DE ËÊMLANDEU Biaitenlandsclh het Raadsel-Kreuger G. BROUWER Nieuws Licht op het vraagstuk der p0litietr0epen „machtige eenheid van den naticnalen wil" von gr0nau nadert zijn doel fransche kust door storm geteisterd JOH. DE HEER Dinsdag 1 November 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 106 KRU1SKAMP 10 - AMERSFOORT 5 uur 4 min. L. J. LUYCX ZOON Piano's, Orgels, Radio ABONNEMENTSPRIJS pc» 5 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/* Binnenland franco per post per 3 maanden f S.-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 51J PRIJS OER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van eeo bewijsnummer 1 11 elke regel meer f0 25 Liefdadighclds-advertentlén voorde helft van den prijs. Kleine Advertentlèn „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I 1.—. Bewijsnummer eatm f 0.05 Het Fraosche veiligheids- en ontwapeningsplan. De in druk in Engeland. Het plan der Fransche regeering inzake veiligheid en ontwapening, waaromtrent reeds tal van bizonderheden zijn meege deeld en dat binnen afzienbaren tijd zal worden toegezonden aan de 6tatcn, welke deelnemen aan de ontwapeningsconferen tie. is dezer dagen toegelicht door zijn eigenlijken 6amen6teller. den Franschcn minister Van oorlog, Paul Bon cour. Dezo vergeleek het plan met drie concen trische cirkels, waarvan de grootste werd •j gevormd door het algcmecne consultatieve pact d.w.z. de uitbreiding van het Kel- loggpact dat dc Vcrecnigdc Staten, wan neer men mag afgaan op de verklaringen van Stimson, den Amerikaanschen minis ter van huitenland^he zaken, vermoedelijk zullèn aanvaarden. Be tweede cirkel is die van den Volkenbond en Locarno (bedoeld is vooral de uitbreiding van art, ,16 van hel Volkenbondshandvest., dus van de sancties, met deelneming, van Groöt-Britannië). üc Jdcrde cirkel tenslotte is die van hot Euro- neesche continent, waarbij gedacht wordt aan een militaire overeenkomst tusschen de betrokken staten. i Ondertusschen doet men van officieels Fransche zijde reeds buitengewoon zijn best om de Engelsche bezwaren tegen het jontvyapeningeplan der Franschen tc ont zenuwen. Onjuist wordt het genoemd, dat Herriot het.Geneefsche protocol met zijn voorstel, den aangevallen staten gewapen de hulp te verJecnon, te doen herleven, ln Dlgats daarvan stelt hèt plan ter comple teering van 't verdrag van-Locarno regio nale, wéderzijtlschc hulp voor. Dit zou ech ter niet be.teekeneh, dat men er Groot- Britannic toe aanspoort deel te nemen aan een z.g. Locarno voor het Oosten. Ook wordt den Encélschen verzekerd, dat zij geen troepen ter beschikking behoeven te stellen voor een gemeenschappelijk leger, dat klaar zou moeten staan om een aanval af te slaan. Deze maatregel zou beperkt blijven tot de vastelandsche mogendheden. Evenmin zoo wordt gezegd komt de afschaffing van een vrijwilligersleger voor Engeland in aanmerking, daar een uitzon dering wordt gemaakt met betrekking tor strijdkrachten voor koloniale do.eleinden, zooals met Engeland het geval is. Bij Groot-BritanniÖ wordt er slechts op aange drongen, de andere maarregelen, welke voor de internationale veiligheid worden voorgesteld, -goed to keuren: verplichte ar bitrage. internationale regeling in geval van een oorlog en toepassing van art. lfi van het Volkenbondsslatuut (sancties). Ofschoon men op grond van bovenweer- gogeven uiteenzettingen in Engeland eenigszins welwillender tegenover hot Fransche plan staat, te meer, daar men ook ip officieele Duitsche kringen het „con structieve plan", der Fransche regeering fecschouwt als 'n gcschikten grondslag voor besprekingen, nemen nog tal van Kneel- echen een sceptische houding aan, zooals ook blijkt uit dc beschouwingen in de Ob server, waarin de publicist Garvin op merkt, dat het plan in zijn tegenwoordigen vorm voor Dnitschland onaannemelijk is, daar hot minstens nog enkele jaren lang de tegenwoordige minderwaardigheid van Duitschland handhaaft en in sommige op zichten nog verscherpt. Maar ook wat En geland zelf betreft, oppert Garvin ernstige bezwaren, daar het nieuwe plan z. i. niets anders is dan het oude Geneefsche protocol in eenigszins anderen vorm en klaarblij kelijk een algemceno garandcering van 't verdrag van Versailles voorstelt, die Enge land nimmer zal geven. Garvin bepleit inte gendeel een herziening der Duitsche gren zen in het Oosten, die hij als het grootste beletsel voor de pacificatie van Europa be schouwt Aan den anderen kant gelooft hij niet, dat de regeering, waarvan Von Papen -en Von Schleicher de kopstukken zijn, het internationale vertrouwen geniet, dat de voorwaarde zou zijn voor een der gelijke politiek. Z. 1. zou dr. Brüning de teugels weer in handen moeten nemen. Inmiddels trekt het de aandacht, dat Her- Hot, toen hij de Kamer inlichtte, over het veiligheids- en ontwapeningsplan, slechts zes voorwaarden opsomde voor de verwer kelijking van zijn „constructieve plan" en er een tweetal vergat; een daarvan behelst, dat de staten met koloniën en overzeesche gebieden buiten de militie in Europa over legers van bizonderen aard, d. w. z. be roepslegers, rnogen beschikken. Deze ver geetachtigheid is Herriot van verschillende zijden erg kwalijk genomen. ISTORISCH GEBOUW PROOI DER VLAMMEN. r 1 ij n; 20 October (H.N.). In Liine- is vannacht een historisch gebouw e 16e eeuw afgebrand, dat als mooiste jwv van de stad werd beschouwd. Een belangwekkende studie over den onttroonden lucifers- koning Men schrijft uit Stockholm aan de N. It. C: Bij de behandeling van een der vele pro cessen. die dc Krcuger-kamer van dc recht bank hier ter stede thans onderhanden heeft, beriep de aanklager, inspecteur Sandström, van den justitieelcn dienst, die ongetwijfeld beter dan iemand anders in de zoo gecompliceerde affaire Kreugcr zit, zich dezer dagen op het onlangs bij Bokför- laget Natur och Kultur alhier verschenen boek „Kreuger", van den to Kopenhagen woonachtigen Zweedse hen psychiater dr. Pou). Bjerre. Voor den schrijver moet dit wel een buitengewone voldoening geweest zijn. Hij hoeft zich, aanvankelijk louter uit wetenschappelijke overwegingen, geruimen tijd met het „raadsel-Kreuger" bezig ge houden, heeft voor zichzelf omtrent Krcu- ger tot klaarheid willen »komen, orndat hij besefte, dat het onjuist, was Krcuger zon der meer als misdadiger of als krankzinni ge of als slachtoffer van de omstandighe den te karakteriseeren. En het studieob ject Ivreuger moest dezen psychiater, die in woord en geschrift reeds zoo vaak van zjjn groote belangstelling voor de geeste lijke en politieke stroomingen van dezen tijd gotuigdc, wel in hoogo mate interes- seëren. Dr. Bjerre heeft met tientallen' personen, die Iireuger van nabij hadden gekend, ge confereerd. Hij heeft zich verdiept in wat er zooal door en over Kreuger geschreven is, zoowel in dé jaarverslagen van Kreuger Toll als in de politic-rapporten, zoowel in het boek, dat medewerkers cn vrienden den Luciferskoning op diens vijftigsten verjaardag aanboden en waarvan de ge- heele oplaag door Kreuger „in beslag ge nomen" en in de safe van Tandstickpa- lastcn opgeborgen werd als van het krantje van de gymnasiasten te Kalmar, waarin een klasgenoot Kreugcr vijfen-der- tig-jaar geleden voorspelde, dat hij als dief in de gevangenis zou komen De resultaten van deze uitvoerigo en Zeer grondige stu die heeft dr. Bjerre ten slotte op veler ver zoek uitgewerkt tot een boek. dat ruim driehonderd pagina's telt en dat ons zeker een juister, een duidelijker beeld van Kreu ger en zijn werk geeft dan andere meer of minder sensation eel e „onthullingen", die er do laatste maanden in boekvorm gepubli ceerd zijn, dat in hun eenzijdigheid of op- pervlakkighe'd vermogen te doen. In navolging van dr. Alfred Marcus be schouwt dr. Bjerre het concern-Kreuger als een Wirtsch'aftsstaat, welke zijn eigen wet ten heeft en niet een staat in een staal, maar een staat naast de andere, de poli tieke staten, is. De Wir fsc h af t ss t a at kent niet de publiciteit waartoe de Europëesche en Amerikaansche wetgeving de naamloo- ze vennootschappen verplichten; hij publi ceert slechts wat hij bekend wil maken en zijn jaarverslagen en balansen zijn niets anders dan diplomatieke nota's. Kreuger was dictator in zijn staat, hij stelde den regeeringen van andere staten ultimata, «m bleek meer dan eens hun meerdere te zijn. Toch kan deze verklaring niet bevredi gen, al is zij ook niet zoo absurd als zij wel lijkt. Dichter bij do waarheid komt dr. Bierre, wanneer hij Kreuger immoreel noemt, een mecning, die door tallooze fei ten gestaafd wordt, maar die op grond van verschillende andere feiten toch ook w.eer uiot geheel juist blijkt te zijn. Een ander maal ziet de auteur in Kreuger een schep eenden mensch, voor wien iets reeds wer kelijkheid is geworden, wanneer hij aan de verwezenlijking daarvan nog bezig is. Her- haaldclijk had Kreuger immers do bewij zen gekregen, dat zijn berekeningen en voorspellingen juist waren geweest en zoo zou hij er dan toe gekomen zijn om geen scherp onderscheid meer te rnakon tus schen fantasie en werkelijkheid, tusschen werkelijke winsten en winsten, die hij ver wachtte, tusschen contracten, die reeds on- derteekCnd waren, en contracten, die men denke aan dc Jtaliaansche schatkist biljetten binnen enkele jaren misschien gesloten zoudon worden. Veel verklaart dr. Bjerre in zijn studie, maar veel blijft er over, dat thans nog niet, en wellicht nimmer, verklaard kan worden. Hiermee is dit werk echter geens zins veroordeeld. Dr. Bjerre heeft zijn zeer uitgebreide materiaal wetenschappelijk be werkt. zijn ontelbare gegevens systema tisch gerangschikt, zijn veronderstellingen en conclusies duidelijk gemotiveerd en zoo een boeiend bock samengesteld, dat het ..raadsel-Kreuger" wel niet oplost, maar Ipn lezer toch een veelzijdig en interessant beeld geeft van den onttroonden Lucifers koning. STUDENTENONLUSTEN IN POLEN. Warschau, 29 Oct. (tt. N.) De stu- dc-ntenonlustcn van Warschau zijn ook naar Posen overgeslagen. Gisteren zijn ver scheiden betoogingen gehouden om te pro testeeren tegen het voornemen der regee- Hng, om de autonomie der hoogescholen te beperker. Ongeveer 50 personen zijn ge arresteerd. PLAS:V2N EI\ VERPLANTEN IN DEN BLO IMENT GIN. Nu de bladeren weer gann vallen is dc tijd vor- het planten cn verplanten van de blad- verhczcncU houtgewassen weer aangebroken. Eigenlijk i& het nu den meest geschiktcn tijd voor hel aanleggen of veranderen van tuinen, want vrijwel alle planten kunnen we nu zoo- noodig verplanten. Wel moet men bij dat ver planten steeds voorzichtig le werk gaan op dat vooral het wortelgestel hierbij niet te veel tc lijden heeft. Planten die jaren vast staan vragen in dit opzicht wel bijzondere zorgen. Wanneer we boomeu of heesters gam verplanten waaFvan dc bladeren nog niet zijn afgevallen moet men deze er tegelijkertijd afplukken om te voorkomen dat deze blade ren en ook de uiteinden der twijgen gaan verschrompelen. Waar we zullen planten moet de grond over de gehccle oppervlakte goed zijn losgewerkt. Het maken van plant gaten is op dc meeste gronden niet voldoen de. Bij dc grondbewerking wordt het mesten niet vergelen. Wanneer wc boomen en hees ters gaan planten brengen .we geen mest onder in het plantgat, maar om de wortels nadat deze eerst met wat fijne aarde zijn ingestrooid. De mest moet dus niet direct met de wortels in aanraking komen. Bij het plan ten worden de houtgewassen gelijkertijd ge snoeid. Immers lijdt het wortelgestel bij het verplanten en zal dus dc voedselopname be langrijk minder zijn. Daarom moet ook een gedeelte der takken en twijgen worden weg genomen. Aan planten welke met een flinke kluit verplant worden zal minder gesnoeid behoeven te worden, daar heer het wortelge stel minder tc lijden heeft. Wanneer de grond door aanhoudende regen zeer nat is planten we liefst niet; door het loopen zou de grond dan tc veel samenpakken cn ontoegankelijk worden voor lucht. Het is nu ook een zeer geschikte lijd voor het planten van de meeste vaste planten. Vooral alle vroegbloeiendc soorten kan men nu beter verplanten dan in het vroege voorjaar. Nu zullen ze voor den winter nog doorgroeien en straksin het voorjaar direct gaan bloéicn. Daar vooral de rots- en muurtuin beplant wordt met vroegbloeiers is het nu de tijd om deze tuin- gedeelten eens flink onder handen te nemen. Waar open plekkerrzijn vullen we deze aan, terwijl te weelderig groeiende soorten wor den ^gescheurd en opnieuw geplant. Enkele soorten van vaste planten, vvzlke nu neg bloeien ^kunnen we in ''he?* Vróéèe voorjaar beter indien noodig scheuren en verplan ten. Wenschl ge 't beste voor Uw tuin Bloemen en ook planten, beide? Kiest 't betrouwbaar adres KWEEKERIJ DE „H0RSE WEIDE" Geneve, 29 Oct. (V.D.) De ondercom- rniesic voor de politietrocpen, die tot taak had te onderzoeken in hoeverre de politie trocpen van dc verschillende landen onder de effectieve troepen moeten worden gere kend en derhalve verminderd, of in hoe verre zij slechts dienen tot handhaving van de binnenlandschc orde, heeft haar werk verrassend snel met een rapport afgesloten. Het werk berust op de antwoorden op een vragenlijst, die dour twaalf staten zijn in gezonden, onder welke dc Vcreenigdc Sta ten, Frankrijk, Engeland, Italië en Japan. Op grond van deze opgaven komt het rapport tot de conclusie, dat die politietroc pen vallen onder de effectieve troepen dei- halve volgens het Hooverplan onder de te verminderen militaire organisaties welke beschikken over „collectieve wapenenzoo als machinegeweren, die een militaire op leiding hebben genoten, die behalve, dat ze zijn onderricht in het gebruik van handwa penen, in kazernes hebben geleefd, militair georganiseerd zijn of voor hun opneming in den politiedienst militair zijn gevormd. HERDENKING VAN DEN SLAG BIJ LUTZEN. Berlijn, 29 October (V.D.). Op 5 en 6 November zal te Leipzig en te I.ülzcn de slag bij Lützen (300 jaar geleden) worden herdacht. De kroonprins van Zweden zal met een aantal Zweedsche officieren aan wezig zijn. O.m. zal do inspecteur der in fanterie mede komen.' Dc historische Zweed sche vlaggen zullen met die van het vroe gere fusiliersregiment van Gersdorff in de kapel van Lützen worden opgesteld. Het elfde (Saksische) infanterieregiment zal bij de feestelijkheden op G November de ccre-wacht betrekken. Nieuwe verkiezingsrede van Hitler Dortmund, 30 Oct. (V.D.) Op zijn pro- pagandatocht door West-Duitschland heeft Adolf Hitler hedenmiddag een verkiezings rede gehouden in de Wcstfalcnhallo te Dortmund. De belangstelling was zoo groot, dat de politie de zaal, loon dezo geheel go- vuld was, voor het nog buiten staande pu bliek moest sluiten. Hitler verklaarde in zijn rede. dat de po sitie van de partij zoo sterk was als nog nooit tevoren. Uitvoerig besprak hij den toestand zooals deze was, toen trein een plaats in do regeering werd aangeboden. Hij heeft deze plaats geweigerd, om niet naderhand toch te moeten uittreden. Men is dan ook niet de richting uitgegaan, die de naliouaai-socialistisehe partij had ge wild. Wanneer het nationaal-socialisme do macht zou krijgen, zou het uur van de Duitsche triomf slaan. Dan zou ook blij ken, dat de maatregelen der huidige regeo- ring onvoldoende waren geweest. Reeds dertien jaar geleden was Hitier zich ervan bewust, dat het versnipperende partijstel sel Duitschland politiek en economisch te gronde zou richten, want slechts een mach tige eenheid van den nationalcn wil zou tot heerschcn in staat zijn. Als man alleen was hij, Hitler, niet sterker dan Von Pa pen of Von Gayl, doch dc li milliocn men- schen, die hij voor het komende rijk had gewonnen, waren de belooning voor zijn mocitevollen arbeid. Üo beweging zou ver der groeien en hield vast aan haar idee, dat er boven burgerij en proletariaat een volksgemeenschap bestond, die geroepen was het Tn waarheid vrije cn nationale rijk te stichten. B e r 1 ij n, 30 Oct. (V.D.) Zondagmorgen heeft de wereldvlieger Wolfgang von Gro- nau weer draadloos contact gekregen mol f^miscbland. Hij heeft medegedeeld hegen-, morgen om 5 uur 43 M.E.'I. uit Bonder AB- bas te zijn vertrokken. Om 6 uur 24 was hij boven Rasnab (Perzié), om zes uur 43 werd Boesjir gepasseerd. Do snelheid van de Dornicr-Wal bedraagt gemiddeld 120 K.M. per uur. Via Basra, waar benzine zal worden ingenomen, zou de tocht, naar Gro- nau mededeelde, naar Bagdad gaan. Mor gen hoopt hij tc Lirnassol op Cyprus te ar- riveeren. Parijs, 3l Oct (V.D.) Ook aan de Noord en Westkust van Frankrijk heeft de meer dan 24 uur durende storm graote schade aangericht in tal van havenplaatsen. Een aantal trawlers, dat zich op zee bevond, liep met ernstige averij verschillende ha vens binnen. De nieuwe dijken te I.e. Havre zijn door de hooge branding geheel ver nield. ACHTHONDERD JAAR GEVANGENIS STRAF UITGEDEELD. Tokio. 29 Oct. (V.D.) Officieel wordt me degedeeld, dat de rechtbank te Tokio in het massaproces tegen 189 communisten vonnissen heeft gewezen, waarbij 800 jaar gevangenisstraf is uitgedeeld. In het von nis wordt o.a. gezegd, dat de communisten het Japansche leger wilden deslrueeren. Bo vendien komen de idealen van het commu nisme niet overeen met 'den geest van het Japansche volk. ENGELAND BEREID TOT ONDER HANDELEN OVER DE TARIEVEN. Berlijn, 29 Oct. (V.D.) De Engelsche re geering heeft zich bereid verklaard, te Ber lijn zoowel te onderhandelen over de Duit sche bezwaren inzake de tarieven als over de Engelsche bezwaren inzake den invoer van kolciL Zooals bekend is, hadden de Engclschen een half jaar geleden gewei gerd, over deze heide kwesties gelijktijdig te onderhandelen. HUISZOEKINGEN BIJ NATIONAAL- SOCIALISTEN. M n c li c n, 28 Oct. (H.N.). Volgens de Volk. Beobacliter hebben gisteren vijf re chercheurs een huiszoeking verricht in de bureaux van de rijkspropagandaleiding der nationaal-socialistische partij en van de drukkerij Eher. Zij gaven voor, dat dit ge schiedde in opdracht van den rijkskanselier om exemplaren van de brochure „Rijkskan selier von Papen in het licht zijner poli tiek" in beslag te nemen. In het bureau van de rijksleiding zijn acht e; emplarcn dezer brochure in beslag genomen. BUITENLAND. De worsteling om dc ontwapening. (Derde Blad, pag. 1). BINNENLAND. De geruchten over den afsluitdijk. Een tegenspraak. (Tweede Blad, pag. 2). UIT DEN OMTREK. Fraaie tentoonstelling tc Hilversum. (Derdo blad, pag. 3)< Mededeelt! door het K.N.M.I. tc Do Bilt. Hoogste barometerstand 769.1 tc La Co» r-una. Laagste barometerstand 752.1 tc Storno- way. Verwachting: Matige, tijdelijk toenemen de Z. tot W. wind, zwaar bewolkt tot be trokken met regen. Aanvankelijk veel zach ter. Terwijl in Duitschland de barometer nog snel stijgt, maar in het O. regen valt bii gure N.W. winden, heeft do nicuwo depres sie zich verder tot over dc Britsche eilan den uitgebreid on valt daar alweer lichto regen. In ons land en Denemarken kwam bij helderen nacht en zwakken wind do cersto vorst voor. In Scandinavië -hield do strenge vorst in het N. aan. Frankrijk heeft behalve in Normandiö, waar regen dreigt, windstil en vrij zonnig weer. Aan gezien do nieuwe depressie weer vrij diep is en de hooge drukking in het O. en Z.O. nog wel zal toenemen, is toenemende wind tc wachten en zal reeds spoedig opnieuw: regen invallen. LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190 STOFFEN, FLUWEELEN, ZIJDE, VOERING. Geen beter adres Varkensmarkt 5 Tel. 1309 Inruilen van instrumenten tegen zeer hooge prijzen. NORMAN DAVIS* BESPREKINGEN TE LONDEN. De indruk te Washington. De correspondent te Washington van de Times meldt, dat men in politicko kringen tc Washington ecu Kngelsch-Amerikann- sche overeenkomst in zake de ontwapening ter zee gunstig gezipd is. Men is van mee ning, dat Engeland door een dergelijke over eenkomst belangrijken invloed op Frank rijk en Italië kan uitoefenen. Norman Da- vis heeft voor fcijn besprekingen te Londen volmacht gehad om alle vraagstukken met uitzondering van de vrijheid ter zee, ie be handelen. De verklaringen van Hoover over de Amerikaansche marine zijn weliswaar m marinekringen in goede aarde gevallen, doch niet bij degenen, die het onwenschrlijk achtten, dat de besprekingen van Davis dcor een dergelijke nota vergezeld worden. Algemeen verwacht men echter, dat Enge.-, land zal begrijpen, dat men hier in de eerste plaats te doen had met een verkla ring voor huishoudelijk gebruik en voor do verkiezingspropaganda. DRIE KINDEREN VERBRAND. Stuttgart, 31 Oct. (V.D.) Gisteren brak te Altensteig in een oude goederen wagon, die als woning werd gebruikt door een armlastig gezin brand uit. Üo ouders waren afwezig cn hadden do drie kinderen van zes, 2 A cn 1 A jaar in den wagon opgesloten. Het vuur werd door leden van den vrijwilligen arbeidsdienst, die in de nabij heid waren opgemerkt. Dadelijk werden pogingen gedaan om do gillende kinderen to redden. Er ontwikkelde zich echter zoo veel rook, dat het onmogelijk was de noodwoning binnen te dringen. In korten tijd brandde de wagon af. De verkoolde lijkjs der kinderen werden op een verbran de sofa gevonden.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1932 | | pagina 1