DË EEMLANDEU
Boursoverzicht
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht op
MANNBORG ORGELS
Vrijdag 16 December 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. <e> Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 145
Buitènlandsch
ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN
VAN DUITSCHLAND
IERLANDS VERHOUDING TOT
HET GEMEENEBEST
ITALIË LIGT OVERHOOP
MET JOEGO-SLAVIE
DUiTSCHLANDS TERUGKEER
NAAR GENEVE
4 uur 15 min.
L. J. LUYCX ZOON
SINDS 1896 ZIJN ONZE
KERSTKRANSEN EN
WEIHNACHTSTOLLEN
BEROEMD OM HUN FIJNE KWALITEIT
BAKKERIJ „DE STANDAARD"
SOESTERWEG 71-73-75 - TELEFOON 995
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P*' 3 maandcn voor Amersfoort 2.10, per maand 1 0.75, per
WC€k (mcl gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17J/«
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0 25 Llefdadlghelds-advertentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regel»
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Engeland heelt een geschil met
Perzië. Olicbelangen in het
spel.
Niet alleen de liefde speelt 111 dit onder
rnaansche een grootc rol, maar zelfs de-
olie. Dit blijkt thans weer in het geschil,
dat tusschen Londen en Teheran is gere
zen. Aanleiding tot liet conflict was de
omstandigheid, dat in 't laatst der afge-
loopen maand dc Perzische regccring do
concessie van de Britsclie Anglo Persian
Oil Company, die dc petroleum in Perzië
exploiteert, heeft opgezegd. Dit optreden
van de overlieden te Teheran heeft dc En-
gelsche maatschappij ten zeerste verstoord,
daar zij dc handeling beschouwt als het
verbreken van een plechtig aangegaan con
tract. Ook de Engelschc regeering «hoeft
zich met de aangelegenheid bemoeid, het
geen niet valt te verbazen, wanneer men
in aanmerking neemt, dat liet Engclscho.
rijk voor cenigc milliocnen is betrokken
bij de Anglo Persian. Bovendien zitten voor
Engeland aan dn zaak niet alleen gewich
tige economische, maar tevens politieke
belangen vast. Dc. rijksverbindingen met
Indiê kunnen n.l. in gevaar worden ge
bracht, of althans ten zeerste bemoeilijkt,
wanneer door de houding der Perzen liet
Engeland in den vervolge onmogelijk zou
worden gemaakt in Perziè zich dc olio
voor zijn-stoomschepen te verschaffen.
Intusschen heeft de regccring tc Tehe
ran uiteengezet, waarom zij dc tot dusver
beslaande overeenkomst eenzijdig te niet
heeft gedaan. In.de eerste plaats wijst zij
erop, daJ, een zestigtal jaren geleden de
Engelschen do concessie hebben weten tc
verwerven door druk uit te oefenen en ten
tweede meent, zij, dat liet bedrag der
royalties (vergoedingen), niet op een recht
vaardige wijze is geregeld. Verder laat do
Perzische regeering liet bezwaar gelden,
dat zij geen inzage heeft gekregen van dc
boekhouding der Anglo Persian; zij be
klaagt er zich voorts over, dat zij tijdens
den wereldoorlog het zelfs zonder cenigc
vergoeding moest stellen en dat er nooit
inkomstenbelasting is betaald.
In den beginne schijnt Engeland ge
dreigd te hebben de zaak voor tc leggen
aan liet Internationale Hof, doch Perzië
heeft hierop geantwoord, dat liet Hof in
clczcn niet dc bevoegde instantie is. Ten
slotte heeft de note wisseling ertoe geleid,
dat beide partijen cr zich mee konden
vereenigen, dat de Raad van den Volken
bond zich met de zaak zal bemoeien.
Dit is in beginsel een verheugend besluit
Enkele tientallen jaren geleden zou een
sterke slaat zoo goed als zeker ter inti
midatie van dc zwakste partij krasse maat
regelen hebben genomen in den vorm van
het zenden van oorlogsschepen e.d. Dat dit
niet is geschied, toont aan, dat, al is de
Volkenbond nog steeds geen organisatie,
die ook maar in de verste verte volmaakt
kan worden genoemd, niettemin de Vol-
kenbonds g c e s t liet denken en doen der
staatslieden meer dan vroegere jaren bc-
heerscht, zoodat men ook ditmaal mag
aannemen, dat langs vredelievenden weg
een oplossing van het geschil zal worden
gevonden.
Ondertussclion is reeds van verschillen
de kanten dc vrstag gesteld, .vat Perzië,
dat toch in verhouding tot Engeland een
siaat is, die in elk opzicht dc mindere en
zwakkere moet worden geacht, kan heb
ben bewogen Engeland ditmaal te trotsee-
ren. Sommigen nemen aan, dat het Per
zische nationalisme, hetwelk de laatste ja
ren een duidelijke opleving tc aanschou
wen geeft, een poging heeft willen doen
om den Engelschen invloed in Pcrzic uit
te schakelen en juist 'heeft aangestuurd
op de annuleering der pctrolcumconccssie,
teneinde te bereiken, dat Engeland werd
verstoken van dc voor dit land onontbeer
lijke petroleum ten behoeve zijner vlooi.
Ook heeft reeds liet gerucht dc ronde ge
daan, dat de Russische agenten dc Per
zische regccring hebben beïnvloed en zoo
doende getracht hebben Engeland op
slinkschc wijze tc treffen. Dc regeering te
Teheran heeft echter deze veronderstel
ling metverontwaardiging van de hand
gewezen.
In elk gc\al is de kans niet uitgesloten,
dat Perzië en Engeland tenslotte een voor
beide partijen bevredigende regeling tref
fen; de Britsclie politiek heeft het meer
malen verstaan tijdig de bakens to ver
zetten, wanneer het getij veranderde en
vermoedelijk zal zij ook ditmaal wel weer
zooveel soepelheid aan den dag weten tc
leggen, dat zij er zonder al te ergo kleer
scheuren afkomt. Men mag dan ook ver
wachten, dat de Engelschen gaarne zullen
afzien van eenigc financicelc voordeden,
en in den vervolge geen houding meer zul
len aannemen, die de Perzen als een be-
Jeediging van hun onafhankclijklieidsgc-
voclcns zouden kunnen beschouwen. Op
deze wijze zal liet den Britten stellig ge
lukken Perzië, dat op den weg naar Indiê
ligt, te behouden als een land, welks olie
bronnen blijven vloeien voor dc Engelsclic
schepen, die dc verbinding onderhouden
tusschen dc verschillende dooien van het
ver uiteengelegen imperium. De weg der
arbitrage komt den Engelschen dan ook
als c!c meest geschikte voor.
Minister Warmbold schetst den
toestand
B e r 1 ij n, li Dec. (V. D.) Dc bijeenkomst
van het rijksverbond der Duitsche industrie
is Woensdag onder voorzitterschap van
dr. Krupp von Bohlen und Halbach ge
opend. Dr. Krupp herinnerde in zijn inlei
ding aan de conferentie van Lausanne. Ilij
verklaarde, dat men, wat dat betreft, thans
ongetwijfeld met iets meer hoop de toe
komst tegemoet kan zien. I-Iet is tc wen
schcn, aldus dr. Krupp, dat dc regeering
Schleicher er op bedacht is dc grondlijnen
van hot program der regeering-von Papen
te handhaven.
Dc rijksminister, voor economische aan
gelegenheden, dr. Warmbold, hield een
redevoering, waarin hij o.m. verklaarde,
dat. men verschil moet maken tusschen
werkelijk economische feiten en factoren,
welke de stemming beïnvloeden. Deze psy
chologische elementen zijn van zeer groot
belang. Na de beklagenswaardige veront
rusting door dc politieke gebeurtenissen
van den laatstcn tijd mogen wij hopen,
thans een werkelijke kalmte tc zijn ingc
treden. De aanwijzingen voor een ccono-
mischen opbloei ter wereld, welke wij
sinds het midden van dezen zomer meencn
te mogen opmerken, hebben aanleiding ge
geven tot groote verwachtingen met het
oog op het tempo, waarin de crisis zal kun
nen worden overwonnen. Even groole ver
wachtingen koesterde men, naar het
schijnt, van liet economische program der
rijksrégeering van 4 September. Op deze
stemming is een reactie gevolgd, welke
mij eveneens tc sterk voorkomt. Het vva^
duidelijk, dat ccn en drie kwart milliocn
wcrkloozcn onmogelijk in twee fi drie
maanden ann werk zouden kunnen wor
den geholpen. Voorts moet cr rekening me
de worden gehouden, dat bijv. de bolas-
tingbons en dc premies op indienstneming
van personeel pas na vier of vijf maanden
zouden worden uitgekeerd. Bij liet econo
mische program zou 't er slechts om Kunnen
gaan het tevoren ononderbroken dcflatic-
proces tot stilstand tc brengen cn voorbe
reidingen te treffen, opdat wij in ieder ge
val lijdig ..aandeel kunnen nemen in con
eventucele conjunctuursw isseling.' Het eco
nomische program van 4 September bestaat
uit drie belangrijke gedeelten:
(1) dc verstrekking van belastingbons
aan de li ij vera ars;
C?) het toekennen van premies op te
werkstellingen. eveneens in den vorm van
belastinghons cn
(3) werkverschaffing tot een bedrag \an
iets meer van drie kwart milliard R.M.
Aan deze drie maatregelen zal de nieu
we rijksrégeering vasthouden. Alle drie
moeten e\enwel grootendcols nog in prak
tijk worden gebracht. Pas aan liet einde
van dit kwartaal zal te overzien zijn tn
welke mate do belastingbons op tewerkstel
lingen zijn uitgegeven. Dc tewerkstelling
vcreisclit natuurlijk een zekeren tijd. Daar
om is liet ook niet tc verwonderen, dar
thans, drie maanden na dc afkondiging van
het economische program, dc werkvcrschuf
fing in verschillende bedrijven merkbaar
wordt.. Men heeft liet economische pro
gram een één-jaar-plan genoemd. Men
moet zich hiervan bewust blijven, aai
van dit jaar practisch nog slechts 2
maand is verstreken. De rijksiniii'stei
hesprak vervolgens den cconomischen toe
stand, waarbij hij cr op wees, dat liet on
derhavige werkverschaffingsplan pas in dc
tóekomst economische bedrijvigheid met
zich zal brengen cn dat dit program door
aanvullende bepalingen zal worden uitge
breid. Slechts die wcrkzaamhe'den zullen
mogen worden bevorderd, welke voor het
volksbcdrijflevcn van nut zijn en door op
brengsten in dn toekomst gedekt zullen
kunnen worden. Werkverschaffing mag
slechts oen noodmaatregel zijn, welke in
geen geval do valuta in gevaar mag bren
gen.
Berlijn, 14 Dcc. (II. N.) In een vergade
ring van den hond der Duitsche industrie
heeft de rijksminister van financiën, ba
ron von Schwerin-Krosigk, een rede over
den financicelcn toestand gehouden, waar
in hij er op wees, dat (1e ojibrengst der be
lastingen in dc jaren van 3929—1932 voor
liet rijk, de landen en de gemeenten met
circa 10 milliard achteruit zijn gegaan,
zoodat men zonder krachtige maatregelen
tot den toestand van inflatie met al de
daaraan verbonden gevolgen teruggekeerd
zou zijn. De politiek dor regeering is er op
gericht, de uitgaven te beperken en aan
den anderen kant de w erkgelcgenheid tc
doen toenemen, waarvoor het systeem van
de bclastingbons geschapen is. De vraag,
of liet niet lichtzinnig is, door dc uitgifte
der belastingbons vooruit te loopen op do
ontvangsten van toekomstige jaren, moet
in dezen zin beantwoord worden, dat zon
der deze maatregelen een verdere achter
uitgang in de opbrengst der openbare mid
delen verwacht zou moeten worden. Met
betrekking tol dc subsidieering van onder
nemingen verklaarde de minister, dat alle
maatregelen getroffen zijn. om misbruiken
tc voorkomen, liet doel moet zijn »en eer
lijk economisch leven in een eerlijk be
stuurden staat te verkrijgen.
Als dc verwardheid het grootst is, is dc
ontknooping nabij. Dit is een modern speek
woord, dat men op alle mogelijke wijze in
gang heeft trachten le doen vinden en dat
men ook gaarne voor een vaststaande waar
heid zou willen doen doorgaan. Het eerste
gedeelte is nog maar al te waar. De ver
wardheid is er de laat.de maanden zeker
niet op verminderd, vooral sedert Amerika
de aflossing van oorlogsschulden heeft ver
langd. In frankrijk heeft deze aangelegen
heid geleid tol de zooveelste kabinetscrisis
en ditmaal zal Herriot cr wel aan moeten
gelooven. Met België zal nu ook Frank
rijk niet betalen en het is nu de vraag
welke houding Amerika zal aannemen.
Hoe verward de toestand wel is, blijkt
ook alweer uit het navolgende. Philips heeft
zich genoodzaakt gezien om met de Russi
sche randstaten zaken te diijven, ruiltrans-
acties af te sluiten en moet de fabriek voor
naar Estland geleverde radioartkielen en
gloeilampen lederwaren in betaling hebben
aangenomen. Zoo gaan we langzamerhand
terug naar de Middeleeuwen cn wordt het
internationale geldverkeer steentje voor
steentje slechter.
Hel spreekt vanzelf, dat bij al de onge
wisheid op politiek terrein de beurzen geen
erg opgewekt beeld vertoonden. Toch kwa
men er uit Amerika, behalve de talloozc
commentaren op de schuldkwestie-notas
van de Europeesche mogendheden ook nog
hoopvollere berichten o.a., uit de staalnij-
verheid. Ook in de automobiel schijnt eoni-
ge opleving te bespeuren.
Opmerkelijkis de vaste stemming voor
Duitsche obligaties, ofschoon er in Duitsch-
land nog geen teekenen van verbetering
zijn waar te nemen. Misschien heeft men
van von Schleicher c.s. betere verwachtin
gen dan van zijn voorganger, wiens fantas
tische projecten om het bedrijslevcn weer
op gang le helpen weinig c(. geen resultaat
hebben opgeleverd. Ook het feit dat de
Hitier-beweging hoe langer hoe meer ter
rein begint te verliezen zal er wel toe heb
ben bijgedragen het vertrouwen in onze
Oostelijke buren te versterken.
Daarbij komt ook de stoere kracht en het
uithoudingsvermogen der Duilschers, dat
bergen schijnt te kunnen verzetten.
Er is deze week al zeer weinig op onze
beurs omgegaan. Het publiek blijft nog
steeds afzijdig cn dc handel, voor zoovctf,
die er nog is, bevindt zich hoofdzakelijk in
handen van de beroepsspcculanten.
De koersen maakten lichte schommelin
gen door, het pond Sterling was lichtelijk
in herstel en dit is dan vrijwel al bet
nieuws, dat we u voor dezen keer weten te
vertellen.
Dublin. 14 Dec. (V. D.) Dc minister
voor nijverheid en handc-l, Lemajss, zeicle
lieden in den senaat tijdens de behande
ling van de ratificatie van dc, overeen
komst van Ottawa tusschen den Icrschen
vrijstaat en Canada, dat in dc nabije toe
komst een „diöiissociatic" van den vrijstaat
uit liet Britsclie gomecncbcst noodzakelijk
zou worden. Dc eenigc rechtvaardiging van
een voortgezette associatie met liet Brit
sclie gemcencbest was liet verkrijgen van
belangrijke voordeelcn. Wanneer, gelijk
op dit oogenblik, dergelijke voordoelen niet
genoten werden, bestond er ook geert
noodzakelijkheid meer voor dc handhaving
der associatie. In deze aangelegenheid is
echter door dc regeering tot geen enkele
actie besloten, aangezien zij van meening
is, dat dit geen regeerings- maar een volks-
aangelcgenhcid is.
Mussolini bespreekt de Dalmatische
kwestie in den Senaat
Rome, 14 Dec. (V. D.) In den Italiaan
sclien Senaat vond hedenmiddag de met
spanning verwachte zitting plaats, waarin
dc drie interpellaties zouden worden beant
woord, die betrekking hebben op de geweld
daden der Scrvcn in Trau. Het huis was
geheel gevuld. Op dc banken der regccring
zaten Mussolini en alle ministers. Senator
Ricci sprak uit naam van alle interpcllan
ten cn legde er den nadruk op, dat de leeu
wen van St. Marcus in de Dalmatisclic ste
den niet slechts getuigden van liet Italiaan
sclio wezen van Dalmatic cn waardevolle
Veneliaanschc kunstwerken vormden, maar
ook symbolen van trouw jegens Italië. De
symbolen beeft men kunnen verwoesten,
maar niet dc trouw. Dc Oostenrijkers heb
ben tc allen tijde de Italiaansche kunstwer
ken gerespecteerd. Dc Serven échter heb
ben zich gedragen als vijanden op vreemden
grond. Hiervan moet acto worden genomen.
Enthousiast toegejuicht, nam Mussolini
voor de regeering het woord. Hij wees er op,
dat dc Italiaansche gezant in Belgrado op
dracht gekregen heeft een protest in le die
nen. Daarenboven echter toonde de uit
barsting der studecrcndc jeugd en dc de
monstraties van het Italiaansche volk even
zeer als de verontwaardigde stemmen uit
het buitenland hoe dc gebeurtenissen in Dal-
matiö w orden opgenomen. Mussolini ging
verder nog in op dc Servische moordaansla
gen. in Dalmatic op Italianen gepleegd,
waarbij, hij met nadruk zcidc, dat hier niet
afzonderlijke groepen dc verantwoordelijk
hcid droegen voor deze gebeurtenissen,
maar dat liet teekenen waren van een vijan
dig systeem. Klaarblijkelijk zinspelende op
de artikelen van Steed, zeidc Mussolini ten
slotte nog, dat ook zekere elementen in do
Europeesche pers mede verantwoordelijk
waren.
Na de rede von Mussolini, die met groote
bijvalsbetuigingen op allo banken werd ont
vangen, werd de zitting gesloten als uiting
van de verontwaardiging over dc gebcurte
nissen in Dalrnatië
EEINRICH FUECKER,
de man, die in Huize Doorn binnen
drong, en Dinsdag over de grens
werd gezet.
Sir John Simon verdedigt het accoord
der vijf 'mogendheden
Genèvc, 14 Dcc. (V.D.) In do algemeene
commissie der ontwapeningsconferentie
beeft de Britscbe minister van buitenland-
s(;he zaken sir John Simon het accoord der
vijf grootc mogendheden in een uitvoerigo
rede verdedigd. De Engelschc regeering had
slechts de bedoeling het werk der ontwa
peningsconferentie tc bevorderen en do een
heid tn herstellen. Deze methode liad vol
ledig succes gehad. Simon begroette ten
slotte den terugkeer van Duilscliland in do
ontwapeningsconferentie.
De Fransche vertegenwoordiger Massigli
verzekerde, dat zijn regccring nooit de be
doeling had gehad door besprekingen met
de overige vier mogendheden do ontwape-
ningsconofcrentic voor voldongen feiten te
stellen
Do Chineescho vertegenwoordiger Yen
begroette den vertegenwoordiger Aam
Duitschland niet hartelijke woordcn .cn ver
klaarde. dat zonder deelneming van
Duitschland cle ontwapeningsconferentie
nooit eenig succes zou kunnen hebben.
Tenslotte sprak ook de voorzitter, Hen
derson. zijn voldoening over de aanwezig-
beid Aan Duitschland uit.
Dc Duitsche vertegenwoordiger Von Wcis-
zackev dankte in het Engolsch \oor de vele
bewijzen van sympathie met den terug
keer van Duitschland. Na Kerstmis zou de
njksregeering weer in vollen omvang aan
het werk der ontwapeningsconferentie mee
werken. Hij was er Aan overtuigd, dat de
practischc toepassing der vijf mogendheden
overeenkomst niet op nieuwe mocilijklie-
dc-n zou stuiten, waardoor de rijksrégeering
genoodzaakt zou Avorden nicuAve besluiten
te nemen.
NEDERLANDSCH GOUD TE LE BOURGET
AANGEKOMEN.
Parijs, li Dec' (H.X.) Op het vliegveld
van Le Bourget zijn gisteren 1600 K.G. goud
lei waarde van 23 milliocn francs uit Neder
land aangekomen.
BUITENLAND.
Yon Schleicher spreekt.
(Derdo Blad, pag. 1)«
Chautemps kabinetsformateur In Frank
rijk. (Derdo Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Zitting der TAveede Kamer.
(Tweede Blad, pag. 1.)' ji
De P. C. I-looft ontsnapt.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Geen alcohol bij snelverkeer; tentoonstel
ling van de S. O. V.
(Eerste Blad, pag. 3).
Wie liep op verboden grond? (Kanton
gerecht),
(Eerste Blad, pag. 3).
Dc Wincfa-bonnen.
(Eerste Blad pag. 3).
Medegedeeld door liet Kon. Ned. Met. Insti
tc De Bilt.
Iloogsto barometerstand: 778.6 te Mün-
clien. Laagste barometerstand 714.7 te Vest-
rnanoer.
Verwachting: Matige, later Avellicht toe
nemende Z. tot W. Avind, nevelig tot betrok
ken of zwaar bewoikt. Aanvankelijk weinig
of geen regen, later toenemende regenkan-
sen, iets zachter.
Do gisteren gemelde depressie bij IJsland
was de eerste kern van een zeer uitgebreid,
cn diep depressie-stelsei, dat zich tot bij
de Azoren uitstrekt en in Ierland, Schot
land en Scandinavië storm, regen en hoogo
temperatuur brengt.
Aan dc N.W.-zijde strekt dc depressie zich
uit tot aan dc Oostkust van Groenland. Op
IJsland zelf komen barometerstanden voor
beneden 715 m.M. en is de luchtdruk nog
dalende.
Het vorstgebicd in het binnenland van
Duitschland is A'an geen beteekenis meer.
In de bovenlucht keeren aldaar do nor
maio verhoudingen terug, hoewel do at
mosfeer nog tot groote hoogte abnormaal
Avarm is. Alleen in Lapland komt nog
plaatselijk strenge A'orst voor. Hot is lo
voorzien dat het zachte weer zal aanhou
den en dat dc Avincl geleidelijk sterker zal
Avorden, waarmede ook de toestand van
mist zal overgaan in een niet zware be-
Avolking op groote hbogtc.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
WOLLEN DAMES-KOUSEN
vanaf 95 ct.
Wol m. zijde f 1,95 prima kwaliteit
Wol m. til, zeer sterk f 1.-.
Het toonaangevende fabrikaat.
Complete collectie.
FIRMA R. VAN DEN BURG,
Arnh.straat. Gevestigd sedert 1887.
COMMUNISTISCHE BLADEN VERBODEN.
Essen, 14 Dec. (II. N.) Alle communis
tische bladen in het Roergebied, de
Rulnecho, de Dortmunder Kampfer en de
Niederrheinische Arbeiterzeitung, die tc
Duisburg verschijnen, zijn voor den tijd van
drie weken verboden. Ook in het gebied
van Keulen, Aken en Dusseldorf zijn do
communistische bladen door den opperpre-
sident A'an de Rijnprovincie voor den tijd
van drie weken verboden, zonderdat voor-
loopig dc redenen voor dit A'erbod meege
deeld zijn.
