lezen en daarmede mocsi zij
uitscheiden, omclat Tante meende veilig
thuis te zijn, wanneer ze de hoofdkraan
dichtdraaide.
Den volgenden morgen vroeg ik Tante
waarom ze voor den nacht altijd de hoofd
kraan van het gas sloot. Natuurlijk meende
-ze zoo in het belang van de veiligheid to
handelru en even natuurlijk was zij wel
wat verbaasd, toen ik dat niet veilig vond.
„Kijk eens Tante", zei ik haar toen, „stel
nu eens dat Marietie noc.wat in bed gaat
le^en en.
„Dat doet ze niet, onderbrak mij Tante,
oenigszins boos, terwijl Marietje toevallig
juist wat van den grond moest oprapen.
„Natuurlijk niet Tante", zei ik, „dat weet
ik wel, maar ik lees nog wel eens als ik in
bed lig. En ik weet bijna zeker, dat Maric-
tjes' vriendin, die hier wel eens komt logec-
ren, dat zeker doet".
„Nu Tante", zoo vervolgde ik", reken nu
maar dat Annie hier logeert, cn dat zc, na
dat ze U goeden nacht gewenscht heeft, nog
wat gaat liggen lezen. Opeens hoort ze U
roepen, dat U de hoofdkraan dichtdraait. Ze
wil nog gauw even de zin uitlezen en a'.s
het kan het hoofdstuk. Maar daat gaat plot
seling het licht uit. Annie springt het bed
uit, draait in haar schrik het kraantje wat
heen cn weer en stapt weer in bed, natuur
lijk in de veronderstelling, dat ze liet kraai:
tje heeft dichtgedaan. Intusschcn staat het
kraantje open".
„Maar de hoofdkraan is dicht, dus er
gebeurt niets", merkte Tante ter snede op
„Neen, dan gebeurt er nog niets", ant
woordde ik", maar den ochtend daarop
staat liet dienstmeisje vrceg op, cn haai
eerste werk is de hoofdkraan Aan het gas
rpen te zotten. Onze logé draait zich dar
nog eens lekker om. Als het 9 uur, of half
tien is geworden, bezint u zich te verwon
deren Tante, dat ze nog niet is verschenen
Om tien uur of lialf elf begrijpt u er niets
van dat zc cr nog niet is. Maar u wacht
tot 11 uur om het dienstmeisje naar boven
(e sturen. Die krijgt op haar kloppen op do
logoerkamerdeur geen gehoor. U gaat zelf
naar boven. Maar e\cnmin verneemt 11 ant
woord op uw herhaald geroep. Wel krijst
u een gaslucht in uw neus. E11 dan slaat 11
de schrik om het hart. Dc deur wordt mol
vereende krachten opengedrukt, of u.haalt
er den smid bij. En als eindelijk de deur
open is, vindt U Uw logé bewusteloos in bod
liggen".
Laten wc dit verhaal, dat meer dan eens
precies zoo in werkelijkheid is gebeurd, nu
maar ecu blij einde geven. De dokter werd
gehaald en deze bracht de logé weer bij.
Dus Tante, draai des avonds nooit de
hoofdkraan dlchtl Alleen als u voor een
paar dagen het huis sluit, dan is er wel
wat voor .te ^zeggen.
Ir. R..A. GORTER.
Drie ministers afgetreden
L oude n, 28 Sept. (V. D.) Zooals wei d
verwacht, is het resultaat van de heden
gehouden kabinetszitting geweest, dat de
drie ministers Snowden, sir Herbert Samuel
cn sir Archibald Sinclair, minister voor
Schotland, hun-functie hebben neergelegd.
Londen. 2 8 Sept. {V. D.) In het offi-
cieclc communquó, dat 11a afloop van de
kabinctszilting werd uitgegeven en waarin
van het ontslag van Snowden, Samuel cn
Sinclair mcdedeeling wordt gedaan, wordt
verklaard, dat de drie uitgetredencn uitstel
verlangden van dc door dc overeenkomst
van Ottawa noodig geworden wettelijke
maatregelen. Toen dc meerderheid van het
kabinet zulks onmogelijk achtte, dienden zij
hun ontslag in.
Londen, 2 S Sept. (V. DDe volgende
liberale departementale functionarissen
hebben eveneens ontslag genomen:
Isaac Foot, onderstaatssecretaris van liet
Mijnwezen;
Markies van Lothian, onderstaatssecreta
ris voor lndiè;
Sir Robert Hamilton, onderstaatssecreta
ris van koloniën;
II. Graham White, assistent van den post
meester generaal;
W. Russell Ren. Allendale, Mackenzie
Wood en Johnstone.
Londen, 28 Sept. (IJ. X.) Macdonald
heeft ook uit naam van lord Sankey en mi
nister Thomas een verklaring gepubliceerd,
waarin hij betoogt, dat een hoven de par
tijen staande nationale regeering voorloopig
aan het bewind moet blijven. 0. a. mot liet
oog op de economische wereldconferentie.
Dc opvolgers.
L011 den, 2 8 Sept. (V. 1).) Dc koning
heeft de ontslagaanvrage van de ministers
Lord Snowden, Sir Herbert Samuel en Sir
Archibald Sinclair aanvaard cn cr in toege
stemd dat Sir John Gilmour, die sinds 1931
minister voor Landbouw was, de porte
feuille van blnncnlandsche zaken ver
krijgt; majoor Elliot, tot nu toe conservatief
financieel secretaris voor de schatkist, mi
nister van Landbouw wordt en Sir Godfrey
Collins, liberaal nationaal parlementslid,
benoemd wordt tot minister voor Schotland.
Een opvolger voor Lord Snowden is nog
niet benoemd.
Het was bekend dat Samuel cn zijn libe
rale aanhangers tegen de beslissingen van
dc Ottawa-conferentie zijn cn in een heden
avond gepubliceerde verklaring zetten zij
uiteen, dat zij het met de politiek der regce-
ring, voor zoover deze andere dan fiscale
maatregelen betreft, eens zijn.
In den namiddag heeft het kabinet, zon
der de afgetreden ministers, een bijeenkomst
gehouden, waarin de gewone staatszak# 11
werden behandeld. Vrijdag zullen dc bc
sprekingen worden voortgezet.
De leden van de nationale liberale groep,
welke onder leiding staat van Sir John
Simon, hebben niet hun ontslag aange
vraagd.
Gespannen DuitscfcFransche
betrekkingen
G e n v e, 2 8 Sept. (V. D.) In goed inge
lichte kringen verwacht men niet meer, dat
er een onderhoud tussohen ïlerriot en Von
Neurath zal plaats hbebbcn. De atmospheer
in de Duitsch-Fransche betrekkingen wordt
hier algemeen als zoodanig gespannen be
oordeeld, dat zakelijke resultaten van di
rect Duitsch-Fransche besprekingen niet
meer te verwachten zijn. Beide ministers
namen hedenmorgen deel aan dc volken-
bondsvergadering, doch een ontmoeting had
niet plaats.
ïlerriot is voornemens, volgens mededec-
lingcn van Fransche zijde, Donderdag in dc
Volkenbondsvergadcring een grootc rede t*>
houden.
Geneve, 28 Sept. (V. D.) Tijdens de
vergadering van de Volkenbonds-Asscm-
bléc hadden Von Neurath en Henderson in
dc wandelgangen een kort onderhoud. Hen
derson vertrekt vanavond naar Londen, om
een vergadering van liet bestuur van de Ar
beiderspartij bij tc wonen.
Gcnèvc, 2 8 Sept. (H. N.) De D ui (schc
minister van buitcnlandsche zaken von
Neurath is vanmiddag uit Genèvc naar Ber
lijn vertrokken. In de kringen der Duitscho
delegatie wordt er op gewezen, dat dit ver
trek reeds vroeger vastgesteld was. Het is
nog onzeker of en wanneer von Neurath
naar Genève zal terugkeeren. Wat Duitsch-
lands houding in het ontwapeningsvraag-
stuk betreft, deze is onveranderd gebleven.
Duitschland blijft dus afwachten, of nadere
voorstellen zullen worden gedaan.
BUITENLAND.
Dc indruk van Von Papon's verklaringen.
(Eenstc Blad pag. 1).
Dc kabinetscrisis in Engeland.
(Eerste Blad, pag. 1).
Henderson cn von Neurath uit Genève
vertrokken.
(Eerste Blad, pag. 1).
Hevige brand in (le elcctrisclie centrale
te Brussel.
(Ecrsto Blad, pag. 1).
stadsnieuws.
Vergadering van de IJsvcreeniging.
(Eerste Blad, pag. 3).
De eerste opvoering van dc revue ,,'n Geel
Bandje meneer!" in Dassi's schouwburg
loge. (Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het K. N. M. I. te Do
Bilt.
Hoogste barometerstand: 772.9 to Stettin,
Laagste barometerstand 74-4.9 te Vardö.
Verwachting: Matige, tijdelijk toenemen
de O. tot Z. wind, later toenemende be
wolking, aanvankelijk nog weinig of geen
regen, weinig verandering in temperatuur.
In het W. en Z. nam de hooge druk in
betcckenis af. Thans is dc kern over Po
len cn de randstaten gelegen. Vooral ook
over Frankrijk daalt de barometer. Do de
pressie in het hooge N. trok verder naar
het O. Over IJsland is dc luchtdruk stij
gende, dc groote daling van den barome
ter in liet Z. vormt een bedreiging voor ons
mooie weer, doch lie; is waarschijnlijk, dal
dezo depressie-invloed zich morgen nog
niet zal doen gelden, omdat voorloopig
nog droge lucht uit het Z.O. over ons
land wordt aangevoerd. Over Duitschland
cn de Britschc eilanden heerscht nog rus
tig weer met vrijwel onbcwolktcn hemel;
naar het Z. en N. neemt zoowel de wind
sterkte als de bewolking toe. Over de
Noorschc kust stormt het. De N.-dcpressie
draagt vrij veel regen. In het Z. had y
scillc 21 m.M. onweersregen.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
MODERNE BONTKRAGEN
Persainer
Bizam
Caracul
Lam
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Ook voor piano's het
goedkoopste adres.
politieke moorden.
New York, 27 September (V.D.). Berich
ten uit Havanna maken melding van het
feit, dat de politieke moordaanslagen voort
duren. Bij een aanslag werd het lid van het
huis van afgevaardigden Miguel Angel
Agiar, die de rechterhand was van den vroe-
geren president Menocal, doodeïijk gewond.
Zeven bandieten schoten de drie gebroeders
Dcandrade, die leiders zijn van dc tegen de
rcgcering-Machado gerichte beweging, neer.
Twee van hen werden op slag gedood. De
derde is ernstig gewond. De bandieten kon
den ontkomen.
New York, 27 September (V. D.) Uit
Havanna wordt gemeld, dat Clemente Vas-
quez Bcllo, de president van den Cubaan*
schen senaat en leider der liberale partij,
intiem vriend van staatspresident Macha-
de, op zijn landgoed door een bende ic over
vallen en doodgeschoten.
internationaal congres van oor-,
neus* en keelartsen.
Madrid, 27 Sept. (V.D.) Heden werd te
Madrid in tegenwoordigheid van het ge
heele corps diplomaljque het tweede inter
nationale congres van oor-, keel- en neus-
specialisten door den president der repu
bliek plechtig geopend.!
