DE SCHOONE TOEKOMST DER JEUGD BEVROREN NEGERS NOG STEEDS NIEUWE Motor- en RegenkSeeding Dat weet de grootste, dat weet de kleinste. Stan daardbrood is het aller f ij nst e, Luxe Bakkerij „de Standaardopgericht 1896 lel. 995. Soestetweg 7l'73>75. Fa. H. ELZENAAR KRUSCHEN SALTS H. M. WATELER—v. DIJK J. VOMK Wzn. 'T RAADSEL-KREUGER Concertgebouw „DE VALK" P. Groenhuizen-Schatorjé BANKETBAKKER KOK C. DE JAGER HOEBEN 1 Beter dan ooit ondanks de crisis I door PROF. Dr. GLENN FRANK, President d«- aas «rsiteit van Wisconsin. Zelden verschijnt er een artikel waarin de toekomst onzer jeugd wordt besproken. Met genoegen plaatsen wij daarom onder staande lezenswaardige denk beelden van een bekwaam Amerikaansch ondcrwijs-des- kundige. In alle staten van do Unie zijn er huis gezinnen, waar de gedachten zich richten op één punt, waar ernstig wordt beraad slaagd over de toekomst van ongeveer 135,ÜÜO jongelui, die hoogescholen cn uni versiteiten, ongeveer 660,000 die middel bare scholen hebben afgeloopen. Oudere mcnschen maken zich bezorgd over de na deelige gevolgen, die de toekomst voor bun zoons en dochters, voor de jongelui en meisjes uit hun kennissenkring zal heb ben, als zij zich een weg moeten banei: in een wereld van werkloosheid, een we reld, die hun geen kansen meer 6chi.in te bieden. En nu is het in werkelijkheid voor de jeugd nog veel moeilijker, dan d< Onder* p""%r,c~,,on f-Tet js tnr-h r een tijd van onrust en overgang, als zij uit de bescherming van collegezaal of school lokaal in de vreemde, drukke wereld moe ten treden, zelfs al heerecht daar de grootst mogelijke welvaart. Die verandering is altijd een van de moeilijkste perioden van hun leven. Allerlei gevoelens van vrees vervullen hen aangaande den eersten stop van hun loopbaan en aangaande de vele stappen, die nog moeten volgen. En dit jaar zijn die angsten verdriedubbeld, door de ontwrichting op economisch en maatschappelijk gebied, door de politieke onrust, welke wij meemaken. Elk overzicht van den toestand dezer jongelui, die de leiders en bouwers van de toekomst moe ten worden, kan niet anders dan ontmoe digend zijn. Niemand kan zeggen in welke mate het gedwongen nietsdoen een scherp verstand, een gezonde eerzucht of een fris schen levensmoed kan doen degencreeren De groote voordeelen voor de jeugd van nu. Als ik twintig jaar jonger wa« en deze crisis in de ,oogen moest zien, zou ik mij tot het uiterste inspannen om mij verder te ontwikkelen, mijn studie op een bree ders basi6 te stellon an ook de staatswe- .cnschappen te bestudecren. In de nieuwe wereld, welke uit deze crisis zal ontstaan, al al groote vraag zijn, naar meerdere be kwaamheid, betere opvoeding en algemeene ontwikkeling. Do slecht opgeleiden zullen geen kans krijgen. Zij, die slechts routine werk verrichten, zullen niet in aanmerking komen voor iets, dat de moeite waard is. Zij, die zich op een al te bekrompen wijze hebben gespecialiseerd, kunnen geen lei ding geven. Doch alles bij elkaar genomen heeft de thans opgroeiende jeugd kansen. zooal6 nimmer tevoren hebben bestaan voor de jonge menschen, die het leven intra den. De naaste toekomst ziet er wel donker vpor hen uit, doch welk een voordeelen vallen hun niet toe in de .komende twintig jaar! Om te beginnen mogen zij orop reke npn, dat zij in dien tijd geen belangrijken oorlog en geen belangrijke crisis meer be hoeven mee te maken, aangezien de ge schiedenis leert, dat als regel één oorlog en één depressie van dergelijke afmetingen in een menschenleeflijd voorkomen. In de tweede plaats zullen zij, door de ervaring geleerd, niet meer vervallen in do tot dus ver gemaakte fout om te werken met een negentiende-eeuwsch economisch stelsel en zeventiende-eeuwsche ideecn. Wij leven in een tijdperk van de machine en houden ons vast aan de economische opvattingen uit het tijdperk van het handwerk De lei dende figuren op het gebied van politiek, industrie en onderwijs zijn achteraan ge komen, omdat zij slechts aandacht hadden voor het traditionecle; eerst den allerlaat- stcn tijd hebben zij willen toegeven, d-;t eritisch zelfonderzoek noodzakelijk is. Het ontwakende inzicht, dat deze crisis 'oodoende heeft afgedwongen, beteekent voor de jeugd van nu, dat vele politieke maatschappelijke en economische stelre ;el6, welke tot dusverre onze cultuur heb hen behccrscht, in de komende twintig jaar noodzakelijkerwijze moeten worden her /ien. Ze moeten in een meer logisch ver hand worden gebracht met de veranderde >mstandigheden van dit tijdperk der tech niek. Deze herziening zal tevens vraag doen ontstaan naar staatslieden, opvoeders en kooplieden, die geheel anders te werk gaan lan hun collega's van thans. In de toe komst zal een handelsman te werk moeten Taan met dezelfde wetenschappelijke nauw keurigheid. welke van een ingenieur wordt veréischt. De handelstradities, waarvan er Reclame Speculaas 25 cent per half pond. Kwaliteit onovcrzrefbaar. den laatsten tijd zoovele verkeerd zijn ge bleken, moeten met open oog worden her zien. Ook de indus'Weel van de toekomst zal zich op een brceuore basis moeten plaat sen, wil hij niet bankroet gaan. Het is niet langer voldoende om de oorzaken van winst en verlies, van de schommelingen in productiekosten en verkoopcijfers te ken tien. Op maatschappelijk, staatkundig en economisch gebied is een goed inzicht on misbaar om te slagen. Zoowel in handel en industrie, als in het onderwijs, en de poli tiek treft men mannen aan, die klakkeloos oude stelregels napraten en vastgeroest zitten in de oude opvattingen: zij zullen niet kunnen voldoen aan do eischen, wel ke de nieuwe tijd van herziening en ver- indering zal stellen. Up elk gebied zullen leiders noodig zijn, die zich open kunnen stellen voor nieuwe ideecn. uitvindingen werkwijzen en producten; welk een kansen wachten er niet' op onze jonge menschen. mits zij leeren werken op de manier, die in de toekomst noodzakelijk wordt. Wat er gedaan moet worden. Voor ons ligt nu de taak om de waarden van onze cultuur te overdenken en te ver nieuwen. De leiders van onze maatschappij zijn te kort geschoten en de opvoeding, welke zij genoten hebben, staat daaraan mede schuldig. Wij hadden slechts zeer be kvvame specialisten, zoowel op wetenschap nelijk- als op onderwijsgebied. Wij hebben de specialisatie te ver doorgevoerd: wij 'lebben niet voldoende rekening gehouden met het feit, dat, als onze beste koppen slechts pen klein gedeelte van wetenschap 'ïandel of industrie behcerschten, er geen 'eiders konden ontstaan, die een inzicht hadden in en leiding konden geven aan het •eusachtige en ingewikkelde geheel van de moderne beschaving De ontsteltenis, waar mee de leiders van het volk tegenover de 'hans heerschende crisis staan, bewijst dit 'en duidelijkste. Zij weten wel iets af van hun spoorweg, hun fabriek of hun bedrijf, al mist ook die kennis de noodzakelijke, wetenschappelijke nauwkeurigheid, doch zij weten.niet wat het tijdperk der machi ne met al zijn veranderingen op maat schappelijk gebied voor gevolgen heeft ge had voor dat onderdeel van het economi sche leven, waarvoor zij verantwoordelijk zijn. De staatkundige leiders zijn even mach teloos gebleken. Ook dat is een les voor ons, welke wij voor oogen dienen te hou den bij de hervorming van het onderwijs die uit deze crisis zal voortvloeien. Er is meer noodig dan specialisatie om het so ciale en economische stelsej te besturen, waaronder wij thans leven. Onze inrichtin gen van booger onderwijs dienen de leer stof opnieuw te rangschikken en te verdee- len. In hoofdzaak zou men twee afdcclin gen moeten onderscheiden, één voor het wetenschappelijk onderzoek, d. i. het ver /amelen van nuttig materiaal en de weten schappelijke specialisatie of m. a. w. de uitbreiding van de menschclijke weten schap en één voor het toepassen van de wetenschap in de maatschappij. Daar zou den wij begrip moeten aankvveeken voor maatschappelijke waarden en verhoudin Ten: daar zou de opvoeding als hoofddoel hebben om den menach thuis te doen zijn in het leven van zijn tijd. Hier zou ook nlaats zijn voor wetenschappelijk onder mek, doch dit onderzoek zou zich richten ip het vinden van middelen om de maat schappelijke orde in stand te houden Op •en universiteit, welke op die basis is in 'ericht, zouden eigenlijk alle wetenschap oen sociale wetenschappen zijn, omdat bij illes de nadruk zou worden gelégd op df mciale resultaten ervan. Zulk een unlver j -iteit kan ook leiders doen ontstaan, die n staat zijn om de ingcwikkeldo social. oowel als economische verhoudingen van mzen tiid fp bp^riinpn daarom ook dp menschheid veilig kunnen leiden naar het doel, dat oen zoo groot mogelijk nanra menschen kan profiteeren van het gemas m de luxe. die de economische samenle ving van het tiidperk der machine aan dc menschheid heeft aan te bieden. duplicators Handcyclo-stytes Speciaal adres voor Amersfoort. Laageslraat 84 - Teleloon 52» Koopt met gratis proefpakket bij: DROGISTERIJ Apoth. Ass. Hendr. v. Viandcnstr. 30. Tel. 1313. ROOMIJS MET CHOCOLADE LANGESTRAAT 87 TELEFOON 50 UIT HET HOOGE NOORDEN Speciale juslitleele diensten met hel onderzoek belast De veiling der nalatenschap Het is nu goed zes ma&nden geleden, dat Ivar Kreuger te Parijs een einde aan zijn leven maakte. Men schreef schoone necro logieön, waarin men zijn werkkracht, zijn financiceie talenten, zijn verdiensten voor het vaderland prees, maar inen wist niet, dat hier en ginds in de groote financiee'.e centra bankiers bezorgd de koppen bijeen staken. Men bereidde hem een zeer plech tige uitvaart en bekende persoonlijkheden strooiden lelietjes, toen in het crematorium de kist langzaam daalde, maar men wist niet, dat do verassching eerst enkele dagen later plaats had omdat een en ander niet in orde was. Men vroeg zich af, wie waardig geacht kon worden om Kreuger op te volgen als leider van het zoo groote en 'wijd-vertakte en machtigo concern, maar men wist niet, dot de Zwcédsche regiering al weken te voren in alle stilte een moratorium voor Kreuger Toll en vpor de Zwcedsche Luci fcrsmaatschappij had voorbereid. Men wist niets, men vermoedde niets, en nu weet men zoo veel en valt er niets meer te ver moeden. De zoo wonderlijk glanzende zeep bel, waaraan de halve wereld en heel Zwe den zich vergaapte, is uiteen gebarsten. Kreuger, die hier op één lijn gesteld werd met een aartsbisschop Söderblom en een Selma Lagerlöf, blijkt een zwendelaar en een knoeier geweïst te zijn, die vrijwel nergens voor terugdeinsde. Reputaties zijn bij tientallen gekelderd. Politici hebben zich terug moeten trekken Do Zwecdscho minister president was ge noodzaakt af te treden. Het invloedrijkste Zwecdscho blad. dat steeds prat ging op zijn onafhankelijkheid, bleek eigendom van Kreuger te zijn. Men weet nu al zoo v«ol dat men zich nergens meer over "erwondert, rr.en ie zoo gïwoon geraakt aan het gewei dige :n dezen zwendel, dat men maar op millioenen afrondt en een krantenbericht over een knoeierij met pen post van een mil lioen of vijftien nauwelijks de moeite van het lezen waard vindt En toch gaat er nu, na zes maanden, nog geen week voorbij zonder nieuwe onthullin gen, kunt ge nog geen krant opslaan of ge vindt er In 't een of ander verband den naam Kreuger vermeld. F.en afzonderlijke kamer van de Stoekholmsche rechtbank houdt zich onledig met de behandeling van de eerste Krenger-processen. Een speciale commissie van den justitleelen dienst, die in een eigen bureau zetelt en meer personeel heeft dan de politie van een provincie stadje, werkt eiken dag tot vaak diep in den nacht met rechercheurs cn accountants en typistes aan het onderzo ik, waarvan het eind nog niet is te zien. Het veiling-bureau heeft extra-personeel aan moeten stellen om naar behooren voor den verkoop van Kreuger's nagelaton bezit tingen te kunnen zorgen. Twintig dagen zal men waarschijnlijk noodig hebben voor het laatste nummer onder den hamer komt, waarvan twaalf alleen al voor de veiling van de inboedels uit Krcugcr's Zweedsche woningen. Op de eerste twee kijkdagen be zochten een goede 30 000 personen de eens zoo prachtige zalen van 't huis op Villaga- fan 13, waar alles genummerd uitgestald was on op den eereten veilingdag mojst een paar duizend kooplustigen de toegang ge weigerd worden, omdat er binnen absoluut geen plaatsje meer vrij was, zoodat feitelijk alleen zij, die uren tevoren al in de rij waren gaan staan, gelegenheid hadden een méér of minder kostbaar souvenir te be machtigen. Want het was, de eerste dagen althans, louter om souvenirs begonnen. Werd er niet met.liefde 62 kronen dat is bij den huidigen lagen koers ongeveer 27.50 botaald voor Kreuger's coupon- schaar cn 24 kronen voor een keukenpan, die in den winkel misschien een kroon of vijf, zes kost? Op de veiling van Kreuger's kunstschat ten kwafnen enkele dagen later veertig Hol- landsche meesters en tientallen werken van beroemde Zwesdsche en Fransche schilders onder den Immer en werd in twee dagen tijds voor ongeveer een half milliocn omge zet, al waren de prijzen over 't aigemeeu zeer laag, vermoedelijk doordat vele perso nen, die anders op een dergelijke veiling nimmer ontbreken, op hun Kreuger-papie- ren zooveel hebben verloren, dat zij nu maar wegbleven. Het toeval wilde, dat juist wear een nieuw rapport met opzienbarende bij zonderheden was gepubliceerd en uit me nige jaszak stak er daar op die veiling een opgevouwen krant, waarop go in vette let ters den naam van den vroegeren Lucifers koning zag staan. O, de Kreuger-affaire is nog in hooge mate actueel, Kreuger's naam staat gedrukt op de aanplakbiljetten van een goochelaar •■n van de politieke partijen, die zich opma ken voor de Tweede Kamerverkiezingen. In de etalages der bo;kwinkels liggen Duitscho, Fransche; Engelsche en Zweedsche werken over Kreuger en zijn concern, boeken, die uittreksels uit geheime documenten, 9en- sationoele onthullingen, en zoo voort, hee- ten te bevatten. En al weken lang wordt er een geweldige reclame gemaakt voor weer een nieuw boek, dat op dien cn dien datum in zooveel duizend exemplaren zal verschij nen en dat men thans reeds kan bestellen. Maar dit boek zal dan ook, naar 't heït, „de oplossing van het raadsel-Kreuger" geven. Doch dit hoeft niet meer. De door de regeering aangewezen curatoren In het fall lissement van Aktiebolaget Kreuger Toll hebben deZer dagen een zeer uitvoerig rap port bij de rechtbank ingeleverd, wa&rin zij zeer nuchter en zakelijk vertellen, wat er bij hun onderzoek en bij dat van politie en accountants zooal aan hel licht is gekomen en waarin zij ook een aantal conclusies trekken en meeningen we irgevcn. Wel heet het rapport „voorloopig" en wel staat er tel kens, dat het een of ander nog niet verder onderzocht kon worden, maar toch geven de curatoren hier een antwoord op vragen Is „Wat heeft Kreuger bezield?", „Hoe heeft hij alles gedaan?", „Waar heeft hij de millioenen gelaten?" vragen die men zich het laatste halfjaar herhaaldelijk hoeft ge steld zonder ooit oen voldoende antwoord te kunnen krijgen. Hot zou veel tc ver voe ren ook maar een zeer beknopt uittreksel van het rapport te geven. Daarom mo Hen we ons tot enkele bijzonderheden, tot de hoofd zaken beperken. Kreuger was geen groot zakenman, maar hij wilde het graag zijn", concludee ren de curatoren ergens. Dit verklaart veel. Jit verklaart, waarom Kreuger al is gaan knoeien in het eerste jaar na de fusie van de Zweedsche Lucifersfabrieken, toen hij van directeur van een bouwmaatschappij eider van een in den aanvang reeds vrij belangrijk industrie concern was geworden. Dal jaar was de winst niet onaardig, maar Kreuger had gehoopt, dat de resultaten be ter zouden zijn en omdat dit nu tengevolge an de omstandigheden, waaraan hij niets kon veranderen, niét zoo was, werd er een beetje gegoocheld, werden er vorderingen op Kreuger persoonlijk gefabriceerd, waardoor de winst in de boeken aanmerkelijk steeg er. er cijfers gepubliceerd konden worden, die algemeen bewondering afdwongen. In 1324 deed zich e«n dergelijk geval voor. De winst was in werkelijkheid 4,564.000 kro nen, een resultaat, dat vrij bevredigend ge acht kon worden, daar Zweden de laatste iaren een ernstige crisis doormaakte. Maar Kreuger was niet tevreden, hij wilde betere cijfers kunnen toonen aan de buitenland sche financiers, die hij voor de Lucifers- maatschappij wilde interesseeren. Daarom liet Kreuger op 31 December 1924 in de boeken aanteekenen, dat hij op 15 Mei 200000 aandeelen Svonska Tandsticks A.-B. aan A.-B Kreuger Toll had verkocht en dat de onderneming zes weken later 120.000 Töndsticks-aandeelen weer aan hem had overgedaan, waarbij een koerswinst van niet minder dan 7,293.000 kronen gemaakt werd. Dit bij de werkelijke winst opgeteld gaf een resultaat, waarop Kreuger trotsch kon zijn. Dit in den grond zeer eenvoudige goochelkunstje is sedertdien ontelbare ma len uitgehaald, vooral in de laatste jaren toen er geweldige verliezen gemaakt wer den en de resultaten toch steeds schitterend moesten blijven om ontdekking van den zwendel te voorkomen, toen er steeds nieuw kapitaal opgenomen moest worden om de abnormaal hooge dividenden te kun nen betalen, en toen er abnormaal hooge dividenden moesten zijn om het publiek tc verlokken, zijn geld in Kreuger-fondsen ie beleggen. Teneinde in het concern ontdekking van de knoeierijen te verhinderen had Kreuger zijn medewerkers met zeer veel zorg geko zen en bovendien alles zoo georganiseerd, dat Aktiebolaget Kreuger Toll, Svenska Tfindsticksaktiebolaget en de International Match Corporation elk een heele serie dochtermaatschappijen hadden, die allemaal schulden aan en vorderingen op elkaar hadden, zoodat niemand er wijs uit kon worden behalve Kreuger, die tot het laat9t toe geheel alleen alles regelde, die er voor zorgde, dat de noodige boekingen werden /erricht, dat Je balansen klopten, dat ner gens een zwakke plek te ontdekken viel. ilet; personeel mocht nimmer onder elkaar ver zaken betreffende het concern spre ;ei^, verscheidene employé's waren contrac iueel verplicht een boete van een paar ton, •Y,ms zelfs van een millioen kronen te be alen, wanneer zij hun mond voorbij zou Jen pralen. En op de posten, waar men nisschien zou kunnen merken, dat er iets liet in den haak was, plaatste Kreuger lie Jen, die voor hun taak absoluut niet bere kend waren, die de eenvoudigste beginse- en van het boekhouden niet kenden, die vieugcr's orders blindelings opvolgden en op alles ja en amen zelden. Een der naaste medewerkers van Kreuger nam nimmer een beslissing zonder zijn typiste of de knoo- oon van zijn ias te raadplegen. En enkele -•ommissarisson van A.-B. Kreuger Toll beten alles over aan oen hunner collega's omdat die man Engelsch kon lezon...» Het •ordecl van de curatoren over de commis sarissen dezer over de geheolo worcld be kende onderneming is niet bepaald vrien- lelijk. Het vrijwel bewezen, dat de meeste commissarissen hot voorstel om van \reuger de meerderheid der aandeelen van de goudmijn Boliden in Noord-Zweden tei koopen goedgekeurd hebben, hoewel zij wisten, dat Kreuger niet meer over deze aandeelen kon beschikken. En zij hebbon niet verhinderd, dat Kreuger een commu niqué over deze transactie uitzond, al had den zij geweigerd het to onderteekenen. En kele commissarissen moeten voorts gewe ten hebbon, dat Kreuger 12 millioen dollar Duitsche staatsobligaties en 1 millioen pond aandeelen British Match Corporation, die niet aan hem toebehoorden, bij een bank, welker toonmalige directeur tevens commissaris van Kreuger Toll was, be leende. En zoo is er meer. Nu rest nog het antwoord op de vraag, waar al het ontbrekende geld gebleven Is. De curatoren hebben zitten rekenen cn heb ben in allerlei richtingen onderzoekingen ngesteld en zijn nu zoo ver, dat ze konden constateeren, dat Althans een 425 millioen kronon, of meer dan de helft van het ont brekende geld, er nimmer geweest is, lou ter maar gefantaseerd was, om zie bo ven mooie winsten te krijgen Dan heeft do organisatie van het concern schatten gekost, voorts heeft Kreuger nog de laat ste jaren veel geld ten koste gelegd aan uitbreiding van zijn invloedssfeer, boven Hen moet er na 1930 een direct verlies van «oo om en bij de 250 millioen geleden zijn. terwijl Kreuger's wanhopige speculaties om eten koer9 van zijn papieren in de hoogte io krijgen in enkele mnandpn tijds tien tallen millioenen verslonden hebben. Het „raadsel Kreuger" is nu opgelost. Maar de affaire-Kreuger 19 nog niet van de n?an. Over «.en jaar of iwee zal hel mis- <rnien zoo ver zijn. wanneer er niet nog wat complicaties bij komen. Geheel on waarschijnlijk ls dit laatste zelfs niet cen3. BERTIL J. telefoon 281 Groote en kleine zalen disponibel voor feesten, psrtijen enz. Speciale verkoop ZIE ONZE ETALAGE Kleedingmagazijn „DE ADELAAR" LANGESTRAAT 40. TEE. 224 Mat deze berichten wij UEd. dat heden weer steeds versch verkrijgbaar is. Letterbanket, Gev. Speculaas, dik Specu laas (brokkan). Boterspeculaasjes, Karse- pain, Borstplaatjos (vruchten), (fondant en room). Voor de speciale Whist- ea kaart- avondjes. Vraagt ons huis, wij leveren UEd. op bsstelling Croquetten, Pasteitjes en Schotels; op ieder gewenscht uur. Vanaf heden Zaterdags verkrijobaar Croquetten van 610 uur n.m. afgshaald aan win kel (en ook bezorgd aan huis). Aanbevelend, P. GROENHUIZEN—SCHATORJÉ. Utr. weg 53 Tel. 336. LANGESTRAAT 19 ONTVANGEN DE NIEUWE COLLECTIE Bloemenmagazijn „MILLE FLEURS" Dagelijks versche bloomen. Groote keuze iu diverse soorten potplanten. Bloemwerk: als manden, bouquetten, kransen, tafelversiering enz. enz. Voordeeligst adres hier tor stede. Zie étalages. Aanleg van Tuinen. Billijk tarief onderhoud. Aanbev: J. C. BLEIJERVELD. Langestraat 80. Tel. 435 Utrechtscheweg 77 Vakkundige en aangename bediening DROGISTERIJ „DE GAPER" JULIANAPLEIN 4. TELEFOON 635 NAAST APOTHEEK HAAN MOEDERS geeft Uwe kinderen nu onze Levertraan emulsie (Jeehaa) per flesoh inclue. t 0.75. HET SUCCES 18 QROOT TELEFOON 910 I F LANGESTRAAT 66

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 14