AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Zaterdag 7 Januari 1933
31e Jaargang No. 163
DERDE BLAD
DE STRIJD ROND
SJAN HAI KWAN
Nota's aan den Volkenbond
DE VALERA OPENT DEN
VERKIEZINGSSTRIJD
RUSSISCH LUCHTSCHIP
VERONGELUKT?
ALGEMEENE STAKING TE
ARMENTIERES
Onze Postvliegers
onderweg
r v
DE LEVENSLOOP VAN
ERNST VAN BORSIG
Voortzetting der militaire operaties
aangekondigd
Tokio, 6 Jan. (V.D.) Het Japansche mi
nisterie van Oorlog deelt mede dat ondanks
de van officieelc Japansche zijde tot Tsjang
Hsoe Liang gerichte waarschuwingen liet
Japansche hoofdkwartier thans opnieuw
berichten heeft ontvangen, volgens welke
Tsjang Hsoe Liang in overleg met gene
raal Feng nog meer Chineesche troepen
wil concentreeren. Met het oog op deze Chi
neesche troepenconcentraties moet de gc-
heele militaire toestand in de provincie
Jchol als zeer ernstig worden beschouwd.
Den in Jehol gevestigden Japanners is aan
geraden de provincie te verlaten. Het Ja
pansche hoofdkwartier verklaart dat de
militaire operaties tegen de provincie
Jehol zullen worden voortgezet zonder de
ontwikkeling van den toestand te Sjan Ilai
Kwan af te wachten.
China stelt de Groote Mo
gendheden op de hoogte.
De Chineesche minister Lovenkan heeft
'dc vertegenwoordiger6 van Groot Brittan-
nië, Frankrijk, Italic en Amerika op de
hoogte gesteld van de houding der Chinee
sche regecring nopens de militaire gebeur
tenissen bij Sjan Hai Kwan.
De buit der Japanners te
Pogranitsjawa.
Kenmerkend voor de wijze waarop de
Chineesche vrijscharen den strijd voeren is
de samenstelling van de buit, welke den
Japanners te Pogranitsjawa in handen is
gevallen.
.Volgens de ontvangen berichten hebben
de Japanners n.l. behalve vier stukken
berggeschut, twee houwitsers, 3000 gewe
ren en machinegeweren, 2000 speren buit
gemaakt.
De spoorlijn van Mandsjoeli naar Pogra
nitsjawa is weer voor het verkeer vrijgege
ven.
Waarom Japan Sjan Hai
Kwan bezette.
In opdracht van het Japansche ministe
rie van Oorlog liccft het telegraaf agent
schap Sjimboen Rengo Vrijdag een offi-
cicuse verklaring gepubliceerd in zake
Sjan Hai Kwan. Volgens deze verklaring
hebben dc Japansche troepen dc stad be
zet, omdat de Chineesche troepen de
„Boxersovereenkomst" niet zijn nageko
men. De commandant van het Japansche
garnizoen heeft zich van te voren in ver
binding gesteld met de Amerikaansche
troepen en is er toen pas toe overgegaan
de vastgestelde zone van de Chineesche
troepen te zuiveren.
Het ministerie van Oorlog deelt mede,
dat er geen sprake kan zijn van een terug
trekken der Japansche troepen uit Sjan
Ilai Kwan, voordat de Japansche cischen
zijn ingewilligd.
Het Japansche kabinet heeft Vrijdag met
algemeenc stemmen de houding goedge
keurd der Japansche militaire autoriteiten
van Sjan Hai Kwan. Het kabinet heeft het
voorstel van den minister van Buitcn-
landsche Zaken aangenomen, waarbij de
onderhandelingen tot bij legging van het
incidcnt-Sjan Hai Kwan niet direct door
het Japansche ministerie van Buitcnland-
schc Zaken zullen worden gevoerd, doch
door de plaatselijke Japansche vertegen
woordigingen te Titcnsin of Peking.
Voor het geval de Chineesche regecring
het plaatselijke karakter van het incident-
Sjan Hai Kwan niet zou erkennen, zou de
Japansche regecring den Chinecschen
autoriteiten geen nieuwe voorstellen doen,
doch de Japansche militaire autoriteiten
vrijheid van handelen geven.
Chineesche en Japansche
nota.
Genève, 6 Jan. (V.D.) Dc rcgcoringen
van China en Japan hebben in nota's, wel
ke gericht zijn aan den secretaris generaal
van den Volkenbond een korte uiteenzet
ting gegeven van dc gevechten bij Sjan Hai
Kwan. In dc nota's wordt evenwel dc kwes
tie der schuldvraag niet te berde gebracht.
Tegen de algemeene verwachting in
heeft dc Chineesche regeering tot nu toe
nog niet het voorstel ingediend de Com-
missie-van-19 der Buitengewone Assem-
blée, welke thans alleen het Chincesch-Ja-
pansche conflict behandelt, te belasten met
dc behandeling der recente gebeurtenis
sen. Evenmin heeft de Chineesche regee
ring tot nu toe de onverwijlde bijecnroc-
ping der Commissic-van-19 voorgesteld.
Dc Japansche regeering legt er in haar
nota 6lechts den nadruk op, dat het in
haar bedoeling ligt het conflict te locali-
seeren en iedere verdere toesplitsing te
vermijden tenzij v.r#i Chijiccsclic zijde op
nieuw mocht worden geprovoceerd.
Met het oog op de houding der beide re-
gecringen bestaat er voor den Volkenbond
geen enkele aanleiding zijn standpunt no
pens dc laatste gebeurtenissen te bepalen.
Kanton, G Jan. (V.D.) Dc verschillende
provinciale regecringcn van Zuid-Cliina, on
der leiding van dc Kantonregeering, heb
ben een oproep gepubliceerd, waarin zij het
Chineesche volk opwekken tot den strijd
tegen het Japansche imperialisme. Zij ver
klaren o.a., dat het niet gaat om Sjan Ilai
Kwan, doch om de eenheid van China. Het
Chineesche volk moet als één man opstaan
en tegen Japan strijden, indien het niet wil,
dat China een Japansche kolonie wordt.
Dc oproep is ondertcokend door alle ver
tegenwoordigers dér provinciale regeerin
gen van Zuid-Cliina en door het Kanton-
neescli uitvoerend comité van de ICwomin-
tang.
Dublin, 5 Jan. (V.D.) De verkiezings
strijd is heden door De Valera geopend met
een redevoering voor een vergadering van
20.000 personen te dezer stede, waar hij zijn
politiek uiteenzette. Hij zcide o.a Wanneer
wij overwinnend uit dezen verkiezingsstrijd
komen, zal, ondanks den senaat, liet wets
ontwerp inzake den eed van trouw wet
worden. Het ambt van gouverneur-generaal
is een volkomen nutteloozc instelling. De
Britsche regeering wil Cosgravc en zijn par
tij aan dc regeering, om dc eenvoudige re
den, dat zij hem in dc holte van haar hand
heeft en met hem kan doen wat zij wil.
PROHIBITIEVOORSTELLEN VOOR
DEN SENAAT.
Washington, 5 Jan. (V.D.) De juridi
sche commissie van den Senaat heeft de
voorstellen tot directe intrekking van het
18de amendement doorgezonden aan de ple
naire Scnaalsvcrgadcring.
Bij dit voorstel wordt dc regeling der pro-
hibitiekwcslie overgelaten aan dc verschil
lende staten afzonderlijk en worden de sla
ten, welke ,,droogr' wenschen te blijven
door den Bond beschermd.
DUITSCH GROOT-INDUSTRIEEL
OVERLEDEN.
B e r 1 ij n, G Jan. (V.D.). Dc bekende groot-
industrieel'dr. ing. Ernst von Borsig is van
morgen tengevolge van een beroerte op 64-
jarigen leeftijd in zijn woning Gross Beh-
nitz bij Berlijn overleden.
MEER DAN ZESDUIZEND
GEVANGENEN VRIJGELATEN.
B e r 1 ij n, G Jan. (V. D.) Overeenkomstig
dc amnestie-bepalingen zijn in Pruisen tot
i Januari 0073 gevangenen uit dc gevange
nis ontslagen en wel.te Berlijn 1013, Breslau
727, Dusseïdorf 599, IJamm 867, Keulen 458.
Koningsbergen 523, Naumburg 522 en in het
overige gedeelte van Pruisen 1364.
Eerst einde Januarizal oen definitief
aantal kunnen worden medegedeeld.
Afgedreven en in een bosch
terecht gekomen
Kopcnhage n, 6 Jan. (V.D.) Te Ilel-
singfors is bericht ontvangen, volgens het
welk vandaag een Russisch luchtschip, eer
Zeppelin, welke liet nummer W II draagt
bij Nofgorod geheel vernield is. Het lucht
schip was met drie motoren uitgerust en ie
kort voor Kerstmis van Moskou naar Le
ningrad vertrokken. Wegens motorpech is
het niet gelukt in verband met den 6terken
tegenwind Leningrad te bereiken. Er moest
een noodlanding worden uitgevoerd, welke
vlot geschiedde. Donderdagochtend zou het
luchtschip voor de laatste etappe naar Le
ningrad vertrekken om bij een vlicgfeest
aanwezig te zijn en daarna permanent t(
Leningrad worden gestationncerd, waar
voor aldaar een hangar is gebouwd. Dt
motoren waren evenwel weer defect en het
luchtschip dreef af in dc richting Nofgorod
waar liet des ochtends om zes uur op een
bosch terecht kwam. Bij de aanraking met
de boomen werd het geheel vernield. De
bemanning is er in geslaagd zich te red
den. Thans wordt er aan gewerkt dc romp
van het luchtschip te demontceren, om het
vervolgens naar Leningrad te kunnen
overbrengen.
Moskou. Met betrekking tot het onge
luk van het nieuwe luchtschip „S.S.S.R.W
II" verluidt hier ter stede, dat het lucht
schip reeds den eersten Januari was opge
stegen voor een vlucht naar Leningrad,
doch wegens een defect aan dc motoren is
afgedreven en na gedurende 20 uren te
hebben rondgezwalkt op een rots terecht Is
gekomen. Getracht werd nog op de kracht
van één motor op te stijgen, doch deze po
gingen moesten spoedig worden opgegeven
Het luchtschip is gedemonteerd en zal per
spoor naar Leningrad worden vervoerd,
waar hot geheel gerepareerd zal wórden.
Dc communistische Humanité meldt, dat
in een gisteravond gehouden vergadering
der vakbonden te Armcntières met alge
meenc stemmen is besloten tot het afkon
digen van een algemeene staking voor lie
den voor alle arbeiders.*.Bij het eigeiilijke
conflict, dat aanleiding tot deze actio was,
zijn 6U0 arbeiders uit de weverijen van Ar-
mentieres betrokken. Voor de arbeiders uit
de spinnerijen was nog geen regeling ge
troffen.
A x
Oehoe
Kwartel
ijsvogel
vogel
20-12
5-1
Amsterdam
29—12
5-1
Parijs
6—1
30—12
6—1
Rome
31-12
Athene
5-1
Mersamatruh
1—1
Cairo
Gaza
Rutbawells
2-1
Bagdad
4-1
3-1
Bocshir
4—1
Dj ask
Karachi
3-1
5—1
Jodpoer
Jhansi
2-1
6—1
Calcutta
1-1
Rangoon
31—12
Bangkok
Koh-Lak
Medan
6—1
30-12
Batavia
6—1
30-12
Bandoeng
Vertrek van het eerstvolgende post
vliegtuig van Amsterdam 12 Januari.
Ernst Von Borsig, wions dood wij reeds
meldden, werd op 13 September 1868 te Ber
lijn geboren. Hij was de tweede van drie
zoons van Albert Borsig, den leider van do
wereldbekende machinefabriek te Berlijn-
Moabit. Na te Berlijn op school te zijn ge
weest, studeerde Ernst Borsig aan de uni
versiteit te Bonn en aan de Technische
Hoogescliool te Charlottenburg. Zijn prac-
tische opleiding kreeg hij in de fabriek van
zijn vader en in 1894 werd hij chef van
de firma A. Borsig. In 1902 werd hij han-
delsraad, in 1909 werd hij verheven in den
crfclijkcn adelstand en in 1912 werd hij ge
heime handelsraad. In 1918 benoemde de
Technische Hoogescliool hem tot doctor in
genieur honoris causa. Reeds in 1913 werd
hij gekozen in het bestuur van bet verbond
van Duitschc werkgeversverenigingen,
waarvan hij in 1923 waarnemend voorzit
ter en in 1925 voorzitter werd, welke func
tie hij in het voorjaar van 1932 neerlegde.
In 1919 werd hij bovendien gekozen tot lid
van het presidium van hel rijksverbond der
Duilsche industrie, terwijl hij in 1920 in den
voorloqpigen economischen rijksraad werd
benoemd. Von Borsig was voorts lid van
de verecniging van Berlijnschc mctaalindus-
trieelcn, bestuurslid Aan het verbond
van Duitsche machinebouwonderncmingen,
waarvan hij van 1919 tot 1923 voorzitter was.
XI.
Livorno.
Mij ontmoetten hier de kapiteins Rcynst
en Van der Kragt, zoodat we thans met
vier Hcllandsche oorlogsschepen bij elkaar
lagen.
Livorno is een stapelplaats van fluweel
feil allerlei zijden stoffen en kousen, waar
mede de „kadraaicn" (scheepszoetelaars)
dagelijks bij ons aan boord kwamen, maar
het leek ons verstandiger om deze artikelen
in de stad te gaan koopen. Wij kochten
daar allen fluweel voor een broek; dit was
zoogenaamd gekeperd fluweel, hetwelk bij
Jla onverslijtbaar is. Toen wij weer aan
boord wilden gaan, was er zoo'n wind op-
gesloken, dat er geen sloep aan den wal
kon komen, zoodat ons niets anders o\cr-
bleef dan in de stad te blijven. ..Alle avon-
i,dcn stond het vast om na de comedie of
„de enne of andere spullen te gaan, die al-
„daar ip overvloed zijn; schoon wij het alle
»wel niet verstaan konden, zoo w ierden
i.doch onze oogen verlustigt door alle
v,dio schoonheden, die ons daar dan voor
>,de oogen kwamen en onze ooren werden
■.gestreeld dooi- het overhcerlyk musiek
>,dagr Italian dc roem van draagt".
M ij hadden ons gedurende die vier dagen
van ons gedwongen verblijf in de stad zen-
goed geamuseerd, daar het in Livorno niet
;|aan vermakelijkheden ontbreekt. Maar
toen wij v eer goed en wel aan boord waren
|en onze rekening opmaakten, bleek dat die
■fluwcelen broek ons ieder op een zestig
Hollandsche guldens was komen te staan.
M;ij hadden \cel plezier gehad, doch ook
een vermoeiend leven, zoodot wij blij wa
ren weer op het schip te zijn. waar ik me
toch steeds het best op mijn gemak voelde
Den tweeden Augustus zcilclen wij mei
drie oorlogsschepen, namelijk dc „M'est-
stellingwcrf', onder commando van kapi
tein Zoutman, de „Triton" onder kapitein
Van der Kragt en wij rnet ,,'t Zeepaard",
alle met kruit beladen voor de Turken, van
Livorno naar Tunis. Veertien dagen later
kwamen wij in goeden welstand op de roe
de van Tunis aan, alwaar wij vooi* anker
gingen nabij het kasteel „Angulctta".
Tunis.
Op 21 Augustus gingen wij met ons ach-
ton (waaronder ook eenige officieren van
Zoutman) naar den wal. M'ij voeren door
een nauw vaarwater langs het kasteel „An
gulctta"; de roeiers hadden hier juist ge
noeg ruimte om de riemen te kunnen uit
slaan. Dit kanaal mondt uit in een ondiep
meer, 'waar de riemen of dc haak steeds op
stukken steen slieten. Als men aan het ein
de van dit meertje is, komt men aan den
wal en dan is het nog oen klein kwartier
tje naar Tunis. Dc Steenen in dit moertje
zijn dc overblijfselen van gebouwen van
het oude Carthago.
De stad Tunis is ongc\ecr zoo groot als
Algiers en ook zeer dicht bebouwd. De
meeste straten zijn van boven overdekt of
met „venverfseis" dichtgemetseld, waarin
zich groote luchtgaten bevinden. Elke
straat heeft speciale winkels of werkplaat
sen, waar slechts cén artikel wordt, ver
kocht of gemaakt; zoo is er oen straat waar
men uitsluitend .vróuwenpampoesjes" of
tewel damesmuiltjes verkoopt, terwijl men
zich in een andere straat met den verkoop
van mutsen of tulbanden bezighoudt, en in
andere gedeelten van de stad weer gordels,
„altagams", messen, paardetoomen, stijg
beugels en zadels verkocht worden.
Degenen, die lvier goud en zilver op hun
kleercn dragen, zijn Turken van geboorte
én die dit niet dragen, zijn Mooren, doch
het zijn allemaal,Mohammedanen. „Er liep
„hier door de stad een groot manspersoon
„diet geheel naakt was en die buyten zijne
„zinnen was en die door het volk als voor
„een Heyiige wierd gehouden en zotte woor-
„den uitriep, die als voor orakels wierden
„aangehoord."
I".r is in Tunis een Roomschc Kerk met
twee priesters; hierbij bevindt zich ook een
hospitaal voor de Christenslaven. Er wo
nen hier nog verscheidene Christenen, die
dc Turken hij de verovering van het eiland
Tabcrka hadden medegevoerd.
Den 23slen Augustus reden wij met z'n
a'chten in een soort koels, bespannen met
vier muilezels, naar liet koningspaleis,
waar de Dey zijn residentie houdt. De koet
sier zat met gekluisde bccnon als een
kleermaker op een bankje Aooraan bij den
dissel. In de koets bevond zich een bank
om op te zitten, terwijl op den bodem ma
trassen lagen, waarop wij konden gaan zit
ten of liggen, al naar verkiezing. Het pa
lcis is op een uur afstand van de stad ge
legen; het is zeer groot en in het midden
is een plein, dat geheel met wit marmer
bevloerd is en daar bevindt zich een meta
len fontein, die met dolfijnen en andere
beelden is versierd. De gaanderijen rondom
dit plein zijn alle van marmeren pilaren
of kolommen voorzien. Zoowel boven als
beneden zijn allerlei soorten kamers en
vertrekken, waaronder dc Raadszaal. Deze
zaal was rondom bezet met groote breede
banken, terwijl zich aan de achterzijde con
soort van troon verhief met een hemel er
boven en voorzien van een breed matras.
De muren der zaal waren alle van marmer,
waarin allerlei bladen, bloemen, vogels en
andere figuren waren ingelegd. Aan weers
kanten van den troon waren twee groote
glas- in-loo'd-ramcn. Buiten het paleis be
vonden zich twee vier-en-twintig ponders,
waarvan dc trompen naar de stad waren
gericht. Naast den troon stond een Engel-
sche pendule zonder slag- of speelwerk.
Toen wij het benedengedeelte van het pa
lcis liaddcn bezichtigd, werden wij naar bo
ven geleid. Ik vergat echter nog te vertel
len, dat ons, alvorens wij dc Raadszaal bin
nentraden, door dc Renegaten de schoe
ncn werden uitgetrokken en wij Turksche
„painpoesjes" aan de voeten kregen. Ook
moet ik nog vermelden, dat toen wij bij het
paleis arriveerden, wij eerst voor een witte
marmeren trap kwamen van 12 voet hoog
en wel 20 voet breed. De wacht van Janit-
saren die bovenaan de trap stond, was
bij onze aankomst in het geweer gekomen
en schaarde zich aan weerszijden van dc
Een Arabische huishouding in de buurt van Tunis. „De vrouwen van
deze Arabieren hadden .jang geen lieve bekjes"...^
trap, terwijl de officier in het midden ging
staan.
Ze werden nu ook door den officier der
Janilsaren verwelkomt en vervolgens kwa
men er ccnigo Renegaten (die Italianen van
geboorte waren) om ons verder te geleiden.
Op de bovenste gaanderij werden wij in een
der vertrekken op gebak en koffie getrac-
teerd, w at wij ons goed lieten smaken. Wij
zagen hiér op de gaanderij in een hoek een
„pavillocn" of ledikant staan, waarvan de
Italiaanschc Renegaten ons vertelden, dat
daarin de vorige Dey door dc Algerijnen
was vermoord, toen men met deze laatsten
in oorlog was geweest. Ik ging eens in dit
ledikant liggen, om later te kunnen zeggen,
dat ik in een ledikant had gelegen, waarin,
een Koning was vermoord. Zij begonnen
hierover allen te lachen, tot dc Renegaten
toe!
De Dey blijft altijd hier buiten en komt
nooit in de stad; zijn orders worden door
rijdende boden naar de stad gebracht, en
de orders uit de stad weer naar het paleis,
zoodat er bijna altijd boden onderweg zijn
tusschen het paleis cn de stad. Wij zagen
onderweg ook nog de groote waterleidingen,
die in vroeger tijden het water naar Car
thago brachten over een afstand van 10 mij-,
len. In de bergen waren geulen gegraven,
terwijl in de valeien groote pilaren of ge
bouwen stonden, waarover een goot gemet
seld was, waardoor het water dan vroeger
naar beneden stroomde.
Niemand onzer durfde het eerst naar boven
te gaan, zoodat ik m'n hoed maar in dc
hand nam en omhoog klauterde. Toen ik
voor den officier kwam, maakte ik een bui
ging en hij vatte m'n linkerhand, terwijl
hij met zijn rechterhand zich op de borst
sloeg, z'n hoofd boog en uitriep: „Salaeha",
waarop hij mij naar binnen leidde. Daar
geen der andere officieren m'n voorbeeld
durfde te volgen, ging ik weer terug naar
de trap cn riep dat ze naar boven moesten
komen cn niet als kleine jongens moesten
blijven staan kijken
Christen, die tot de Mohammedaanscbe
leer is overgegaan.
Turksche soldalen.
Een merkwaardige bijzonderheid, een
punt, waaruit weer eens de hoogc trap van
ontwikkeling blijkt van de oude volkeren
om dc Middcllandsche Zee.
("Wordt vervolgd).
