Belangrijkste.
JOH. DE HEER
Weerbericht
Lacht op
DÉ ËEMLANDÊÜ
Donderdag27 October 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: flrnhemschepoortwal 2a 31e Jaarg:ng No. 102
Byiteolamidsclh
Overzicht
Buiteelaiiid
TEGEN HOEST EN VERKOUDHEID
A. VAN DE WEG - LANGESTRAAT 23 - TEL. 217
HET ANTI-SEMIETISME
DER NAZI'S
BRUNING OPNIEUW
CONTRA VON PAPEN
NIET-AANVALSVERDRAG DOOR
JAPAN VOORGESTELD
DUITSCH-BULGAARSCHE
OVEREENKOMST
GENERALE STAF CONTRA
REGEERING
ONTWAPENSNGSWERK
WELDRA WEER OP DREEF?
5 uur 18 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
INVRIJHEIDSTELLING VAN
GANDHI VERZOCHT
AMEKSFOOmSCIi DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P* 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per m^and 0.75. per
i wccjj (mC| gratia verzekering tegen ongelukkenf 0.17V*
Binnenland franco per post per 3 maanden f J.-. Afzonderlijke ouromers I 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijstiummtf
elke regel meer f0.25 Liefdadlghcids-advertentlën voor da
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent elke itgel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De Fransche scholen in liet
Saargebied. Een Duitsclie
uiteenzetting.
Naar van toonaangevende Fransche zijde
ronduit wordt toegegeven aldus een uit
voerig bericht uit Duitsclie bron, dat ons
I ter publicatie wordt toegezonden zou
I het plaatsen van hot Saargebied onder de
soevereiniteit van den Volkenbond geen an
der doel hebben dan dc voorbereiding der
voorgenomen annexatie van dit gebied door
Frankrijk. De termijn van vijftien jaren
zou gebruikt worden om de bevolking er
loc te bewegen, dat zij op den dag van het
I plebisciet haar stem uitbrengt ten gunste
van Frankrijk. Ken middel Ier bereiking
van dit dóel moest' de Fransche schoolpoli
tiek zijn. Het vredesverdrag bepaalde wel
ja-waar» dat dc Fransche staat in verband
1 met de Saarmijncn, die zij heeft overgc-
I nomen, Fransche scholen voor het Fran-
16chè mijnpersonecl in het leven kon roepen,
I maar overigens mochten de Saarbevvoners
1 niet beroofd worden van hun taal en hun
Duitsclie scholen.
De regeeringscommisise van het Saarge-
I bied, die tegenover Frankrijk steeds een
I gfoote toegeeflijkheid aan den dag legde,
1 heeft deze bepalingen echter op een rnerk-
I waardige wijze geïnterpreteerd. Zij heeft
[deze Fransche scholen voor alle Saarland-
I tciie kinderen geopend en, volkomen in te
genstelling met het vredesverdrag, uitge-
I maakt, dat do kinderen der Saarbevvoners
look in de Fransche scholen hun wette-
I lijken schoolplicht kunnen vervullen. Ook
Iop deze wijze zou geen enkel Duitsch kind
[naar dc. Fransche scholen zijn gegaan, wan-
lnecr niet aldus dn ..Deutsche Saarkorrcs-
I[Hindenz" de Fransche staat zijn cco-
Inomische machtspositie als grootste on-
lilernemer van het Saargebied had mis-
Ibruikt door de kinderen der mijnwerkers
lie dwingen de Fransche scholen te bezoc-
Iken. Slechts dank zij het dreigen met ont
jaag cn uitzetting uit dc woning kon men
[tenigo successen, die nog niet eens een
[overweldigend karakter drocgon, behalen.
Van Fransche zijde ging men uit van dc
Ivolgende overwegingen: do voor 1015 ge-
Iboren kinderen zijn volgens het vredesver
drag stemgerechtigd. Dit betockende dus in
■1920 de geheele Saarlandscho schooljeugd.
[Wanneer men deze nu dwong de Fransche
Ifcholen te bezoeken cn haar zoodoende van
l'le Duitsche cultuur vorvreemddo, dan zou-
|den deze kinderen zoo hoopte men
look hun stem ten gunste van Frankrijk
[uitbrengen. Slechts van dezen gezichtshoek
luit werd geheel het onderwijs in deze scho
llen ingericht. Fn welke successen heeft
[men hierbij kunnen boeken? Tot 1924 was
■bet gelukt, met toepassing der scherpste
[economische pressiemiddelen, zesduizend
[kinderen te dwingen dc Fransche scholen
[ic bezoeken, dit is ongeveer vijf procent der
[Saarlandsche schooljeugd. Dit is stellig
[?cen buitensporig hoog percentage. Toen
[liet er daarna op ging lijken, dat Frankrijk
[wcr spoedig zich eens zou verklaren met
[de teruggave van het Saargebied aan
[Duitschland, verminderde de Fransche be
langstelling en evenzeer dc geoefende pres-
Het resultaat hiervan was, dat in 1929
|*lechts 1900 Duitsche kinderen onderwijs
snoten op de Fra^chc scholen.
[Van dit tijdstip af viel weer een scherper
(koers vast te 6tellen; de pressiemaatrege-
I1,'Ti namen een omvang aan als men tot
|dusvor nog niet had beleefd. Hoe slechter
economische toestand werd, des te ge
makkelijker was de taak der Fransche
Pchoolpropagandisten. Intusschen is dien-
Tengevolge het aantal bezoekers der Fran-
|chc scholen weer gestegen tot 3200 der in
letaal 110.000 schoolplichtige kinderen. Een
invelclig succes, van Franscli standpunt
pien, kan men dit niet noemen, wanncei
pn den ontzettenden economischen nood
aanmerking neemt. Van meer dan ne-
l-niig procent der nieuwe leerlingen op de
ff4Ti6cho scholen kan men zeggen, dat hun
■u.iei-5, slechts gedwongen cn tegen hun zin
l^ben besfoten tot dezen stap.
1 Ondcrtusschen blijft volgens dc „Deutsche
f^rkorrospondunz" nog volkomen een
l^dscl, welk doel Frankrijk nu nog met
schoolpolitiek in het Saargebied na-
feffL De oorspronkelijke voornemens
•*U men, dank zij den vastbesloten tc-
pnstand van nagenoeg dc geheele Saar-
?volking, niet kunnen verwerkelijken. De
[mdoren loch, die nu nog dc scholen be
l^kcn, zijn in 1935 niet stemgerechtigd
ln dc ouders, die niet dan na ernstige ge
tdcnsbez waren hun kinderen naar de
[ftnsche schalen stuurden, zullen in geen
|-VM hun stem uitbrengen ten gunste van
aansluiting hunner landstreek bij
[rcnkrijk. Het is daarom zoo besluit de
Pilsche berichtgeving voor den Fran-
|'|r'n staat werkelijk tijd geworden uit dc
ook de passende conclusies te
fikken en een streep te zetten onder hef
PMtere hoofdstuk der Fransche schcol-
r-itiek in het Saargebied.
wereldvlucht van von gronau
Wyberi Lakerol Salmiak pastilles Baunte
Bengné - Vick's Vaporub - Formamint - Panflsvin
/°mbay, 26 Oct. (V.D.). De Duitsche
prelrlvlieger von Gronau heeft zijn .ylucJd
f' Bombay voortgezet.
Opnieuw onderstreept door
één hunner leiders
13 e r 1 ij n, 25 Oct. (V. D.) In het Sportpa-
last hebben hedenavond prins August van
Pruisen en dc leider van dc nat.-soc. frac
tie in den Pruisischcn landdag, Kube. het
\\Qord gevoerd.
Prins August ilhelm verklaarde, dat
hij in dc nat.-soc. beweging dc mogelijkheid
had gevonden veis fouten van vroeger cn
ook zijn eigen falen goed te maken. Des te
meer deed liet hem leed te moeten con-
statcercn, dat zijn vroegere standgenooten
weer een klassenstrijd van boven af voer
den. Men saboteert zoo de groeiende, nieu
we volksgemeenschap. ITct is landverraad,
wanneer men nu rekent op een aanwas
van de communistische beweging ten na-
deele van het nat.-socialisme. Juist de be
zittende», die zich nu achter Von Papen
verschuilen, zouden het eerst havo en goed
aan liet communisme verliezen. De nat.-soc.
denken er niet aan. met een tweede plaats
in den staat tevreden te zijn. Ware heer
schors cn leiders groeien niet in clubs,
maar in den strijd van het dagelijkschc le
ven. Hij verkiest niet, dat men hem voor
schrijft, wat hij heeft te beschouwen als de
traditie van zijn huis.
Dc rede van den prins werd met storm
achtige» bijval ontvangen. Daarna nam
Kube het woord. Hij oefende felle critick
uit op Duitsch-nationalen cn rijksregeering.
De huidige rijkskanselier heeft zich als
centrum-afgevaardigde steeds aan dc zijde
der sociaal democraten geschaard. Na den
Gen November zullen de nat.-soc. dc vor
ming van een Pruisische regcering wel op
zich moeten nemen. Aan het slot van zijn
toespraak onderstreepte Kube het anti
semitische karakter van dc beweging, die
den invloed van de Joden op alle gebieden,
welke den volksgee.st raken, wil uitschake
len. Bizonder on verdragelij k i», dat dc
jeugd aan Joodschc opvoeders wordt toe
vertrouwd. Driemaal in dc geschiedenis
heeft de reactie van oen Duitsche revolu
tie gebruik willen maken. Maar die reactie
mag nu voorzichtig zijn, want het parool
van heden is: ..Hitler over Duitschland!"
Bambcrg. 25 Oct. (V.D.) In een grootc
vergadering von de Beierschc volkspartij
heeft Bruning hedenavond in een rede ge-
zt?gd, dat het meest urgente probleem de
oplossing van liet probleem der werkver
schaffing was. Vooral ook noodig is een
tot regeeren in staat zijnde meerderheid.
Het bereiken van een rijksdag met zoo'n
meerderheid is dan ook liet doel geweest
van dc onderhandelingen van het centrum
met de nat.-soc. Door deze onderhandelin
gen heeft de regeering-von Papen het hoofd
verloren. Aan den kant van de rijksregee
ring is i.i den laatstcn tijd veel gebeurd, dat
bedenkelijk veel op schending van dc grond
wet lijkt. Wat het vonnis van het staats-
gcrechtshof betreft, zeidc Brüning nog, dat
men pas over enkele dagen een defini
tief oordeel kan opstellen. Het is eigenlijk
een groot onding, dat het bestaan van een
rijkscommissaris bevestigd wordt, terwijl
ook het bestaan van de oude regcering niet
uitdrukkelijk wordt ontkend.
DUITSCH-ZWITSERSCHE
ONDERHANDELINGEN.
Bern, 25 Oct. (II. N.) De economische
inderhandelingcn tusschen Duitschland en
Zwitserland zijn vandaag geschorst, ten
einde gelegenheid te geven enkele belang
rijke punten, waarover nog geen overeen
stemming is bft-eikt, nader te bcstudecren.
De Duitsche delegatie is vandaag naar Ber
lijn teruggekeerd, om rapport uit te bren
gen. De besprekingen zullen de volgende
week worden hervat.
OPGRAVINGEN IN OLYMPIA.
Berlijn, 25 Oct. (H.N.) De bekende oud
heidkundige Dörpfeld deelt in het tijdschrift
„Forschungcn und Fortschrittc" mede, dat
bij de jongste opgravingen in Olympia ver
schillende bouwwerken blootgelegd zijn,
die uit den tijd van 2000 voor Christus
stammen. Ook zijn enkele gebouwen uit
voorhistorische» tijd gevonden. Prof. Dörp
feld komt tot de gevolgtrekking, dat de
Olympische Spelen reeds verscheidene
eeuwen vroeger hebben bestaan, dan tot nu
toe is aangenomen
DE DUITSCHE CONTINGENTEERINGS-
POLITIEK.
Stettin, 25 Oct. (II N.) Dr. von Wintcr-
f.cldt, dc tweede voorzitter van de Duitsch-
naiionale volkspartij voor Pommercn, liceft
op den landsparlijclag mcdedeelingcn ge
daan omtrent een bespreking, die hij enkele
dagen geleden met rijkskanselier von Papen
heeft gehad Laatstgenoemde heef', bij deze
gelegenheid medegedeeld, dat «Je rijksregee
ring onder alle omstandigheden aan de
contingcntcoringspolitiek zal vasthouden. Dc
contingenten zullen zeer spoedig worden
vastgesteld.
Voldoening in Russische
kringen
Moskou, 20 Oct. (WD.). In offici.eclc
kringen le Moskou wordt verklaard, dat
dc bereidwilligheid van don Japanschcn
minister-president Saito tot het sluiten van
een Japansch-Russisch non-agressiepact te
Moskou geen verrassing heeft gewekt en
met voldoening is ontvangen. De sovjet-ro-
gccring heeft in December 1931 den Japan
schcn minister van buitcnlandsche zaken
Josjisawa een voorstel tot het sluiten van
oen dergelijke overeenkomst reeds voorge
steld; derhalve was liet gcwcnscht, dat het
initiatief, ditmaal van Japansclie zijde zou
uitgaan'.
Ontstemming in Frankrijk
Sofia, 26 Oct. (V.D.) De Fransche
gezant t" Sofia heeft geprotesteerd tegen dc
door het Bulgaarfiehe kabinet goedgekeur
de Duilsch-Bulgaarêchc compensatie-over
eenkomst tot levering van Duitsch mate
riaal voor don aanleg van spoorwegen in
ruil voor Bulgaai'sche tabak tegen een to
taal bedrag van 1.2 millioen lewa, welke
waarde over 5 jaar wordt verdeeld. De
Fransche staj) wordt aldus gemotiveerd,
dat ook Frankrijk in de laatste jaren
grootc hoeveelheden Bulgaarschc tabak
heeft gekocht en daarom bij dc levering
van materiaal voor Bulgaarsche staats
spoorwegen ook de Fransche industrie be
voordeeld behoord te worden.
DE CHINEESCHE OOSTERSPOORWEG.
Moskou, 2G Oct. (V.D-.). Officieel wordt
medegedeeld, dat de Japansche berichten
over den verkoop van den Chineeschen Oos
terspoorweg aan Japan onjuist zijn.
OPGRAVINGEN TE LUGERA.
Ruïnes van een Romeinsch
amphitheater gevonden.
Rome, 26 Oct. (V.D.) Bij de opgravingen
in Luccra (Apulie) heeft men drie muren
gevonden, die deel hebben uitgemaakt van
een oud-Romeinsch amphitheater. Dit thea
ter stond destijds in het centrum van het
oude Luccra. Bij de tegenwoordige constel
latie is dit min of meer een buitenwijk. Er
tegenover bevindt zich de z.g. Zwabisclic
Burcht, die op de overblijfselen van een
Romcinschc vesting/ gebouw d werd en eens
dc geliefkoosde verblijfplaats was van Frc-
derik II. In den foop van den winter hoopt
men ook den oorsprong van deze burcht
nader te identificecrcn.
OPZIENBARENDE ARRESTATIE IN
LUCHTVAARTKRINGEN.
W a r s c li a u, 26 Oct (V.D.) Groot opzien
is in Polen gebaard door de arrestatie van
den waarnemende» voorzitter van dc Pool-
sclie Aero-club baron Rozyska Rosenwerth
Als leider.cn eigenaar van de vliegtuigfa
briek te Biala Podlaska, die bijna uitslui
tend voor hel Poolsche leger werkt, zou hij
gelden verduisterd hebben cn balansen ver-
valscht, om aandeden tegen kunstmatig op
gedreven koers te vorkoopen. Bovendien
word een wissel van 600.000 zloty, 'lie dc
handteekening van den gearresteerde droeg,
geprotesteerd. Dc Poolsche slaat is voor een
groot bedrag benadeeld.
JAPAN EN DE ONTWAPENING TER ZEE
Londen, 25 Oct. (II. N.) Volgens ccn be
richt uit Tokio heeft de Japansche regee
ring nieuwe voorstellen uitgewerkt voor
de ontwapening ter zee. Nadere bizonder-
heden daaromtrent zijn nog niet bekend.
Echter verluidt, dat het plan geheel zelf
standig is opgesteld en in de eerste plaats
een beperking van die bewapening, ten doel
•iceft, welke voor den aanval kan dienen.
Verlaging van den militairen
diensttijd in Frankrijk?
Parijs, 20 Oct. V D.j Do Quolidicn
schrijft te hebben vernomen, dat dc mi
nister van oorlog Paul Boncour in verband
mot de uitwerking van het Fransche vei
ligheids- cn ontwapeningsplan vorminde
ling van den militairen diensttijd heeft
voorgesteld van 12 of 9 maanden cn heeft
weten door :c zetten. Deze maatregel zou
een van dc voornaamste niceningsverschil
liin zijn geweest tusschen dc regeering en
den generale» staf. Pcrtinax zou hebben
vernomen, dat Ilerriot niet het oog op den
tegenstand van den gencralcn staf Paul
Boncour zou hebben bewogen nf te zien
van een verlaging van den militairen
diensttijd.
Engelscho inlichtingen over
het Fransche ontwapenings-
plan.
De Parijschc correspondent van dc Ti
mes verneemt van welingelichte zijde dc
volgende bijzonderheden omtrent het nieu
we Fransche ontwapeningsplan: Het plan
berust op een uitgebreid systeem van vei
ligheidsgaranties, die do Fransche regce
ring binnen ccri bepaalde periode hoopt te
verkrijgen. Daartoe zullen tal van afzon
derlijke verdragen moeten worden geslo
ten. Bij de verdere ontwikkeling worden
bepaalde vormen van militaire bewapening
afgeschaft en wordt internat ionaio con
trole op de luchtvaart ingesteld. Het plan
behelst levens hot scheppen van ccn in
ternationale strijdmacht. Zoodra een nieu
we étappe wordt bereikt, zal de Fransche
bewapening ccnigszins worden verminderd,
totdat bij voltooiing van het plan het maxi
mum aan on twapeningsmogelijk lieden is
toegepast. Het plan heeft betrekking zoo
wel op dc land- als op dc zee- cn lucht
macht. Dc ontwapening in do lucht ge
schiedt volgens dc reeds bekende beginse
len. Bij de ontwapening ter zee geldt als
voorwaarde, dat de Verecnigde Staten het
beginsel van de vrijheid ter zee laten \a-
ren, d.w.z. dat dc Vcrconigde Staten het
rerht van andcro stalen erkennen tot het
blokkccrcn van kusten of tot het onder
zoeken van schepen op zee ook in geval
len, waarin deze maatregel zich richt togen
een oorlogvoerende natie, waarmede Ame
rika nog handelsbetrekkingen onderhoudt.
Tenslotte houdt het plan in, dat allo mo
gendheden niet slechts ccn consultatief
poet onderteekenen, doch ook een scheids
rechterlijke uitspraak van een onpartijdig
gerechtshof erkennen, alvorens zij naar de
wapens grijpen.
Engelsche stappen ter ven
sneUing van de ontwikkeling
Londen, 26 Oct. (V.D.) In verband met
de gisteren gehouden kabinctszitting deden
geruchten de ronde, dat de ministers zich
hadden bezig gehouden met de ontwape
ningskwestie cn de kwestie der oorlogs
schulden.
De Daily Herald cn do News Chronicle
schrijven, dat men een versnelde ontwik
keling kan verwachten van dc maatrege
len, die len doel hebben dc ontwapenings
onderhandelingen weer op gang te helpen.
In de besprekingen tusschen Norman Da-
vis, Macdonald en sir John Simon is men
tot overeenstemming gekomen over dc be
perkingen der bewapening ter zee, op voor
waarde dat Frankrijk, Japan en Italic dc
noodtgc concessies doen. Japan bereidt een
eigen ontwapeningsplan ter zee voor. De
juiste vorm en omvang van het Engclsch-
Amcrikaansche plan liangt af van dc con
cessies der drie genoemde mogendheden.
CHINEESCHE VRIJSCHAREN VER
DREVEN.
Tokio, 26 Oct. (V.D.). Ilct Japanche op-
per-commando deelt mede, dat dc spoor
lijn CharbinTsitsikar door de Chinccsche
vrijscharen is ontruimd.
DE BETALING OP DE STATIONS
TE DANZIG.
Alleen in Poolsch geld toege
staan.
Danzig, 25 Oct. (H.N.) Dc Poolsche re
gcering heeft gisteren een besluit uitgevaar
digd, volgens hetwelk de administratie der
Poolsche spoorwegen ook in het gebied van
Danzig slechts Poolsch geld in ontvangst
zal nemen. Dit beteekent dat, aangezien
alle spoorwegen in het gebied van Danzig
onder de Poolsche administratie 6taan, aan
alle stations in het gebied van Danzig
slechts rnet Poolsch gold betaald zal kun
nen worden
BUITENLAND,
Do Fransche generale staf contra de re
gcering.
(Eerste Blad, pag. 1).
Gunstiger vooruitzichten op liet gebied
der ontwapening.?
(Eerste Blad, pag. 1),
BINNENLAND.
Geen draadloozc uitzending der Hout.
rust-demonstratie op 8 November.
(Tweede Blad, pag. 1).
Wcrkloozcnrclletjcs te Haarlem; ernstig
tumult op het bureau van het Burgerlijk
\rm best uur.
(Tweede blad. pag. i)
Tweede Kamerdebat over dc verhooging
der invoerrechten.
(Tweeds Blad, pug. 1).
Minister Ruys de Bcerenbrouck ant
woordt op de vragen van den heer Albarda
over clc relletjes te dén Ilaag op 20 Sep
tembcr.
(Tweede Blad, pag. 2).
Dc Zcndingsconfcrentic.
(Tweede Blad. pag. 2).
STADSNIEUWS.
De begrooting door den gemeenteraad in
behandeling genomen.
(Derde Blad, pag. 2 en 3).
Gewijde muziek in de St. JorisRerk.
(Eerste Blad, pag. 3).
Do eerste automarkt te dezer stede-
Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door liet K.N.M.I. ie Dc Bilt:
Hoogste barometerstand: 760.4 tc Biaritz
cn Toulouse.
Laagste Barometerstand 741.3 te Memel.
Verwachting: Matige tot zwakke Z.W. tot
N.W. wind, meest gedeeltelijk bowolkt,
waarschijnlijk nog regenbuien en later jets
kouder.
Voor het volgende etmaal zijn lengévolgo
van kleine secundaire» over de Britscho
eilanden nog regenbuien te verwachten.'
Nog een aanzienlijke drukstijging in hot
W. en N.W. wijst voor hot oogenblik op een
kans op afsluiting van do reeks van de
pressies der laatste weken. Op dc Oceaan
ligt ongeveer op de breedte van ons land
een gebied van hoogo druk dat uit het
Westen is gekomen. Over het geheele vaste
land waait ccn matige tot krachtigo W: tot
Z.W. wind, waardoor dc temperatuur over
het vasteland enkele graden boven dc nor
male is. Ken ruimen van den wind, als ge
volg van de verdere drukstijging in het
W. zal waarschijnlijk voor de volgende
dagen ccn temperatuurdaling meebrengen.
Vrijwel over het geheele gebied vielen re
gens, op een aantal plaatsen zwaar.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Stoffen, Garneering, Voering,
bijpassend Kousen en Ondergoed.
U vindt bij ons alles.
En wat u vindt is goed!
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Vakkundige reparaties.
Delhi, 26 Oct. (V.D.). De leider der Iu-
sche Mohammedanen, M&ulana Shaukat
Ali heeft den onderkoning van Indiö ver
zocht Gandhi in vrijheid le stellen, opdat
defcc zal kunnen deelnemen aan de confe
rentie van Sikhs. Hindoes en Mohamme
danen, die op 5 Nov. zal worden gehouden
om tót overeenstemming fe.komen over hft
communale probleem.
