DE FILM „HET TEEKEN DES KRUISES"
VERLICHTING
Fa.G.A. BEENHAKKER
GROOTWERKVANDEMILLE
Volksvermaak in Rome
Goede
van Uw auto is 's winters
noodzakelijk.
Alle schijnwerpers,
bumperlampen,
gloeilampen
uit voorraad leverbaar.
St. Jorissenstraat4 - Tel. 1667
VACANT.
FILMRUBRIEK
Vijf minuten Romeinschc
geschiedenis
Het machtige Rome uit*den tijd der
giootc Keizers, dc stad die voor twee
duizend jaar het middelpunt der wereld
was, heeft in dc laatste maanden voor
een korten tijd een nieuw schijnbestaan
geleefd. Cecil B. de Mille's nieuwe Para-
mountfilrn „Het Teekcn des Kruises",
speelt ten tijde der Christenvervolgingen
onder het bewind van den wreeden Cae
sar Nero, en daarom moest het Rome van
het jaar 64 onzer jaartelling opnieuw ge
boren worden.
Op dc groote boerderij, die Paramount
even buiten Hollywood bezit, en die voor
dergelijke gelegenheden onbebouwd ge
laten wordt, werd een gigantische recon
structie van de straten, de openbare ge
bouwen en paleizen die wij uit do ruines
van geze stad kennen opgezet. Dat hier
werkelijk een geweldig decor tot stand
kwam blijkt wel uit het feit, dat vierhon
derd arbeiders meer dan vier maanden
lang aan de reconstructie werkten voor
één nkcle meter film overgenomen werd/
De bouw van de enorme arena; waarin
de beruchte bloeddorstige spelen uit de
zen barbaarschen tijd plaats vonden, was
een bezienswaardigheid op zich zeif, die
dagelijks duizenden nieuwsgierigen uit
Hollywood naar het terrein lokte. Het
was een getrouwe copie van het Circus
Maximus en bevatte zitplaatsen voor vele
duizenden personen.
Het overdadig luxueuse marmeren bad
vertrek, waarin Poppaea, de roodharige
Keizerin, dagelijks in de melk van drie
honderd ezelinnen baadde (welke film van
de Mille zou compleet zijn zonder de bad
kamer!) werd op grond van architecto
nisch en historisch juiste teekeningen van
Romeinschc badinrichtingen ontworpen
en in werkelijk marmer uitgevoerd.
Dok dc historische tuin van Sylvanus,
waar de eerste Christenen hun geheime
bijeenkomsten hielden, werd opnieuw tot
'even gewekt.
Van de interieurs, die een getrouwe
weerspiegeling zijn van de waanzinnige
overdaad en misdadige luxe waarin zich
dc Romeinschc patriciërs en de Keizer met
zijn hofhouding baadden, trokken vooral
de kerkers en onderaardscho verblijven
de belangstelling der bezoekers. Zij zijn
een getrouwe nabootsing van de catacom
ben, die zich nog heden ten dage onder
het Vaticaan uitstrekken.
Voor dc voorstellingen in de arena wer
den talrijke wilde dieren leeuwen, tij
gers, krokodillen, luipaarden, olifanten en
beeren uit verschillende dierentuinen
en een groot circus bijeengebracht.
Een; speciaal voor dit doel ingerichte
werkplaats fabriceerde „en gros" antieke
sieraden cn wapenrustingen, zooals zij in
vroeger tijd in Rome gedragen werden.
Een belangrijk deel der requisieten moest
echter hij antiquairs, verzamelaars en
theaterdirecties geleend worden, daar het
atelier, hoe snel men ook werkte, niet te
gen het enorme aantal bestellingen opge
wassen was. Een voorbeeld van dc schaal
waarop dc Mille produceerde geven dc
volgende cijfers: zijn draaiboek verlangde
het gebruik van 1500 metalen wapenrus
tingen, 120 drietanden, GO werpspcren, 1Q8
lansen, 100 korte zwaarden voor de lijf
garde van Nero, 300 bogen met 1000 pijlen,
1J0 gladiator-zwaarden en evenveel netten
Het drillen van de Romeinsche soldalen
geschiedde onder leiding van twee des
kundigen: de Russische ex-generaal Iwan
Jkonikow en Captain Clifford MacLaglen,
de broeder van den bekenden filmspeler.
Het was geen gemakkelijke arbeid, de fi
guranten met dc wapenkunst bekend te
maken, cn hen aan het dragen van dc
zware harnassen to wennen.
Een der grootste moelijkhedcn waarop
go Mille bij zijn arbeid stuitte, was het
vinden van een veertigtal ruiters, die in
staat waren om, evenals do lanciers van
Nero's legioenen, mot liet enorme gewicht
van hun helmen cn wapenrustingen en
met dc lange bevlagde lans in de hand op
een ongezadeld paard in vollen draf hun
krijgshaftig uiterlijk te bewaren. Daar
men er niet in slaagde onder de zich in
Hollywood bevindende cowboys het bc-
noodigdo aantal te vinden moest een aan
tal figuranten onder leiding van Ikonikow,
zelf een oud-Kozak en buitengewoon paard
rijder voor deze moeilijke opgave gedrild
worden.
Het film-Rome, dat met zooveel kosten
en moeite opgebouwd was, bestaat niet.
meer. Wat mcnschelijk vernuft en energie/
kunst cn arbeid in vele maanden schiepen,
werd in tien minuten tijds vernietigd.
Want Rome moest in vlammen opgaan,
evenals het ccli'te Rome in het jaar 01
door brand verwoest werd. Tom allo op
namen beëindigd waren, werd de groote
brand gefilmd. Op een toeken van Mille
opende een werkman den toevoer tot zes
en twintig op verborgen plaatsen aange
brachte gasleidingen, en binnen enkele
oogcnblikken stond het gehecle uit. hout en
pleister samengestelde gebouwencomplex
in lichte laaie
Vele kilometers in den omtrek van Hol
lywood kleurde zich de donkere nachthe
mel met een-rossen gloed. Tienduizenden
sloegen op de .omringende heuvels het
grootscho schouwspel gade.
Temidden van eén loeiende orkaan van
vlammen en rook vluchtten vier duizend
gillende en jammerende figuranten in alle
richtingen door de straten. Met donderend
geraas stortten de zware balkcnstcllages,
die dc decors overeind hielden, ineen.
Veertig filmoperateurs fotografeerden het
imposante schouwspel met alle camera's
waarover de Paramount studio's beschik
ten. Van strategische standpunten draai
den zij alles wat hen voor de lens kwam,
cn na vijf minuten commandeerde de Mille
zijn wachtwoord .cut"! Het werk was ten
einde.
Xa-opnamcn waren niet meer noodig, en
zouden ook niet mogelijk geweest zijn.
Want Rome lag opnieuw in asch als
voor tw ee duizend jaren.
Het teeken des Kruises.
Het verhaal speelt zich af in het Hcidcn-
scl.e Rome in het jaar 64. Zwaar drukt het
Zen scène uit MBET TEEKEN DES KRUISES",
CHARLES LAUGHTON als NERO
Keizer van het Romeinsche Rijk.
juk van Nero's regeering op de arme bc-
\olking, meedoogcnloos getyranniseerd
door Caesar's lijfwacht onder bevel van
Hen strengen Marcus Superbus, prefect van
Rome. Om aan een gril van den half waan
zinnigen tyran te voldoen wordt dc weelde
rige stad in brand gestoken. Duizenden
vluchten in panischen angst, cn woorden
van verzet tegen den Keizer worden steeds
duidelijker gehoord. Deze weet op sluwe
wijze de schuld aan den grooten brand af
to wentelen op de Christenen, dio thans
met hulp van het volk opnieuw worden
vervolgd cn op gruwelijkewvijze in dc arena
ter dood gebracht.
Twee oude grijsaards,geheime aanhan
gers cn voormannen van, het jonge Christe
lijke geloof, worden door woeste Heidenen
vastgegrepen oin voor Nero gesleept te
worden, die voor eiken Christen twee hon
derd zilverstukken uitbetaalt, 't Komt tot
oen straatgevecht, dat een plotseling einde
neemt door de tusschenkomst van Marcus
Superbus met zijn lijfwacht.
Mercia, een jonge Christenmaagd, verde
digt haar leermeester, cn Marcus wordt
zoo getroffen door haar schoonheid, dat hij
de menigte uiteen laat drijven, cn dc beide
oude philosofen de vrijheid schenkt. Twee
personen zijn hiervan getuige weest, Da-
cia, de hartsvriendin van Keizerin Pop
paea en Tigellinus, mededinger naar Ne
ro's gunst, die Marcus een grooten haat
toedraagt. De eerste vertelt Poppaea van
Marcus' klaarblijkelijke liefde voor de jon
ge Christin, Tigellinus brengt de tijding
van het voorgevallene aan Nero.
Poppaea koestert liefde voor Marcus, dio
echter niet beantwoord wordt. Marcus
geeft zelfs gcon gehoor aan den uitdruk-
kelijkon wensch van de Keizerin om baar
te komen bezoeken. Poppaea, die zich in
haar ijdelheid gekwetst voelt, en niet ge
wend is dat haar wenschen niet worden
opgevolgd, neemt zich voor zich tot eiken
prijs van haar mededingster te ontdoen.
Nero koestert achterdocht tegen zijn Pre
fect, die volgens Tigellinus gevaarlijke
Christenen de vrijheid heeft geschonken.
Tigellinus heeft zich voorgenomen de
Christenen met geweld uit tc roeien, om
daardoor bij Nero in de gratie tc komen
en om zijn vijand Marcus te kwetsen. Hij
maakt zich meester van een kind dat in
het huis van Mercia woont, en dwingt den
jongen te bekennen waar dien avond do
samenkomst der Christenen zal plaats vin
den. Met zijn manschappen besluipt hij öo
in gebed vcreenigde Christenen, die gedood
of gevangen genomen worden. Marcus
tracht Mercia te redden, doch komt te laat
om haar voor gevangenschap te vrijwaren.
Hij geeft zijn dienaar echter bevel het
meisje uit de kerker tc bevrijden en naar
zijn huis tc brengen.
Nero laat zich door Marcus en Poppaea
overtuigen dat Marcus niets kwaads in den
zin heeft, cn slechts een Christenmeisje ge
spaard heeft. Poppaea overtuigt echter den
Keizer dat de gerechtigdheid niet toelaat,
dat het meisje gespaard wordt, en de
Keizerin geeft bevel haar mededingster uit
het huis van Marcus to ontvoeren cn naar
de kerkers van de arena tc brengen.
Marcus tracht Mercia tc doen vergeten
dat zij een Christen is. Hij smeekt haar dit
geloof op te geven en met hem een nieuw
leven tegemoet te gaan. Mercia blijft ech
ter standvastig. Zij weigert op Marcus voor
stellen in te gaan, en verlangt naar haar
medegevangenen te worden teruggebracht.
Als Tigellinus en zijn mannen Marcus' huis
binnendringen blijft hem niets anders over
dan haar te laten gaan.
Do groote dag is aangebroken waarop in
het Circus Maximus de volksspelen aan
vangen. Hier zullen de gevangen Christe
nen op gruwelijke wijze ter dood worden
gebracht. Het is Marcus duidelijk gewor
den, dat hij een groote, oprechte liefde voor
Mercia koestert. Hij kan haar niet verge
ten, en de gedachte dat zij een vrecselijkcn
dood in de arena zal moeten sterven is
hein ondragelijk. Als hot woesto spel in do
arena reeds lang aangevangen is bezoekt
hij haar in haar ondcraardschen kerker, cn
smeekt haar opnieuw haar geloof op to
geven om als zijn vrouw opnieuw eon
vreugdevol leven tegemoet te gaan. Zij
ochtcr kent geen vrees voor het lot dat
haar wacht. Een onverzettelijk geloof in
God's genade vervult haar, dat op Marcus
zijn uitwerking niet mist. Hoewel hij in
zijn hart niet aan Mercia's God gcloovon
kan, gelooft hij in haar die hij zielslief
heeft. Als zij sterft, wil ook hij niet langer
loven. Hand in hand bestijgen dc gelieven
dc trappen der arena, waar dc dood hen
wacht, doch ook dc verlossing cn uitein
delijke verceniging.
VIJF MINUTEN ROMEINSCHE
GESCHIEDENIS.
Weet u nog dat Nero pa6 zeventien jaar
was toen hij de troon besteeg cn een cn
dertig jaar toen hij stierf?
Dat de brand van Rome in het jaar 64 na
Christus plaats vond?
Dat bij dezen brand, die zes dagen cn ze
ven nachten duurde, drie van Rome's veer
tien wijken volkomen vernield werden en
dat van zeven anderen slechts weinig hui
zen overbleven?
Dat Poppaea Sabina Nero's tweede vrouw
w'as, om wier wille hij zich van zijn eerste
gemalin liet scheiden, welke later op grond
van onzinnige aanklachten terechtgesteld
werd
Dat Nero Poppaea in woede door een trap
met de voet doodde?
Dat met den naam Nero de eerste Chris
tenvervolgingen in Rome nauw in verband
staan?
Dat, tot aan den brand van Rome, Nero
door het Romeinsche gepeupel werd aange
beden, omdat hij met kwistige hand geld
en goed uitdeelcn liet en bijna dagehjk6
zonder weerga schitterende 6pclen cn voor
stellingen liet organisecrcn?
Dat dc beroemde philosoof Seneca Nero's
opvoeder was, later echter in ongenade viel
cn ter dood werd veroordeeld, doch als bij
zondere gunst toosteraming kreeg zichzelf
van het leven te benemen?
Dat men ten tijde van Nero dc christenen
van raenschenhaat beschuldigde cn dat zij
wegens hun strenge levenswijze en samen
scholing gehaat en veracht werden?
Dat in het oude Rome dc in het openbaar
optredende kunstenaars als gemeene
marktschreeuwers werden behandeld?
Dat ondanks dit feit Nero openlijk als
musicus, zanger cn wagenrenner optrad on
gulzig er naar streefde om met roem over
laden te worden?
Dat Nero zijn aangenomen broeder Bri-
tannicus door vergif uit den weg liet rui
men en zijn eigen moeder Agrippina in het
jaar 59 op beestachtige wijze vermoorden
liet?
Dat een geschiedschrijver uit dc oudheid
Nero als een ongelukkige tiran beschreef,
die men niet waagde tc haten of tc bekla
gen?
Dat Nero aanvankelijk zeer goed regeer
de, vele misstanden uit den weg ruimde en
pas na eenige jaren de vreeselijke tiran
werd, dien wij uit de geschiedenis kennen.
Dat Nero's hoofdkaraktertrekken groot
heidswaanzin cn ijdelheid waren?
Dat een deel van den bodem, waarop vóór
den brand van Rome, duizenden armen bur
gers hun woningen hadden, door Nero in
getrokken werd en dat hij hier een nieuw,
met de verkwistendstc middelen ingericht,
paleis bouwen tiet, hetwelk hij hot „Gouden
Huis" noemde?
Dat Tigellinus, de aanvoerder der Prae-
toriancn, die een van de verschrikkelijkste
creaturen des keizers was, later voor een
groot deel invloed had op dien6 val?
Dat Nero zich in het jaar G8 op zijn vlucht
door een vrijgelaten slaaf liet dooden, omdat
hij te laf was zich zelf den doodelijken
steek toe te brengen?
Dat met Nero het geslacht van Augustus,
dc Caesars van het Juliaansche Huis, uit
stierf?
Dat Nero's laatste woorden geweest moe
ten zijn: „Welk een kunstenaar verliest do
wereld in mij"!?
Volksvermaak in Romo ten
tijde der keizers.
Het circus Maximus, dat in dc film ge
trouw naar de historie is opgebouwd, be
hoorde tot de imposantste bouwwerken van
Rome. In den tijd van Julius Caesar moet
het plaats hebben geboden aan 150,000 toe
schouwers. Aanvankelijk was het circus
slechts voor groote wedstrijden bestemd,
vooral voor de wagenrennen. Deze rennen
duurden den geheelen dag. Behalve eere-
prijzen in den vorm van palmen en kran
sen kregen de overwinnaars ook aanzien-
MERCIA en MARCUS SUPERBUS.
lijke geldprijzen. Men hield in het circus
ook paardenrennen en pas later werden
hier de gladiatoren- en dierengevechten ge
houden, die oorspronkelijk alleen in de
amphitheaters plaats vonden.
De gladiatoren de naam is ontleend
aan gladius, het latijnsche woord voor
zwaard waren meest krijgsgevangenen,
misdadigers en 6lavcn. Zij werden in spe
ciale scholen opgeleid. Wanneer zij bij de
openbare gevechten hun gcschiktheid.cn
dapperheid bewezen hadden, konden zij in
vrijheid gesteld worden. Rijke Romeinen cn
speculanten hielden dikwijls heelc benden
van gladiatoren, welke zij aan de exploi
tanten van do spelen verhuurden of ver
kochten. Er waren verschillende soorten
van gladiatoren, de bekendste zijn do Sccu-
torees en Retiarii. De Sccutor (vervolger),
die geheel geharnast was en schild en
zwaard droeg, vocht tegen den onbeschut -
ten Rctiaru6 (netvechter), dio zich met net
cn drietand tegen den Secutor moest verde
digen. Als de voorstelling begon betraden
de gladiatoren dc arena in parade-opstel
ling. Zij begroetten den keizer met do
woorden: „Ave Caesar, morituri te salu-
tant" (Heil Caesar, zij die sterven gaan,
groeten u) cn begonnen eerst met een
schijngevecht, waarop de ernstige kamp op
leven en dood volgde. Evenals in de huidige
circussen, werden de voorstellingen door
muziek begeleid. Wie buiten gevecht ge
steld werd, liet de wapens vallen en stak
een vinger op als teekcn dat hij om genade
vroeg. Zwaaide men den onderliggende met
doeken toe, dan schonk men hem het leven,
wcn6chtc men dat de overwinnaar hem de
doodclijke steek zou toebrengen, dan wees
men met de duim naar beneden.
Welk een afmetingen de kampgevechten
aannamen, leeren on6 de geschiedkundige
overleveringen. Bij een door Caesar geor
ganiseerd kampspel traden 320 paar gla
diatoren op. Keizer Augustus liet, bij de
acht spelen die hij het volk bood, ongeveer
10,000 gladiatoren met elkaar vechten. En
zelfs keizer Trajanus, welke al6 een van de
beste regenten van het Romeinsche keizer
rijk bekend stond, wist het volk tc behagen
door spelen te geven, waarbij eveneens on
geveer 10,000 gladiatoren optraden en 11,000
wilde dieren werden gedooa.
Het tegen elkaar ophitsen van roofdieren
vormde namelijk ook een deel van het pro
gramma. Keizer Titus liet op een dag 5000
wilde dieren elkaar bekampen en ook Nero,
die zoo ijdel op zijn verfijnd kunstenaars
schap was, dacht de meest gruwelijko sen
satie uit om het volk in circuö Maximus te
doen genietenAan hem kleeft de treu
rige „roem", de eerste christenvervolgingen
tc hebben ontketend en dc hongerige roof
dieren in de arena van liet groote circus op
de weergalooze aanhangers van de Nieuwe
Leer losgelaten te hebben.
De film „Het Teeken des Kruises", die
ten tijde van Nero en de christenvervolgin
gen speelt, geeft een beeld der zedelijke ver
wording van een tot ondergang gedoemd
volk, dat de ziels- en geesteswaarde van het
nieuwe christengeloof niet begreep doch
zich verlustigde in het zien martelen en
sterven der aanhangers van een levensleer,
die den ondergang van het machtige Ro
meinsche rijk zou beteekenea.
