DÉ EEMLANDEU
JOH. DE HEER
MEDEDEELING
R HAGENBEEK
BIJKANTOOR TE AMERSFOORT
Dinsdag 3 Januari 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 159
HEVIGE GEVECHTEN TE
SJANGHAI KWAN
Piano's, Orgels, Radio
HEVIGE AARDBEVING IN
ZUID-AFRIKA
FRANSCHEVL00TBASIS OP
DE BALEAREN?
BOERENBEWEGING IN
STIERMARKEN
Luidruchtige betoogingen
Licht op
4 uur 32 min.
ADVERTENTIEN
ABONNEMENTEN
AGENTSCHAP TE SOEST
KERKPAD ZUID 49
J. LAMBRECHTS
SOESTERWEG 107
L. J. LUYCX ZOON
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f 0.25. Llefdadlghelds-advertcntlën voor de
helft van den prijs. Kleine AdvertentUSn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Gespannen verhouding tus
schen Japan en de Vereenig'
de Staten. Het vraagstuk
van de onafhankelijkheid der
Philippijnen.
In de laatste dagen van het pas verstre
ken jaar zijn de Amcrikaanschc Senaat en
het Huis van Afgevaardigden het' eens ge
worden over de formuleering eencr wet,
waarbij den Pliilippijnen binnen een tijds
bestek van tien jaren de onafhankelijkheid
wordt toegezegd. Inmiddels behelzen be
richten uit Washington, dat Hoover, of
schoon tal van Amerikaansche politici en
leiders van het bedrijfsleven, er met groo-
ten nadruk bij den staatspresident op aan
dringen, dat hij de wet zal onderteekenen,
vermoedelijk over do bill zijn veto zal uit
spreken. Waarom, zoo zullen de lezers vra
gen, wil Hoover voorkomen, dat de wet
van kracht wordt?
Ofschoon de Amerikaansche staatspresi
dent zijn voorgenomen stap niet heeft ge
motiveerd, mag men waarschijnlijk niet
zonder recht en reden aannemen, dat Hoo
ker's besluit door buitenlandsch-politieke
overwegingen is ingegeven. De voornaam
ste oorzaak zal wel zijn gelegen in de min
der goede betrekkingen tusschen Japan cn
de Vereenigde Stalen, welke situatie ver
band houdt met het expansiestreven van
Japan, dat blijkbaar niets en niemand ont
ziet. Nu zou in een overeenkomst kunnen
worden vastgelegd, dat Japan de neutrali
teit der Philippijnen niet zal schenden,
maar te Washington heeft men den laat-
sten tijd maar al te vaak moeten ervaren,
dat Tokio zonder blikken of blozen, wan
neer het in de kraam der Japansche regee
ring te pas komt, de beloften schendt, zoo
als die zijn belichaamd in internationale
verdragen. Heeft Japan— getuige zijn op
treden in China en Mandsjoerije niet op
rückssichtslose wijze het Kclloggpact, het
handvest van den Volkenbond en het ne-
gen-mogendhedenverdrag met voeten getre
den?
De Philippijnen zijn niet alleen van groo
te economische betcckenis, maar hebben
bovendien voor de Amerikanen een belang
rijke strategische waarde en wanneer de
Japanners het in hun hoofd mochten krij
gen ook deze eilandengroep in te palmen,
dan zouden zij er een voor Amerika zeer
gevaarlijk steunpunt voor hun vloot kun
iian vestigen. Vandaar dat Amerika er-mo
menteel naar streeft het bevrijdingsproces
met betrekking tot de Philippijnen te ver
tragen; pas wanneer de Amcrikaanscli-Ja-
pansclie spanning is verdwenen, kan er
aan worden gedacht rekening te houden
met de wenschen der Amcrikaanschc volks
.vertegenwoordiging.
Ondcrtusschen is de Amerikaansche be
duchtheid niet heelemaal ongemotiveerd
In het afgcloopen jaar is de wereld er ge
tuige van geweest, dat Japan, Volkenbonds-
protesten en bedenkingen van buitcnlaiul-
sche regeeringen ten spijt, de Chincesche
soevereiniteit voortdurend heeft geschon
den, den oorlog in Oost-Aziö heeft ontke
tend en ten slotte practisch zich meester
heeft gemaakt van Mandsjoerije. De laat
ste onrustbarende berichten uit het Verre
Oosten schijnen bovendien de geruchten te
bevestigen, volgens welke Japan eveneens
de hand zal leggen op Noord-China. Het
doel van dezen veroveringsticht schijnt te
zijn een nieuw wereldrijk te scheppen, dat
geheel onder Japanschen invloed staat. Dat
Amerika deze toomelooze expansiezucht der
Japanners met leede oogen aanziet en als
een bedreiging van zijn eigen bestaan be
schouwt, behoeft niet heelemaal te bévreem
.den.
Ook mag niet vergeten worden, dat de
Amerikaansche openbare meening de laat
ste tijden is opgeschrikt door mededeelin-
gen, die hierop neerkomen, dat Japan aan
stuurt op verhooging zijner vloottonnage.
Blijkbaar wil het de overeenkomsten, te
Washington en Londen met Engeland cn
Amerika aangegaan, te niet doen en een
wijziging bewerkstelligen in de verhouding
dpr vlootsterkten van genoemde staten.
Kortom: de Japanners zouden een zee
macht wenschen, die niet of nauwelijks on
derdoet voor die der Engelschen en Ameri
kanen. Onder deze omstandigheden behoeft
het niet verwondering te wekken, dat de
spanning tusschen de Japanners en Ame
rikanen dagelijks toeneemt, zoodat de kan
sen op conflicten steeds grooter worden.
In allen ernst wordt dan ook reeds reke
ning gehouden met een toekomstigen Ja-
pansch-Amerikaanschen oorlog. Ook de Ja
panners zijn van hun kant verstoord, dat
Amerika den nieuwen staat Mandsjoekwo
niet wil erkennen, terwijl het hun tevens
een doorn in het oog is, dat er zeer on
langs vriendschappelijke betrekkingen tot
6tand zijn gekomen tusschen China en
sovjet-Rusland, dat tot overmaat van ramp,
vermoedelijk door president Roosevelt in
den loop van dit jaar officieel zal worden
erkend. De opsomming dezer nuchtero fei
ten is reeds voldoende om de geladenheid
der atmosfeer in 't Verre Oosten aan to
toonen.
Waaromdat weet men nog
niet precies
Sjanghai, 2 Jan. (V.D.) Te Sjanghai
Kwan zijn opnieuw ernstige gevechten
gaande tusschen Japanners en Chineezen.
De Japansche troepen zijn het versterkte
Sjanghai Kwan binnengerukt, waar Maan
dagavond bloedige straatgevechten hebben
plaats gevonden.
Het aantal dooden en gewonden is nog
niet bekend.
Waarom de nieuwe vijandelijkheden zijn
uitgebroken staat nog niet vast.
Volgens een bericht van liet Japansche
hoofdkwartier zijn de militaire maatrege
len der Japansche troepen getroffen, om
dat Maandagochtend drie Japansche solda
ten en een officier door Chineezen gedood
zouden zijn.
Volgens Chincesche berichten zouden de
Japanners om onbekende reden het vuur
op de Chineezen hebben geopend, die terug-
vuurden. Volgens Japansche berichten heb
ben Chineesche troepen een spoorbrug in
de buurt van Sjanghai Kwan opgeblazen.
De Japanners hebbon een eskader vliegtui
gen naar Sjanghai Kwan gedirigeerd.
Van semi-officiecle Chincesche - zijde
wordt medegedeeld, dat de Japansche troe
pen na langdurigen strijd liet station van
Sjanghai Kwan hebben bezet. Verscheidene
Japansche bommenwerpers hebben de stad
gebombardeerd. Men verwacht, dat de Ja
panners tezamen met de Mand6joerijsche
troepen zonder verwijl de gchcele stad zul
len bezetten.
Italiaansch-Fransch incident
te Sjanghai.
In de amuscmentswijk van Sjanghai is
het tot een bloedig vuurgevecht gekomen
tusschen Italiaansche matrozen en Fran-
sclie sbTda'ten. HêT vertnTtft dat daarbij
twee personen om het loven zijn gekomen.
Aan beide zijden zou geschoten zijn. Mi
litaire patrouilles welke de vechtenden
moesten scheiden, zouden aan het gevecht
hebben deelgenomen.
GEVLUCHT NA EEN VERDUISTERING.
Danzig, 2 .Tan. (V.D.) De koopman
Friedrioh Schuiz, houder van een bijkan
toor van de Pruisische loterij en o.a. ho
norair consul van Hongarije, is na ver
duistering van 33.410 gulden gevlucht.
HEVIGE STORM BOVEN ENGELAND.
Negen personen verdronken.
Londen, 2 Jan. (V.D.) Boven Groot Brit-
tannië heeft een hevige storm gewoed, wel
ke in liet bizonder aan de Oostkust van
Schotland ernstige schade aanrichtte.
De Schotsche stoomtreiler „Venetia"
werd bij Stonehaven op de rotsen gewor
pen. De uit negen koppen bestaande be
manning heeft den dood in de golven ge
vonden.
Ook bij Holyhead is een stoomboot op een
klip 'geloopcn. De equipage kon met een
raket worden gered.
DE IJSBREKER „MALYGIN"
GESTRAND.
Moskou, 2 Jan. (V.D.) De Russische ha
venautoriteiten in Leningrad hebben een
radiobericht ontvangen van den ijsbreker
„Malygin", volgens hetwelk de ijsbreker
'bij Spitsbergen is gestrand. De ijsbreker
„Sedow", die in de nabijheid was, heeft te
vergeefs^ gepoogd het gestrande schip te
helpen. De Sowjetregeering heeft thans op
dracht gegeven aan den grootsten Russi-
schen ijsbreker „Lcnin" uit Archangelsk te
vertrekken en den „Malygin" te assistee-
ren.
LEVEND VERBRAND.
P a r ij s2 J a n. (V. D.) De vroegere
actrice Fanny Desgrande, die sedert eenige
maanden geheel is verlamd en het bed
moest houden, is gisteren in haar woning
te Parijs op vreeselijke wijze om het leven
gekomen. Uit de open haard in haar slaap
kamer was een brandend houtblok geval
len. Het vuur breidde zich langzaam uit en
bereikte het bed, waarin de 71-jarige vrouw
hulpeloos lag. Toen andere bewoners van
het huis de rook bemerkten en de brand
weer waarschuwden, was het reeds te laat.
De ongelukkige vrouw was levend ver
brand.
Een soortgelijk ongeluk heeft zich voor
gedaan te La Roebelle, waar een 60-jarig
eantinehouder en zijn 6-jarig kleindoch
tertje om liet leven kwamen, terwijl zijn
vrouw en een tweede kleinkind ernstige
brandwonden opliepen. Door tot nog toe on
bekende oorzaak brak in de cantine van
een fabriek brand uit. De eantinehouder en
het gezin waren in een oogwenk door de
vlammen ingesloten cn toen de brandweer
arriveerde, konden nog slechts de vrouw en
éón der beide kleinkinderen gered worden.
ONZE KAMERPLANTEN.
Nu het -winter is worden onze kamer
planten bijzonder gewaardeerd. Nu, bijzon
dere attentie mogen ze, ook wat de ver
zorging betreft, thans wel hebben. Eerstens
hebben onze planten in dezen donkeren tijd
van het jaar behoefte aan daglicht. We
komen ze hierin tegemoet doo ze zooveel
mogelijk vopr onze vensters te plaatsen.
Toch kunnen ze hier, juist in den winter
ook wel eens gevaarlijk staan. Immers bij
strenge vorst is dan de kans voor bevrie
zen zeer groot; daarom zullen we des avonds
de planten zoonoodig in veiligheid brengen,
vooral waar ze door het sluiten van over
gordijnen van de kamerwarmte worden af
gesloten. Kleinere planten kan men dikwijls
behoeden voor bevriezen door er couran
tenpapier omheen te doen; voor grootere is
dit niet uitvoerbaar. Ook hebben onze plan
ten vooral in den winter van veel stof te
lijden. Door het stoken van kachels is de
stofplaag dan grooter dan in den zomer.
Planten met gladde bladeren als: Palmen,
Clivia, Aspidistra, Phalangium Brommelia-
soorten e.a. worden dan minstens eens per
week met een vochtige spons van stof ge
zuiverd, waarbij we zorgen dat de bladeren
niet beschadigd worden. Planten met fijne
bladeren als Asparagus, Cocospalmpje, Ca-
rex e.a., kan men met een fijne bloemen-
spuit schoonsproeien. Dit sproeien is ook
goed om het bezwaar van de droge kamer
temperatuur te ondervangen. We doen het
eerter steeds op ret midden -van den dag,
opdat de planten 's avonds weer droog zul
len zijn. Het te gabruiken water moet ka
mertemperatuur hebben. Verder zorgen we
dat de planten niet aan temperatuurschom
melingen worden blootgesteld. Bijzondere
aandacht vraagt het gieten in den winter.
Door het weinige licht verdampen de bla
deren weinig en dus moeten we vooral niet
te veel gieten. Bovendien is er van groei
bij de meeste soorten geen sprake, zoodal
ook daarvoor geen vocht verbruikt wordt.
Toch mag de aarde in geen geval te droog
worden. Droge aarde neemt moeilijk vocht
op cn de wortels zullen dan te veel lijden.
Bij het gieten maken we! een uitzondering
met de thans bloeiende pjanten als: Azalea
indica, Cyclamen, Primula,obconica, winter-
bloeicnde Begoniasoorten ea. Deze geven
nu immers blijk van actief leven en zullen
daarom juist nu veel vocht behoeven. Voor
al een bloeiende Azalea moet men goed
voertig houden. Cyclamen gieten we op een
scrotcl aa voert tusschen de stengels
rölffng van stengels en l löemkröppeif Teil
gevolge heeft. Ook andere bloeiende plan
ten kunnen we. op een schotel plaatsen en
daarin gieten,
Varkensmarkt 5 Tel. 1303
Onze orgels, piano's zijn juist iets beter
dan andere en goedkooper.
Londen, 31 Dcc. (V.D.) Volgens een be
richt uit Johannesburg is heden in een
groot gebied van de Zuid-Afrikaansche
unie een aardbeving waargenomen. Deze
aardbeving is waarschijnlijk do sterkste,
die hier ooit heeft plaats gevonden. De he
vigste schok duur rond 100 seconden. Het
centrum schijnt op ongeveer 50 K.M. van
Johannesburg te liggen. Het is nog niet be
kend, of de beving slachtoffers heeft go-
eischt. Op vele plaatsen ontstond onder de
bevolking een paniek.
Ongerustheid in Italiaan
sche kringen
Rome, 2 Jan. (H.N.) De Parijsche cor
respondent van de te Turijn verschijnendo
Stampa vestigt de aandacht op de reis van
Malvy naar Malïorca, waarin hij een ver
kenningsreis ziet, daar Malvy do man is,
die Frankrijk steeds tot politieke en mili
taire penetratie van Spanje heeft aangezet.
De reis is volgens den correspondent een
bewijs, dat de plannen tot oprichting van
een voor Frankrijk bestemde vlootbasis op
de Balaeren tamelijk ver gevorderd zijn
Het is noodig de regeering te Madrid om
inlichtingen te vragen en er op te wijzen,
dat dergelijke plannen een buitengewone
verschuiving .van het evenwicht in de Mid-
dellandsche Zee ten gevolge zouden heb
ben.
Met knuppels gewapend, marcheeren
de boeren naar de stad
Wc en en, 2 Jan. (H.N.) Te Vorau bij
Graz is het de laatste dagen tot botsingen
tusschen de bevolking en de gendarmerie
gekomen, waarbij verschillende personen
in hechtenis zijn genomen. Do opwinding
onder de bevolking is zoo groot, dat uit
Graz een compagnie Alpenjagers en ook
gendarmerie met machinegeweren naar
Vorau gezonden is. Hoewel deze machts
ontwikkeling onder do bevolking diepen
indruk heeft gemaakt, schijnt deze toch
van plan om morgen een demonstratieven
optocht te houden. De „Landeshauptmann"
van Stiermarken, dr. Rintelen, is voorne^
mens morgen persoonlijk naar Vorau te
gaan, om de bevolking tot kalmte aan te
manen. Deze eisclit de vrijlating van do
gearresteerde personen. Toegezegd is, dat
een rechter van instructie naar Vorau zal
komen om een nauwkeurig onderzoek in te
stellen.
Nader wordt gemeld: In verband met de
boerenbeweging in Stierfnarken zijn Vorau
en Harzberg in Oost-Stiermarken door af
deelingen van liet Bondslegcr bezet. De gen
darmerie handhaaft de orde, terwijl de mi
litairen geconsigneerd zijn.
Te Vorau is in bet hoofdkwartier een mi
litair draadloos station opgericht. Ook is
een postduivendienst georganiseerd.
De ochtenduren zijn te Vorau en Harz
berg tamelijk rustig vcrloopcn. Tegen den
middag kwam het te Vorau op het markt
plein, waar zich honderden boeren \*erza-
meld hadden, tot heftige demonstraties,
welke nog voortduren. Het aantal demon
stranten neemt voortdurend toe. Langs de
wegen ziet men vele groepen boeren, die
met houten knuppels gewapend naar de
stad marcheeren. Sprekers roepen de boe
ren op voor een opmarsch naar Graz en
bet gebruiken van geweld. Een waarschijn
lijk communistische agitator, Hiss gehee-
ten, werd gearresteerd.
De bewoging heeft zich verder uitge
teld. licl gebied vnu du gccaeeutc Paella u
heeft zich bij de beweging aangesloten; de
beweging is ook over geslagen naar het
grensgebied van Beneden-Oostenrijk. Ook
vandaar zijn troepen naar Vorau gezonden.
De onmiddellijke aanleiding tot de boe
renbeweging in Stiermarken, de stiijd over
de verplichtingen van den landbouw voor
de sociale verzekering, is min of meer
slechts toevallig. De werkelijke reden is
meer, dat de boeren door de economische
crisis aan den rand van den afgrond zijn
gebracht. Er is bijna geen boerderij, waar
de belastingen niet steeds door de overheid
met geweld moeten worden geind.
Tot tegen den avond is het te Vorau in
Oost Stiermarken tamelijk rustig gebleven.
In de massa-bijeenkomst der boeren is
het evenwel weer tot luidruchtige betoogin
gen gekomen. Zoo nu en dan was de toe
stand uiterst gespannen, daar de boeren
tegen de enkele aanwezige gendarmen met
knuppels optraden, zoodat militairen moes
ten worden geconsigneerd om eventueel
met traangasbommen op te treden. In de
bijeenkomst der boeren verklaarde een
spreker dat de boeren hun eischcn niet zul
len terugnemen, ook al zou het tot een
bloedigen strijd komen. Tegen zes uur van
avond bevonden zich te Vorau nog sieeds
1500 mensclien op straat. De boerenverga-
dering had een delegatie gekozen, welke te
Vorau met de rcgeeringscommissie onder
handelt.
Toen des avonds te Vorau bekend werd,
dat de onderhandelingen van de vertrou
wensmannen der boeren met de rcgeerings
commissie een wending ten gunste namen,
gingen de boeren geleidelijk uiteen.
De te Vorau verblijvende rechter van
instructie heeft bevolen, dat de gearresteer
de boeren in vrijheid moeten worden ge
steld, zoodat het schijnt dat de voornaamste
eisch der boeren is ingewilligd.
LETLANDS PREMIER GEWOND.
Bij een auto-ongeval.
Riga, 2 Jan. (V. D.) Op den avond van
Nieuwjaarsdag is tusschen Mitau en Riga
de auto van den Letlandschen premier,
Skoejeniek in een greppel terecht gekomen.
De minister-president, die zelf chauffeerde,
liep slechts lichte schaafwonden op, terwijl
zijn vrouw er ernstig aan toe was. Zij
waren op weg naar Polen, waar zij een
door den Poolschen staatspresident aange
boden jachtpartij zouden bijwonen.
UIT HET RAAM GEVALLEN
EN GEDOOD.
Frankfort, 2 Jan. (V. D.) Een 76-
jarige gepensionneerd postbeambte, die
gistermiddag bet raam van zijn kamer wil
de openen, had liet ongeluk daarbij uit de
derde verdieping op straat te vallen. Hij
werd ernstig verwond en overleed korten
tijd later aan de gevolgen.
BUITENLAND.
Gevechten in SjanghaiRwan.
(Eerste Blad, pag. Ij.
Boerenbeweging in Stiermarken.
(Eerste Blad, pag. 1).
Aardbeving in Zuid-Afrika.
(Eerste blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Overleden de gep. vicc-admiraal J. Sou-
tendam. (Tweede Blad, pag. 2).
Betalingsverdrag Nedcrland-Duitschland.
(Tweede Blad, pag. 2).
Nieuwjaarsrede van Ir. Damme.
(Tweede Blad, pag. 1),
De staking te IJmuidcn.
(Tweede Blad, pag. 2).
Medegedeeld door het-K. N. M. I. te De
Bilt.
Hoogste barometerstand: 776.4 te We-enen.
Laagste barometerstand: 695.5 te Reyk
javik.
Verwachting: Krachtige tot matige Z.W.
tot W. wind, betrokken tot Z.W. of half be
wolkt, waarschijnlijk eenige regen, iets kou
der.
STORM WAARSCHUWINGSDIENST.
Geseind van De Bilt 3 Jan., des morgens
te 7.45, aan alle posten: Wcest op uw hoede.
De hoogte barometerstand in Centraal-
Europa cn de laagste bij IJsland verschil
len thans meer dan 80 mM. In het gehcelo
gebied van de Oostzee tot dicht bij IJsland
wordt een luchtdrukvcrval van ruim 3 mM.
per 100 K.M. gevonden. De strook van storm
achtig weer uit Z. of W. heoft thans een
breedte van ruim 2000 K.M.
Op den Oceaan zijn do winden naar W.
gedraaid en gaat de storm gepaard met
sneeuwbuien. Terwijl vanuit het W. de kou
de luchtmassa's naderen, zijn de luchtma6-
sa's, die thans over de Golf van Biscaye. en
de kustlanden van W. Europa naar Scan
dinavië en het Poolgebied strooiden nog
uitermate zacht.
Het gebied van zware regen verplaatste
zich van Engeland naar Z. Noorwegen. In
het centrum van het gebied van hooge
luchtdruk is het weer nevelig cn windstil
met temperaturen onder het vriespunt aan
den grond, doch atmospheertemperaturen
boven 0° tot boven 2000 M. hoogte.
De koude uit het W. die na de zware
regen der laatste twee dagen afkoeling en
opklaring brengt in Frankrijk, zal ook tot
onze omgeving doordringen en een einde
maken aan de periodo van buitengewoon
zacht weer.
en
worden ook aangenomen
door on*
en ons
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
GROOTE BALANS OPRUIMING
Spotkóopjes
in alle Afdeelingen.