DE EEMLANDEü
Licht op
Maandag 6 Februari 1933 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No._188
ONDER HET BEWIND VAN
HITLER
,TIJD VAN SPREKEN
IS VOORBIJ"
't Fransche plan ontmoet
veel tegenstand
BIOSCOOP IN BRAND
GEEN ONTBINDING VAN
DEN LANDDAG
STAAT VAN BELEG IN
ROEMENIE
5 uur 25 min.
L. J. LUYCX ZOON
PIANO'S VLEUGELS
Fa. R. VAN DEN BURG
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand 1 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/?.
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513
PRIDER ADVERTPNTIEN van I—4rcgels f l.OS met inbegrip van een bewijsnummer
eikeregel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentWn voor dt
helft van den prijs. Kleine Advertentlcn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Staat van beleg in Roemenië.
In verband met het commu
nistisch gevaar.
Gelijk de telegrammen reeds hebben
meegedeeld, is in Roemenie, waar liet. rgeds
gcruimcn tijd gistte, do staat \an beleg af
gekondigd. Het schijnt, dat de uitzonde
ringstoestand voorloopig zal gelden voor
Boekarest, het petroleumgebied, de streek
rondom Galatz, deelcn der Westelijke grens
rondom Tem as var en Grosswardcin, als
mede het gebied van Czernowitz. Het ge
wone dagejijkschc leven kan gewoon zijn
gang gaan, terwijl het blijkbaar evenmin
de bedoeling is de perscensuur in te voe
ren. Bovendien schijnt het in 't voornemen
te liggen den staat van beleg slechts een
half jaar te bestendigen; zelfs is het mo
gelijk, dat hij reeds binnen dien tijd wordt
opgeheven. De regeering heeft bij monde
van enkele barer vertegenwoordigers laten
uitkomen, dat de staat van beleg als voor
zorgsmaatregel moet worden beschouwd;
zij wenscht waarborgen te bezitten voor de
handhaving van orde en veiligheid op bin-
nenlandsch-politiek gebied.
'Wij brengen in herinnering, dat de Roe
meensche Kamer cri Senaat reeds in den
nacht van "Vrijdag op Zaterdag gedurende
een zitting, die meermalen een bewogen
karakter droeg, do machtigingswet voor
het. próclamecren van den algemccnen of
particelen staat van beleg hebben aange
nomen.
Uit de verklaringen van Mironescoc, den
minister Van binnenlandschc zaken, kan
worden afgeleid, dat de betoogingen, die de
ontevreden arbeiders den laatsten tijd in
Roemenië hielden, een zeer duidelijk vast
te stellen communistisch karakter droegen.
Deze beweging beperkte zich niet tot Boe
karest en Ploesta, maar was reeds overge
slagen op Galatz, Jassy en andere deelcn
van 't Roemeensche rijk. Ter illustratie
van de stemming, die in het land heersch-
•te, deelde de minister mee, dat zich bij den
politieprefect te Boekarest een arbeiders-
d.elegatie had vervoegd, die do vrijlating
ejschte van een communistisch propagan
dist; wanneer aan dit verzoek niet mocht
worden voldaan, dan zouden zij hun partij
genoot met geweld bevrijden. Onder deze
-omstandigheden zag de regeering zich ge
noodzaakt voorzorgsmaatregelen te nemen,
die zij echter slechts kon treffen binnen
het kader van den.staat van beleg.
Nog positiever heeft zich inmiddels de
Roemeensche ministerpresident Vaida Voi-
vod uitgelaten, volgens wien de zekerheid
bestond, dat een buitenlandsche organisa
tie bedoeld werden de communisten
Roemenie in haar strikken wilde vangen.
Daar de regeering niet over de waarborgen
beschikte, dat de vlammen niet. binnen één
of twee weken geweldiger zouden oplaaien
dan de laatste dagen, kon de regeering z.i.
zonder het proclameeren van den uitzon
deringstoestand geen verantwoordelijkhe
den op zich nemen. Wij willen, zoo voegde
de Roemeensche premier er nog aan toe,
bet gebruik van machinegeweren cm bloed
vergieten vermijden.
Hieraan kan nog worden vastgeknoopt, dat
ter gelegenheid van een zitting der regee-
ringspartij (nationale kleine boeren) Cali-
xiescoe, do staatssecretaris in het ministe
rie van binncnlandsclie zaken, zelfs ge
waagde van een communistisch complot in
Roemenie. Volgens licm hadden do sociaal
democraten de leiding verloren, welke
daarna in handen van de communisten
.tvas gekomen, die in opdracht van Moskou
wil den probeeren in Roemenië tweedracht
en onrust in het leven tc roepen.
i Uit het vorenstaande volgt dus, dat men
iq breede kringen in Roemenië van oordeel
is, dat de bolsjewisten momenteel in Roe
menië een gevaarlijke bedrijvigheid aan
den dag loggep. Het behoeft dan ook niet
te verbazen, dat ook in de officieele moti
veering van de uitzonderingswet deze op-
Vatting tot uiting is gebracht.
NIEUWE MINISTERS IN AMERIKA.
New York, 5 Febr. (V.D.) De New York
American meldt, dat Roosevelt, voor zijn
vertrek naar .Tacksonficld, definitief beslo
ten heeft tot de benoeming van de volgende
ministers.
Buitenl. Zaken: Senator Huil (democraat)
Btenncssy.
Financiën: Senator Glass (democraat) Vir
ginia.
Binn. Zaken: Senator Cutting (demo-
fcraat) New Mexico.
Attorny General: Senator Walsh (demo-
fcraat) Montana.
Handel: Bankier Srauss, New York.
I Postmaster General: James A. Sarlcv.
Arbeid: Fr. Perkins, New York.
r ANGSTIGE NACHT VOOR SCHIP
BREUKELINGEN.
Stockholm, 4 Febr. (V.D.). Gisternacht
fctrandde aan de Zweedsche kust liet uit
Stockholm afkomstige tankschip Klas. Aan
boord bevonden zich zeven mannen en twee
{vrouwen, die een vrecselijken nacht door
maakten. De boeg en het middenschip zak
ten snel weg en de schipbreukelingen'wer
den door de golven overspoeld. Het vuur
in de ketels was gedoofd en aan dek durf-
Jde men geen vuur of licht te maken, aan
gezien op zee een groote hoeveelheid ben-
fcine dreef. Teneinde het schip lichter tc
maken, had men namelijk een der tanks,
waarin zich 360.000 L. benzine bevond, ge
opend.
Tegen den morgen slaagde tenslotte een
reddingsboot er in het wrak te bereiken en
de schipbreukelingen te bergen. Twee hun
ner moesten met bcvrocren ledematen in
een ziekenhuis worden opgenomen.
De onrust in Duitschland
duurt voort
Ontbinding van alle gemeenteraden
Omtrent de politieke incidenten te Bel
lijn, die drie slachtoffers hebben geeisclit,
meldt men, dat vier nationaal-socialisten
in Moabit vijf van een vergadering terug
keerende communisten plotseling hebben
overvallen. Zij schoten op de communisten
en namen de vlucht, door de communisten
achtervolgd. Tijdens de achtervolging vuur
den de nazi's nog eenige malen, waardoor
de 18-jarige communist Kollatsch doodc
lijk werd gewond. Inmiddels is men erin
geslaagd dc identiteit van den te Neukölln
doodgeschoten Antifa-man vast te stellen
Het bleek te zijn de 21-jarige Erwin Berner
uit Neuköln.
Uit Dórtmünd: De politie deelt mede, dal
te Luenen-Brambaucr 'n hevig gevecht out
stond tusschen nat.-soc. en Reichsbannër-
leden, waarbij de vechtenden elkaar met
stokken, zandzakken en revolvers te lijf
gingen. Vier Rcichsbannerleden werden
zwaar gewond, terwijl aan nationaal-socia
listische zijde één persoon levensgevaarlijk
en twee anderen zwaar gewond werden
Vele vechtenden liepen voorts nog lichtere
verwondingen op.
Schupo-agent veroordeeld.
Na een behandeling van twee dagen ver
oordeelde de rechtbank te Bielefeld den
21-jarigen Schupo-agent Werner Lutterklas
uit Dortmund wegens doodsiag van den
S.A.-leider Elbraechtcr tot een jaar en zes
maanden gevangenisstraf. Lutterklas ver
klaarde uit noodweer geschoten tc hebben.
De commissariecle Pruisische regeering
heeft bij verordening alle gemeenteraden
ontbonden. Nieuwe verkiezingen zullen
plaats hebben op 12 Maart a.s.
Naar de officieele Pruisische persdienst
mededeelt, steunt de verordening betreffen
de de ontbinding der gemeenteraden op de
afzonderlijke gemeentewetten, waarin het
staatsministerie wordt gemachtigd door
verordening alle gemeenteraden te ontbin
den.
Hitier doet afstand van zijn
salaris als rijkskanselier.
Van de zijde der Nat.-Soc. Partij wordt
medegedeeld, dat rijkskanselier Adolf Hit
ler Zondagmiddag tegen het vallen van do
duisternis per vliegtuig uit Berlijn te Mün-
clien is aangekomen. Het bezoek draagt een
gedeeltelijk particulier karakter, doch
houdt ook verband met dc voorbereiding
van de rijksdagverkiezing. De leiding der
nat.-soc. beweging blijft tc München ge
vestigd. Adolf Hitler, die ook persoonlijk
groote voorkeur voor München heeft, be
houdt zijn eigenlijke woning tc München.
Als rijkskanselier zal hij geen salaris tou
cheeren. Aangezien hij door zijn journa
listieken arbeid in zijn levensonderhoud
kan voorzien, doet hij afstand van zijn sa
laris als rijkskanselier.
Een doode en acht gewonden
bij politieke vechtpartijen te
Breslau
Zondagmorgen hield het IJzeren Front
in het Gewerkschaftshaus te Breslau een
betooging, waar de oud-voorzitter van den
rijksdag Loebe het woord voerde. Na af
loop demonstreerde de organisatie Reichs-
banner Schwarz-Rot-Gold door de stad,
waarbij het' op verscheidene plaatsen tot
botsingen met nat.-soc. kwam. Hierbij werd
de Reiclisbanner-man Walter Stenfeld, een
student, gedood, terwijl aan beide zijden
acht personen gewond werden. De politie
arresteerde vijf personen.
Revolveraanslag op den burge
meester van StassfurL
In den afgeloopen nacht is op den burge
meester van Stassfurt, Kasten, een revol
ver-aanslag gepleegd. De burgemeester is
aan dc verwondingen, die hij daarbij op
liep, overleden.
Des middags was na een propaganda-
optocht van nationaal-socialisten en Stahl-
helmleclcn een vechtpartij ontstaan, waar
bij een communist was gewond. De bur
gemeester, die toevallig in de nabijheid
was, gelastte dc arrestatie van een natio
naal-socialist. Toen hij zich naar huis be
gaf kwam dicht bij zijn huis iemand hom
tegemoet, die zcide: „Wacht schurk, nu
komt de afrekening", en een schot op hem
loste. In den loop van vandaag is als ver
dacht van het plegen van den aanslag de
gymnasiast Joachim Matthcs gearresteerd
GREAT NORTHERN RAILWAY CY ZET
HET BEDRIJF STOP.
Door de staking ertoe godwongen.
Belfast, 4 Febr. (V.D.). Dc Ierschc
Spoorwegstaking 1 iceft hedenavond een scn-
sationeelc wending genomen door liet be
sluit van dc Great Northern Railway 'Cy, om
het bedrijf stop tc zetten. Maandagmorgen
zal overal bekend worden gemaakt, dat de
dienstbetrekkingen van allo spoorweg-em-
ployc's en langere werkkrachten geëindigd
zijn. De maatschappij zegt tot dit besluit tot
haar spijt te moeten zijn overgegaan, daar
haar door het staken van het werk door
een groot gedeelte van het personeel geen
andere keus overbleef.
Engeland wenscht, dat er op
ontwapeningsgebied ter
stond zal worden ge
handeld
Genêvc, 3 Februari. (V.D.) Bij de voort
gezette behandeling van het Fransche plan
in dc hoofdcommissie der ontwapenings
conferentie heeft onderstaaatssecretaris An
thony Eden. het standpunt der Engelsche
regcering uiteengezet.
Eden vveos er op, dat liet noodzakelijk is
tot een algemecnc directe vermindering van
alle bewapeningen over te gaan als beslis
sende en eenige taak der conferentie. Spre
ker zoidc, dat dc conferentie op de basis
van het plan-lloovcr en dc voorstellen der
Italiaansch'e en Engelsche regeering. reke
ning houdend met het Fransche plan, moet
overgaan tot practischc daden. Dc Engel
scho rogécririg heeft daartoe onlangs een
practisch werkprogram ingediend, dat zulks
mogelijk maakt. De tijd van spreken is
voorbij, aldus besloot Eden.
De Tsjechische minister van buitenland
schc zaken heeft verklaard, dat zijn regec-
ring het Fransche plan steunt, omdat het
plan berust op dc wederzijdsche onafhanke
lijkheid der drie principes: veiligheid, ont
wapening en rechtsgelijkheid en de idee
van het Genccfsche protocol doet herleven.
Het Fransche plan, aldus Bcncsj, moet de
beslissende basis vormen voor dc oplossing
van het ontwapenings- en veiligheidspro
blccm.
Dc besprekingen van vandaag werden be
ëindigd rnct de door den vertegenwoordiger
van België, Bourquin, afgelegde verklaring.
Maandag zal de behandeling worden voort
gezet.
Bourquin verklaarde, dat zijn regcering
toestemt in liet Fransche plan, doch dat
ernstige twijfel bestaat over de doelmatig
heid der voorgestelde internationaliseering
van zware wapenen.
In internationale kringen gelooft men
niet, dat liet Fransche plan door de hoofd
commissie zal worden aangenomen.
Acht kinderen gedood en
twintig zwaar gewond
Vera Cruz, 4 Febr. (V.D.). Gedurende
een kindervoorstelling in een bioscoop te
Vera Cruz is brand uitgebroken. Er ont
stond een ontzettende paniek. Talrijke kin
deren werden onder den voet geloopen, an
deren sprongen uit dc ramen en bleven
met zware verwondingen op straat liggen.
Dc galerijen stonden in lichter laaie en
stortten tenslotte in, waardoor vele kinde
ren onder de puinhoopen werden begraven.
Tegelijkertijd speelde zich voor de ingan
gen een verbitterde strijd af tusschen mili
tairen en wanhopige ouders, die in de zaal
wilden dringen om hun kinderen te redden.
De catastrofe eisehte acht dooden en twin
tig zwaar gewonden.
DE VESUVIUS WERKT.
Napels, 4 Febr. (V.D.). Na een lange
rustpoos toont de Vesuvius weer verhoogde
werking. Gisteren hoordo men voortdurend
onderaardsch gerommel en enkele aard
schokken, die groote ontsteltenis brachten
onder dc bevolking aan den voet van den
berg. Met. tusschcnpoozen van 15 seconden
wordt asch uit den krater gestooten. Ook
hoort men in den krater herhaaldelijk ex
plosies, hetgeen de veronderstelling wettigt
dat spoedig een uitbarsting te verwachten
Desbetreffend voorstel met een
kleine meerderheid vert
worpen
Berlijn, 1 Febr. (II N.) Dc Pruisische
landdag is vanmorgen om olf uur bijeen
gekomen om ovpr het nalionaal-socialisti-
sche voorstel tot ontbinding van don land
dag te beraadslagen. De centrumsfractie
heeft met algcmecne 6tcmmcn besloten te
gen het voorstel tc stemmen. De commu
nisten willen dc overige partijen tot het
laatste toe in onzekerheid laten, om dezen
geen gelegenheid te geven vooraf hun be
rekeningen te maken. Algemeen wordt
echter verwacht, dat het voorstel zal wor
den verworpen.
De voorzitter van den landdag heeft daar
om de twee overige leden van het college
van drie, den Pruisischen minister-presi
dent Braun cn den voorzitter van den
staatsraad Adenauer, uitgenoodigd om,
voor het geval de landdag liet voorstel
mocht verwerpen, hem vanmiddag om drie
uur in zijn werkkamer in don landdag te
bezoeken, teneinde te trachten het besluit
toch nog door een beslissing van het col
lege van drie door te zetten.
Berlijn, 4 Febr. (II. N.) In den Pruisi
schen landdag is na eenige inleidende be
sprekingen, waarbij door enkele sprekers
de eisch werd gesteld, het verdrag van Ver
sailles ongeldig tc verklaren, het voorstel
tot ontbinding van den landdag door den
voorzitter der nationaal-60Cialistische frac
tie, Kube, toegelicht. Deze wees erop, dat
de landdag reeds verschillende malen heeft
getracht, een nieuwen minister-president
tc kiezen, waarbij de nationaal-socialisten
geen onvervulbare cischcn hebben gesteld.
Door den tegen woord igen toestand i£ dc
landdag tot werkloosheid veroordeeld. liet
gaat niet aan, dat mannen als Braun en
Severing nog steeds in hun ambt blijven
en salaris trekken. Het volk moet thans
uitspraak doen. In het rijk past men thans
dezelfde methode toe.
Een-socialistisch -afgevaardigdo oefende
critiek op het verbod van de Vorwarts, dat
volgens hem geheel ongegrond i6. Men heeft
tc doen met een politiek van 6peldcprik-
ken, waarbij men aan den naam van Met-
tcrnich denkt.
Dc arbeiders mogen zich niet tot daden
van onbezonnenheid laten verleiden, ten
einde geen voorwendsel voor een staats
greep tc verschaffen.
Nader wordt bericht, dat het voorstel tot
ontbinding met 214 tegen 196 stemmen werd
verworpen. Men acht het inmiddels niet
uitgesloten, dat alsnog door de voorslan
ders der ontbinding zal worden getracht
door bepaalde verordeningen hun doel te
bereiken.
Verklaring der regeering-Bruan.
B c r 1 ij n, 4 Febr. (V. D.) In verband met
dc gebeurtenissen in dc zitting van heden
van den Pruisischen landdag deelt de Prui
sische regcering officieel mede: Nadat af
gevaardigdc Kube scherpe aanvallen tegen
de regeering had gericht, wilde minister
Severing namens het ministerie hierop ant
woorden. Hierin werd hij echter verhinderd
door de nationaal-socialistische fractie cn
door dc opheffing der Zitting. Tegen dit op
treden heeft dc regeering bezwaren ken
baar gemaakt bij het presidium van den
landdag.
Voor den duur van
zes maanden
Boedapest, 4 Febr. (V. D.). Dc
Donaupost verneemt nader uit Boekarest,
dat dc machtiging, die het parlement de
regcering heeft gegeven om den staat van
beleg af te kondigen, geldt voor den duur
van zes maanden. De Roemeensche senaat
heeft het door de Kamer goedgekeurde
voorstel met. Ill tegen 1 stem goedgekeurd.
Naar de Donaupost verder meldt, is de
minister voor Bcssarabiü Halipa in verband
met de aanneming van de machtigingswet
voor het instellen van den staat van beleg
afgetreden.
ZEVEN VISSCHERS VERDRONKEN.
Par ijs,5 Febr. (V.D.). Toen heden hij
Boulogne S.M. acht visschers in een boot
naar land wilden roeien, werd de boot plot
seling lek en zonk. De visschers sprongen
in het water, maar zeven hunner werden
door de koude bevangen en verdronken. De
achtste kon worden gered.
OOST-INDItt.
Muiterij op dc „Zeven Provinciën".
(Tweede Blad, pag. 4.)
SPORT.
Amsvordc verliest met 1—0 van A. W.
(Tweede Blad, pag. 1).
A. P. W. C. slaat Woerden met 42.
(Tweede Blad, pag. 1).
De A. M. II. C. verliest met i—2 van Hil
versum II.
(Tweede Blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
Dc Padvinders vieren feest.
(Eerste Blud, pag. 3).
Opvoering van „Ich Machte Heiraten"
door dc Vcrecnigde Tooncelspelcrs.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het Kon. Ned. Mét. In
stituut te De Bilt:
Hoogste barometerstand: 770.0 te Cler
mont.
Laagste barometerstand: 737.7 te Vardö.
Verwachting:
Afnemende, later weer toenemende, tot
krachtige. W. tot Z. wind, zwaar bewolkt
tot betrokken, waarschijnlijk regen, weinig
verandering in temperatuur.
De depressie, die met haar secundaire
over de Noordzee Zaterdag cn gisteren
stormachtig weer bracht hiertelande, is
Oostwaarts afgetrokken, maar een vol
gende geeft reeds weer daling van de ba
rometer bij 'IJsland en van Ierland tot de
Golf van Biscayc, zoodat weer spoedig toe-
nemehdc wind cn regen is te wachten cn
het. zeer zachte weer zal aanhouden.
In Scandinavië bracht N. wind sneeuw
cn plaatselijk strenge vorst, cn dc afkoe
ling drong tot aan dc Oostzee door. Geheel
Midden-'cn West-Europa is onder den in
vloed van de warme Z.W. strooming, die
vooral in dc omgeving van Denemarken en
in Nqord-Duitschland regen bracht. De
lucht is bijna overal betrokken, alleen
plaatselijk is Scandinavië opklarend. In
Schotland valt motregen, in Noord-Duitsch-
land nog vrij veel regen.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Dames, costumières,
U vindt bij ons niet alleen een uit
gebreide collectie STOFFEN, maar
ook alle bijbehoorende garneering
en fournituren.
Arnh.straat.
Importeurs van Bechsteln,
Blüthner Grotian Steinwcg.
EUROPA 'T WERELDDEEL DER
OORLOGSGRAVEN
Warschau, 4 Feb r. (V. D.) Naar aan
leiding van de goedkeuring door de Pool-
sche Sejm van een rcgeeringsvoorstel tot
verzorging vanwege den staat van de in
Polen bestaande oorlogskerkhoven en oor
logsgraven, waarmee een door den Sejm in
gestelde commissie van beheer zal worden
belast, worden eenige interessante cijfers
bekend omtrent deze oorlogsgravcn. Op
Poolsch gebied zijn in afzonderlijke en in
massagraven in totaal 1.300.000 soldaten be
graven. Er zouden in Europa volgens de ge
gevens van de Sejm in totaal 10.255 oorlogs
kerkhoven zijn. Op deze kerkhoven liggen
begraven in Frankrijk 1.350.000 gesneuvel
den, in Polen 1.300.000, in Roemenië 800.000,
in Duitschland 321.000 en in Italië 275.000
gesneuvelden.