DE KOERSWENDING IN DUITSCHLAND
WELKE VOLMACHTEN HEEFT DIT KABINET?
ïr. MUSSERT OVER HITLER
JOH. DE HEER
DE EEMLANDER
Dinsdag 31 Januari 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 183
VERKLARING VAN HET
CENTRUM
Communistische relletjes
'T KAN VERKEEREN
DE HOUDING DER
PARTIJEN
Belaoj
Nieuws
Weerbericht
5 uur 13 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS Per maanden voor Amersfoort 2.10, per maand 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vf
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f 0.25. Llefdadighclds-advcrtentiën voor dt
helft van den prijs. Kleine Advertentifin „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De regeering zal mei uiterst scherpe
maatregelen optreden tegen een
eventueele algemeene staking
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Te Berlijn wordt
fe:- verklaard, dat de benoeming van Hitier tot
Rijkskanselier slechts voor de ingewijden
geen verrassing is geweest Dp onderhande-
lingeji, die de vroegere Rijkskanselier Von
Papen als gevolg van de hem Zaterdagmid
dag door den Rijkspresident gegeven op
dracht heeft gevoerd, hebben met merk
waardige snelheid tot de vorming van een
nieuw Kabinet geleid. De onderhandelingen
^zclf waren streng vertrouwelijk, zoodat in
K- middels de uitcenloopennste geruchten kon
den ontslaan. Met zekerheid mag men ech
ter aannemen, dat het nieuwe Kabinet zoo
danig'is uitgevallen, als de Rijkspresident
cn zijn gevolmachtigde Von Papen het zich
van den beginne af aan hadden voorgesteld
Het bleef slechts de vraag, in hoeverre deze
voorstelling overeenkwam met de wenschen
van Hitier. Deze vraag is thans opgelost
Thans is do belangrijkste vraag, welke hou
ding het Centrum en de Beïersche Volks
partij zullen aannemen. Deze beide partijen
hebben nog op het laatste oogenblik te ken
ncn gegeven, dat zij den tfrugkcer van den
autbritairen regeeringsweg naar de parle-
mentaire oplossing wenschelijk achten.
Boor de benoeming van het nieuwe Kabi
net zijn deze heide partijen thans voor een
voldongen feit gesteld en moeten zij beslis
sen ofzij het parlementair zul-en tolereeren
of niet. Bij deze beslissing zal het feit, dat
de nieuwe regeering in tegenstelling tot
haar beide voorgangsters de groote massa
der nationaal-socialistische en Duitsch-Na-
tionale kiezers achter zich heeft, niet zon-
der invloed zijn. Voorts zal het van bslan;
zijn te weten, welke volmachten het nieuwe
n Kabinet heeft ingeval het Centrum zijn par-
lementairen steun niet verleent. In vele
kringen acht men het zeker, dat men in
dit geval nieuwe verkiezingen krijgt, die
door het Kabinet onder het parool van de
.i*. nationale concentratie zullen worden uitge-
schreven.
De eerste kabinetszitting.
Berlijn, 30 Januari (V.D) Het nieuwe
Rijkskabinet is Maandagmiddag voor het
eerst bijeengekomen. Rijkskanselier Adolf
Hitler heeft in de zitting gewezen op de be
teeken is van den dag, waarop de overeen
stemming van alle nationale krachten van
Duitschland is bereikt door de vorming van
een kabinet der nationale concentratie. De
politiek van het kabinet mag de betoogin
gen van geloof en vertrouwen, welke van
daag in het Duitsche Volk spontaan tot uit
drukking zijn gekomen, niet teleurstellen.
De Rijkskanselier gai vervolgens een over
zicht van de richtlijnen waarlangs hij zich
voorstelt zijn politiek te voeren en van de
houding welke jegens den Rijksdag zal
worden aangenomen. Bij een algemeene be
schouwing bleek volkomen overeenstem
ming bij dc leden van het kabinet te be
staan. Voorts werd besloten den Rijkspresi
dent in de plaats van den afgetreden staats
secretaris Planck ter benoeming voor te
stellen tot staatssecretaris der Rijkskanse
larij. Dr. hammers en in plaats van Marcks
het Rijksdaglid Walter Funk tot perschef
der Rijksregeering
Blijft Goering Rijksdagpresident?
In de zitting van het seniorenconvent van
den Rijksdag werd de kwestie aan de orde
gesteld of de in het Rijkskabinet benoemde
Rijksdagpresident Goering als Rijksdagpre
sident in functie zal kunnen blijven Men
was het er daarbij over eens, dat hiertegen
geen formeele moeilijkheden kunnen rijzen
Er werd reeds gewezen op 1W precedent,
toen indertijd de vroegere Pruisische minis-
ter van onderwijs Gossler tegelijkertijd
vice-president van den Rijksdag is geweest.
De kwestie is evenwel nog niet definitief
afgehandeld.
Een verklaring van het Centrum.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Van de zijde van
het Centrum wordt officieel medegedeeld
dat de gevolmachtigde van din Rijkspresi
dent Von Papen, op geen enkele wijze met
het Centrum in anderhandeling is getraden
en dat ook tusschen de nationaal-socialis
ten en het Centrum geen onderhandelingen
jpver de regeeringsvorming zijn gevoerd.
Rijksdag uiterlijk 7 Februari
bijeen.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Tiet Senioren
convert van den Rijksdag, dat hedenmid
dag onder voorzitterschap van Rijksdagpre
sident Goering hijeen kwam, besloot op
voorstel der Nationaal-Socialisten met al
leen de stemmen van sociaal-democraten en
communisten tegen, dat de Rijksdag uiter
lijk Dinsdag 7 Februari a.s. bijeen zal ko
men. Deze termijn zal slechts dan ver
vroegd worden, wanneer de regeering voor
nemens is reeds vóór aanstaanden Dinsdag
een verklaring in den Rijksdag af te leg
gen. Een communistisch en een sociaal
democratisch voorstel om den Rijksdag ter
stond bijeen te roepen, werd met alleen de
stemmen der beide genoemde partijen er
voor, verworpen.
Thuringen vlagt zwart-wit-rcod.
Weimar, 30 Januari (V.D.) Ter gelegen
hcid van de benoeming van Hitier tot Rijks
kanselier hebben de Thuringsche minister
van B'nnenlandsche Zaken, Saucke', en de
president van den Landdag, Hille, bepaald,
dat van het gebouw van den landdag van
Thuringen op dezelfde wijze zal worden ge
vlagd als op den dag der Rijksstichting
Hugenberg, leider der Duitsch-Nationale
Volkspartij, die Rijksminister voor econo
mische zaken cn voedselvoorziening ls
geworden.
Naast de vlaggen van het Rijk en het land
wapperde het zwart-wit-rood.
Dr. Frick over de nieuwe re
geering.
Berlijn, 30 Januari (V.D) De nieuwe
Rijksminister van Binnenlandsche Zaken
heeft in een interview verklaard, dat hij
voorloopig nog geen bizondere maatregelen
legen de Communistische Partij zal uitvaar
digen. Hij zeide, dat het hem bekend was,
dat reeds verleden week door eenige com
munisten pamfletten zijn verspreid, waarin
werd opgewekt tot de algemeene staking.
Mochten de communisten hiertoe niettemin
overgaan, dan zal de regeer'ng met uiterst
scherpe maatregclon daar tegen optreden,
Nopens de verhouding Rijk-Pruisen zeide
Fnok: In den bestaanden toestand is voor
eerst nog niets veranderd Men heeft Rijks
commissarissen in de regeering genomen
waarnaast de Marxistische regcering nog
aan bet bewind is. Voor minister Guertner
is nog geen opvolger gevonden. Hij blijft
dus voorloopig nog aan. Ten aanzien van
den Rijksdag zeide Dr. Frick: In ieder ge
val kan met de weinige volmachten niet
meer worden geregeerd. Wij zullen den
Rijksdag een „machtigingswet" voorleggen,
welke in overeenstemming zal zijn met de
bepalingen der grondwet. Wij lebben deze
volmachten noodigvoor het groot? werk, dat
wij met alle krachten willen ten uitvoer
leggen, n.l. de geestelijke en nationale ver
nieuwing van ons volk.
Communistische ongeregeldheden.
Hamburg, 30 Jan. (H.N.) Terstond na
het bekend worden van de benoeming van
Hitler tot rijkskanselier begonnen comrau
nistischc betoogingen, die Tceds sedert 3 da
gen voorbereid waren. Dit jvas vooral in de
voorsteden het geval, daar :n het centrum
een talrijke politiemacht op; de been was en
iedere samenscholing terstond uiteen dreef.
In Barmbeck kwam het tot ernstige inci
denten. In de Bachstrasse* werd het tram
verkeer onmogelijk gemaakt doordat de me
nigte, die voor het grootste gedeelte uit op
geschoten jongens bestond, een auto op de
rails omverwierp. In de Hamburgerstrasse
werd een grooto kolenwagen omgegooid,
Pölitieversterkingcn rukten per auto aan en
de betoogers werden daarop spoedig uitoen
gedreven. In Altona, Harbu-g en Wands
beek kwam het tot heftige vechtpartijen
tusschen nalionaal-socialisten en commu
nisten, doch ook hier was de politie met
auto's spoedig ter plaatse en dreef zij de
mcnschen uiteen.
De taak waarvoor de nieuwe Rijks
kanselier zich gesteld ziet
Het gaat om Duitschlands
bestaan
Wij hebben gisteren het oordeel van Ir.
Mussert, leider der N. S. B. .in Nederland,
gevraagd over de benoeming tot rijkskan
selier van Adolf ITitlcr, leider der Duitsche
nationaal-socialistcn, en hij deelde ons
daaromtrent het volgende mede:
Er is wellicht geen rijkskanselier, die
vóór zijn benoeming jaar in iaar uit dooi
de Nederlandsche pers dermate met hoon,
spot en minachting is bejegend als Hitler.
Het zou interessant zijn het voornaamste
van hetgeen over dezen „Oostenrijksche ver
versknecht" in de Nederlandsche couranten
is verschenen, eens op te slaan en aan het
Nederlandsche volk te vertoonen als een
staaltje van voorlichting van hen. die zoo
gaarne als objectief in hunne beschouwin
gen poseeren.
Na dertien jaren strijd dus het nationaal-
socialismc aan het bewind in Duitschland!
Waarom? Omdat hot niet langer zonder
ging. Men heeft werkelijk tot het laatst toe
op alle mogelijke manieren geprobeerd om
de nazi's van dc Rcgeei ingstafcl verwijderd
te houden. Met onnavolgbaar ólan cn door
zettingsvermogen heeft Hitler, begonnen
ls één van 7, een beweging welke nu mil-
lioenen schouder aan schouder staande
Duifschers omvat van fabrïeks- cn land-
rbciders tot de hoogstgcplaatsten toe op-
ebouwd. Een beweging, die niet kapot te
slaan of te intrigeeren was.
Wat dit bewind brengen zal? Als men
deze vraag stelt, verlicze men niet uit het
oog, dat het nationaal-socialisme een
wereldbeschouwing is, in groote lijnen
overeenkomend met het fascisme, dus lijn-
ccht staande tegenover het marxisme, zoo
wel als tegenover het burgerlijk liberaal-
democratisch-socialistische regeeringsstel-
sel van heden.
Deze nieuwe wereldbeschouwing in prac-
lijk te brengen in coalitie met anderen is
buitengewoon moeilijk. Voor die bijna
bovenmenschelijke taak wordt Hitier nu
gesteld. Vast staat dat hij Duitschland van
het Marxisme heeft gered. Om het op
nieuw op te bouwen zou hij de handen ge
heel vrij moeten- hebben, zooals Mussolini
na zijn tocht naar Rome. Dc handen heeft
hij niet vrij.
Integendeel zal hij zeer in zijn bewe
gingsvrijheid belemmerd worden, eenerzijds
door de hem weinig gunstig gezind zijnde
omgeving van den Rijkspresident (is von
Papen niet de waarnemer van den Rijks
president in het nieuwe kabinet), ander
zijds door medestanders, die geen mede
standers zijn, maar reactionairen en
daarenboven door een militante Rijksdag,
waarin de nationaal-socialisten wel de tal
rijkste en krachtigste partij zijn, doch ten
slotte „maar" Vi van het aantal zetels in
nemen.
Onder deze omstandigheden zou alleen
een figuur, die tot do grootsten van alle
tijden zou behooren, in de uiterst moeilijke
positie waarin Duitschland verkeert, gelei
delijk verbetering kunnen brengen. Wij
vertrouwen dat er niemand is. die het eer
der of beter zou kunnen doen dan de man,
die aan rnilliocnen Duitschers het geloof in
hun vaderland heeft teruggegeven.
Wij hopen dat Hitler in staat zal zijn om
de bovenmenschelijke taak welke hem
wacht, tot een goed einde te brengen. Het
gaat om Duitschland's bestaan. Het buiten
land zal daarbij wellicht niet te rekenen
hebben op meer welwillendheid en tege
moetkoming dan het verdiend heeft in het
veertienjarig tijdvak, dat na den wapen
stilstand is verstreken.
Moge de nieuwe Rijkskanselier de wegen
vinden om het fascisme in Duitschland
door te voeren en daarmede en daardoor
de noodzakelijke samenwerking van de
West- cn Midden-Europeesche naties voor
bereiden, opdat er tenslotte weer een
Europa zal herboren worden, dat prestige
heeft in de wereld on in slaat is de Euro-
pccsche cultuur voor den ondergang te be
hoeden.
Von Papen, de „manager" van het
nieuwe kabinet
Moties van wantrouwen van sociaal
democraten en communisten
Het Centrum „koel en
wantrouwend"
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Het verluidt dat
Rijkskanselier Hitier den leider der Cen
trumspartij, prelaat Kaas tegen Dinsdag
ochtend voor een bespreking heeft uitge
noodigd.
Naar uit Centrumkringen verder ver
luidt, staat men in Centrumkringen koel
en met wantrouwen tegenover bet nieuwe
kabinet.
Er kan moeilijk sprake zijn van een toe
treding van het Centrum tot de Regeering.
Het Centrum zal eerst kalm afwachten,
wat voor maatregelen het'kabinet zal ne
men. Daaruit is op te maken, dat het Cen
trum voorloopig bereid is tot een zekere
parlementaire tolereering van het kabinet.
S.P.D. besluit tot motie van
wantrouwen.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) De sociaal de
mocratische Rijksdagfractie heeft besloten,
overeenkomstig het voorstel van het frac
tiebestuur een motie van wantrouwen te
gen de regeering Hitler in te dienen.
Het partijbestuur der S.P.D. is tegen
Dinsdagochtend naar Berlijn ontboden.
Sociaaldemocratische proclamatie.
B e r 1 ij n, 30 Jan. (V.D.) De besturen dei-
Sociaal Democratische Partij cn van de
Sociaal Democratische Rijksdagfractie heb
ben Maandag gemeenschappelijk verga
derd. Besloten werd een proclamatie uit
te geven, waarin o.m. wordt verklaard:
De vijanden der arbeidersklasse, die
elkander tot voor enkele dagen op de meest
verwoede wijze hebben bestreden, hebben
zich aaneengesloten voor den gemeenschap
pelijken strijd tegen de arbeidersklasse, tot
een reactionnaire groot-kapitalistische en
groot-agrarische concentratie.
Het oogenblik eischt de eenheid van het
geheele werkende volk voor den strijd te
gen de vereenigde tegenstanders. Wij voe
ren onzen strijd op den grondslag der
grondwet. De politieke en sociale rechten
van het volk welke verankerd zijn in grond
et en wet, zullen wij met alle middelen
erdedigen tegen iedcren aanval. Iedere
poging der regcering, haar macht aan te
wenden tegen de grondwet zal 6tuiten op
den uitersten tegenstand der arbeiders
klasse en van alle vrijheidsgezinde volks
kringen. Voor dezen beslissenden strijd
moeten alle krachten gereed worden gehou
den. Ongedisciplineerd optreden van afzon
derlijkc organisaties of groepen op eigen
gelegenheid zou de geheele arbeidersKlassc
de ergste 6chade berokkenen. Daarom op
naar het IJzeren Fgpnt. Slechts aan zijn
parool moet gehoor worden gegeven.
Communistische motie van
wantrouwen.
De Communistische Rijksdagfractie heeft
hedenmiddag besloten in den Rijksdag een
motie in te dienen, waarbij de Rijksdag de
nieuwe regeering Hitier—Von Papen het
vertrouwen ontzegt.
Geen samenwerking tnssohen
schen Sociaal-Democraten en
Communisten.
Dadelijk na het bekend worden van de
samenstelling van het nieuwe Rijkskabinet
BUITENLAND.
De koerswijziging in Duitschland.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
De Eerste Kamer over do politiek
(Tweedo Blad, pag. 2.)
Iloe Dr. Colijn over de crisis denkt.
(Tweedo Blad, pag. 1).
Hoogste Barometerstand 769.2 te Tou
louse.
Laagsto Barometerstand 728.2 te Isafjord.
Verwachting:
Meest matige, Z. W. tot Z.-wind, half tot
licht bewolkt, waarschijnlijk droog weer,
temperatuur om het vriespunt des nachts,
overdag lichte dooi.
De depressie bij IJsland beweegt zich
langzaam N.-N. O. waarts. De uitlooper, die
in onze omgoving dooi bracht, drong tot de
Oostzee door. Zij wordt door een zeer
krachtige drukstijging gevolgd dio zich in
de richting naar de Oostzee schijnt te be
wegen terwijl in het Z.W. cen nieuwe de
pressie zic]i vooral naar dc golf van Bis-
caye schijnt uit te breiden. Een herstel der
hooge drukking van de Oostzee met krim
pende winden in onze omgeving is dus
niet onwaarschijnlijk en bij de sterke op
klaring is daarbij zoodra' de wind wat af
neemt opnieuw eenige vorst te wachten.
Thans is do vorst uit W. cn Z. Duitschland
verdwenen, in Scandinavië cn Polen sterk
afegnomen. Daarentegen daalde de tempe
ratuur in Frankrijk en viel vorst in op
IJsland. In Scandinavië valt op veel plaat
sen sneeuw. In N.-Duitschland regen. In
Frankrijk cn Engeland klaart de lucht op.
In het kanaal waait het krachtig uit W.—
Z. W. Op IJsland waait een sneeuwstorm.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Dames, costumières,
U vindt bij ons niet alleen een uit
gebreide collectie STOFFEN, maar
ook alle bijbehoorende garneering
en fournituren.
Varkensmarkt S Tel. 1309
De garantie van ons huis is voor U
een absolute waarborg.
dook te Berlijn het gerucht op, dat de so
ciaal-democraten en de communisten bijeen
waren gekomen voor een gemeenschappe
lijke beraadslaging over hun houding te
genover het Kabinet Hitler. Van sociaal
democratische zijde wordt dit bericht ech
ter als onjuist tegengesproken. Er hebben
geen gemeenschappelijke beraadslagingen
met de Communisten plaats gevonden en
het ligt ook niet in de bedoeling dergelijke
beraadslagingen te houden.
DE LAATSTE ZITTING VAN HET
KABINET VON SCHLEICHER.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Het afgetreden
Kabinet Von Schleicher kwam hedenmid
dag te half twee in zijn laatste zitting
bijeen.
VON SCHLEICHER-
