RIJKSDAGGEBOUW NA DEN BRAND
NOODVERORDENING UITGEVAARDIGD
DÉ EEMLANDEU
Beiteelaindscli
Overzicht
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht op
Woensdag 1 Maart 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 208
PLENAIRE ZITTINGZAAL
VERNIELD
TEGEN COMMUNISTISCHE
TERREUR
6 uur 7 min.
L. J. LUYCX ZOON
PIANO'S - VLEUGELS
Fa. R. VAN DEN BURG
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS F" 3 naandtn v°°' Amersfoort 2.10. per maand I 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderli|ke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 515
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een Dev. nsnummer
elke regel meer f0 25 Llcfdadlghelds-advertcntlCn voord»
helft van den prijs. Kleine Advertentién „KEITJES' bi) vooruitbetaling 1—5 regel»
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extra f 0.05
Na de brandstichting in het
rijksdaggebouw. De regee-
ring-Hitler als bestrijdster van
het linksche terrorisme.
Ieder weldenkend mcnsch zal zich ver
heugen over eiken slag, die aan het com
munisme, zooals dat politiek is georgani
seerd en zooals het reeds in Rusland een
barbaarsch machtssysteem is geworden,
wordt toegebracht. Met den besten wil ter
wereld kan men dan ook geen tranen plen
gen, nu do regeering-Hitier heeft besloten
ten allerschcrpstc tegen de communisten,
die een staatsgevaarlijk element vormen, op
te treden. De desbetreffende noodverorde
ning, die gisteren openbaar is gemaakt en
onverwijld in werking is getreden, is weer
galoos rigorous en maakt den communis
ten liet ontplooien eencr actie, die binnen
de grenzen der bestaande wetten valt, thans
volkomen onmogelijk, zoodat de bedrijvig
heid der links-radicalen alleen nog heime
lijk cn illegaal plaats kan vinden. Maar
moge do vlag met de swastika thans al op
het communistische Karl Liebknechthuis
zijn geheschen ten teeken, dat er nu een vol
strekt andere politieke wind in Duitschland
waait, niettemin i6 er nog geen rechtstreek-
eche aanleiding om to juichen. Alleen de
onnoozelen van harte klappen als kleine
kindertjes in hun roze bandjes, niet besef
fend, dat de vuurroode terreur dio inder
daad in Duitschland een betreurenswaar
dige werkelijkheid bad kunnen worden,
thans vervangen is door een rechtsche anti-
terreur. Voorzichtigheid en billijkheid ver-
bioden wel-is-waar ons reeds nu al te abso
luut de voorspelilng te wagen, dat het re
giem-Hitier zal uitloopen op een eindelooze
ellende, maar merkwaardig blijft het, dat
kenners van den toestand in Duitschland,
gematigde personen, die anti- communis
tisch zijn georiënteerd en die men niet eens
van sympathieën voor de sociaal-democra
ten kan verdenken, hun hart, dat van vrees
en vaar is vervuld, vasthouden.
Niemand zal ontkennen, dat de commu
nisten in staat zijn zich te buiten te gaan
aan een euveldaad en misdadig vandalis
me, als hoedanig de brandstichting in het
- rijksdaggebouw zonder overdrijving kan
worden gekarakteriseerd. Communisten zijn
nu eenmaal bij de bestrijding hunner tegen
standers weinig kieskeurig en deinzen niet
terug voor roof, plundering, moord, dood
slag of welke buitensporigheid ook. Maar
toch zijn er zonderlinge omstandigheden,
die minstens eenigen twijfel doen rijzen, of
wel inderdaad de brandstichting het resul
taat van een communistisch complot is. Is
bet b.v. niet bevreemdend, dat men heeft
nagelaten bet rijksdaggebouw extra te laten
beschermen, terwijl het materiaal, gevon
den bij de huiszoeking in het Ivarl Lieb
knechthuis, volgens de mededeelingcn der
legeering, repte van een reeks buitensporig
heden, die de communisten binnen afzien-
baren tijd zouden plegen? Zelfs een beza
digd blad als de N. R. C., waarvan voorloo-
pig niet is aan te nemen, dat het als pleit
bezorger der communisten zal optreden,
beeft in een kritische beschouwing laten
uitkomen, dat het geval van den brand
er „heel vreemd" uitziet. Beteekent een
en ander, dat gelijk ook reeds in de
pers veronderstcllenderwijze is geopperd
de nalionaal-socialistcn de brandstichting
zelf hebben geënsceneerd, om zoodoende
over motieven te beschikken, teneinde hun
1eiste tegenstanders, de communisten, door
krasse maatregelen buiten gevecht te stel
len? Ook deze vraag durven wij, daar geen
bewijzen te onzer beschikking staan, niet be
vestigend beantwoorden, maar de strijdme-
thoden, die de nazi's tot dusver hebben toe
gepast, sluiten niet bij voorbaat uit, dat zij
onschuldig zijn. Wij hopen dan ook, dat van
de zijde der Hitlerianen overtuigend zal
kunnen worden aangetoond, dat hun eigen
daderschap alleen bestaat in de zieke en
misdadige fantasie van insinueerende en
wantrouwende tegenstanders. Nochtans
lijkt het wel heel onwaarschijnlijk, dat ook
de sociaal-democraten, die inmiddels reeds
moeten boeten voor bun vermoede of ver
meende medeplichtigheid, de hand hebben
gehad in de vernieling van het rijksdagge
bouw. Nu vlak voor de verkiezingen zou
den zij, door zich te laten betrekken in zoo'n
extremistische handeling als de bovenbe
doelde brandstichting, hun eigen glazen
hebben ingegooid.
Hoe dit ook zij: er zal voor een rechtvaar
dige beoordeeling van de jongste opzien
barende gebeurtenissen te Berlijn nog veel
móeten worden opgehelderd. Ondertusschen
krijgt men den indruk, dat de nieuwe rijks
bestuurders alles op haren en snaren zetten
om zich voor nu en de toekomst van de
macht te verzekeren. Ilct buiten werking
stellen van tal van grondwetsartikelen ter
bestrijding van terroristische daden, die in
de eerste plaats tegen de communisten zijn
gericht, maar waarvan de soc.-dem. even
eens het slachtoffer worden, verschaft den
nazi's en den daarmee verbonden conserva
tieven regeeringspartijen daartoe de midde
len. De verkiezingen van Zondag, die plaats
vinden, terwijl de regeering haar toevlucht
beeft genomen tot intimidatiepogingen en
een felle anti-terreur, zullen dan ook on
mogelijk een juist beeld kunnen geven van
de stemmingen en gezindheden van het ar
me Duitsche volk, dat van de eene beproe
ving in de andere wordt gestort.
Alle tribunes uitgebrand, geen ruit
heel gebleven
B c r 1 ij li, 28 Fcbr. (V.D.) Tegen den mid-
dag heeft de dienstdoende Commandant der
Politie den persvertegenwoordigers, die
voor het Rijksdaggebouw aanwezig waren
zonder echter toegelaten te worden, ecnige
mededeelingen gedaan omtrent het onder
zoek, waarna de pers een rondgang door
het gebouw mocht maken.
Do groote voor de plenaire zittingszaal
gelegen wandelhal met het standbeeld van
Keizer Wilhelm'I, is zoo goed als onbescha
digd, doch in de plaats van den gang, die
van de hal naar de zaal leidt, ziet men een
groot geblakerd gat. De muur die do zaal
van de hal scheidt, is door het vuur ver
nield. Men ziet in de zaal zelfs slechts de
kale wanden met meters hoog het verbran
de hout, en niets herinnert eraan, dat op
deze plaats de monumentale zaal, waarin
de Duitsche Rijksdag bijeenkwam, is ge
weest. Op de plaatsen waar de banken der
afgevaardigden, het spreekgestoelte, het
verhoogde podium voor het presidium en
dc regeerings-estrade hebben gestaan, ziet
men niets meer van dit alles. De geheele
grond is bedekt door een verkoolde hout
massa en gebogen ijzeren stangen, die uit
de overkapping naar beneden zijn gevallen.
Er moet in de zaal een reusachtige hitte
hebben gebecrscht, want ook op de plaat
sen, die dc vlammen niet konden bereiken,
is de kostbare houtbetimmering verkoold of
weggebrand. Een zware ijzeren draagstang
boven bet presidium is geheel verbogen en
Hoe de brand in de groote zittingszaal
van hot Rijksdaggebouw huishield.
dreigt naar beneden te storten, en zelfs tal
van 6teencn in dc muren zijn gesprongen.
Op de plaatsen van de regeering en de le
den van den Rijksraad, stijgt nog rook uit
de puinhoopen. Alle tribunes zijn uitge
brand. Aan den kant van de groote publie
ke tribune hangt een groot deel van de ge
heel verbogen ijzerconstructie van de gla
zen overkapping naar beneden. Ook de on
geveer dertig meter boven de vernielde
overkapping uitstekende koepel van hel
Rijksdaggebouw, is beschadigd. De ijzeren
draagstangen zijn verbogen of zwartgebrand
cn nauwelijks oen ruit is heel gebleven.
Ook rondom de zittingzaal heeft het vuur
groote schade aangericht. Vooral de wan
delgang met de lichtpartijen is ernstig be
schadigd. Men bemerkt hier nog duidelijk
dc sporen van twee brandhaarden, waarvan
één in de voorhal van **ïe zaal van den
Rijksraad lag. De zware tapijten in de
wandelgangen zijn voor het grootste gedeel
te een prooi der vlammen geworden. In het
Rijksdag-restaurant kan men eveneens nog
dc sporen der vlammen waarnemen. Hier
is een portiere in brand gestoken. Het vuur
sloeg over naar de daarachter gelegen deur
en tastte dc houtbetimmering aan, doch
kon nog tijdig gebluscht worden. Verschei
dene werkkamers van de pers, die achter
de perstribune zijn gelegen, zijn geheel uit
gebrand. Behalve tafels, 6toelen en kasten,
zijn ook schrijfmachines cn cyclostyles ver
nield.
Bij het Rijksdaggebouw blijft nog den ge-
heelen dag een politie- en brandweer-post,
omdat het niet uitgesloten is, dat het vuur,
vooral in de puinhoopen van de plenaire
zittingzaal, opnieuw gaat oplaaien.
Met betrekking tot den brand in het
Rijksdaggebouw komen de bladen met ver
dere bizonderheden. Er worden steeds weer
nieuwe namen bekend van personen die ge
arresteerd zijn. Zoo is de vermaarde paci
fist en atheïst Lchmann Russbucldt, de
stichter der Liga voor Men6chcnrechten,
wien onlangs zijn buitenlandsche pas is ont
nomen, gearresteerd. Voorts behoort tot de
gearresteerden de schrijver Egon Erwin
Kisch, zoomede de afgevaardigden Kasper
Scholcm en Schubring cn dc redacteur der
„Rotc Fahne", Schneller.
Bizonder opmerkelijk wordt geacht dat
dc chauffeur van een taxi-auto,'welke in de
omgeving van liet Rijksdaggebouw parkeer
de, in dc middaguren een Nedcrlandsche
auto lieeft gezien. Deze auto is geen luxe
wagen, maar een van verouderd model.
Voorts wordt gemeld, dat een ruit is in
geslagen van een ruimte, welko in het ge
heel niets met den brand uitstaande heeft.
De gearresteerde Nedcrlandsche commu
nist," van dor Lubbe, is na 'n urenlang ver
hoor uitgeput. Hij is naar de politiegevan-
genis overgebracht, waar hij in slaap is
gevallen.
Dc geheele Scliupo cn crimincelc politic
is gealarmeerd. Dc hulppolitic zou zijn op
geroepen.
Vroegere aanslagen op parle
mentsgebouwen.
B er lij n,.28 Eebr. (V.D.) Dc brandstich
ting in het rijksdaggebouw is de derde op
zienbarende aanslag op een parlementsge
bouw in de moderne geschiedenis. In 1G0G
had Guy Ilawkes de kelderruimten van
h^t parlementsgebouw to Westminster met
buskruit laten vullen om het gebouw hij
de opening door koning Jacobus I met
alle afgevaardigden erin in dc lucht te
laten vliegen. De samenzwering werd ech
ter ecnige dagen van tevoren door een toe
val ontdekt en dc deelnemers eraan wer
den terechtgesteld. Jaarlijks wordt te
Londen do dag van Guy Ilawkes nog als
volksfeest herdacht.
In liet jaar 1906 stortte te St. Petersburg
een gedeelte van het plafond in de zitting
zaal van de Doema boven do banken van
do rechtsche fracties naar beneden. Het
onderzoek wees uit, dat cenige dakbalken
waren doorgezaagd, doch dat het plafond-
gedeelte ie vroeg naar beneden was geko
men. Indien de afgevaardigden in de zaal
waren geweest, zouden velen hunner door
de zware balken zijn gedood of verminkt.
Een mededeeling van de
C.P.H.
De Duitsche pers geeft het signalement
van een v. d. Lubbo die te Leiden heeft ge
woond en die beschuldigd worgt het ge-
VAN DER LUBBE.
Hef resultaat van de huiszoekingen
in het Karl Liebknechthuis
Vergaande volmachten aan de rijksregeering
B c r 1 ij n, 2S Februari (V.D.) De Rijksre
geering heeft Dinsdag besloten een nood
verordening uit te vaardigen tot bescher
ming van Volk en Staaf, welke dc Rijks
regeering vérgaande volmachten geeft.
Bij paragraaf 1 worden tot verweer le
gen communistische daden van terreur de
artikelen van de Rijksgrondwet, welke be
trokking hebben op do waarborging der
persoonlijke vrijheid, de persvrijheid, de
vrijheid van vergadering, huiszoekingen
er. in beslagnemingen, buiten werking ge
steld.
Paragraaf 2 bepaalt, dat de Rijksregee
ring de oevoegdheden der opperste lands-
autoriteitcn in zooverre tijdelijk kan waar
nemen als in een land niet de maatregelen
getroffen zijn tot herstel van de openbare
veiligheid cn orde.
Op grond van deze bepaling kan de re
geering de uitvoerende macht in de lan
den op zich nemen.
In verdere artikelen van de verordening
wordt gedreigd met gevangenisstraf fen,
subs, hoogo geldboeten, degene die geen
gevolg geeft aan sommaties de orde en
rust te herstellen. Met den dood wordt ge
straft degene die hoogverraad pleegt, gift-
mengt, brandsticht, aanslagen op spoorlij
nen c.d. pleegt. Met den dood of tuchthuis
straf wordt gestraft hij die opwekt tot het
dooden van den Rijkspresident of leden der
regeering, eveneens degene die zulk een
daad zou bedrijven, voorts degene die tot
ernstig oproer opruit, met het wapen in
dc hand wordt gearresteerd, vrijheidsberoo-
ving pleegt om zicli politieke gijzelaars te
verschaffen.
Dc regeering verklaart dat door deze ver
ordening de verkiezingsstrijd niet zal wor
den belemmerd, doch dat met het oog op
het groote gevaar, dat bestaat met alle
middelen moet worden opgetreden.
Dc Rijkspresident heeft Dinsdagavond de
door het kabinet voorgestelde verordening
tot bescherming van Volk cn Staat onder
teekend. De verordening treedt daarmede
direct in werking.
De plannen der communisten.
Dc verordening tot bescherming van
Volk en Staat is uitgevaardigd na het rap
port dat Rijksminister Goering Dinsdag in
do kabinetszittiug heeft uitgebracht, be
treffende het bij de communisten ontdekte
materiaal. Dit materiaal zou het bewijs
hebben geleverd, dat de communisten ge
heel systematisch daden van terreur voor
bereidden. De regeering is tot do overtui
ging gekomen, dat deze acties voor staat
cn volk een ontzaglijk gevaar vormen,
waarom besloten werd direct handelend
op te treden. Bij de in de kelders van het
Karl-Liebknechthuis gevonden documenten
bevinden zich o.m. plannen voor de aan
houding van gijzelaars en wel van vrou
wen en kinderen van zekere persoonlijk
heden. De plannen zouden voorts nauw
keurige aanwijzingen bevatten voor brand
stichtingen in openbare gebouwen en in
lichtingen bevatten betreffende terroris
tische groepen, welke op bepaalde plaatsen
zouden worden opgericht.
Met dc brandstichting in den Rijksdag
is onomstootelijk het bewijs geleverd, al
dus wordt verklaard, dat de communis
tische Rijksdagafgevaardigde Torglcr, zich
met den gearresteerden brandstichter, zoo
mede met eenige andere personen geduren
de eenige uren in het Rijksdaggebouw
heeft opgehouden. Dat de overige brand
stichters niet gepakt konden worden, komt,
naar de meening der bevoegde instanties,
doordat zij ontkomen moeten zijn door de
onder-de-grondschc verwarmingsleidingen,
welke leiden naar het paleis van den Rijks
president. Het rapport van Goering beves
tigt voorts dat twee personen in het ge
bouw zijn gearresteerd, die hebben getracht
te lelefonceren en de brandstichting te
doen voorkomen als een daad van Rijks
minister Goering. Bij het verhoor dezer
beide personen zou, volgens het rapport
van Goering, gebleken zijn, dat zij in rela
tie staan met de S.P.D. cn do sociaal-de
mocratische pers.
S.A.P.-leider Dr. Eckstein ge
arresteerd.
Naar wij uit betrouwbare bron vernemen,
is Dinsdag de leider der Brcslausche So
cialistische Arbeiderspartij, Dr. Eckstein
gearresteerd. Betreffende de motieven kon
niets worden medegedeeld.
Hakenkreuz-vlag op Karl Lieb-
knecht-huis.
De „AngrifF' meldt: Dinsdagavond tegen
half zeven werd op het Karl Liebknecht
huis de Hakenkreuz-vlag geheschen. Een
S.A.-stormtroap stond aangetreden voor
het gebouw. De stormleider weed in een
korte toespraak op de beteekenis van de
zen dag en verklaarde, dat met het hij-
schen van de Hakenkreuzvlag op het Karl
Liebknecht-huis het werk van Horst Wes-
sel in vervulling is gegaan-
BUITENLAND.
De brand in liet rijksdaggebouw.
(Eerste blad, pag. 1)<
Noodverordening tegen do communis
tische terreur in Duitschland.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Do moordzaak Eschauzicr.
(Tweede Blad, pag. 3).
SPORT.
Dc Zwaluwen verliezen te Brussel.
(Eerste blad, pag. 2).
Laagste barometerstand: 750.1 te Valentia.
Verwachting: Zwakke tot matige, Z.O.
tot Z. wind, toenemende bewolking, weinig
of geen regen in het N.O., in het Z.W.
meor kaii3 op regen; iets zachtor.
Dc liooge drukking bij IJsland neemt vrij
snel af en die in Scandinavië blijft zich
Z,-waarls bewegen. Op den Oceaan ver
toont zich een omvungrijk lager drukge-
bicd, dat zich N.O.-waarts uitbreidt, zoo
dat thans de kan9 op zacht weer tooneemt
Op de Britsche eilanden waait hot krach
tig uit Z.O. en valt op veel plaatsen regen.
In Zweden en in Noord-Noorwegcn
neemt de vorst too. Ook in Duitschland is
bij heldere of nevelachtige lucht do vorst
overal toegenomen. In Zuid-Frankrijk steeg
de temperatuur tot hoven normaal en is
dc lucht bijna overal betrokken of nevelig.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
De Stoffenafdeeling is rijk voor-
zien van nieuwe dessins en kwali
teiten in al wat de modeplaat te
zien geeft.
Arxih.straat.
Importeurs van Bechstcin,
Blüthner Grotian Steinweg.
bouw van den Rijksdag te Berlijn te hebben
in brand gestoken. Medegedeeld wordt, dat
hij lid zou zijn van de Communistische Par
tij Holland.
De C.P.H. deelt ons mede, dat een zekere
van der Lubbe een tijd lang lid is geweest
van den Communistisëhen Jeugdbond en
van de C.P.H. te Leiden. Bijna twee jaar
geleden onttrok hij zich door bedanken
aan een royement, dat door zijn optreden
onvermijdelijk was geworden. Sedert dign
heeft hij dc C.P.H. op allerlei wijzen door
verwarring stichtend optreden, bestreden.
Eind 1931 heeft hij nog in Enschede ge
durende de textielstaking do C.P.H. en do
stakingsleiding bestreden.
Het signalement uit de Duitsche persbe
richten komt echter niet overeen met dat
van bovenbedoelden persoon. Een van der
Lubbe, die beantwoordt aan dit signale
ment, is niet bekend.
De Brandweer brengt den inventaris ia
veiligheid.