KRANTEN IN AMERIKA
HULST
KNUTSELT U ZELF?
Fa.G.A. BEENHAKKER
GERESERVEERD
Fa. J. W. v. Achterbergh
fl
OP TIBET'S BERGWEGEN
Wij hebben een groote sor
teering
BOREN
IJZERZAGEN-
HAMERS
SCHROEVENDRAAIERS
DUIMSTOKKEN
St. Jorissenstraat4 - Tel. 1667
•«SI O
VOOR
I ;door onzen correspondent tc New York.
New York, November 1932.
Als een Nederlandsch of zegge: een
Eiiropeesch journalist, die haast dagelijks
onHer den druk der omstandigheden door
zijn directie ..uiterste spaarzaamheid' hoort
prediken, het Amerikaanschc Pers-Bedrijf
op den keper beschouwt... als men ziet
r' voor welk een humbug-actualiteiten vijf of
1 zes speciale correspondenten (en bijna al
tijd per extra-vliegtuig) worden uitgezonden
r en] duizenden en nog eens duizenden re-
9 gels geschreven worden... als men hoort,
0 welke onmogelijk liooge geldsommen voor
del illustratie der bladen worden uitgege-
e ven, hoeveel papier voor iedere uitgave den
chef ter beschikking staat... dan wordt
men groen en gocl van louter afgunst!
U En als men verder nagaat, hoe er mot
r deze middelen omgesprongen wordt, hoe de
e bladzijden worden gevuld met de onmoge-
b lijkste nonsens, hoe men over ieder feit
1* van nul en gccner waarde artikelen
i* schrijft, waar het eind van zoek is, hoe de
Oiillustratiebladcn met dc walgelijkste,
k flauwste plaatjes van badende dames wor-
den gevuld, van huwelijken van leden uit
u den Amcrikaanschen „society", die nie-
r* manil bij name kent, van poppig-mooic,
maar oerdomme (hoewel, dat moet toegc-
p. ge^en worden, goedgevormde) girls dan
i- kan men beslist niets anders doen, dan
op leen wel niet zeer beschaafde, maar dan
1 toch in ieder geval kernachtige wijze zijn
gemoed tc luchten...
T W; iar niet alleen den journalist stijgt het
bloed van afgunst en woede over die vor-
ir spilling naar het hoofdook dc directie.
g dc opmakers, de advertentieacquisiteurs!
e Denk eens aan:
In de kelders der „Daily News", dc*grool-
c stel courant ter wereld, in een reusachtige,,
onfleraardsche zaal, een „kathedraal van
onzcu tijd", zooals de eeuwig-dolende re
porter E. E. Kisch in een roes van en
thousiasme eens placht tc zeggen, staan 30
reusachtige rotatiepersen, twee aan twee
aan elkaar gekoppeld, stalen Mammoets
met een geweldige vraatzucht..., dio in
één uur de enorme totaaloplaag der Daily
- News klaar gedrukt cn gevouwen, uitbra
ken: een milliocn tweehonderdduizend
BtUKs!
11 verder: ..New York Times", die „maar"
v' ruim 400.000 oplaag liceft, verschijnt de
rgelijks met minstens 40 bladzijden, waar
van hoogstens 5 tot 8 met tekst, cn verder
cn advertenties. Desalniettemin is
de Igroote der tekstpagina's zoodanig dat
dclin ieder blad verwerkte kopie iederen
'Europeoscben journalist (voor zoover
-het dc kwantiteit cn niet de kwali
teit betreft) bewondering afdwingt! Zon-
11 dags is de Times aangegroeid tot 120 blad-
tijden, soms zelfs wel 100 en dan natuur-
1,1 lijk... van het Amcrikaansch formaat!
'''Alleen astronomen kunnen nu nog uitre
kenen, wat de advertenties van één dag
;ga Izulke gelegenheden opbrengen.
Nog iets: 47 procent der voor de Ame-
1 Tikaanscho reclame uitgegeven bedrogen
worden aan advertenties in de diverse eou-
ö'rantcn besteed! De lotaalopbrengst der in
-1027 geplaatste advertenties beliep in Ame
rika 1,5 milliard Dollar! In 1930 steeg dit
-op"B,8 milliard, om in 1931 iets omlaag tc
gaan tot 1,6 Dollar! Daarvan betaalt Ford
ruim 1G milliocn Dollar, een kauwgummi-
i[fabriek 11 mil.'iocn Dollar! En tenslotte:
DeRvckelijksci\e oplaag van alle in de Vcr-
i'ecnigdc Staten en in Canada vcrschijnen-
0 de, Engelse lie couranten bereikt de ontzag
wekkende hoogte van 237 milliocn cxem-
BlOTcn...
kjJH Een record papierverbruik!
AJs thans, anno 1932, de Amerikaansche
1 couranten van crisis cn depressie schrij
ven, dan vergeten zij daarbij alle er aan
toe (te voegen: „Maar ons zélf betreft dat
niet! Want: als ergens de zaak floreert,
dan is het wel hier, in bet Amerikaansche
rsHbedrijf! Zij hebben zich - de groote cou-
jTanlenuitgeverijen namelijk zeer zeker
i groote uilgaven moeten getroosten... zij
^moesten steeds meer rotatiepersen, zetma-
chlichccrtoestellen aanschaffen...
jnoesten hun inrichtingen voor bceld-
moderniseeren, hun bcrichtonnet
-en dat alles verslond sclirik-
wellkonde sommen.
ii Dc inkoinslen van deze uitgeverijen zijn
p.echlfr cn «lat geldt slechts uitsluitend
e;Voor de Verecnigdc Staten veel sneller
dan de uitgaven! De oplagen
laStegen veel sneller, dan dc. wolkenkrabbers
3.van liadio City. Dc advertentiepagina's wa
rren! soms reeds maanden tevoren gereser-
p.veerd! Een tamelijk betrouwbare maatstaf
l;voor de bloei van het courantenbedrijf in
Amerika is de regelmatige stijging der pro-
;rductie van dc 69 groote Canadccsche pa
pierfabrieken, «lie bijna uitsluitend werken
omlde eeuwigdurende honger van dc Ame
rikaansche rotatiepersen te bevredigen.
Door deze fabrieken werden de volgende
hoeveelheden krantenpapier-rollen afgele
verd:
In het jaar 1910 215.000 Ton.
In het jaar 1915 489.000 Ton.
In het jaar 1920 875.000 Ton.
In het jaar 1925 1.522.000 Ton. -
Deze getallen tooncn overduidelijk aan,
dut er een producticverhooging van meer
dan 700 heeft plaats gehad, die echter
in 1925 nog niet ten einde was, doch tegen
het midden van 1931 opnieuw begon te
stijgen, om thans eerst tot stilstand te ko
men. Opmerkelijk in dit verband zijn ook
nog de volgende getallen. In 1S60 werd,
omgerekend per hoofd der bevolking, door
iederen Amerikaan 4 Engel. Fond aan cou
rantenpapier gebruikt, in 1900 reeds 16
pond en in 1924 50 pond! Vijftig pond cou
rantenpapier per ziel en per jaar. De Ver-
cenigde Staten zijn niet slechts in naam
het land der ongebroken records
Als bij ons in Europa een uitgeverij drie
couranten uitgeeft, met een totaaloplaag
van 400.000 exemplaren, zooals b.v. enkele
Duitsclie couranten inderdaad bereiken,
dan staat dc leek met bewondering tc ga
pen en de directeur-generaal van deze uit
geverij noemt zijn onderneming reeds heel
deftig een „concern"!...
In waarheid: Wat' zijn wij, Europeanen
eigenlijk nog maar een mormeltjes, verge
leken bij de Amerikaansche couranten-
concerns, die geen directeur-generaal, maar
ccn chef-manager hebben, maar daarente
gen in den werkelijken zin des woords con
cerns, trusts rnct een baast onbegrijpe
lijke macht cn een geweldigen invloed zijn!
Daar heeft men bijv. dc heer Ralph Pu
litzer, de energieke zoon van een even ener
gieken vader, uitgever cn leider vaji dc
„World" en dc „Evening World". Het eer
ste blad heeft 310.000, het andere 330.000
exemplaren oplaag, tezamen dus 640.000
exemplaren per dag! En daarbij behoort
Pulitzer geenszins tot dc gróóten, vele cou
ranten hebben grootere oplagen, dan die
van hem, vele ijverig en bedrijvig voor „be
taling der reparatie- en oorlogsseliuld-gel-
den tot den laatsten cent" strijdende bla
den!
Daar heeft men b.v. de heer Ochs, evenals
Pulitzer een Duitsch-Amerikaan, die «Ie
„eierendans" der geheel neutrale, maar op
het gebied van snelle cn gedetailleerde be
richtgeving onovertroffen „Times" leidt.
Ochs is eigenlijk de „uitvinder" van dc zoo
genaamde „Amerikaansche courantenme
thoden": zijn rnonschcn smijten kapitalen
aan kabelbericliten weg, zijn photographen
treden slechts per compagnie op, zijn rcis-
reporters zijn globetrotters met schijnbaar
onbegrensde, middelen.
Boven Pulitzer en Ochs, boven alle Ame
rikaansche uitgeverijen troont echter dc
courantenkoning W. R. Hearst, eigenaar
van SO Amerikaanschc dagbladen, eige
naar van een even reusachtige, als fraaie
particuliere dierentuin, werkgever van de
best-betaalde journalisten ter wereld, o.a.
van den lieer Arthus Brisbane, die 120.000
Dollar jaar-honorarium ontvangt en daar
voor dagelijks hoogstens 30 regeltjes druks
schrijft
Ilcarsi, in wiens dienst ook de bekende
reporters Knickerbocker en Wygand wer
ken. is do typische, scrupuleuze zakenman!
Meeningen, educatie, opvoeding van de le
zers? Nonsens, onzin! liet ecnigc wat voor
hem iets netcekcnt is de millioenonoplaag
cn... juffrouw Marion Davit, zijn
door z»jn vrouw, die presidente van liet
Amerikaanschc niolkcomité is, stilzwijgend
gedulde vriendin en raadgeefster, waar
mede hij niet lang geleden ook in Europa
was en die uit de stad Parijs gezet werd.
Als zijn „Der Amerikancr", met een het
millioen overschrijdende oplaag, voor dc
belangen der Duitschcrs werkt, dan is dat
zeker niet, omdat dc heer Hearst zoo bui
tengewoon veel voor deze mcnschen voelt,
of zich tot het Germaansche ras aangetrok
ken voelt, maar omdat deze ongekroonde
koning verstandig genoeg is om dc invloed
van dc talrijke uit Duitsche families stam
mende, aanzicniijko New Yorkers niet te
onderschatten! Toen het Centraal Bureau
voor propaganda der geallieerden hem in
den Wereldoorlog meer betaalde, dan de
abonnementen dezer eerstgenoemden hem
zouden kunnen opbrengen, ging hij zonder
eenig bedenken tol een anti Duitsche poli
tiek over!...
Dit eene voorbeeld is reeds t>peèrend
voor Iloarst cn zijn couranten! Hij is wer
kelijk geen prettige, couranten-directeur
voor hen, die de journalistiek op dc juiste
wijze opvatten, maar de organisatie, die
hij wist te scheppen, is in alle opzichten
bewonderenswaardig en eenig in haar
soort
door
H. G. CANNEGIETER.
Het bezit van een hulstboom is in deze
donkere dagen voor Kerstmis iets zeer be
geerlijks. Hulst is dc bloem van het seizoen
cn straks zullen de klanten zich wederom
verdringen rondom den venter, die de tak
jes met glinsterende bessen tc koop biedt.
Dc hulstbes geniet dc eer, het luisterrijkste
feest \an het jaar met haar vroolijke kleur
op te sieren. Hulst in dc huiskamer, hulst in
de winkelvitrine, hulst in het knoopsgat.
Hulst cn overal hulst!
Hoe komt het toch, dat dit gewas met
Kerstmis zooveel belangstelling tc beurt
valt? Zeker, een hulsttak is een mooie ver
siering. Maar op zijn minst even mooi zijn
des zomers dc rozen cn duizendschoonen, dc
anjers, dc pronkerwtcn cn goudsbloemen
Waarom siert men zijn huis cn zijn winkel
en zijn knoopsgat flan niet des zomers met
één bepaalde bloem, welke men tot schoon
heidskoningin van den zomer verkiest, zoo
als dc hulst dc schoonheidskoningin van
den winter schijnt tc wezen? Waarom bezit,
geen van dc voorjaarsbloemen, dc sering
noch de meidoorn, de ribes, noch de gouden
regen een dergelijk monopolie als dc hulst
in den winter bezit?
Het' antwoord is gemakkelijk te geven.
Omdat in den wintertijd de hulstbes de beni
ge bloem is. De hulstbes is zonder concur
rentie. Men is op dc hulst aangewezen.
Toen dezen zomer de nieuwe hulstbessen
zich begonnen tc zetten, hingen dc bessen
van 't vorig jaar in mijn tuin nog fleurig
en wel aan dc takken. Even rood, even
frisch, even glimmend als zc met Kerstmis
waren geweest.
En toch, elke bezoeker liop zc voorbij. Men
bewonderde de klimroos, die achter liet
hulstboompjc de schutting bedekte; men
stond stil bij de lelies, die niet hun welrie
kende geuren de omgeving bedwelmden,
men prees de. rijkgeschakeerde tinten van
het dahliaperk. Maar de hulst pronkte Ver
geefs met den rooden glans Van zijn bessen
en den groqnen glans van zijn blad. Nie
mand lette op hem, niemand had ccn woord
of een blik voor hem over.
En nu is dezelfde hulst, met dezelfde hes
sen en bladeren, dc trots van mijn tuin. Men
benijdt mij om den overdaad van zijn bloei
en ik lees in de bcgecrige oogen der gasten,
dat ik ze geen grootcr genoegen zou kunnen
verschaffen, dan wanneer ik ze met ccn tak
je van mijn kostbaren hulst naar huis liet
gaan.
In liet land der blinden is één-oog koning.
Maar dc hulst is geen cén-cog; de hulst kan,
wat zijn voorkomen betreft, met dc bekoor
lijkste planten een sclioonhcidswcdstrijd
doorstaan. In den zomer is hij volstrekt niet
de mindere van de roos of de lathyrus. Hij
is in die dagen, als alles bloeit, één uit ve
len. Daarom valt hij niet op. Maar in den
naakten winter staat hij alléén.
Vele menschen zijn als mijn liulst. Pracht-
mcnschcn met schitterende hoedanigheden.
En toch komen zc in gezelschap niet tot liun
recht. Dan staan ze als de pronkende hulst
bes temidden van heel den pronkenden zo-
mertuin. De ccnc bezoeker plukt een viool
tje, de andere een duizendschoon, de derde
een roos. Maar langs den hulst loopt, on
danks zijn glimmende bessen cn bladeren
ieder voorbij.
Op ccn eenzame post trekken dezelfde
menschen onmiddellijk de aandacht. Ieder
bewondert hen, ieder begeert in hun nabij
heid tc zijn. Men prijst hun goede hoedanig
heden, welke men tevoren in het gedrang
n«xiit heeft opgemerkt. Men noodigt hen in
zijn huis, om dit op te luisteren. Zij zijn
eensklaps het middelpunt van hun omge
ving.
En toch zijn deze populaire figuren dezelf
de veronachtzaamde menschen van straks.
Zc zijn niets beter, niets minder. Het ver
schil is, dat men nu op hen let. Doordat ze
alleen staan, gelijk een schilderij in de
straat-étalage van een kunstkoopcr. In hei
museum hing het tusschen duizenden schil
derijen en men dwaalde er met vermoeide
oogen voorbij. Maar nu liet alleen staat, ge
niet dc voorbijganger van dc heerlijke
kleuren.
Zou het hierom zijn, dat men juist dc
hulst tot Kerstversiering gekozen heeft?
Kerstmis is dc tijd van de eenzame men
schen. Kerstmis is de tijd, waarop men in
keert van dc menigte naar de persoonlijk
heid. Kerstmis laat de oneindige waarde
van iedere afzonderlijke menschenziel zien.
Kerstmis leert letten op het verwaarloosde
en predikt toenadering tot het eenzame. In
koude cn duisternis treft ons eensklaps de
bloedroodc glans van een liefde, die in het
lustige zomerleven aan onze aandacht ont
snapte
Een kind als abt. Tegen
gehouden door burgeroorlog.
Katmandi (Nepal), Nov. 1932.
Voorzichtig hestijgen dc zwaar beladen
muildieren de steile bergpaadjes. Met schijn
bare aarzeling zetten zij hun hoeven op de
sporen van het voorafgaande dier, alsof zij
voortdurend do stevigheid van den grond
wantrouwen. We gaan steil naar boven.
Links van ons rijst dreigend dc kale berg
wand vol spleten op, voor ons ligt het brok
kelige, nauwelijks ccn halven meter hrccde
pad, dat in den loop der eeuwen door tal-
loozc karavanen is uitgetreden, en rechts
gaapt een steile afgrond, waarvan wij door
dc kolkende nevclmassa's den bodem niet
kunnen zien. Dc kleinste misstap bcteekent
hier de dood voor menschen en dier.
Als grimmige wachters van een door som
bere demonen bevolkt land teekencn dc
woeste, gespleten bergtoppen Wh af tegen
den reeds donkerenden hemel. Spoedig zal
ook liet laatste licht van dc ondergaande
zon verdwenen zijn en nog steeds is het
klooster, waar wij den nacht zullen door
brengen, niet in zicht. Ik uit mijn ongerust
heid tegen onzen gids, den onvermoeibaren
Govver Ten, die ons door de Britsch-lndische
Regeering ter beschikking is gesteld en een
heel pakje aanbevelingsbrieven van ontdek
kingsreizigers, militairen en touristen bezit.
Hij glimlacht slechts, waardoor hij het feit
openbaart, dat hij al menige tand mist. „Het
klooster komt spoedig," troost hij. „Dan kan
de Sahib eten en goed slapen."
Bij een bocht verloor de toch reeds smalle
weg bijna ccn derde van zijn breedte. Wij
ademden moeilijk in dc ijle lucht. En plot
seling greep de angst mij aan. Het was, alsof
ik toen pas besefte dat even uitglijden, een
losso steen, een schrikken van liet muildier
het einde bcteckendc, een afschuwelijke
dood! Een vreemd gevoel in mijn maag, in
mijn hart, ccn mat-, duizelig gevoel in mijn
hoofd. Instinctief klem ik mijn bcenen
vaster om liet warme dicrenlicliaam en
sluit do oogen. Als ik maar niets zie, gaat
liet wel over.
Met dc gelijkmoedigheid van ervaren Ti-
bolanen, voor wie afgronden en rotsspleten
niets bijzonders zijn, stappen de muildieren
nog tamelijk snel door. Na een poos, die een
eeuwigheid schijnt te duren, begint liet pad
le dalen. Het voert naar een dal en lang
zamerhand wordt het nu ook breeder en
beter begaanbaar. Er komen paden op uit,
die voeren naar holen in den grond. Op het
zien -van onze kleine karavaan komen er
dik ingepakte Mongolen uit tc voorschijn.
Kudden wollige yaks grazen op de schraal
met kruiden begroeide berghellingen. Voor
de zware tenten smeulen kleine vuurtjes;
men verbrandt daar mest om de muskieten
weg te houden, die met het allen- van den
avond in groote zwermen op komen zetten.
Deze kwelgeesten zijn in dit land uiterst
klein; men kan ze haast niet zien. Op elk
levend wezen vallen zij aan; zij zetten zich
vast in den neus en trachten binnen te drin
gen in mond, ooren en ooghoeken. Er helpt
niets tegen dan een doek om het hoofd en
berusting in het onvermijdelijke.
Het was volkomen donker geworden, toen
het op een vestiging gelijkende klooster in
het gezicht kwam. Onze gids begon te onder
handelen rnet den poortwachter, een mon
nik met een gele muts op. Er ging meer
dan een half uur mee heen, voordat de mas
sieve vleugeldeuren opengingen om ons toe
gang te geven tot de ruime binnenplaats
van liet klooster. In het licht van ecnige
tcerfakkels, die werden opgehangen, door
kinderen van de kloosterschool, zagen wij
uitgestrekte gebouwen. Een broodmagere
oude man bracht ons langs verweerde stee-:
nen trappen naar het logeergebouw, waar
van de vensters door zware blinden waren
afgedekt.
Gowcr Ten, onze giimlachenuc gius.
Midden in de ontvangzaal, waar aan een
der dakbalken een Chineeschc lantaarn ccn
flakkerend licht verspreidde, stond een jonge
monnik, eigenlijk nog een kind. Naast hem
stond een grijsaard met een rcusachtigen
hoornen bril. Aangezien onze gids zich voor
n jongen op den grond wierp, was het
voor ons duidelijk, dat deze kanpo (abt) van
liet klooster was. Met een zaclitmoedigeii
glimlach beantwoordde hij onze buigingen
cn bijna fluisterend sprak hij zijn woorden
van begroeting.
„Gij nioogt duizend jaar oud worden," ver
taalde Govver Ten. „De Kanpo verwelkomt
u en vraagt naar uw reisdoel."
Wij gaven toen den door de Nepalischc
Regeering verstrekte aanbevelingsbrief, een
stuk geel papier, dat bijna een meter lang
was en bedekt met ingewikkelde Indo-Chi-
ncesche letters. liet werd lang en met aan
dacht bestudeerd.
„De zeer aanzienlijke hecren willen dus
naar Lhasa?" Wij knikten bevestigend.
„Dat zul niet gaan, want er is van den
Djongpan (gouverneur) van het grensdistrict
bericht binnengekomen, dat vreemdelingen
moeten terugkeeren."
De heer Macomb van den Britsch-Indi-
schen geheimen dienst, die voor onofficieele,
doch zeer belangrijke zaken naar Lhasa
moest, protesteerde in groote opwinding.
Doch de kinderlijke abt glimlachte slechts.
„Er hecrscht burgeroorlog in het land",
vertaalde Govver Ten. „De monniken van
Bara hebben een bondgenootschap gesloten
met de Chincesche honden en trekken met
hun leenhecrcn naar Lhaza op. De Regee
ring van den Dalai Lama kan niet instaan
voor uw veiligheid."
Er gingen uren voorbij met vruchtelooze
onderhandelingen. Na een overvloediger!
maaltijd, die door monniken van lagere orde
werd opgediend, verklaarde de abt, dat wij
ons maar ter ruste moesten begeven om
nieuwe kracht te verkrijgen voor dc terug
reis van morgen. Hij zou ons dan laten ver
gezellen door een compagnie scherpschutters,
opdat ons geen kwaad overkwam.
Wij waren wild van teleurstelling. De heer
Macomb smeekte en dreigde, beriep zich op
machtige personen, op vriendschappelijk©
relaties alles tevergeefs. De zachtmoedig
glimlachende jongen blijft op zijn stuk staan.
De heftigheid der blanke barbaren raakt
hem niet. Is het zijn overtuiging, dat hij in
honderden incarnaties duizenden jaren heeft
beleefd, dat hij oeroud is, meer weet dan wij
en niets heeft te vreezen? In elk geval is
er aan zijn besluit niets meer te veranderen.
Zoo weinig geeft hij om ons, dat zijn kinder
lijke lippen onverstoorbaar de voornaamste
gebedsformule van dit land blijven prevelen;
„Om mani padme hum".
ITARTIIUR ROBIN.
Een Mougoolsch „paleis" in het binnenland van Tibet, spoedig opgeoouwd, spoeuig
afgebroken, want de bevolking leidt er nog steeds een nomadenleven.
