AMERSFOORT SCH DAGBLAD terdag 15 October 1932 31e Jaargang No. 92 VIERDE BLAD IN STRIJD MET DE GRONDWET" „TEGEN DE REGEERING DER BARONNEN" DE BESPREKINGEN TE LONDEN DE BESPREKING VAN 'T RAPP0RT-LYTT0N HERZIENING BEPLEIT DER VREDESVERDRAGEN HERZIENING DER FRANSCHE DOUANETARIEVEN HERSTEL DER MONARCHIE IN DUITSCHLAND? herpe kritiek te Leipzig van den Beierschen vertegenwoordiger eipzig, 13 Oct. (H.N.) Vanmorgen zijn r het 6taatsgerechtshof de beschouwin- over de bevoegdheden, welke uit art. al. 1 van de grondwet kunnen worden eleid, voortgezet. Prof. Bilfinger (Hallc) oogde als vertegenwoordiger van de rijke eering, dat het standpunt van Beleren t juist is en beriep zich op een geheim rdrag, dat 23 Nov. 1871 tusschen het rijk Beieren is gesloten, volgens welke een iuestratie van Beieren door het rijk on gelijk is. Vervolgens besprak hij de vraag het rijk een commissaris voor Pruisen n aanstellen. Als men zich op het stand- ni stelt, dat een regecring onder den ang van een motie van wantrouwen moet treden, zou ook de rijksraad onwettig sa- engesteld zijn, daar men verschillende re- ringcn, die aan het bewind zijn, niet het •ht zou kunnen toekennen, vertegenwoor- bre in den rijksraad te benopmen. Dr. Brecht maakte hier de Interruptie- n hoe staat het dan met den rijkskanse- ir?*', wat veel vroolijkheid verwekte. Prof. Ifinger besprak vervolgens de verhouding »chen bet rijk en de landen, die vooral t het gezichtspunt van een gemeenschap n belangen moet worden beschouwd. Leipzig, 13 Oct. (V.D.) Hedenochtend erd het proces Pruisen contra het Rijk or het Rijksgerechtshof voortgezet. President Bumke stelde aan de orde de •estie op welk oogenblik een landsregec- ng tengevolge van handelingeu in strijd jet de wet, met de belangen van het rijk of oor hoogverraad ophoudt een grondwettige ndsregeering te zijn. Het woord was daarna aan prof. Na- aisky als vertegenwoordiger van Beieren, ij verklaarde: Hier in Leipzig wordt over verhouding tusschen de staten en het jk beslist In deze zaal wordt een stuk aitsche geschiedenis gemaakt. Het is te atreuren, dat deze juridische strijd op deze fjze noodig is, doch het is niet te vermij- «n geweest, omdat de rijksregcering de ationale grondbeginselen van bet rijk, na- ;elijk den vorm van bondsstaat, verloo- fiend heeft. Daarom reeds alleen is het ptreden van Beieren en Baden gegrond, 'et rijk heeft een machtspositie ingeno- ?n, welke het wil legalisecren. Wij ech- er willen het bedreigde recht behouden. )e Pruisische vertegenwoordigers willen et ontnomen recht herkrijgen. Artikel 48 uitsluitend voor de uiterste noodzaak in et leven geroepen. Voortgaande verklaarde prof. Nawaisky, lat de grondwet van Weimar zeker niet den ijkspresident de macht van het geweld ieef: willen geven. Het denkbeeld, den pre sent eon dergelijke macht te geven, waar over gisteren ook de rijkskanselier in zijn ede te München sprak, is een doel der toe- ornst. Het is geen wet voor dit oogenblik. ,Vij kunnnn de partijen niet uit het staats bon verwijderen. Zij zijn er. De rijk6grond- i=vet kan ten opzichte van dit feit evenmin e pluraliteit bestreden hebben. Door het P'redcn van de rijksregeering op 20 Juli istaat GO procent der landen niet meer. rest, 40 procent van het rijk, geniet al- fen nog het genadebrood van het federa- isme. De rijksregeering heeft zich gestooten "an den vorm der critiek van Severing. Vat Severing bij zijn publicaties in de Vor- vnrls gedaan heeft, was niets anders dan akelijke critiek, waartoe hij het recht toeft. In een vergadering zeide hij: Jaagt de jksregeering weg. Natuurlijk meende hij jet het stembiljet. Het optreden van het "'Jk is in 6trijd met de grondwet. De com- elsoriale regeering berust op den wil van vreemden, op dien van den rijkspresident, öe rijksregeering draagt-de verantwoorde lijkheid ook voor de werkzaamheid van ton rijkscommissaris. De rijksregeering is Michaamd in den rijkskanselier; hij is zelf rijkscommissaris. Hij is dus van zijn daden aan niemand, behalve aan don rijkspresi- dpnt, verantwoording schuldig. In de be vrijding van de rijksregeering wordt ten slotte gezegd: „Men zal toch niet een po lling willen doen de. geheele kwestie van zijde van den rijksraad aan de orde doen stellen". Hier wordt echter een gedaan de zetels in den rijksraad van do landen door commissarissen te doen kzetten en dit is in strijd met de grond- v.eL De rijkskanselier fel aangeval len door prof. Heller. prof. dr. Heller, vertegenwoordiger der 6l>chal-democratische landdagfractie ver klaarde, dat het optreden tegen Pruisen zonder voorbeeld in de geschiedenis is. Een Vergclijking met den Amerikaanschcn bur- Soroorlog is niet mogelijk. Pc rijksgerechtshof president moest prof. leller tot de orde roepen toen deze nogmaals 'échtte, zónder dat daartoe reden was, do vertegenwoordigers der rijksregeering te ^crzoeken de redenen voor de ontheffing der Pruisische ministers uit hun ambt uit- 160 te zetten. De ontheffing heeft plaats ?etad, aldu6 prof. Heller, omdat de rijks kanselier de partijpolitiek van deze minis ters niet passend vond en omdat hun eoci- ^-democratische overtuiging hem te las tig was. Aan Duitsch-nationale ministers in Pruisen zou bij een gelijk optreden iets dergelijks niet zijn overkomen. De geheele actie bad uitsluitend een partijpolitiek doel: de sociaal-democraten uit de regee ring en bet bestuur to zetten en door an deren te vervangen. De ministerie-direktor dr. Brecht ver klaarde, dat een land6regeering niet afgc zet kan worden, wanneer de grondwet van het land niet in 6trijd is met die van hel rijk. Door welke handelingen een derge lijke regeering echter in strijd komt met de grondwet, behoeft in dit proces niet te worden onderzocht. Het is onjuist, dat de rijksregeering zich door dit optreden een meerderheid in den rijksraad heeft willen verzekeren om de reorganisatie van het rijk door te zetten. Bij de voortzetting van het proces is liet staatsgerechtshof overgegaan tot de be spreking van de voorwaarden voor de be handeling van alinea 2 van art. 48. Dr. Bumke wierp daarbij verschillende vragen op, o.a. deze, of Pruisen op het standpunt staat, dat, wanneer de schuld van het in gevaar brengen van orde cn rust aan het rijk moet worden gegeven, de rijkspresi dent geen recht had op grond van art. 48 al. 2 in te grijpen. Prof. Schmitt sprak vervolgens over de voorwaarden voor een ingrijpen. Zoowel op grond van art. 48 al. 1 als ex. al. 2 kan de rijkspresident ingrijpen, wanneer hem dat uit politieke overwegingen noodig schijnt Wanneer een landsregeering of een landdag de machtsmiddelen van den staat mis bruikt door partijpolitiek, dan is Ingrijpen geboden. Oldenburg bijvoorbeeld kan zich fantastische dingen veroorloven, zonder orde en rust in gevaar te brengen. Maar als oen regeering de beschikking heeft over 200.000 politie-agenten en bovendien over het ijzeren front, dan heeft de rijkspresi dent meer reden tot een handelend optre den. Dr. Gottheiner verklaarde, dat de rijks regeering protesteert tegen de opvatting, dat zij 6chuld zou hebben aan de toestan den, die de maatregelen van 20 Juli ten gevolge hebben gehad. Hij las daarop een telegram van Von Gayl voor, waarin de rijksminister o.a. verklaart, dat hij zich herinnert, dat Severing heeft gezegd, dat de aanstelling van een rijkscommissaris voor Pruisen niet lang meer op zich zou kunnen laten wachten. Dr Brecht neemt stelling tegen het ver wijt, dat Pruisen tegenover het rijk een dreigende houding heeft aangenomen. Dr. Bumke protesteerde ertegen, dat de persoon van den rijkspresident bij de zaak werd betrokken. Sociaaldemocratische oproep tot het Duitsche volk Berlijn 13 Oct. (VD). De Vorwarts pu bliceert een oproep van het bestuur van de soc.-dem. partij onder het opschrift „Aan het Duitsche volk". Hierin wordt o.a. gezegd: Rijkskanselier von Papen heeft met zijn redevoering irr München de democrati sche republiek den oorlog verklaard. In plaats van een staatsmacht, die van het volk uitgaat, wil von Papen het conserva tieve begrip bij de genade Gods stellen. Hij eischt voor de landen de „grond wets- autonomie", d.w.z. het recht monarchie en klassenkiesrccht weer in te voeren. Hij verklaart, dat zijn regeering den wil cn de macht heeft de grondwet te veranderen. Hij zal echter voor zijn reactionnaire plannen noch een tweerderde meerderheid in den rijksdag, noch een meerderheid van alle kiesgerechtigden bij een referendum kunnen winnen, zonder welke een hervor ming op grondwettige wijze niet mogelijk is. De hem ten dienste staande pers geeft ondubbelzinnig te kennen, dat dit zal ge schieden langs den weg van een staats greep, door middel van inbreuk op de grondwet. Wannéér liet regiem der jonkers en de dictatuur van het grootgrondbezit in de grondwet worden verankerd, dan wor den daarmede het drukken der loonen en het drukken der ondersteuningen ver eeuwigd. De sociaal-democratie stelt zich te weer tegen de plannon van de regeering dér baronnen cn bereidt zich tot den tegenaan val voor. Volksgenooten, eischt met ons de onteige ning van het grootgrondbezit, de sociali seering der banken en der sleutclin- dustriccn, do planmatige leiding van het economisch leven tot het welzijn vari het geheel door een socialistischen staatswil. Hoe meer nat.-soc. in den rijksdag, hoe meer baronnen in de regcering. Slechts over den bereidwillig toegekeerden rug van Hitler is Von Papen aan de macht gekomen. OVERVAL VAN S.A.-LEDEN OP STAHLHELMERS. II a m b u rg, 14 Oct. (VD). Van Stalhclm- zijde wordt medegedeeld, dat in den nacht op Vrijdag omstreeks middernacht een groep jonge Stahlhclmers door S.A.Iedcn is overvallen. Andere Stahlhclmers scho ten te hulp. Een hunner werd door twee messteken zwaar gewond. Twee jonge Stahlhelmleden kregen eveneens messte ken. Door de S.A.-leden werden ongeveer 20 pistoolschoten gelost, die echter hun doel misten. De man, die de meeste schoten had gelost, werd door de Stahlhelmers ge vangen genomen en in handen gegeven van de politie. De overige S.A.-ledcn ont kwamen, Macdonald in contact met Berlijn? Londen, 13 Oct. (V. D.) Over de be spreking tusschen Macdonald en Herriot, dio hedenmiddag voortgezet werd, wordt van Engclsche zijde medegedeeld, dat deze slechts het karakter heeft gedragen van een vrije gedachten wisseling. Van Franschc -sijde wordt gesproken over een tegenplan van Macdonald met betrekking tot het Fransche ontwapeningsontwerp. In dit tegenplan zou do principieele erkenning van de Duitsche gelijkgerechtigdheid zijn opgenomen. Links Macdonald, rechts Herriot, die thans te Londen trachten een oplossing te vinden voor de moeilijkheden, in 't leven geroepen door het besluit van Duitschland. om niet meer ter ontwapeningsconferentie te verschijnen, zoolang zijn rechtsgelijkheid niet is erkend. Het H. N. meldt- Het bericht, dat Frankrijk van de Ver. St. een waarborg voor zijn veiligheid heeft verlangd, wordt zoowel door de Amerikaan- sche regeering als door den Franschen ge zant te Washington tegengesproken. Londen, 13 Oct. (V. D.) In Londen liepen heden gcruohten, dal. Macdonald contact beeft gezocht mePftTêriijn,teheinde zich op de hoogte te stellen van het stand punt van de rijksregeering ten opzichte van een reeks problemen, die nog besproken moeten worden, de plaats van de confe rentie, enz. Een bevestiging of ontkenning van deze geruchten werd niet gegeven. Wol wordt met klem ontkend, dat Macdonald een plan geheel gereed zou hebben. Japan bepleit een lang- durig uitstel Tokio, 13 October. (V.D.) Het tolegraaf- schap Sjimboen Rengo heeft een bericht gepubliceerd, volgens hetwelk de Japan- sche regeering heeft besloten in de Volken- bondsasscmblée voor te stellen het besluit nopens het rapport-Tytton later te nemen. Deze wensch wordt gemotiveerd met het feit, dat der Mandsjoeiijschc regeering drie of vier jaar respijt moet worden gegeven om te bewijzen, dat de in het rapport-Lyt- ton vervatte beschuldiging, dat Japan de vorming van de Mandsjoerijsche regeering heeft gesteund, niet juist is. Japan heeft een economisch belang bij Mandsjoerijc cn hoopt, dat te dien tijde ook daar orde zal hcerschen Geen Japansch voorstel in zake een bondgenootschap met Frankrijk. Tokio, 13 October. (V.D.) Dc perschef van het Japansche ministerie van buiten- andsche zaken heeft nogmaals tegenge sproken, dat Japan Frankrijk zou hebben voorgesteld een bondgenootschap aan te aan. Bij deze gelegenheid deelde hij voorts mede, dat de Japansche vertegen woordigers in het buitenland opdracht heb ben gekregen zich te wenden tot de regec- ringen der Volkenbondsmogendheden cn deze te verzoeken hij dc te Geneve te hou den besprekingen haar medewerking te willen verleenen. De Japansche regeering wil* te Gcnève extreme stappen zooveel mo- 1 ijk vermijden. WORDT DE BROER VAN IVAR KREUGER GEARRESTEERD? Stockholm, 13 Oct. (V.D.) Naar he denavond verluidt, heeft de crimineele po litie van Stockholm den Poolschen consul- generaal Torsten Kreuger, den broeder van Ivar Kreuger, z.g.' wegens onjuiste boek houding bij de geailleerdc N.V. Hoegbro- forsen, waarvan hij de zakelijke leiding had, verhoord. De onregelmatigheden zou den begaan zijn in de jaren 19221930. Men acht het mogelijk, dat Torsten Kreuger "ris in de eerstvolgende dagen zal wor den gearresteerd. LIBERAAL VERZET TEGEN PROTEC- TIONISTISCHE POLITIEK. Londen, 13 Oct. (H.N.) De Engelsche liberale partij heeft gisteren een protestver gadering tegen dc besluiten van de rijks- conferentie van Ottawa gehouden wegens do daarin vervatte protectionistische poli tiek. De vroegere minister van binncnland- sche zaken, sir Herbert Samuel, betreurde het, dat deze besluiten aan den vooravond van de economische wereldconferentie ge nomen zijn en sprak de hoop uit, dat deze conferentie een algemecno verlaging dei invoerrechten zal brengen. Italiaansche stem ten gunste van rechtsgelijkheid voor Duitschland Londen, li Oct. (V.D.) In een interview, dat dc News Chronicle met den leider der Italiaansche delegatie te Genöve, baron Rloisi, had, verklaart dc kabinetschef van Mussolini zich vóór de herziening van het verdrag van Versailles cn voor de erken ning der Duitsche gelijkgerechtigdheid. Italië staat geenszins vijandig tegenover den Volkenbond, doch het moet een Vol kenbond zijn, die geen onderscheid maakt tusschen groote cn kleine, tusschen over winnende of overwonnen staten Dat het verdrag van Versailles niet eeuwig kan blij ven bestaan, is reeds bew ezen door het feit, dat belangrijke onderdcelen ervan, bijvoor beeld de herstclclausule, reeds zijn herzien. Italië staat op het standpunt, dat het uiter mate onrechtvaardig is ^Duitschland als een weedcrangs-mogcndheid te behandelen. Italië is voorstander van herziening der vredesverdragen, omdat deze onbillijk zijn jegens Duitschland cn Hongarije. Italië heeft geen voorkeur of bijzondere sympa thieën voor een of andere partij in deze staten. Elke regecring in Duitschland of in Hongarije zou op 6teun van Italië in haar strijd voor gerechtigdheid kunnen rekenen. Duitschland was gedwongen zich uit de ontwapeningsconferentie terug Ic trekken, toen het geen volle gelijkgerechtigdheid in zake de bcwapeningskwestie kon verkrij gen. Duitschland mag terecht tastbare re sultaten van de ontwapeningsconferentie eischen. Het heeft lang genoeg vergeefs ge wacht. Wanneer Duitschland's èïsch van volle rechtsgelijkheid i6 vervuld, zal het wederzijdsche vertrouwen tusschen de mo gendheden toenemen cn zullen vele andere politieke kwesties opgelost worden. Economische onderhandelingen tusschen Berlijn en Parijs Parijs, 11 Oct. (V.D.) De Fransche vcr- eeniging voor industrie cn landbouw, die alle productietakkcn van Frankrijk omvat, publiceert een verklaring naar aanleiding van de komende Fransch-Duitsche econo mische onderhandelingen, die dezer da- n fo Parijs zullen aanvangen. In deze verklaring deelt dc vcrecniging mede, dat het Fransche ministerie van economische zaken thans reeds bezig is dc douaneta rieven aan een herziening te onderwer pen, om vervolgens geleidelijk over te gaan tot opheffing der contingenteerings- rnaatregelcn. Dc vereeniging voor industrie en landbouw heeft besloten, evenals in 1927, een studiecommissie in te stellen, die een onderzoek zal doen naar de economi sche betrekkingen tusschen Frankrijk en Duitschland, teneinde de regeering bij de komende onderhandelingen van advies te kunnen dienen. ARRESTATIE IN VERBAND MET DOCUMENTENVERVALSCHING. Parijs, 13 Oct. (H.N.) De officier van justitie heeft een vervolging ingesteld te gen Bouillon Lafonl, den voorzitter van den raad van beheer der Aéro Postale cn ver schillende andere personen in verband met de zaak der vervalschte documenten. ONTEIGENING VAN LANDGOEDEREN IN SPANJE. Madrid, 13 Oct II.N.) Het Staatsblad bevat een voorloopigc lijst van 156 perso nen, die aan de poging tot het verwekken van een opstand op 10 Augustus hebben deelgenomen en wier landgoederen thans zonder ecnigc vergoeding ten gunste van den staat onteigend worden. NIEUWE- ACTIVITEIT VAN HET ROODE LEGER BIJ HANKAU. S ja n g li a i, 13 Oct. (V.D.) De Nortnchina Daily News schrijft, dat de communistische troepen na hun nederlaag een nieuwe actie hebben ingezet tegen do Chineesche regee- ringstroepen en zijn opgemarcheerd tot in de omgeving van Hankau. Zij trachten Han 4au te omsingelen. OPSLAGPLAATS VAN WAPENS ONTDEKT. Hannover, 13 Oct. (V.D.) De politie heeft een omvangrijk wapendepot ontdekt, waarin o.a. 19 geweren, een zwaar machi nogeweer, 5000 schoten machinegeweermu nitie en een artilleriegranaat aamvezig wa ren. Het oordeel der EngeU sche pers Londen, 14 Oct. (V. D.) Dc inmiddels reeds door de rijksregeering tegengespro ken geruchten over de mogelijkheid van een herstel der monarchie in Duitschland vinden sterken weerklank in een deel der Kngelsche pers. De Berlijnschc correspondent vai) do Daily Telegraph verklaart overtuigende bewijzen voor een monarchistisch complot te hebben, terwijl do Berlijnsche corres pondent van dc Times juist zeer geruststel lend schrijft cn als zijn mecning te kennen geeft, dat het nog lang zul duren, alvo rens men op herstel der monarchie in Duitschland zal kunnen rekenen. Hij wijst erop, dat dc geruchten hun oorsprong vin den in de verklaringen, die do sociaal-de mocratische leider dr. Rudolf Breitschcid in een redevoering heeft gedaan. De Haagsche correspondent van de Daily Mail verklaart van den heer Kan te hebben vernomen, dat er geen woord waar is van de geruchten, dat dc ex-keizer zijn vertrek naar Duitschland voorbereidt. Dc cx-keizer zou Nederland 6lechts verlaten, wanneer Duitschland hem daarom zou verzoeken. De Daily Herald bevat een bericht uit Amsterdam, waarin gezegd wordt, dat de hofmaarschalk van den ex-kcizcr zou heb ben verklaard, dat Wilhelm weliswaar graag het huwelijk te Coburg zuu hebben bijgewoond, doch dat hij er niet aan had gedacht toestemming te vragen om naar Duitschland terug te kecren, al was het ook voor een tijdelijk bezoek. Do ex-keizer zou in Nederland willen blijven, totdat het Duitsche volk zijn terugkeer naar Duitsch land zou wcnschen. De Daily Telegraph wijdt een hoofdarti kel aan de zaak, waarin het blad de „mo narchistische gedachte" tegenover een „mo narchistisch complot" stelt en erop wijst, dat in dc vredesverdragen slechts de kei zer zelf wordt genoemd. Als men den ox- kroonprins wil brandmerken als „oorlogs misdadiger", moet men niet vergeten, dat ook Von Hindenburg op de lijst van „oor logsmisdadigers" heeft gestaan, een lijst, die gelukkig inmiddels reeds lang vergoten i6. Dc geestdriftige wijze, waarop c(c kroon prins bij Stahlhelra- cn andere demonstra ties wordt ontvangen, bewijst tcven6, dat er in de pubFeke opinie in Duitechlanil iets veranderd is MOORDAANSLAG TE TSJANGTSJOEN. Moekden, 14 Oct. (V.D.) Het lid van den Mandsjocrijschcn staatsraad Li Ji Sjocn werd, terwijl hij in een hotel tc Tsjangtsjoon zat te dinccrcn, door den gouverneur van Hailoeng Kiang, generaal Sji Yoean, met een bijl aangevallen cn neergeslagen. Hij werd zóó ernstig ge wond, dat men voor zijn loven vreest. Ge neraal Sji Yoean beschuldigt Li Yi Sjoen ervan hem te hebben willen dwingen zijn gouverneurspost op te geven. De daad heeft in Tsjangtsjocn groot opzien ge baard. HOOVER EN ZIJN VROUW UITGEPUT. Zooveel handen hebben zij gedrukt. N e w-Y o r k, 14 Oct. (II JsT.) Bij een recep tie van dc Amerikaansche juristenvereni ging hebben president Hoover en zijn \touw niet minder dan 4000 personen dc hand moeten drukken. Dit duurde niet min der dan 2 uur. Na afloop daarvan was het prcsidentieele paar geheel uitgeput. EEN RAKET-START TE BERLIJN? B e r 1 ij n, 13 October. (V.D.) De gouver neur van Brandenburg heeft een verzoek schrift in behandeling van den bekenden raket-constructeur Tilling om toestemming te verleenen voor het afschieten van een raket op het terrein van de centrale vlicg- haven van Berlijn. Ingenieur REINHOLD TILLING. Ingenieur Tilling is voornemens Zondag op het vliegterrein Tempelhof zijn nieuw- te vleugelraketconstructie te probeeren. Bij deze constructie is het doel te trachten dc raket, indien mogelijk, onbeschadigd op de aarde te doen terugkomen door het ont plooien van twee vleugels tijdens den vaL Op deze wijze wordt een glijvlucht voor de raket tot stand gebracht.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 11