JOH. DE HEER
DÉ EEMLANDEB
Dinsdag 22 November 1932 Uitgave: VALKHOFF Co. «s» Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 124
HET ANTWOORD)
VAN HITLER
Verdere onderhandelingen
mogelijk
OPZIENBARENDE ARRESTATIES
IN ESTLAND
SPANNENDE DAGEN TE
GENEVE
Mandsjoerijsche conflict
voor den Volkenbond
Lacht op
4 uur 29 min.
L. I. LUYCX ZOON
Plano's, Orgels, Radio
Morgenmiddag 3 uur
KOOKDEMONSTRATIE
KÜPPERSBUSCH
GASFORNUIZEN
ABONNEMENTSPRIJS 3 maandcn voor Amersfoort 2.10. per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Va»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
11 elke regel meer f0.25. Licfdadlghclds-advcrtcntlcn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Hitler's kansen met betrek*
king tot tie kabinetsformatie.
Algemeen verwacht men,
dat hij niet zal slagen.
Zal het aan Hitler, den leider der natio
naal-socialistcn, lukken rijkskanselier te
worden? De loop, dien de gebeurtenissen
te Berlijn hebben genomen, wettigt het
vermoeden, dat zijn pogingen op niets zul
len "Gitlöopen. Men weet, dat hij nu reeds
tweemaal door Hindenburg is ontvangen
en dot de rijkspresident den laatsten keer
dat was gisteren aan Ilitlcr heeft ge
vraagd, of hij ervoor tc vinden was een
ministerie tot stand te brengen, dat steun
de op een vaste meerderheid in het parle
ment en derhalve in staat om tc werken.
Uit deze vraag blijkt reeds, dat Hinden
burg niet in zee wil gaan met een minder-
heidsregccring der nationaal-socialistcn en
cr zich ook niet mee kan vcrcenigen, dat
Hitier steun zoekt bij verschillende kleine
partijtjes. Bovendien heeft dc rijkspresi
dent nog een reeks voorwaarden gesteld
het te vormen kabinet moet wat eigen
lijk voor do hand ligt uit mannen be
staan, waarmee dc rijkspresident zich kan
vereenigen; Hindenburg behoudt zich voor
bizonderen invloed uit te oefenen wat be
treft de toewijzing der portefeuilles van
buitcnlandschc zaken en defensie (rijkb-
ADOLF HITLER.
weer); er moet vooraf een economisch pro
gram worden voorgelegd; het dualisme
tusschen Pruisen en het rijk mag niet her
leven en ten slotte: art. 48 der rijksconsti-
lutie mag noch worden verzwakt noch ge
wijzigd. Het merkwaardige is, dat Hitier,
na raadpleging van de. leiders zijner be
weging, op Hindenburg's medcdcelingen
eischen mag men wel zeggen niet
heeft gereageerd door een rechtstreeksch
antwoord te geven, doch door een aantal
M-agen te stollen, waarvan de inhoud nog
niet bekend ife, maar die vermoedelijk van
daag nog zullen worden beantwoord.
Hitler's ongewone wijze van-handelen is
ongetwijfeld liet uitvloeisel van tactische
overwegingen. Gezien dc houding der par
tijen, waarmee Ilitlcr zich liecfl verstaan
of getracht heeft overleg tc plegen, was
reeds bij voorbaat nauwelijks aan tc ne
men, dat hij een kabinet in 't leven zou
kunnen roepen op don grondslag van een
stevige rijksdagmeerderheid. Teneinde
thans den schijn te vermijden, dat hij on
willig is dc crisis op te lpss'en in den door
Hindchblirg gew enschtcn geest, kbint hij
nu. met een aantal vragen voor den dag.
Wanneer Hindenburg 'hierop och onbevre
digend antwoord verstrekt en hiermee fei
telijk tc. kennen geeft, dat hij niet verder
mat Hitier cn de zijnen van gedachten kan
wisselen over de kabinets-formatie, dan blij-
*\en dc nationaal—socialisten buiten schol
en zullen dezen naderhand met een schijn
van recht kunnen zeggen, dat het aan Hin
denburg's houding is te wijten, dat Hitler
het. rijkskanselierschap wordt onthouden.
Niet uitgesloten wordt het geacht, dat
"Non Papen en diens geestverwanten ach
ter de schermen werken en Hindenburg
'hebben gesuggereerd Ilitlcr dc bovenvveor-
gegeveh vijf eischen te stellen, die zijn be
wegingsvrijheid volkomen aan handen leg
gen cn van den nationaal-socialistischen
leider feitelijk yergen, dat hij een kabinet
zal vormen, dat een copic is van de regee
ring-Voii Papen.
De toestand is dan ook weer uiterst on
zeker geworden, nu Hindenburg, in een
zeer verfijnden vorm', llitler feitelijk den
weg naar liet rijkskanselierschap heelt
versperd. liet behoeft dan ook niet tc ver
bazen, dat er reeds nu sprake is van Von
Papen's terugkeer, terwijl anderszins ver
luidt, dat een nog sterker persoonlijkheid,
generaal von Schleicher, die tot dusver
aan het hoofd van 't rijksweer-dopartement
stond, binnen afzienbaren tijd de teugels
in banden zal nemen. Tn elk geval heeft het
«•r don.schijn van, d!it men-in Duitschland
opnieuw aanstuurt op een presidcnticelc en
dictatoriale regcering. Wanneer het hier
toe lcomt," dan zal dit eveneens in belang
rijke mate zijn tc danken aan Hugenberg,
den leider der Duilsch-nationalcn, die Je
nazi's leelijk hebben gedwarsboomd en in
wier macht het ho l gelegen llitler de ver-
eischte parlementaire meerderheid to be
zorgen. Zij hebben echter allo medewer
king geweigerd cn In belangrijke mate bij
gedragen tot llitlcr's hoe langer hoe waar
schijnlijker wordend échec.
Een brief aan Meissner, welke
waarschijnlijk niet zal iror.-
den gepubliceerd
Berlijn, 21 November tV.D.) IJ cl Rijks-
persbureau der N.S.D.A.P. deelt mede:
Na uitvoerige besprekingen met leidende
figuren uil do Nationaal-Socialistische be
weging en vooraanstaande persoonlijkheden
uit het openbare leven, is hedenavond om
acht uur het antwoord van Adolf Hitler in
den vorm van een brief aan den staatsse
cretaris Dr. Meissner overhandigd.
Do brief behelst een aantal kwesties, wel
ke waarschijnlijk morgen in .den loop van
den dag zullen worden opgehelderd.
Wij vernemen dat de brief van Adolf
Hitler aan staatssecretaris Dr. Meissner
waarschijnlijk niet zal worden gepubliceerd.
Do brief is om acht uur vanavond door den
president van den Rijksdag, Goering, over
handigd. Omtrent den inhoud van het voor-
loopige antwoord van Hitier, verluidt even
wel, dat Hitier dc opdracht van den Rijks
president in den gewcrischtcn vorm niet
heeft aanvaard, waartegenover slaat dat de
deur voor verdere besprekingen openblijft.
Tot de persoonlijkheden met wien in den
loop van Maandagmiddag in hotel lvaiser-
hof uitvoerige gcdachtcnwisselingen hebben
plaats gehad, behoort ook de vroegere pre
sident van de Rijksbank. Dr. Schacht. Met
personen dot andere partijen behoorend. die
voor een evcntuc.eic kabinetsvorming in
aanmerking komen, is evenwel van natio-
naal-socialistischc zijde niet onderhandeld
en met hen is tot nu toe ook nog geen con
tact gezocht.
Het is niet juist, dat Goering Zondag met
Stegervvald zou hebben onderhandeld. Het
betreft veeleer een ander kopstuk der Cen
trumspartij.
Nader wordt gemeld:
De situatie was Maandagavond aldus, dat
er geen gelegenheid meer was een ophel
dering te verkrijgen inzake de regeerings-
kwestie. De inlichtingen w elke Hitler in zijn
schrijven aan staatssecretaris Dr. Meissner
had gevraagd, zouden o.m. betrekking heb
ben op de voorwaarden, waarvan in de na-
tionaal-socialistische mededeeling betreffen
de de opdracht aan Adolf Hitler sprake is
geweest. Deze prcsidieele reserves hebben
vooral betrekking op het feit, dat in dc lei
ding der buitcnlandschc politiek, zoomede
ten opzichte van de Rijkswcer dezelfde ge
dragslijn zal dienen te worden gevolgd als
tot nu toe, en dat beide ministeries in za
kelijk en persoonlijk opzicht onder allo om
standigheden vrij moeten blijven van per
soonlijke invloeden. Verdere reserves heb-
b'en betrekking op de tot nu toe uitgevaar
digde noodverordeningen nopens het be
drijfsleven, waarbij de werkverschaffing
verder zal moeten worden bevorderd. Ook
zouden verzekeringen moeten worden ge
geven rnet betrekking tot een gemeenschap
pelijke radicale stakingsactie.
Sociaal-democratische waar.
schuwin<j aan het Centrum.
De sociaal-democratische Rheinischo Zei-
tung schrijft onder het opschrift „Waar
schuwing aan het Centrum" dat reeds eeni-
ge weken geleden opviel de vertrouwelijke
wijze waarop bekende Centrumleiders als
Joos en Stegervvald zich uitlieten over sa
menwerking met de nationaal-socialistcn.
Zij schijnen ervan overtuigd tc zijn, dat de
bekende diplomatie van het politiek katho
licisme erin zal 6lagen de nationaal-socia
listcn, door hen te betrekken in de poli
tieke verantwoordelijkheid, „op te voeden".
Het blad gelooft in de goede trouw van bet
Centrum, doch deelt deze overtuiging niet.
De sociaal-democraten zijn vervuld van liet
grootste wantrouwen tegen alle beloften
van Hitler's vertegenwoordigers. De erva
ringen van bet verleden nopen tot een laat
ste waarschuwing aan het Centrum. Dc
strijd der sociaal-democratie tegen bet ka
binet Von Papen, zou zich koeren tegen een
coalitie Hitier-Kaas. Al is het Centrum nog
zoo optimistisch, hier komen alle princi-
pieele rechten van het Duitsche volk in ge
vaar. Een Centrum dat met Hitier, den aan
hanger van geweld en terreur, met de ver
tegenwoordigers der zware industrie cn de
pioniers der sociale reactie een politiek par
lementair verbond heeft, moet rekenen op
HET AANLEGGEN VAN EEN S1ERTUIN.
Het najaar is wel de meest geschikte lijd
voor het aanleggen of veranderen van tui
nen. Na een goede grondbewerking welke
zoo noodig gepaard moet gaan met grond
verbetering, cn een flinke bemesting, vraagt
het beplanten onze aandacht. Hierbij heb
ben wc met verschillende zaken rekening
te houden. Nu vooral zien we dat een ge
deelte van de te gebruiken houtgewassen
groenblijvcnd moet zijn opdat onze tuin ook
in het winterhalfjaar groen zal zijn. Alleen
gebruik te maken van groenblijvers is ook
weer niet wenschclijk daar dan de tuin in
den zomer te somber is. Immers de blad
verliezende houtgewassen brengen de ge-
wenschte variatie; en vooral in hel voorjaar
geven de ontluikende knoppen en het teere
groen aan de tuin een aparte bekoring. Met
het gebruik van boomen moet men bij het
beplanten van kleine 'tuinen voorzichtig te
werk gaan. Alleen enkele kleinere boomen
komen in aanmerking.' Soorten als: lijster
bes Sorbus aucuparia, mcelpeer S.
Aria, Meidoorn Crataegus monogyna en
C. oxyacantha, en tal van andere soorten
van dit geslacht, berk Betula alba, en
Jap. kers Cerasus serrulata zijn daarvoor
goed te gebruiken. Ock stamboompjes van
gouden regen Laburnocylius, en van
sierappel Malus floribuncla e.a. zijn daar
voor geschikt. Indien men grootere boomen
wcnscht zullen soorten met lichtdoorlatcnde
bladlcroon bij voorkeur worden gebruikt;
als: Robinia pseudacacia en andere Robi-
niasoortcn, Christusdoorn Gleditschia
triacanlhos, en honigboom Sophora ja-'
ponica. Bij het planten zorgen wc allereerst
voor eei ige grensmarkeering van de tuin,
opdat hekken en schuttingen, gedeeltelijk
althans, aan het oog worden onttrokken.
Verder houden we rekening met de groei
wijze van de verschillende planten en plaat
sen we het zoodanig dat we het kunnen
zien, en de planten voldoende ruimte heb
ben om te groeien en te bloeien. Het mid
den van de tuin benutten wc alleen voor hel
aanbrengen van laagblijycnde beplanting en
voor het aanleggen van gazons. Met de
aanleg van paden moet. men zich beperken
tot de strikt noodzakelijke. Alleen een te
gelpad met rotsplantjes er tusschen kan
mooi zijn, overigens leggen wc de paden
zoo min mogelijk in het gezicht, daar ze een
ongewenschte onderbrek'ng in het stukje
natuur teweeg brengen. Door hei aanbren
gen van een rozenboog of oergola over een
pad kan men dit gedeel'. «lijk aan hel oog
onttrekken. Een vol gén de. keer iets over
plantengrocpeering.
de scherpste bestrijding door de sociaal-
democratie. Jarenlang stond cr vooral tus
schen de Rijnlandscho sociaal-democratie
én het Centrum een soort gedwongen nood-
gemeenschap. Wanneer liet Centrum thans
dc hand reikt aan de Hitler-partij, dan zal
do sociaal-democratie in het Rijnland rnet
do vakbeweging achter zich cn de goheelc
republikeinschc bevolking een strijd zonder
genade legen het Centrum aanbinden.
Rcval, 10 Nov. (V. ü.j De leiders van
dc Baltisehc katoenspinnerij, de grootste
textielfabriek van Estland, zijn gearresteerd.
De directeur Isak Citron is Vrijdag in
Lilauen aangehouden. De directeur Wach-
mass was reeds gearresteerd bij een poging
de Ëstlandschc grenzen tc overschrijden. De
heide industricclen, die een grootc rol speel
den in het openbare leven van Estland, heb
ben met behulp van vervalschtc balansen
van verschillende banken ccn bedrag van
millioenen losgekregen, die zij voor ^et
grootste deel naar het buitenland hebben
gebracht. Door deze zwcndelarijen worden
in de eerste plaats dc staatsbanken getrof
fen. De verliezen van dc betreffende bank
instellingen staan nog niet vast, maar vol
gens sommige berichten loopen zij in dc
millioenen. De arrestatie van dc beide voor
aanstaande industrieelen heeft in Reval
groot opzien gebaard.
BEZUINIGING OP DE NOORSCHE
LECERBEGROQTING.
Oslo, 19 Nov. (V.D). De Noorscho regec-
ring heeft in een gisteren gehouden kabi
netszitting verschillende voorstellen betref
fende de militaire begrooting goedgekeurd,
waardoor liet totaal bedrag der militaire
uitgaven in dc komende jaren niet meer
dan 34 millioen kronen zal bedragen, wat
een vermindering beteekent met 12 millioen
kronen. Van de 34 millioen kronen worden
IS,75 millioen gebruikt voor het leger en
15,5 millioen voor de marine.
HET AUTOBUS-ONGELUK BIJ ROME.
20 gewonden in de zieken
huizen.
Rome, 21 Nov. (V. D.) Van de bij hqt
ernstige ongeluk bij den spoorwegovergang
van Fubara gewonde jong-fascistcn zijn on
geveer 20 naar de ziekenhuizen overge
bracht. De toestand van ecnigen hunner is
zorgwekkend. De plaats Tarquinini, van
waar alle dooden en verongelukten afkom
stig zijn, is ten gevolge van dc ramp in
diepe rouw gedompeld.
„In het Verre Oosten pakken de
oorlogsv. alken zich samen"
Géiièvc, 21 Nov. (V.DHedenmorgen
is onder voorzitterschap van den Ierschen
minister-president De Valera do buitenge
wone zitting van den Volkcr,bondsraad ter
behandeling van het Mandsjoerijsche con
flict op de basis van het rapport der com-
missie-Ly tton geopend.
De meeste staten zijn door hun minister
van buitcnlandschc zaken vertegenwoor
digd. Wij zien sir John Simon, von Ncu-
rath, Paul Boncour, kolonel Beek, dr.
Bencsj cn den specialen gevolmachtigde
van de JapaAscho regcering Matsuoka, ter
wijl Japan voorts vertegenwoordigd wordt
door den ambassadeur te Parijs Nagaoka
cn de Ghineesche regeering door.den oud-
minister van builenlandscho zalven, dr.
Wellington Koo en den gezant Yen. Op uil-,
noodiging van den Volkcnbondsraad zijn
ook de vijf Joden van dc Lytton-commissie
in de zaal aanwezig.
De openingszitting draagt het karakter
van een grootc historische bijeenkomst. De
zaal, dc diplomatenloges cn dc perstribu
nes zijn tot de laatste plaats bezet. In Vol
kenbondskringen heoracht dc algcmcene
opvatting, dat liet lot van liet Japansch-
Chineesclie conflict van beslissende, bctcc-
kenis zal zijn voor het lot van de ontwa
peningsconferentie. De Japanschc regce
ring zal, indien dc' Mandsjoerijsche kwes
tie niet volgens haar wensen geregeld
wordt, waarschijnlijk verdere deelneming
aan' de ontwapeningsconferentie weigeren,
waardoor een regeling van do vloot kwestie
binnen het kader der ontwapeningsconfe
rentie voor Engeland en de Vcreenigde
Staten onmogelijk wordt. Ook het lot van
het economische wereldconferentie, die
nauw samenhangt met de ontwapenings
conferentie, hangt indirect van de Ja-
pansch-Chinecsche kwestie af.
In een rede, die anderhalf uur duurde,
zette. Malsuoka het bekende Japansche
standpunt, dat in het gisteren gepubliceer
de memorandum inzake het Lylton-rap-
pori is neergelegd, uiteen. Hij verklaarde,
dat de vorming van den MandsjoerJjsefaen
staat Mandsjockwo dc ccnigo oplossing,
voor de Mandsjoerijsche kwestie was.
Redevoering van Wellington Koo.
In de Maandagmiddag gehouden Raads
zitting hoeft de vroegere Chineesche minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Wellington
Koo, een redevoering gehouden, welke
cenige duren duurde. Hij verklaarde o.m.
dat Japan zich voordoet als een lammetje,
dat zich moet verdedigen tegen liet wilde
Chineesche beest. Dc Japansche regeering
geeft thans evenwel toe, dat do militaire
bezetting van Mandsjocrijc heeft plaats ge
had volgens een tot in bizonderheden voor
bereid plan. De spreker prees vervolgens
liet Lytton-rapport cn verklaarde voorts,
dat dc door Japan sinds eeuwen gevolgde
gewelddadige veroveringspolitiek het groot
ste huidige gevaar beteekent. De boycot-
beweging tegen Japan is gericht tegen de
voortdurende gewelddaden cn ongerechtig
heid der Japansche politiek. De Volkenbond
heeft, hetgeen tc betreuren is, tot nu toe
geen effectief middel gevonden om de ten
uitvoerlegging zijner besluiten te bereiken.
In China heerscht geenszins een stemming
van vijandigheid jegens het buitenland. Het
Kelloggpact lieeft geen zin meer indien de
schending van het verbod van oorlog wordt
toegelaten onder het mom van wettige er-
dediging. Dc Japanschc aanval op het
vreedzame China is zonder weerga in do
moderne geschiedenis. Wellington Koo be
sloot met'den eisch, dat de Japansche troe
pen onmiddellijk moeten worden terugge
trokken als onverbiddelijke voorwaarde
voor een regeling van liet Japansch-Chinee-
schc conflict en een algeheelo vergoeding
van alle China berokkende schade. De op
lossing der Mandsjoerijsche kwestie kan
slechts worden gevonden op do basis der
bepalingen van het Volkenbondsstatuut, liet
Kelloggpact en van het Negenmogcndlieden-
verdrag van Washington.
Dc Morning Post schrijft, over hel Japan
schc memorandum tegen liet rapport-Lyl-
ton, dat het den onpartijdigen lezer duide
lijk is, dat de juridische cn rnoreele positie
van Japan veel sterker is dan die van dc
pacifistische critici. Dc oplossing moet liier
in gevonden worden, dat er een Mandsjoe
rijsche regeering wordt gevormd, die in
slaat is orde te brengen cn dat vriend
schappelijke overeenstemming tusschen
Japan cn China wordt bereikt.
De Daily Telegraph schrijft dat het een
misdaad tegenover dc menschheid zou
zijn. wanneer men Mandsjoerije wilde la
ten terugvallen tot een toestand van anar
chie, uitsluitend om het prestige van den
Volkcnxjo.i l tc redden. Eerder zou Enge
land uit den Volkenbond treden dan zich
in vijandelijkheden met Japan te laten
wikkelen.
BUITENLAND.
De Mandsjoerijsche kwestie in den VoL
kenbond.
(Eersto Blad, pag. 1).
ilci antwoord van Hitler.
(Eerste. Blad. pag. 1).
BINNENLAND.
Bede van Ir. Rcitsmu over de crisis
het verkeerswezen.
(Tweede Blad 3).,^
Vergadering van den Vrijzinnig Democra-.
tischen Bond.
(Tweede Blad pag. 3)
De P.C Hooft brandt niet meer.
(Tweede Bla.fl, nag. 2
Medegedeeld door het. K.N.M.I. te de Bilk
Hoogste barometerstand 709.3 tc La Corun$
Laagste barometerstand 718.0 te Akurcyrb
Verwachting: Matige, lijdelijk krachtige,
Z. tot W. wind,'zwaar bewolkt .tot-be.trqk-t
ken met regen, -later opklarend, aanvanko*
lijk veel zaqhler.j
Een zeer -diqpe depressie heeft zich mcü
grootc snelhciil -naar IJsland .verplaatst cii
een secundaire geeft snelle dalingen.
Krachtige wind én vrij veel regen op d<?
Britscbc eilanden,, zoodat de opklaring.'.iq
onze omgeving slecht®! 'van korten duur za(
zijn. Dc hoogc drukking liicl<j stand bij ,dq
Az'orcn cn breidde zich qcnigszins over
midden-Europa uit. In Middén-Scandinavio
in Polen cn in West Frankrijk kwam liclw
tc vorst voor.
In Zweden valt overal régen. Ook ïrt
Zwitserland, Zuid- en Oost-Duitschland eij
Oostenrijk valt nog regen tengevolge van
een uitlooper van dc vorige depressie. Op
IJsland begint de temperatuur weer te da?
len cn valt in het W. sneeuw.
Na een dag van regen on wind is eert
korte opklaring te wachten, maar dc waar-t
schijnlijkheid' is, jróot-, dat-rlaarna. wepi* rtn
gen volgt»
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
HANDSCHOENEN:
Nappa gevoerd f 2,75 met bont*
rand f 3,25 en hooger.
Nieuwe modellen in suède en
chevreau.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Reeds 27000 instrumenten werden door
ons geleverd! Zegt U dit niets.
met
smis
ZjiNGBsm. QOJ}rz~?88
De oppositie-pers staal ju tegenstelling
tot de beide genoemde bladen afwijzend
tegen het Japanschc memorandum en
eischt een energieke actie van den Volken-,
bond, dié inoct vasthouden aan dc aanbe
velingen van do Lytton-commissie.
De socialistische Daily Herald ziet in
het Japansche antwoord een minachting
van den Volkenbond en schrijft, dal in het
Verre Oosten de oorlogswolkcn zich sa
menpakken.