RHAGENBEEK
DE EÊMLANDEa
MEDEDEELING
BIJKANTOOR TE AMERSFOORT
Maandag 2 Januari 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 158
BRUTALE BANKOVERVAL
OP IJSLAND
OUDEJAARSGRAF WEKT
GROOT OPZIEN
WORDT DE VALERA TEN
VAL GEBRACHT?
DE GERUCHTMAKENDE
MOORD OP HENTSCH
NIEUWJAARSGROETEN
VAN PARTIJLEIDERS
DIEF EN DIEFJESMAAT
Licht op
4 uur 30 min.
ADVERTENTIEN
ABONNEMENTEN
AGENTSCHAP TE SOEST
KERKPAD ZUID 49
J. LAMBRECHTS
SOESTERWEG 107
L. J. LUYCX ZOON
PIANO'S - VLEUGELS
Fa. R. VAN DEN BURG
AMERSF00R1SCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS V*r 3 maande° voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17a
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llcfdadlghcids-advertentlfcn voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiün „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Crisis in Ierland. Vorm\ag
eener nieuwe partij.
'Aan het einde van 1932, ongeveer tezelf
'der tijd, dat in de Zuid-Afrikaansche unio
een politieke crisis uitbrak, is ook de poli
tieke toestand in den Iersclien Vrijstaat
verscherpt. Den 6toot tot deze crisis gaf een
persoonlijkheid, van wie men allerminst
een ingrijpen in de politieke ontwikkeling
had verwacht, n.l. van den Ierschcn sena
tor Vincent, die tot dusver tot geen enkele
partij behoorde. Vincent, een der rijkste
menschen van Ierland, werd in alle kam
pen gewaardeerd, vooral omdat hij op 't
gebied der binnenland6che politiek steeds
een volkomen onzijdigheid in acht nam.
Korten tijd geleden schreef hij een open
brief, waarin hij er bij alle partijen en
groepen, die in politiek opzicht tegenstan
ders zijn van de Valera en diens aanhan
gers, op aandrong een groote nationale
partij in 't leven te roepen. Deze oproep
vond in de eerste plaats weerklank bij die
zaken- en landbouwkringen, die door den
Epgelscli-Ierschen liandclsoorlog ernstige
sqhade lijden.
.Onder leiding van den burgemeester van
Dublin werd in liet raadhuis aldaar een
groote vergadering gehouden, waaraan
vooral vertegenwoordigers van handel en
nijverheid deelnamen. In een resolutie werd
aangedrongen op „de aaneensluiting van
alle grondwettige krachten in den Ierschcn
Vrijstaat." Naar uit de medcdcelingen van
den burgemeester bleek, zijn genoemde krin
gen voornemens 'n z.g. nationale partij te
vormen met nagenoeg dezerfde richtlijnen,
zooals de Zuid-Afrikaansche partij van ge
neraal Smuts die heeft opgesteld. Daar een
dergelijke partij het echter zonder don
eigenlijken ruggesteun van de massa der
bevolking, zal moeten stellen, zoolang zij
niet de groote oppositiepartij van den
vroegereii president Cósgravc op haar hand
heeft gekregen, werden terstond pogingen
in 't werk gesteld in nauwer contact met
Cósgravc tc komen. Voor Cosgrave is de be
slissing in zeker opzicht niet ecmoudig,
daar zijn partij evenals die van De Valera
wortelt in den vrijheidsstrijd legen Lngc
land.
B.eide partijen dateeren feitelijk van den
Pua§chopstand in 101Ü en beide partijen
hëbbe'ri na den oorlog gemeenschappelijk
tegen de Kil gel sell cn gestreden. ïiiiiiweg
ging pas uiteen naar aanleiding van moei
lijkheden inzake het Engclsch-lerscbc ver
drag van 1922. De Londcnsche berichtgever
der Kólni6che Zcitung meldt thans, dal
Cósgravc, die aan den ecnen kant een
splitsing van zijn partij vreest in" verband
met de nieuwe beweging en aan den an
deren kant zichzelf moet beschouwen als
den natuurlijken leider der voorgenomen
nationale partij, verklaart in een brief, aan
zijn aanhangers, dat het denkbeeld groote
mogelijkheden voor het land in zich sluit;
vandaar dat hij alle weldenkende staats
burgers van elke klasse aanspoort zich hij
de nieuwe partij aan te sluiten. Cosgrave,
die dus practisch zijn goedkeuring aan de
nieuwe partij heeft gehecht, heeft tegen
morgen een fractiezitting bijeengeroepen,
waarin zal worden beraadslaagd over de
verder to nemen stappen.
De moeilijkheden der regeeringDo Va
lera vloeien echter niet alleen voort uit do
nieuwe politieke beweging, maar ook uit
de houding van de afgevaardigden der ar
beiderspartij, van wier steun het lot der re
geering afhangt.
Een afvaardiging der arbeiderspartij
heeft De Valera reeds opgezocht om verzet
aan te teekenen tegen de salaris- en loon-
kortingen der lagere ambtenaren en arbei
ders in overheidsdienst. De Valera kwam
met een compromisvoorstel voor den dag
door zich bereid te verklaren de oorgeno
men verlagingen slechts voor de helft te
verwerkelijken, maar de arbeiderspartij
nam hiermee geen genoegen. Haar leider,
die van den moeilijken binnenlandscli-po-
litieken toestand van De Valera natuurlijk
profijt trekt, heeft voor het geval, dat deze
niet wil toegeven, gedreigd tegen de r<?gee-
ring te stemmen en haar ten val te bren
gen, zoodra het parlement weer bijeen
komt. Er zal voor De Valera vermoedelijk
dan ook niets anders op zitten dan tege
moet tc komen aan de wenschen der ar
beiderspartij, hetgeen voor dc financien
van den Ierschen Vrijstaat, waarmee liet
in verband met den Engelsch-Ierschen ta-
ricvcnoorlog toch al niet al te best is ge
steld, een nieuwe beproeving bctcekent.
Dat de Icrschc handel een harden dobber
heeft, blijkt o.m. zeer duidelijk uit de pas
gepubliceerde cijfers voor don handel in
November j.l., die van 7,5 milliocn pond
sterling in November 1931 is gedaald tot 5.3
milliocn pond sterling, wat neerkomt op
een vermindering van 29 procent.
Een oude ambtenaar bewusteloos
geslagen
R e y k j a v i k, 31 Dec. (V.D.) Voor dc
eerste maal sedert menschenheugcnis heeft
op IJsland een bankoverval naar Wild-West
model plaats gehad. Des avonds omstreeks
5 uur verscheen een tweetal jonge lieden in
het Visscherijkantoor, dat ondergebracht is
op de derde verdieping van dc Deensche
rijksbank.'
Alleen een 70-jarige ambtenaar was daar
aanwezig voor het uitbetalen van de loon
gelden. De roovers wierpen hem een regen
jas over het hoofd, sloegen hem tegen den
grond en bonden hem vast.
Nadat zijn familie tot 's avonds 8 uur te
vergeefs op hem had gewacht, begaf de
zoon zich naar de bank, waar hij zijn vadei
bewusteloos vond. De kas met 2100 kronen
was gestolen. De ambtenaar heeft door den
overval zooveel scl ade aan zijn gezondheid
geleden, dat hij zijn functie waarschijnlijk
niet meer zal kunnen uitoefenen. De roo
vers zijn ontkomen, zonder heikcnd te zijn.
„Helsche machine" gedeponeerd
voor een spaarbank
Wc en cn, 31 Dec. (V.D.) Een Oudejaar*
grap heeft te Wcenen groot opzien gebaard
In den afgeloopen nacht liecft een waker
voor het gebouw van dc postspaarbank een
kist. gevonden, waarin duidelijk liet tikken
van een wekker was waar te nemen.' liet
opschrift „Voorzichtig, gevaarlijk"! cn een
zwarte hand cn zwart gezicht, die op de kist
geschilderd waren, maakten dc zaak nog
bedenkelijker: Draden, dicfuit de kist staken,
wekten den indruk, dat het hier een helsche
machine betrof. Desondanks had dc waker
den moed, hel apparaat naar liet midden
van een park, 'dat zich VooMiot gêbouw uit
strekt. te dragen, waarna hij de politie .op
dc hoogte braclit: Een deskundige van hot
ministerie van oorlog werd uit zijn bed ge
haald, waarna de kist naar zijn laboratorium
werd gebracht. Dc wachtpost voor het ge
bouw werd intussch'cn belangrijk- versterkt.
In den loop van den dag is het resultaat
der onderzoekingen bekend geworden, liet'
welk zeer verrassend bleek te zijn. De in
houd van de kist bleek tc bestaan uit" zaag
sel, een geluksvarkentjc, een schoorsteen
vogerspalc cn een nieuwjaarswcnsch voor do
postspaarbank!
AMERIKAANSCEE RECHTEN OP EOLEN.
Washington, 30 Dec. (V.D.) Op grond
van een beslissing van den procureur-
generaal Mitchell hoeft de minister van
financiën Mills verordend, dat de ingevoer
de steenkool uit Engeland en Duilschland
aan invoerrechten onderworpen is cn wel
10 cent per 100 pond. Canadeesche steen
kool is voorloopig vrij van rechten.
JAPAN S OPTREDEN IN MANDSJOERIJE.
Chineesche kritiek.
Genève, 31 Dec. (V. D.) Wellington
Koo, de vertegenwoordiger van China in den
Volkenbondsraad, heeft aan den Raad en
de daarin vertegenwoordigde landen een
nieuw memorandum doen toekomen niet
betrekking tot het Chineescjl-Japaiisch con-
xiict. China verklaart daarin nimmer een
ten opzichte van het buitenland vijande
lijke politiek tc hébben gevolgd; verder
wordt verklaard, dat van een volkswil van
de Mandsjocrijsche bevolking niet kan wor
den gesproken. Japan heeft dc internatio
nale verplichtingen terzijde gesteld cn geen
vertrouwen in den Volkenbond gehad.
DOOD VAN EEN POLITIEK
VLUCHTELING.
Wcenen, 30 Dec. (V.D.) De Italiaan
Marcello Ferrari, die wegens antifascis
tische agitatie uit Italië gevlucht was en
in Oostenrijk een toevlucht had gevonden,
was in verband met herhaalde politieke ac
tiviteit, die tot incidenten met do politie
geleid had, uitgewezen en zou lieden over
de grens gebracht worden. Voor de trein
echter aan de grens was gekomen, verwij
derde hij zich uit de coupé, waar hij met
de politieambtenaren zat cn sprong uit den
rijdenden trein. Hij werd door een voorbij
rijdenden expresstrein gegrepen en op slag
gedood
DE CHINEESCHE PREMIER KUURT
TE TUBINGEN.
Tubingen, 30 Dec. (V.D.) De Chinee
sche minister-president Wang Sin Wei is
te Tübingcn aangekomen voor een kuur.
Hij heeft zijn eigen bedienden en zijn kok
medegebracht en zal waarschijnlijk drie
maanden te Tübingcn doorbrengen.
De rijksregeering heeft maatregelen geno
men om hqt den hoogen gast in Duitsch-
land zoo aangenaam mogelijk tc maken.
HET NAAMSCHILD VAN DE EMDEN.
Het zal weer aan Dultschland
worden overhandigd.
Melbourne, 31 Dcc. (V. D.) -De
Australische regeering zal binnenkort het
naamschild van den uit den wereldoorlog
bekenden Duitscken kruiser Emden, dat tot
nog toe stond opgesteld in het parlements
gebouw te Canberra, als teeken van goede
verstandhouding overdragen aan de Duit-
sche rcgecring. Het schild is reeds te Lon
den aangekomen, waar de Australische
vertegenwoordiger te Londen, Bruce, als hij
van zijn Kerstverlof zal zijn teruggekeerd,
het Duitschland zal doen toekomen. Het
staat nog niet vast of hij het den Duitschen
ambassadeur te Londen ter hand zal stel
len of dat Bruce het zelf tc Berlijn aan
president Von Hindenburg zal overhandi
gen.
Ernstige meeningsverschillen
met de arbeiderspartij
Dublin, 31 Dec. (V.D.) In den binnen-
landschen politieleen toestand van Ierland
is groote spanning ontstaan door een drei
gende breuk lusschen de arbeiderspartij,
die tot nog toe achter de rogeering stond,
en minister-president; Dc Valera. Do ar
beiderspartij verzet zich met kracht tegen
de door dc regeering voorgenomen korting
op dc salarissen, en looncn van het over
heidspersoneel. Gisteravond had de "Labour-
délcgatie een onderhoud met dq Valera,
waarna het kabinet in buitengewone zitting
bijeen kwam .Tegen midicrnacht deelde de
regeering mede, dat zij bepaalde categorieën
lagere salarissen slochtis met de helft van
dc aanvankelijk, voorgenomen verminde
ring zou korten: De leider der arbcidcrspar
lij Norton achtte dit voorstel echter onbe
vredigend. Hoewel, men in sommige krin
gen niet kan aannemen, dat dc arbeiders
partij de rcgcering-Dc Valera zal laten val
len, waardoor zoo goed als zeker Cosgrave
opnieuw aan het bewind. zal komen, is de
toestand zeer critick.
Een nationaaUsocialislische
beschouwing
Dresden, 30 Dec. (V.D.) De editie van
Zaterdag van het nat.-soc. blad Freiheits-
kampf legt er, verwijzende naar do over-
lijdensannonce van de moeder van den ver
moorden Hentsch, den nadruk op, dat alle
publicaties betreffende deze aangelegen
heid ten doel hebben de N.S.D.A.F. ook
tegenover het buitenland voor te stellen als
..moordenaarspartij" en door valsche bewe
ringen deze partij te schaden. „Wij keeren
ons af van iederen gcmeèncn moord en ver
afschuwen dezen als een misdaad te allen
tijde. Zoolang het onderzoek in de zaak-
Hentsch echter nog niet geëindigd is, de
motieven en verbanden.dicntcngcvolgo niet
bekend kunnen zijn en dus nog niet vast
gesteld is, wat geleid heeft tot deze daad,
die op zich zelve veroordeeld moet worden,
zoolang kan een principieels houding in
dit opzicht nog niet worden aangenomen.
De vermoedelijke daders zijn nog niet ge
hoord. Van dit verhoor echter zal do op
heldering alleen afhankelijk zijn."
Berlijn, 31; Dec. Jlugenbci-g, de
ieidcr van de Duitsch-nationale Volkspartij
publiceert bij de wisséling des jaars een
artikel, waarin hij o.a. schrijft: Het jaar
193$ zal nieuwen strijd brengen. Wat in
liet afgeloopen jaar veroverd werd, moet
verdedigd word.cn tegen iederen achteruit
gang en worden uitgebreid in den zin van
een reorganisatie van het Duitsche rijk.
I)o economische en sociale nood van liet
Duitsche volk, veroorzaakt door de onza
lige politiek van het vroegere systeem,
moet door een organische» cn uniformen
opbouw van liet economische systeem wor
den verholpen, liet afgeloopen jaar heeft
daar een begin mede gemaakt. Het bleef
echter onvoldoende, daar hier de eenheid
van wil ontbrak.
Prelaat Kaas, de voorzitter van dc Duit
sche centrumpartij, publiceert een artikel,
waarin hij o.a. schrijft: Duidelijker dan
vcor de laatste verkiezing van 1932 staat
.thans voor den nuchtercn waarnemer vast,
dat geen extreme richting in Duitschland
gemotiveerde kans heeft op de verovering
van een solitaire meerderheid. Het is zelf
bedrog, wanneer een politieke richting de
redding van Duitschland als een monopo
lie beschouwt cn denkt, dat de politieke
Messias der Duitsche toekomst slechts uit
haar kamp te voorschijn kan komen.
De leider dor Duitsche Volkspartij
schrijft: De verschillende verkiezingen heb
ben ons diepe wonden toegebracht, de laat
ste verkiezing heeft echter getoond, dat de
weg weer vooruit cn omhoog gaat, dat de
gedachte der nationaal-liberale staatsop
vatting opnieuw aan kracht wint in het
Duitsche volk. Ons werk gaat verder, nieu
we strijd staat voor do deur. Wij willen
geen strijd om den strijd, alles kan er
slechts op gericht zijn de politieke bezin
ning te bevorderen cn het scheppende bur
gerdom weer een bréède basis in het poli
tieke spel van krachten te verschaffen.
GEBR. SASS IN VRIJHEID GESTELD.
V.D. meldt uit Berlijn dat de bekende in
brekers, de gebroeders Sass, die Vrijdag wer
den gearresteerd. Zaterdag weer op vrije
voeten zijn gesteld.
DIENSTBODE DOOR INBREKERS GEDOOD.
Keulen, 1 Jan. (H.N.) Inbrekers drongèn
vanmorgen de woning van een weduwe bin
nen, die naar een ziekenhuis was gegaan
om haar dochter te bezoeken.
De dienstbode werd door de misdadigers
door messteken gedood. De buit die den in
brekers in handen viel, was slechts gering.
AUTO GESTOLEN ONDER 'T OOG DER
POLITIE.
Washington, 31 Dec. (V.D.) Automo-
bieldicvcn hebben kans gezien, onder het
oog der politie de auto van den secretaris
van den Amerikaanschen senaat, Thaver
bij het C.apitool te stelen. Dc wagen werd
den volgenden dag teruggevonden in een
greppel nabij Richmond in den staat Vir
ginia.
Praagsch juwelier bedrogen.
Ken bekende juwelier tc Praag, aldus De
Telegraaf, kreeg dezer dagen bezoek van
éen keurig gekleed heer, die vergezeld
werd door een generaal in uniform. De
heer liet zich ettelijke kostbare sieraden
toonen en koos tenslotte een paar bril
janten oorringen ter waarde van ongeveer
twintigduizend gulden. Hij zcide, dc oor
ringen als kerstgeschenk voor zijn vrouw
te willen koopen; hij wilde ze haar echter
eerst laten zien. De generaal zou zoolang
in den winkel wachten.
De juwelier ging hierop in. Na verloop
van een half uur bekendo de generaal,
dat hij een oplichter was cn zich niet zou
verzetten, wannéér de jUwciier hem door
do politie zou laten halen. Op dat oogen
blik kwam cr juist een agcrit voorbij en
de juwelier riep hem naar binnen.
Na gehoord tc hebben wat er gebeurd
was, arresteerde de politieman den gene
raal en maakte aanstalten, hem naar het
bureau te brengen. Tenslotte leek het hem
echter toch cenigszins bezwaarlijk, met een
generaal in uniform door dc straten van
Praag te loopen en hij verzocht den win
keiier even te wachten; hij zou met een
auto van het commissariaat terugkomen.
Spoedig reed er inderdaad een auto voor
cn de agent en zijn arrestant stapten in.
De auto is echter niet op het politicbu
rtau aangekomen cn de politie zoekt thans
naar den keurigen heer, den generaal in
uniform en den discreten agent.
BUITENLAND.
De positie van het kabinet-De Valera be
dreigd.
(Achtste Blad, pag. 1)
De leening aan Oostenrijk definitief ge
waarborgd.
(Zesde Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Spoorwegongeval bij Abcoude.
(Tweede Blad, pag. 1.)
Overleden Prof. dr. J. C. Kluyver.
(Tweede Blad pag. 2).
LEENING AAN OOSTENRIJK DEFINI
TIEF GEGARANDEERD
Parijs, 30 Dec. (V.D.) De Fransche Se
naat heeft het niet noodig geoordeeld nog
een gedachtenwisseling vast te knoopen aan
de uitvoerige debatten, welke in de Kamer
zijn gehouden met betrekking tot het toe
staan van een garantieleening aan Oosten
rijk en zich er toe bepaald de door Paul
Boncour gestelde vertrouwenskwestie te be
amen met 144 tegen 68 stememn. Hiermede
is de leening aan Oostenrijk definitief ge
garandeerd.
We en en, 30 Dec. (V.D.) Ter gelegenheid
van een soort Nieuwjaarsreceptie van de
vertegenwoordigers der buitcnlandsche pers
heeft bondskanselier dr. Dollfuss een toe
spraak gehouden, waarin hij de hoofdpun
ten der Oostenrijksche politiek noemde: het
vertrouwen in de eigen valuta en liet eigen
bedrijfsleven te herstellenen het buiten
land er van te overtuigen, dat Oostenrijk
alles doet om trouw te blijven aan zijn af
spraken. Dr. Dollfuss heeft als zijn mee
ning uitgesproken, dat een loyaal werken
in de richting van een overeenstemming
met andere staten, in het bizonder in den
Volkenbond, veel eerder tot resultaat leidt
dan een eenzijdige actie. De dag van gis
teren (de stemming in de Franscóe Kamer)
heeft het bewijs geleverd dat een politiek,
waarbij rekening wordt gehouden met het
vertrouwen in den Volkenbond, niet ver-
geefsck is.
Medegedeeld door liet K. N. M. I. te Do
Bilt,
Hoogste barometerstand: 774.3 te Memel.
Laagste barometerstand: 712.2.
16 Vestmanoer.
Verwachting: Matige, tijdelijk wellicht
tpenmeonde, Z.O. tot Z. wind, gedeeltelijk
bewolkt, aanvankelijk droog weer, later in
het W. ecnige kans op regen, iets zachter.
De tegenstelling tusschen het windstille
cn mistige weer met liooge barometerstan
den en temperaturen even beneden liet
vriespunt in het binnenland van Europa
cn de zware storm met hooge temperatu
ren op den Oceaan en in het W. van ons
werelddeel blijft aanhouden. In do kern
van het dcpressicgebied, dat stationnair
ten W. van Ierland ligt cn zijn invloed niet
verder dan de Noordzee doet gevoelen, ko
men buitengewoon lage barometerstanden
voor cn minima waarschijnlijk beneden
700 m.M
Over de Britsche eilanden, de Noorsclie
zee cn Scandinavië stropmen in een bed
ding van ruim 1000 K.M. breedte warme
luchtmassa's uit.de subtropen naar de Pool
zee. Allerwege hecrscht zacht weer. Vorst
van betcckcnis komt alleen voor in Lap
land. In een strookvormig gebied, reiken
de van de kust van Portugal over Ierland
tot de Farocr, viel zware regen. Verder
naar het O. werd do regenval geringer. Het
is te verwachten, dat deze regenzóne zich
langzaam naar het O. zal verplaatsen en
wellicht later ook aan deze zijde der
Noordzee lagere wolken en regen brcncen
zal.
WERKLOOSHEID IN DUITSCHLAND.
Berlijn, 30 Dec. (V.D.) Dc Duitsche ste-
dendag deelt mede, dat er in Duitschland
de maand November 2.310.000 „erkende"
crisiswerkloozen zijn geweest, die door de
gemeenten gesteund worden. Daarbij ko
men nog 400.000 tot werken m 6taat zijnde
werkloozen, die eveneens door de gemeen
ten gesteund worden. Voorts zijn er 1.600.000
invalide arbeiders, die van de gemeenten^
6teun ontvangen.
en
worden ook aangenomen
door ons
on ons
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
GROOTE BALANS OPRUIMING
Spotkoopjes
in alle Afdeelingen.
Arnh.straat.
Importeurs van Bechsteln,
Blüthner Grotian Steinweg.