sSÜ
UTRECHTSCHE BOTERSPRITS
ABONNEMENTSPRIJS pcr maanden voor Amersfoort 2.10, per maand 1 0.75, per
DE ÊÊMLANDEU
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bcwijsnummef
Vrijdag 17 Februari 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 198
Buiteelaedsch
Overzicht
Buitenland
SAMENZWEERDERS IN
DALMATIE
RIJKSRAAD BIJEEN
WAT GEBEURT ER IN
ROEMENIË?
Bmirsoverz ichl
VIJFVOUDIGE AANKLACHT
TEGEN ZANGARA
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht
5 uur 44 min.
1.J. LUYCX ZOON
PIANO'S-VLEUGELS
Fa. R. VAN DEN BURG
alléén bij:
BAKKERIJ „DE STANDAARD"
SOESTERWEG 71-73-75 - TELEFOON 995
De fijnste kwaliteit
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
weck (m« gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.177*
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
elke regel incer f0.25Llcfdadlghelds-advcrtentlën voord#
helft van den prijs. Kleine Advertentlön „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer rxtra f 0.05
Nieuwe organisatie van de
Kleine Entente. Groote
vreugde in Frankrijk.
De ministers van buitenlandsche zaken
der staten, die gedrieën de Kleine Entente
vormen, hebben onder voorzitterschap van
den Joego-Slavischen minister Jeftitsj op
14 _n 15 Februari te Genèvc vergaderd en
bijl deze gelegenheid ontegenzeggelijk be
langrijke besluiten genomen. Veel meer dan
tot- dusver het geval was, is de Kleine En
tente, waartoe Roemenië, Joego-Slaviö en
Tsjecho-Slowakijc behooren, een stevige in
ternationale organisatie geworden, hetgeen
reeds hieruit blijkt, dat in den vervolge elk
politiek verdrag van een der landen der
Kleine Entente, elke actie, aansturend op
wijziging der tegenwoordige politiek en
elke economische overeenkomst, waarvan
de poliliekc gevolgen belangrijk kunnen
zijn, vooraf volkomen moet worden goed
gekeurd door den permanenten raad der
Kleine Entente, waaraan tc Genève even
eens het aanzijn is gegeven. Bovendien
hebben dc drie ministers gewichtige beslui
ten genomen op het terrein der economi-
scho polilick.
Dat men in Frankrijk juicht, nu tusschen
Tsjccho-Slowakije, Joego-Slavië en Roeme
nië een nauwer aaneensluiting tot stand is
gekomen, ligt voor de hand, daar het hech
ter maken van dc alliantie der drie staten
uitgelegd kan worden als een frontvorming
tegen drie staten, waarvan Frankrijk bitter
v.cinig goeds verwacht: Duilschland, Hon
garije en Italië. Mussolini en Hitier zijn in
dc oogen der Franschen de verstoorders
van den vrede, die Frankrijks soevereiniteit
binnen afzienbaren tijd willen aantasten,
hetgeen niet alleen wordt afgeleid uit ver
klaringen der beide dictators, maar tevens
uit het, feit, dat Italië naar steeds na
drukkelijker wordt beweerd groote hoe
veelheden vliegtuigen aan Hongarije levert.
Aan Italiaansche zijde zijn meermalen po
gingen aangewend om Roemenie los te
maken uit liet verband der Kleine Entente,
doch nu dc drie mogendheden zich dezer
dagen zou naüw aaneen hebben gesloten,
is het streven van Rome op een volkomen
fiasco uitgeloopen. Het welzijn van dc door
dd Duitsch-IIongaarschc vergeldingsgedach-
to en het Italiaansche expansie-streven be
dreigde staten aldus het oordeel der
Franschen ligt in hun nauwe aaneen
sluiting. die het karakter draagt van een
defensief verdrag. Te eerder bestaat er
vreugde in Franschc kringen, omdat de
Kleine Entente nog duidelijker dan tot dus
ver een politiek zal voeren, die dc besten
diging van den toestand, welke door de
vrodesverdragen in- het leven is geroepen,
ten doel heeft.
In elk geval heeft het elfjarig bondge
nootschap tusschen Praag, Boekarest en
Belgrado een belangrijke uitbreiding onder
gaan, zoodat het Italië thans stellig moei
lijker zal vallen zijn invloed op den Bal
kan, niet in de laatste plaats in Dalmatic,
uit te breiden. Belangrijk is ook dc bepa
ling, dat andere landen, mits deze bepaal
de voorwaarden aannemen, tot het drievou
dig verbond kunnen toetreden. Niet in dc
laatste plaats heeft men hierbij het oog op
Polen. Hoe dit zij: in Midden-Europa be
gint zich een nieuwe politieke groepeering
af te teckenen, die door Paul Boncour, den
Franschen minister van buitenlandsche za
ken. aangeduid is als het begin van dc
vorming van een blok van orde en van de
aaneensluiting der Balkan- en Donaulan-
den. Door de Daily Herald, het Engelschc
socialistische dagblad, wordt het jongste
verdrag der Kleine Entente als een groote
politieke wijziging op het Europeesche vas
teland, de grootste sinds het lot stand ko
men der vredesverdragen, beschouwd. De
Vraag is inmiddels, of Oostenrijk en Hon
garije, die men vermoedelijk eveneens gaar
ne zag opgenomen in een uitgebreide Do-
naufederatie, voorloopig wel neiging zullen
tooncn zich aan te sluiten bij een politieke
statengroepeering, die niet alleen tegen
Italië is gericht, maar evenzeer tegen lie
stamverwante Duitschland, dat in principe
'de militaire rechtsgelijkheid is toegekend
en dat zich stellig krachtig zal bewapenen,
wanneer te Genève geen resultaten op de
ontwapeningsconferentie worden bereikt.
Blijkbaar houdt de Kleine Entente reeds
nu ernstig rekening met een mislukking der
Geneefscho onderhandelingen, daar in ver
schillende telegrammen dc merkwaardige
mededeel ing voorkomt, dat getracht zal
worden de Skoda-fnbrieken aanmerkelijk
uit te breiden, zoodat zij een centraal arse
naal kunnen worden voor de drie staten
der Kleine Entente.
ONTPLOFFING IN KRUITOPSLAG-
PLAATS.
40 dooden en gewonden.
Peking, 16 Febr. (V.D.) Volgens uit dp
provincie Jehol ontvangen berichten is to
Locnhoea, in de buurt van de hoofdstad
der provincie, een kruitmagazijn in de lucht
gevlogen. Het aantal dooden en gewonden
bedraagt 40. Beweerd wordt, dat Mandsjoe
aanhangers een aanslag hebben gepleegd
Ook de burgemeester van Sibenik
gearresteerd
Belgrado, 16 Febr. (V.D.) In Dalmatie
zijn, naar verluidt, ongeveer 100 personen
gearresteerd, die er van verdacht worden
deel uit te maken van een geheime orga
nisatie. Voorts zouden zij getracht hebben
de bevolking te wapenen met machinegewe
ren, karabijnen en revolvers.
Een hooge ambtenaar van het minister!"
van Binnenlandsche Zaken zal naar Dal-
matië worden gezonden, ten einde een on
derzoek in te stellen.
Tot de gearresteerden behoort de burge
meester van Sibenik. De autoriteiten heb
ben voor reizigers naar het binnenland het
vertoon van paspoorten bevolen.
De kwestie der Pruisische gevoh
machtigden behandeld
Berlijn, 16 Febr. (V. D.) Dc Rijks
raad is Donderdagmiddag in openbare ple
naire zitting bijeengekomen. Het land Prui
sen was voor de eerste maal vertegenwoor
digd door gevolgmachtigden van do Rijks
commissarissen.
Alvorens werd overgegaan tot de afhan
deling der agenda heeft dr. Sperr namens
de Beiersche staatsregeering de volgende
verklaring afgelegd:
1). De Rijksraad is een uitgesproken fede
rale instelling tot waarborging van het
aandeel der landen in de wetgeving en het
bestuur van het Rijk.
2) Do stemming der landen in den Rijks
raad moet onafhankelijk zijn van het Rijks
gezag.
3) Het deelnemen van Rijkscommissaris
sen aan de stemmingen in den Rijksraad
is derhalve in strijd met den fundamentee-
len bouw van het Rijk.
4) Ieder Duitsch land is gerechtigd de
handhaving van de constitutionncelc sa
menstelling van den Rijksraad te eischcn,
zonder dat het betreffende land hierbij het
verwijt zal kunnen worden gemaakt zich
te mengen in de aangelegenheden van een
ander land.
Dc rijksraad heeft met 39 tegen 26 stem
men het voorstel der Zuid-Duitsche landen
aangenomen, om kennis te nemen van de
benoeming der Pruisische gevolmachtigden
door den rijkscommissaris, doch zich een
beslissing voor to behouden, totdat het
staatsgerechtshof uitspraak zal hebben ge
daan.
Verbindingen met Boekas
rest verbroken
Boekarest, 16 Febr. (V.D.). De rust in
de spoorwegwcrkplaatsen is hersteld; aan
dc zijde der politie en militaire troepen
zijn 20 man gewond. (Op dit oogenblik werd
de telefoonverbinding met Boekarest ver
broken).
Boedapest, 10 Febr. (V.D.). Ook te Boe
dapest, waar men gewoonlijk goede verbin
dingen lieeft rnct de Roemeensche hoofd
stad, kon men geen nadere medcdeelingen
doen omtrent dentoestand in Roemenië,
aangezien de telefoon-centrale te Boedapest
sedert hedenmorgen geen verbinding met
Boekarest meer kan krijgen. Uit plaatsen
in Roemenie zelf, bijv. Arad, Klausenburg
(Cluj) en Hermannstadt (Sibin) wordt
eveneens gemeld, dat men geen verbinding
met Boekarest kan krijgen. Men vreest, dat
in verband met de gebeurtenissen van gis
teren dc toestand in Roemenie zich zeer
ernstig zal ontwikkelen.
Boekarest, 16 Febr. (V.D.). Militaire
troepen hebben hedenmirgen dc door sta
kers bezette spoorwegwerkplaatsen met ge
weld ontruimd, waarbij aan militaire zijde
één doode en twee zwaargewonden en aan
arbeiderszijde drie dooden en talrijke ge
wonden, waarvan 1G ernstig, zijn te be
treuren. De zuiveringsactie begon gister
avond met het in stelling brengen van
schijnwerpers en machinegeweren.
De onderhandelingen tusschen de arbei
ders en de regeering duurden bijna den
geheelen nacht, zoodat de troepen bij groo
te houtvuren op straat moesten bivakkee-
ren.
De arbeiderseischen zijn: opheffing van
den staat van beleg, erkenning van raden
organisaties en toestemming om commu
nistische cclien te mogen vormen.
Al deze eischcn werden afgewezen. Den
geheelen nacht vonden kleine schermutse
lingen plaats; tegen den morgen verscherp
te zich de toestand en gingen de militai
ren tot den aanval over. Binnen korten tijd
waren de werkplaatsen, waarin zich on
geveer, 2000 stakers bevonden, met geweld
Het blijft in Amerika Spaansch toegaan
op velerlei gebied. Dranksmokkcl, kidnap
ping, ze behooren er tot dagelijksche sen
saties. De nog niet in functie zijnde nieuwe
president Roosevelt was bijna het slachtof
fer \on een moordaanslag gewórden, maar
hij heef' het er gelukkig nog goed afge
bracht. Maar naast deze sensaties is Ame
rika steeds rijk aan financiëele sensaties cn
zoo was het plotseling sluiten van de ban
ken te Michigan een opzienbarende gebeur
tenis waar zooveel Wallstreet als ook het
Damrak zeer sterk op heeft gereageerd. Het
blijkt nog steeds, dat het met de bankmoei-
lijkheden niet is afgeloopen en juist dit feit
doet dc onzekerheid over wat ons dagelijks
kan overvallen onverminderd voortduren.
Men begrijpt, dat liet gebeurde in Michigan
op de beurs druk werd besproken, zulk een
tastbare gebeurtenis heeft dadelijk al meer
invloed, dan de meest optimistische rede
voeringen, die van tijd tot tijd ter opwek
king van de mcnschheid worden gehouden.
Zells dc gebeurtenissen in het Verre Oosten
cn het bekend worden van het voor Japan
vernietigende rapport van de commissie van
negentien en de verwachting, dat nu wel
spoedig de officieele oorlog zal losbarsten,
haddon niet zooveel indruk op de beurs als
deze bankmoeilijkheden, waarbij dc heer
Ford ten nauwste schijnt beirokken. En hoe
weinig men ter beurze tot vertrouwen ge
neigd is, bleek wel toen er een plotseling
een sterk aanbod in Fordaandeelen plaats
vond. Dit aanbod nam in den loop van
Woensdag steeds toe, zoodat het fonds tot
100% terugliep of wel 20beneden het
vorige slot. Dan is een daling, die aankomtl
Naderhand kwamen er wel wat gunstiger
berichten over dc bankkrach in Michigan
binnen, maar de wantrouwige stemming je
gens Amerika was eenmaal gezaaid en waar
het wantrouwen er eenmaal is, kan het ver
trouwen niet zoo spoedig worden herwon
nen.
De toch al zoo geringe kooplust verdween
geheel en al. Welhaast alle fondsen hadden
onder het gebeurde in Amerika te lijden en
brokkelden verschillende procenten af.
Het blijft tobben op het Damrak, evenals
op de andere wereldbeurzen. De algemeene
toestand verbetert nog geenszins, de ontwa
peningsconferentie dreigt straks zonder tot
een oplossing te zijn gekomen, na een ver
hoogd wantrouwen te hebben gezaaid, uiteen
te gaan. Over de financiëele wereldconfe
rentie, die wie weet wanneer zal worden ge
houden, zijn de verwachtingen al evenmin
hoog gespannen. Het is en blijft, hoe men
de zaken ook wendt of keert, crisis cn cri
sis wat dc klok slaat, een crisis, die naar het
zich steeds duidelijker laat aanzien straks
zal ontaarden in een oorlog, feller en mee-
dogcnloozer dan we die ooit hebben ge
kend.
ontruimd, verscheidene personen werden
gearresteerd. Er zouden zich verscheidene
buitenlandsche agenten onder hen bevin
den.
Op het oogenblik is dc rust hersteld.
Een oproep van Moskon.
Moskou, 16 Febr. (V. D.) De Roemeen
sche sectie van de derde internationale
publiceert een oproep aan de arbeiders en
boeren in Roemenië, waarin zij dezen op
wekt de maatregelen der Roemeensche
regeering te beantwoorden met een gemeen
schappelijke algemeene staking.
KERKBRAND TE SAN FRANCISCO.
New York, 1 G Febr. (II. N.) Te San
Francisco is brand in een kerk uitgebro
ken, welke ook op vier aangrenzende hui
zen oversloeg, die geheel afgebrand zijn.
Vier personen liepen ernstige brandwonden
op. Daar de pastoor van de kerk zeer tegen
dc bokssport gekant was, acht men het
niet onwaarschijnlijk, dat de brand met op
zet door leden van een sportvereeniging is
gesticht.
VERIJDELDE POGING TOT UITBREKEN.
Neurenberg, 15 Febr. (V. D.) Vol
gens een mededeel ing van de justitie te
Weiden (Boven-Palts) is Woensdag om een
uur een bewaker van de gevangenis bij
een ronde door twee gedetineerden, die in
een cel waren opgesloten, aangevallen. Een
der gedetineerden was gewapend met een
zwaar stuk ijzer. De bewaker heeft van zijn
dienstpistool gebruik gemaakt. Eén der ge
vangenen werd gedood, de andere ernstig
gewond. De beambte bleef ongedeerd.
LORD RUNCIMAN GEÏNSTALLEERD
ALE LID VAN HET HOOGERHUIS.
Londen. 15 Febr. (V. D.) Lord Runci-
man, die op 1 Januari tot pair werd verhe
ven, lieeft vandaag voor het eerst de zitting
van het IToogerhuis bijgewoond. Lord Run-
ciman is S0 jaren oud en vader van den
minister van Handel, Walter Runciman.
Groote razzia der Amerikaansche
politie aangekondigd
M i a m i, 16 Febr. (V.D.) Na een Röntgen
onderzoek hebben do doctoren nog in den
loop van den nacht ingegrepen cn Cermak,
den burgemeester van Chicago, geopereerd.
üok Mrs. Gill, de cchlgenoote van den
president van de kracht- en lichtccntrale
van Florida, die eveneens ernstig werd go-
woud, moest worden geopereerd. De toe
stand van de andere gewonden is redelijk.
De dader Zingara verklaarde bij zijn ver
hoor, dat hij altijd de rijken cn machtigen
had gehaat en hij had gehoopt, dat hij dit
maal meer geluk zou hebben dan tien jaar
geleden, toen hij in Italië een revolver had
gekocht om koning Victor Emanuel tc doo
den. Door een merkwaardig toeval was
toen echter hetzelfde gebeurd als thans,
ïi.l. een dichte menschcnmenigte had hem
gehinderd bij de uitvoering van zijn plan.
Zingara verklaarde ook nog, dat hij Roo
sevelt had willen dooden, omdat deze ten
gevolge van een maagoperatie gedoemd
was altijd pijn tc lijden.
New-York, 16 Fcbk (II. N.) Volgens
nadere berichten is Cermak, de burgemees
ter van Chicago, bij den aanslag op Roose
velt. te Miami in Florida door een schot
in den borst gewond. De aanslag had tijdens
een druk bezochte receptie plaats. Dc po
litie moest den dader Zingara met getrok
ken revolver beschermen tegen dc woedende
menigte, die hem wilde lynchen. Zingara
heeft bij zijn verhoor nog verklaard, dat hij
bolsjewist is. Hij heeft drie dagen geleden
een revolver gekocht met het voornemen
president Hoover te vermoorden. Toen hij
echter hoorde, dat. Roosevelt naar Miami
zou komen, is hij van gedachten veranderd
en besloot op dezen een aanslag te plegen.
Zingara verklaarde, dat hij onder niemands
invloed heeft gehandeld en door niemand
tot den aanslag is aangespoord. De politie
heeft desniettegenstaande ook een vriend
van Zingara, een zekeren Valenti, gearres
teerd.
De dader niet normaal?
Miami, 16 Febr. (V. D.) Do bedrijver
van den moordaanslag op Roosevelt heet
niet Zingara doch Guiseppc Zanagara. IIij
is geboren in Calabrië cn maakte den in
druk geestelijk niet normaal te zijn.
Zanagara was pas korten tijd geleden uit
het ziekenhuis ontslagen, waar hij een
zware maagoperatie had ondergaan. Hoe
wel vannacht nog operatief werd ingegre
pen, blijft dc toestand van burgemeester
Cermak zeer ernstig. Ook de toestand van
mevr. Gill is nog ernstig, aangezien bij haai
de kogel nog niet kon worden verwijderd.
Washington, 16 Febr. (V. D.) Dc mis
lukte aanslag op Roosevelt heeft tc
Washington groote sensatie gewekt. Mevr.
Roosevelt had een telefoongesprek met haar
man en hield daarna rustig haar aange
kondigde lezing. Sprekende over den aan
slag verklaarde zij: „Op zooiets moet men
bedacht zijn".
Miami, 1G Februari (V.D.) Roosevelt
heeft nog een bezoek gebracht aan de ge
wonden, die in het ziekenhuis zijn opgeno
men cn is om 15 uur 15 Gr. M T. onder
zeer scherpe bewaking naar New York ver
trokken.
De toestand van burgemeester Cermak is
weer achteruitgaande.
Duitsche gelukweuschen.
De rijkspresident en de rijksregeering
hebben den Duitschcn ambassadeur to
Washington opgedragen president Hoover
dc gelukwenschen over te brengen in ver
band met de redding van president Roose
velt bij den aanslag.
De aanklacht tegen Zangara.
De justitie heeft tegen Zangara een vijf
voudige aanklacht opgesteld wegens poging
tot moord. Voor ieder afzonderlijk geval
kan 20 jaren gevangenisstraf worden gege
ven.
Groote razzia der Amerikaansche
geheime politie.
De geheime federale politie zal waar
schijnlijk nog in den loop van den dag een
algemeene razzia houden op radicale elc
meuten in het Oosten der Vercer.igde Sta
ten. Zulks houdt verhand met de bekente
nis van den dader Zangara, dat hij anar
chist is. De anarchisten hebben hun hoofd
kwartier te Paterson (New Ycrsey). Het ."s
evenwel dc vraag of Zangara handlangers
heeft gehad. Tot nu toe is slechts komen
vast te staan, dat Zangara te Paterson
heeft gewoond.
BUITENLAND.
Vijfvoudige aanklacht tegen Zangaru
(Eerste Blad, pag. 1).
Samenzwering In Dalmatie ontdekt.
(Eerste Blad, pag. 1).
Strijd om Jciiol onvermijdelijk.
(Dcrdo Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Geen overeenstemming met Duitschland?
(Tweede Blud, pag. 3.)
Felle brand te Amsterdam.
(Tweede Blad, pag. 2).
Do radiopolitiek der regeering.
(Tweede Blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
Een kleiner zwembad bij Birkhoven?
(Eerste Blad, pag. 2).
Yerhooging van de crcdictcn voor werk
verschaffing tot 126.000.s
(Eerste Blad, pag. 3).
Dc Crisis Varkenswei («Kantongerecht).
(Eerste Blad, pag. 3).
Jaarvergadering der Spceltuinverceniginp
Het Soesterk war lier.
(Eerste Blad, pag. 3).
Concert van Wanda Landowskn voor den
Kunstkring.
(Eerste Blad, pag. 2;.
Medegedeeld dóór het K. X. M. I. tc De
Bilt.
Hoogste barometerstand: 7711
tc Isafjord.
Laagsto barometerstund: 752.8 te Shagen.
Verwachting: Meest matige, in het N.
wellicht krachtige W. tot *N. wind, gedeel
telijk bewolkt, kans op regen- of hagel
buien, lichte vorst des nachts, overdag tem
peratuur om het vriespunt.
liet gebied van hoogen luchtdruk in het
W. heeft thans een kolossale uitgebreid
heid gekregen en is samengesmolten mot
een gebied van hoogen luchtdruk in de
Poolzec en over Groenland, met barome
terstand boven of nabij 775 m.M. op Spits
bergen, aan de Oostkust van Groenland, en
nabij IJsland.
In het Z. beslaat het gebied van hooge
drukking do geheele ruimte tusschen
Spanje cn de Azoren. Do depressie op de
Noorschc zee zet haar beweging naar het
Z.O. voort, dc hoofdkern ligt thans over
Denemarken. Zij bracht in ons land in do
nachtdooi een neerslag en betrokken luch
ten.
De luchtdrukverdeeling geeft echter aan
leiding tot het aanhouden van den Arkti-
schen luchtstroom uit de Poolzeë langs en
over IJsland naar de Brilschc eilanden en
de Noordzee cn verder naar het Z., waarbij
de temperatuur overdag slechts weinig ho
ven liet vriespunt komt en de vorst des
nachts tot matig kan worden.
Ook in het binnenland van Europa zal
de vorst aanhouden en in Centraal Europa
lot matig cn streng toenemen.
IANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Barnes, costumières,
U vindt bij ons niet alleen een uit
gebreide collectie STOFFEN, maar
ook alle bijbehoorende garneering
en fournituren.
Arnh.straat.
Importeurs van Bechstcin,
Blüthner Grotian Steinweg.
