Heden einde der regeeringscrisis?
Vrijdag 2 December 1932 AMERSFOORTSCH DAGBLAD 31e Jaargang No. 133
Als Von Schleicher aan 't
bewind komt
Practische werkverschaffing
op zijn programma
VIERDE BLAD
MOLOTOF PRIJST HET
SOVJETPARADIJS.
AMERIKA REKENT
OP BETALING
WERELDCRISIS EN
SCHEEPVAART
BEZUINIGING BIJ DE
AMERIKAAN SCHE VLOOT?
tHij zou voornemens zijn een
l- grootsche amnestie af
te kondigen
Berlijn, 30 Nov. (V.D.) Do Berlijnschc
bladen verwachten algemeen, dat in den
loop van Donderdag een einde zal komen
aan de regeeringscrisis. Op den voorgrond
staaf de kanselierscandidatuur van von
Schleicher.
Volgens den Lokalanzeiger verwacht men.
dat de rijkspresident bij de besprekingen
met von Schleicher van heden aangedron
gen heeft op bespoediging van een oplos
sing.
De DAZ verneemt, dat een bezoek van
Adolf Hitler lhans niet meer kan worden
verwacht. In zijn plaats zal waarschijnlijk
Gregor Strasser naar Berlijn komen, hoe
wel verluidt, dat deze geen volmachten
heeft voor politieke onderhandelingen. Het
blad verwacht verder, dat het nog wel een
dag zal duren, alvorens Schleicher opdracht
zal krijgen tot het formeeren van een ka
binet.
De Germania schrijft o.a.: Na do opwin
dende gebeurtenissen van de beide laatste
dagen schijnt thans bijna een zekere kalmte
♦e zijn ingetreden. Dit komt vooral tot
uiting in het feit, dat voor het geval een
negatief resultaat het einde is van de ver
wachte bespreking tusschen von Schleicher
en Hit Ier, niet meer in die mate gerekend
wordt op een kabinet-von Papen als Dins
dag nog het geval was. Woensdag heeft men
vrij algemeen de opvatting kunnen consta-
teeren, dat, al kan niet zeker op een kabi
net-von Schleicher worden gerekend, er
toch nog andere persoonlijke mogelijkhe
den zijn, waartoe men zeer wel zijn toe
vlucht zou kunnen nemen. Schleicher's
kansen zijn in ieder geval buitengewoon go-
stegen.
De Borscnkurier wijst op de besprekingen
van von Schleicher met de leiders der be
drijkswereld en der vakvcrccnigingen en
zegt, dat zijn proeramma persoonlijk moet
zijn. Voor zoover bokend is, is von Schlei
cher voornemens een grootsche amnestie af
te kondigen voor dicgonen, die door de
draconische maatregelen der bijzondere ge
rechtshoven zijn getroffen. Ook zou hij van
plan zijn de sociaalpolitieke bepalingen van
do laatste noodverordening te verzachten.
Dit zou vooral het geval zijn met de mach
tiging tot verlaging van looncn. Op den
voorgrond moet werkelijk practische werk
verschaffing staan. Het program van von
Schleicher zou zoo zijn, dat de nationaal
socialisten met den vorm hunner oppositie
zeer voorzichtig zouden moeten zijn. Het
zou bijv. in hun macht zijn den rijksdag on
bekwaam tot werken te maken en een am
nestiewet te verijdelen, die zekerlijk ook
niet weinigen S.A.-leden ten goede zou ko
men.
De Deutsche Zeitung verneemt, dat den
rijksweerminister des avonds laat uit Wei-
mar is medegedeeld, dat Hitier niet naar
Berlijn komt. Hierbij schijnt echter door
Hitier de wensch te zijn geuit het niet tot
een breuk met von Schleicher te laten ka
men.
Do Lokalanzciger wijst er nog op, dat een
opheldering over de houding van de
N.S.D.A.P. bij de parlementaire behandeling
van moties van wantrouwen etc. noodig ge
weest ls, opdat von Schleicher den rijkspre
sident zekere voorstellen zou kunnen doen
over de maatregelen, die noodig zijn voor
de beveiliging van het kabinet tegenover
den rijksdag.
De kwestie van Hindenburg'»
aftreden aangeroerd.
B e r 1 ij n, 30 November (V.D.) In poli
tieke kringen te Berlijn neemt men thans
aan, dat, ingeval de rijkspresident vast
houdt aan het alternatief Von Papen of
van Schleicher, zijn beslissing toch nog zal
uitvallen ten gunst-e van een kanselier-
schap-Schleicher, zelfs wanneer de laatste
onderhandelingen van Schleicher met de
N.S.D.A.P. op niets zouden uitloopen. Hoe
langer de crisis evenwel duurt, hoe ner-
veuser de stemming zal worden. De Deut
sche Zeitung ontkent, dat von Schleicher
als rijkskanselier het vaderland zal kun
nen redden, aangezien deze zeer bekwame
officier reeds lang de perken is te buiten
gegaan, welke juist getrokken zijn voor den
bonier van de rijksweer. Von Schleicher
heeft indertijd op het standpunt gestaan,
dat het Youngpïan moest worden aange
nomen en dat dan in het binnenland orde
zou moeten worden geschapen. Hij heeft
don heer Briining als rijkskanselier ont
dekt en is er daarom mede schuld aan, dat
voor den opbouw van Duitschland meer
dan twee kostbare jaren verloren zijn ge
gaan. Hij is ook de schepper van het kabi
net-von Papen en is vrantwoordelijk voor
zijn heterogene samenstelling. Hij is met
verlof gegaan, toen de gebreken van „zijn
kabinet" nog al spoedig aan het daglicht
traden. Hij heeft ook een gebrek aan staats
mansinzicht betoond door aan te sturen op
het aftreden van het kabinet-von Papen en
door thans, gezien zijn onderhandelingen
met de vakvereenigingen, terug te vallen
tot het eindelijk overwonnen vordorflijke
parlementarisme.
Der Deutsche meent, dat tegen de oplos-
•ing-von Papen mot alle middelen wordt
gestreden cn geïntrigeerd door die partijen,
welke den val van Bruning bewerkten en
den koers van von Papen hadden bepaald.
Men wil den rijkspresident noodzaken of
dé grondwet ter zijde te stellen of uf te tre
den en hot is geen goheim, aldus het blad,
dat Hindenburg Zaterdag j.l. zich ernstig
heeft afgevraagd, of hij zijn functie niet
zou neerleggen met een proclamatie aan
het Duitscho volk. Dat zou evenwel het
oogenblik zijn geweest, om het plan van
een rijksbestuurder ten uitvoer to leggen.
De ex-keizer is er tegen, dat de cx-kroon-
prins deze rol op zich neemt, terwijl de
kroonprinses haar oudsten zoon op deze
plaats zou wensclien te zien. Het blad ver
volgt dan: Hitler moet begrijpen, dat het
den rijksweerminister op dit oogenblik er
niet om gaat getolereerd te worden, maar
om een garantie Ie krijgen, dat de natio-
uaal-socialistische-communistische meerder
heid do noodverordeningen der regecrin-
gen-von Papen en Brüning niet intrekt.
Hitier nlot naar Berlijn.
B c r 1 U n, 1 Dec. (V. D.) De gisteren nog
algemoen verbreide meening, dat er nou
een bespreking tusschen generaal V«»n
Schleicher en Hitler zou worden gehouden,
is niot bevestigd, want Hitier vertoeft nop
te Weimar en schijnt niet voornemens naai
Berlijn te komen. Ook alle andere natio
naal-socialistische leiders, die gisteren te
Wennar aan de besprekingen met Hitier
hebben deelgenomen, zijn nog in Thuringen
De kabinctsvorming zal in elk geval onaf
hankclijk van de nationaal socialisten ge
schieden. Hitler's houding is slechts van be
lang voor de volmacht, die het nieuwe kabi
net zal krijgen. In welingelichte kringen
meent men mede te kunnen dcclen, dat
rijksweerminister Von Schleicher reeds
bezig is met do samonstelling van een door
hem te vormen presidentieel kabinet, hoe
wel hij heden nog niet de opdracht tot offi
cieelo kabinetsformatie zal krijgen.
Berlijn, 1 Dec. (V.D.) Vanmiddag had
rijkskanselier Von Papen een bespreking
met rijksweerminister Von Schleicher cn
vanavond te zes uur zal een bespreking
worden gehouden bij den rijkspresident. In
sommige kringen verwacht men derhalve,
dat de rijkspresident vanavond nog een
beslissing zal nemen.
Ben brief van Hitier 2an
Von Hindenburg.
B e r I ij n, 1 Dec. (V.D Volgens de Lokal
Anzeiger heeft Adolf Hitler gisteren uit
Weimar een brief gezonden aan den rijks
president, welks inhoud tot nog toe noch
door de persafdeeling van de nationaal-so-
cialistische partij, noch door het bureau
van den rijkspresident is gepubliceerd.
Waarschijnlijk heeft Hitler in dezen brief
onder verwijzing naar het van hem beken
de standpunt, eón uiteenzetting gegeven
van zijn houding tegen con eventueel ka-
binet-Von Papen of Von Schleicher.
De regeeringsvormtng.
Berlijn, 1 Dcc. (V.D.) Algemeen ver
wacht men dat de beslissing inzake de rc-
gccringsvorming morgen zal worden ge
nomen. De kabinctsvorming zelf kan ech
ter nog verscheidene dagen in besiag ne
men en het is dan ook geenszins zeker, dat
de nieuwe rijksregeering reeds gevormd is
als de rijksdag 6 December a.s. bijeen
komt. In dit geval zou het demissionaire
kabinet-Von Papen nog in den rijksdag
aanwezig zijn, wat onder bepaalde omstan
digheden voor Von Schleicher het voordeel
kan hebben, dat hij een beeld krijgt van
de houding der verschillende partijen,
waarmee hij zoowel voor de personen, die
hij in zijn kabinet opneemt als voor het
program van de nieuwe regeering rekening
kan houden.
Ben natlonaal-sociallstische
verklaring.
Wcimar, 1 Dec. (V.D.) De persdienst
der nationaal-socialistische partij deelt
mede, dat alle geruchten volgens welke
Adolf Hitler voornemens zou zijn met wel
ke officieele instantie te Berlijn ook te on
derhandelen over de regeeringsvorming.
uit de lucht zijn gegrepen om de publieke
opinie in de war te brengen. Cr bestaat
geen enkele aanleiding voor verdere on
derhandelingen, aangezien Hitier reeds op
23 November j.l. dvn rijkspresident een
vast omlijnd plan en duidelijke voorstellen
Ier oplossing van de regeeringscrisis in den
kortst mogelijkcn tijd heeft voorgelegd.
Von Ncurath niet naar Ge-
nèvo indien geen nlenwc re-
geering gevormd ls.
B e r I ij n, 1 Dec. (V.D.) Naar aanleiding
van de berichten over het spoedige vertrek
van Herriot en Macdonald naar de ontwa
peningsconferentie te Genève, wordt van
welingelichte zijde te Berlijn medegedeeld,
dat do rijksminister van buitenlandscho za
ken Frciherr von Ncurath niet eerder naar
Genève zal reizen dan nadat een nieuw
kabinet in Duitschland gevormd Is. Hij
heeft dit don betrokken buitenlandschcn
staatslieden medegedeeld, dio geantwoord
hebben zijn beweegredenen volkomen te
begrijpen. Harriot en Macdonald vertrek
ken reeds thans naar Genève om bij de dis
cussies over de Mandsjoerijsche kwestie te
genwoordig te zijn.
Papen en Schleicher weer
bij Hindenburg.
B e r 1 ij n. 1 Dec. (V. D.) Rijkskanselier
Von Papen en rijksweerminister Von
Schleicher hebben zich Donderdagavond
om zes uur naar den rijkspresident bege
ven, ten einde hem een tusschcntijdsch
rapport uit te brengen over den toestand.
Naar te bovoegder plaatse wordt ver-
klaard, is de benoeming van den nieuwen
rijkskanselier Donderdag niet meer to ver
wachten.
De inhoud van den brlel
van Hitler aan Hindenburg.
B e r I ij n, 1 Dcc. (V.D.) Vernomen wordt
dat Adolf Hitler in zijn brief aan den rijks
president verklaart, dat volgens zijn mee
ning in den politiekcn toestond geen wij
ziging is gekomen, zoodat hij zijn aanwe
zigheid te Berlijn op dit oogenblik niet
noodig acht. Ilij handhaaft zijn den rijks-
president schriftelijk overgebrachte voor
stellen ten volle.
Vandaag beslissing.
Berlijn, 1 Dcc. (V.DDe beraadslagin
gen bij den rijkspresident betreffende de
vorming van een nieuw kabinet waren te
gen half acht vanavond afgeloopen. Don
derdagavond is geen beslissing gevallen.
Zij wordt Vrijdag tegen den middag ver
wacht
Hindenburg ontvangt Vrij
dag Hugenbcrg.
B e r 1 ij n, 1 Dcc. (V.D.) Vernomen wordt
dat de leider dor Duitsch-nationalcn, dr.
Hugenbcrg, Vrijdagmiddag door den rijks-
president zal worden ontvangen.
„Wij zijn den grootsten berg onzer
moeilijkheden reeds Ie boven
gekomen"
Moskou, 30 Nov. (V. D) Op het con
zres van ingenieurs cn technici, gehouden
te Moskou, heeft Molotot, de voorzitter van
den rand van volkscommissarissen, een
grooto politieke redevoering uitgesproken
Hij begon met te sprfcken over dc resul
taten van dc 15 jaar van het bestaan van do
sovjetunie, waarbij hij tot dc conclusie
kwam, dat ieder redelijk mensch zal moeten
toegeven, dat, ondanks de bestaande moei
lijkheden de toestand van de arbeiders in
de unie bij lange na niet kan worden ver
geloken met dien der arbeiders in de kapi
talistische landen, die door de crisis worden
getroffen. Den nadruk leggende op hel
groeiende enthousiasme van dc arbeiders
en leden der kolchozen, verklaarde Molotof,
dat men niot kan verwachten, dat er een
absolute eenheid zou bestaan in de waar
deeringen van de resultaten der October
revolutie aan den kant der intellectucclcn.
der ingenieurs en technici, die uit buiten
gewoon uiteenloopcnde sociale lagen stam
men. Toch is het niet twijfelachtig, aldus
Molotof. dal dc verpletterende meerderheid
van deze intellectucclcn zich nadrukkelijk
op de basis van dc revolutie hoeft geplaatst
Groote problemen aldus vervolgde spre
kcr die nooit en nergens kunnen worden
opgelost zonder strijd en zonder moeihjkhe
den, worden de sovjetunie thans gesteld
Maar men kan gelukkig zeggen! dat wij den
grootsicn borg van onze moeilijkheden reeds
te boven zijn gekomen. De vraag van Lcnin.
wie overwinnaar zal zijn, is reeds definitief
door do sovjetunie beantwoord.
Overgaande tot de politieke en organisa
torischc taken, die het sovjetgezag zich ge
steld ziet, analyseerde Molotof gedetailleerd
de moeilijkheden van practischen en orga
nisatorischen aard, die in de plattelands
huishouding moesten worden overwonnen
Hierbij legde hij grootcn nadruk op de nood
zakelijkheid van het scheppen van kader
troepen van specialisten, vooral voor den
landbouw. Het voornaamste probleem in
hier, wat het cssenticele betreft, reeds op
gelost, n 1. dc collectivisatie; thans moeten
wij ons dringend bezig houden met de prac
tische problemen van den landbouw.
Vervolgens besprak Molotof dc voltooing
van het vijfjarenplan in vier jaar cn de
reorganisatie van de techniek der nationale
economie, waarbij bij in het licht stelde,
dat ondanks al het bereikte nog vaak in een
reeks van ondernemingen een te laag
niveau is bereikt van de productiviteit van
den arbeid. Uitvoerig ging hij in op do
maatregelen, die noodzakelijk zijn om de
productiviteit van den arbeid te verhoogen
waarbij hij de ingenieurs en technici op
riep eveneens deel te nemen aan dezen
strijd.
Na ten slotte nog ccn opsomming te heb
ben gegeven van de maatregelen van de
sovjetregeering ter verbetering van do
levensvoorwaarden van ingenieurs en tech
nici, zoowel van hen, die tot de ouderen be
hoorden als van dc jongere specialisten, be
sloot Molotof met er op te wijzen, dat de
sovjetunie de eenigc staat ter wereld is, dio
zijn doelstellingen cn verwachtingen aan
den technischen vooruitgang heeft verbon
den, waarin zij diep gelooft Molotof riep zijn
toehoorders op de voorhoede tc vormen van
de schepping van een nieuwe maatschappij.
Et komen do laatste dagen weor opnieuw berichten over een vorhoogdo working
van de Krakatau, den bekenden vulkaan in Straat Soenda, waarvan wij hier
een afbeelding geven.
FAILLISSEMENTEN IN DUITSCHLAND.
B or lijn, 1 Dec. (1I.N.) In den Reichsan-
zeiger zijn in de afgeloopen maand aan
kondigingen Qpgcnomm van -199 nieuwe
faillissementen, daaronder niet begrepen
dc gevallen, waarin de aanvragen wegens
het ontbreken van actief werden, afgewe
zen, voorts van 227 gevallen, waarin een
accoord werd aangeboden. Voor October
waren deze cijfers 159 resp. 262.
internationale vermindering
van den werktijd.
Genève, 29 Nov. (H.N.) Het internatio
nale arbeidsbureau heeft alle staten uitgc-
noodigd tot een op 10 Januari te houden
conferentie, waar beraadslaagd zal worden
over een internationale vermindering van
den arbeidstijd, ten einde een grooter aan
tal werknemers arbeid te kunnen laten
verrichten en zoodoende de werkloosheid
te bestrijden. De resultaten van deze con
ferentie zullen op een conferentie van het
internationale arbeidsburau en eventueel
ook door de economische wereldconferentie
worden behandeld,
Ilerriot zal de Kamer niet voor een
voldongen feit plaatsen
Washington, 30 No v. (V. In krin
gen, dio in nauw contact staan met do
rcgecring, wordt algemeen aangenomen, dat
de Europeoscho debiteuren de in Decem
ber vcrvallpndc annuïteiten weliswaar met
tegenzin zullen betalen, maar tevens zullen
verklaren dat zij economisch niet in staal zijn
in den vervolge te blijven betalen. Boven
dien verwacht men, dat de mogendheden-
debitcuren voorstellen zullen doen tot her
ziening der schulden.
P a r ij s, 3 0 Nov. (V. D.) In zijn toespraak
tot dc financicelc commissie der Kamer
heeft Herriot verwezen naar de onderhan
delingen, die gevoerd werden met dc Ver)
St. en de geallieerde mogendheden Hij ver
zocht de commissie vertrouwen in hom te
stellen. Hij zal de rechten van het parle
ment eerbiedigen en het land niet voor een
voldongen feit plaatsen. Dezelfde verklaring
legde hij af in de commissie van buiten
landscho zaken.
De Engelsche nota gereed ge
komen.
Londen, 3 0 Nov. (II. N.) Het kabinet
heeft vandaag een en drie kwart uur over
de Engelsche nota aan Amerika beraad
slaagd. Neville Chamberlain deelde na af
loop in het Lagerhuis mede, dat de nota
vandaag naar Washingon gezonden en bin
nen een a twee dagen gepubliceerd zal wor
den. Volgens de bladen bestaat de nota uit
twee deelen. In het eerste gedeelte wordt de
noodzakelijkheid van een uitstel van den
termijn van 15 December betoogd, waarbij in
het bijzonder gewezen wordt op de gevaren,
welke voor ccn betaling op do goederen
markten zouden ontstaan. Het tweede ge
deelte behandelt het algemcenc vraagstuk
der schuldregeling. Hierin wordt verklaard,
dat de politiek van Engeland in zake het
vraagstuk der schadevergoeding cn der
oorlogsschulden geen wijziging heeft onder
gaan. Voorts wordt op het gevaar van een
goudremise en op de gevolgen daarvan voor
Amerika en de Europccscho landen ge
wezen.
Zal Frankrijk voorlooplg geen
centime betalen?
P a rij s, 3 0 Nov. (II. N.) De Engelsche
gezant tc Parijs, die vandaag uit Londen
terugkeerde, had een onderhoud met mi
nister-president Herriot, waarbij hij dezen
op de hoogte bracht van den inhoud van
de Engelsche nota, welke waarschijnlijk op
de Fransche nota niet zonder invloed zal
blijven. Dc voorzitter van de scnaatscom
missie voor buitenlandsche zaken, Hcnr-
Bérengcr, verklaarde in een onderhoud met
een redacteur van de Intransigeant, dal
Frankrijk geen centime aan de Ver. SL zal
oetalen, voordat een nieuwe regeling van de
schuld tot stand is gekomen. Toen hij in
dertijd niet den Amerikaanschen minister
van de schatkist Mellon de Fransch-Aracn
kaansche schuldovcreenkomst heeft opge
maakt, is cr nadrukkelijk op gewezen, dat
Frankrijk bij de opstelling van het plan
rekening hield met den toenmaligcn finan-
cieelen toestand en met dc vorderingen,
waarop het volgens de verdragen recht had
Zonder het Hoovermoratorium zou Frank
rijk ook thans nog de betalingen verricht
hebben. y-
Pleidooi voor opleggen en sloopen
van schepen
P a r ij s, 3 0 Nov. (H. N.) Een bijzondere
commissie voor de zeevaart van de inter
nationale kamer van koophandel is vandaug
onder voorzitterschap van dr. Cuno, den
president der Hamburg—Amerika lijn, bij
eengekomen ter behandeling van bijzondere
vraagstukken in verband met de economi
sche wereldcrisis, die op de handclsschcep-
vaart betrekking hebben. In deze commissie
zijn de groote scheepvaartmaatschappijen
van alle landen vertegenwoordigd. Dr. Cuno
wees er in zijn rede op, dat de totale ton
nage der handelsscheepvaart sedert 1913
met 50 is toegenomen, terwijl de omvang
van den wereldhandel than* aanmerkelijk
geringer is dan voor den oorlog. De com
missie nam een motie aan, waarin aanbevo
len wordt de voorhanden schcepsruimte aan
te passen aan do vraag. Verder wordt ge
adviseerd, dat alle landen in onderling over
leg zoo spoedig mogelijk maatregelen zullen
nemen om een deel der schepen te sloopen
of op te leggen.
Een pleidooi van Roosevelt f"
New- York, 30 Nov. (V.D.) Uit Warm-
springs (Georgia), waar dc nieuwgekozen
president Roosevelt thans vertoeft, wordt
gemeld, dat Roosevelt zich heeft uitgespro
ken voor draconische bezuinigingen op de
Arnerikaansche marmebegrooting, waarhij
dc slagvaardigheid der Arnerikaansche vloot
niet zal worden verminderd.
In een bespreking met afgevaardigde
Vinson, den voorzitter van de marinecom
missie van het Reprcsentante.nhuis, be
pleitte Roosevelt een jaarlijksche besparing
van S 1U0 millioen door reorganisatie van
het bestuursapparaat, afschaffing van over
bodige werven en vlieghavens, zoomede door
centralisatie van den dienst. Daarcnteeon
verklaarde Roosevelt zich voor handhaving
van de scheiding der ministeries voor leger
en vloot.
Vinson verklaarde, dat hij in het belang
van dc handhaving van den vrede ^n met
het oog op de economische omstandigheden
tegen het vijfjarenplan van Hoover is. Dit
vijfjarenplan heeft ten doel de Arnerikaan
sche vloot te brengen op do volle sterkte,
welke volgens dc verdragen is toegestaan.
Dit zou 600 millioen kosten. Vinson ver
klaarde zich voor een jaarlijksche bezirni-
ging op de marinebegrooting van 30 rail-
lioon.
werkloozenbetoogingen.
S ch we 1 m, 3 0 No v. (V. D.) Duizenden
werkloozen uit het district Ennepe-Roer
zouden vandaag naar Schwelm optrekken
om daar voor hot districtsbestuursgebouw
te protesteeren tegen de door dp regeering
verlaagde ondersteuning. De landraad had
den z.g. hongcrmarsch verbonden cn tege
lijkertijd politieversterking ontboden uit
Hagen cn Wuppertal. Hoewel duizenden
werkloozen onder weg door de politie wer
den teruggestuurd, is het een vrij groot aan
tal hunner niettemin gelukt in kleine
groepjes Schwelm te bereiken. De politie
maakte herhaaldelijk van de gummiknup
pels gebruik. De politie is met karabijnen
uitgerust en heeft de belangrijkste punten
van de stad bezet.
B e r I ij n. 3 0 Nov. (V. D.) Voor twee
stempellokalen te Berlijn hebben vandaag
werkloozen gedemonstreerd. In het eene ge
val betrot het 500 personen, in het andere
geval 2000 personen. Beide keeren zijn de
demonstranten door de politie verdreven.
