DE EEMLANDEU
UTRECHTSCHE BOTERSPRITS
Beursoverzicht
Vrijdag 10 Maart 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 216
ROOSEVELT OPENT
HET CONGRES
6 uur 23 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
L. J. LUYCX ZOON
BECHSTEIN PIANO'S
Fa. R. v. d. BURG
BAKKERIJ „DE STANDAARD"
SOESTERWEG 71-73-75 - TELEFOON 995
De fijnste kwaliteit
AMERSFOORtSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Blnnealaod franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels t 1.05 met inbegrip van een oewijsnummef
elke regel meer f0 25 Llefdadlgheids-advertentlën VOOr d#
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KE1T]ES bi) vooruitbetaling 1—5 regel*
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extra f 0.05
Hitier maakt schoon schip.
Consolidatie van de verworg
ven macht.
Men kan niet bepaald zeggen, dat de re
geering-Hitier te kort schiet in het afreke
nen met haar tegenstanders en het oprui
men van alle beletselen, die de dictatoriale
uitoefening harer macht in den weg staan.
Reeds geruimen tijd voor de verkiezingen
pam zij krasse maatregelen tegen de Mar
xistische partijen: sociaal-democraten en
communisten, terwijl ook het centrum, al
werd dit niet zoo hardhandig aangepakt,
niet gespaard werd. Huiszoekingen, arresta
ties, het verbieden van bladen, optochten
en vergaderingen enz. moesten alle dienen
om de oppositie de ontplooiing harer acti
viteit onmogelijk te maken. Onder deze
omstandigheden behoeft het niet te verba
een, dat tal van communisten, wien de
Duitsc.be bodem te warm onder de voeten
werd en die er do voorkeur aan gaven aan
een arrestatie te ontkomen, in grooten ge
tale hetzij op legale, hetzij op onwettige
wijze <ver do grens probeerden te komen.
Vooral namen velen de wijk naar Rusland,
maar ook trachtten vele communisten zich
in andere landen te vestigen. Vele staten
zijn echter niet gediend van de roode broe
ders, zoodat een verscherpte grensbewaking
is ingesteld en herhaaldelijk zich gevallen
voordoen, dat communisten en andere uit
wijkelingen op de scheidingslijn van twee
landen worden ingerekend en weer terug
gestuurd naar Duitschland. Dat is stellig
voor hen niet prettig, doch, wanneer niet
alle teckenen bedriegen, staat den commu
nisten nog veel meer te wachten. De rijks
minister van binnenlandsche zaken, Frick,
heeft n.l. te kennen gegeven, dat het succes,
hetwelk de rijksregeering bij de jongste ver
kiezingen heeft behaald, haar den plicht
oplegt een einde te maken aan het Marxis
me. Frick wil daarom den communisten do
gelegenheid benemen zitting te hebben in de
parlementen der steden, landen en van het
rijk. Merkwaardig was vooral zijn uit
spraak, dat de communisten, wanneer op^J
Maart, het begin der lente, de nieuwe rijks
dag bijeenkomt, „door dringende en nut
tiger werkzaamheden verhinderd zullen
zijn deel te nemen aan de zittingen." Hij
voegde hieraan nog toe, dat do hceren,
waarmee dan de communisten zijn bedoeld,
in concentratiekampen in de gelegenheid
zullen worden gesteld weer aan vruchtdra-
genden arbeid te wennen. En wanneer zij
in de concentratiekampen niet tot inkeer
komen, dan „zullen wij hen op den duur
onschadelijk welen te maken."
Niet alleen echter zijn de nazi's vervuld
van haat tegen do communisten, doch ook
beschouwen zij de Joden als minderwaar
digen, die volgens ben niet in de omgeving
der edele Germanen thuis hooren. De anti-
semietische gezindheid der nazi's is trou
wens overbekend en is de laatste dagen
herhaaldelijk tot uiting gekomen in talrijke
demonstraties tegen Joodsche warenhuizen:
het publiek werd belet deze winkels binnen
te gaan, terwijl spreekkoren werden ge
vormd om de kooplustigen ertoe aan te
sporen alleen in Duitschjï, niet in Joodsche
zaken, waren te koopen. Vcrschillendo
Joodsche firma's hebben in arren moede
da,n ook reeds besloten hun zaken te slui
ten.
Een ander algemeen verschijnsel, hetwelk
moet aantoonen, dat de breuk met het re-
publikoinsche verleden volkomen is, be
staat in het hijschen der keizerlijke zwart-
wit-roode en van de swastikavlag der
Hitlerianen, terwijl overal de zwart-rood-
gouden vlag van het republikeinsche
Duitschland wordt verwijderd. Zelfs is
reeds de swastikavlag op het gebouw van
den Pruisischen landdag geheschen, doch
dit feit heeft eenige moeilijkheden met do
coalitiegenooten in 't leven geroepen. Do
Hitlerianen, gezien de sterkte hunner par
tij, meenen, dat hun de meeste rechten toe
komen. doch zij hebben er tenslotte toch
genoegen mee genomen, dat ook de zwart-
wit-roode vlag, waaraan de Duitsch-natio-
nalen zijn verknocht en de wit-zwarte vlag,
de Pruisische, van het gebouw zullen wap
peren.
Het meeste opzien heeft echter het feit
gebaard, dat de rijksregeering, die beweert
voor een gezond federalisme te zijn, in
haar zucht, om overal in Duitschland een
uniforme politiek in 't leven te roepen en
die uit dezen hoofde niet gedoogt, dat d-_
eene of andere landsregeering een andero
politiek voert dan de rijksregeering, niet
alleen in Pruisen en andere landen een re-
geeringsreorganisatie in rijkszin heeft ge
forceerd, maar thans ook heeft ingegrepen
in den toestand der Zuid-Duitsche staten.
Zoo is er gisteren een rijkscommissaris
voor Beieren aangewezen, generaal Von
Epp, die ook de leiding over do Beiersclic
politie op zich heeft genomen, zoodat do
politie van geheel Duitschland thans wordt
gecontroleerd door de nazi's, uit wier S.A.
en S.S.-organisaties bovendien hulppolitie
wordt gerecruteerd. Ministerpresident Held
beeft wel geprotesteerd, zooals ook verzet
is aangeteekend van de zijde der andere
Zuid-Duitsche staten, maar tenslotte zal hij
zich bij de feiten moeten neerleggen en ge-
doogen. da^ Beieren feitelijk van Berlijn uit
wordt bestuurd. Ongetwijfeld is het van de
regeering-Hitier een wijze tactiek geweest
om een Beier tot rijkscommissaris aan te
wijzen, maar Beieren blijft het als iets pijn
lijks gevoelen, dat het niet meer baas in
eigen buis is, terwijl de gezagsmiddelen
van den staat voldoende waren om aan
den eenen kant orde en rust te handhaven,
aan den anderen kant de communistische
buitensporigheden te bestrijden. Generaal
Von Epp heeft wel verklaard, dat Beierens
rechten niet zullen worden aangetast, maar
ministerpresident Held en velen zijner
landgenootcn denken daar wel ecnigszins
anders over.
In elk geval gaan Hitler en de zijnen
door met overal hun macht te consolidee-
ren en de dictatuur zoo volledig mogelijk
te maken Tegpn anti-constitutioneele maat
regelen zien zij niet op, doch zij probeeren
natuurlijk eerst zonder wrijvingen tot be
paalde oplossingen te komen. Vandaar dat
Von Papen voornemens is met prelaat
Kaas, den leider van het centrum, te on
derhandelen over de deelneming van het
centrum aan de regeering. Doel van deze
besprekingen is in den rijksdag dc vol
machtenwet erdoor te krijgen, die met een
meerderheid van twee-derde moet worden
aangenomen, omdat zij een grondwet-wijzi
gend karakter draagt. Principieel heeft hot
centrum zich reeds bereid verklaard te de
zer zake van gedachten te wisselen, doch
men kin er reeds nu staat op maken, dat
Hitier. hoe de besprekingen zich ook mo
gen ontwikkelen, in elk geval zijn zin zal
doordrijven.
Een 5 milliard leening voor
openbare werken waar
schijnlijk
N e w-Y o r k, 8 Maart. (II. N.) President
Roosevelt is druk bezig met het opstellen
van zijn program, om de noodige voorzie
ningen voor de bankcrisis te treffen, ten
einde dit Donderdag aan de buitengewone
zitting van het congres te kunnen voorleg
gen. Men verwacht, dat het congres na aan
neming van de wet, waarbij aan den presi
Jent buitengewone volmachten worden ver
leend. op 11 Maart tot midden April zal uit
eengaan. teneinde den president gelegen
heid te geven zijn programma verder uit
te werken.
Naar verluidt, zal de regeering geen ga
rantie van de bankdeposito's op zich nemen,
daar zij niet het gevaar wil loopen de verlie
zen te dragen der banken, die op ongezonden
grondslag gevestigd zijn. Wèl is een scher
pe contróle van de banken ontworpen. Ook
wil Roosevelt een uniforme wetgeving voor
de staatsbanken van alle 48 staten. Het
motto der regeering blijft 'een gezonde va
luta. Het ligt niet in de bedoeling een be
paald punt voor den dollar vast te stellen
om gouduitvoer te verhinderen, doch wèl
zal het goudverkeer volgens het voorbeeld
van Duitschland gecontroleerd worden. De
vraag, of deze contróle al dan niet het prijs
geven van de goudvaluta beteekent, is vol
gens de opvatting vaiT Roosevelt slechts een
kwestie van definitie. De stabiliteit van den
dollar zal volgens de opvatting der offici-
eele Amerikaanscho instanties in het inter
nationale verkeer ten volle verzekerd zijn
Over het tijdstip, waarop met de uitgifte
van noodgeld zal worden begonnen, is door
den minister van de schatkist nog geen be
slissing getroffen. Woodin gaf te kennen,
dat de thans afgekondigde beperkende be
palingen voor het bankverkeer slechts ge
leidelijk opgeheven zullen worden, teneinde
te verhinderen, dat een te sterke stormloop
op de banken zal ontstaan.
Washington, 8 Maart. (V. D.) Naar
uit betrouwbare bron verluidt, zal do bood
schap van Roosevelt in bet congres de vol
gende punten behandelen:
Geleidelijke hervatting der normale bank-
werkzaam'neden; korte verlenging van het
bankmoratorium, waarschijnlijk tot Maan
dag; eisch tot blanco volmacht ter bestrij
ding van de crisis; goudembargo voor onbt.
paalden tijd; gelijke behandeling van
staats- en nationale banken; drastische be
zuinigingsmaatregelen; vermindering van
belasting als stimulans voor de industrie en
de bedrijfswereld.
In de boodschap zullen waarschijnlijk
geen détails ter sprake worden gebracht be
treffende de hervorming der valuta enz.,
doch alleen de eisch tot blanco volmacht.
Alle overige problemen, zooals de hulp aan
de boeren, de prohibitie, de oorlogsschulden,
zullen vooreerst op den achtergrond blijven.
Men verwacht, dat Roosevelt een krachtigen
druk zal uitoefenen op de goudhamsteraars.
De Federal Reserve Bank heeft in den laat-
sten tijd nauwkeurig aanteekening gehop
den van alle goudopvragingen boven de tien
dollar.
N e w-Y o r k, 8 Maart. (II. N.) Naar ver
luidt, bestaat het plan om voor een bedrag
van 2 milliard federale reservebiljettcn
uit te geven.
De congreslelders weer bij
Roosevelt.
Washington, 8 Maart. (V. D.) Presi
dent Roosevelt heeft hedenavond laat een
Over wereldschokkende gebeurtenissen
hebben we de afgeloopen week niet te kla
gen gehad, ofschoon we zeker meer tevre
den waren geweest, als ze niet waren voor
gevallen. Intusschen zijn de gevolgen dezer
gebeurtenissen nog lang niet te overzien.
Wat moeten we bijv. verwachten van het
nieuwe régime in Duuschland? Zeker is het,
dat dit régime niet zal uitmunten door be
zadigdheid en rust. Op het oogenblik houdt
de nieuwe koers zich uitsluitend bezig met
de binnenlandsche „zuivering". De revolu-
tionnaire partijen wordt het bestaan onmo
gelijk gemaakt, maar reeds begint het Hit-
Ierbewind zich bezig te houden met de Jo
den en zijn in enkele plaatsen reeds de
groote Joodsche magazijnen verplicht ge
weest hun zaken te sluiten, daar nationaal-
socialisten de ingangen versperden. Minis
ter Göring heeft officieel laten weten, dat
dit optreden zijn goedkeuring wegdraagt.
Dit is nog slechts een begin. Straks zullen
ook de Joodsche bankiers en andere Jood
sche ondernemingen het slacthoffer worden.
En wat zal er dan terecht komen van den
Duitschen handel, die voor een groot gedeel
te in Joodsche handen is? Is dit de manier
om de werkloosheid te onderdrukken? Wel
wordt in Duitschland voortdurend gewag
gemaakt van vlagvertoon, maar hoe staat
het met de Duitsche financiën? Op het
oogenblik schijnt er geen vuiltje aan de
lucht te zijn en de Mark verkeert nog i
volle glorie. Voorloopig hebben de gebeur
tenissen in Duitschland dan ook nog geen
invloed op de beurs uitgeoefend.
Zelfs de gebeurtenissen in Amerika, die
toch van direct belang zijn bij het economi
sche leven hebben niet die opwinding in
beurskringen veroorzaakt, die men had kun
nen verwachten. Men heeft de voorloopigc
opschorting van den gouden standaard, die
intusschen uit Amerika weer is teöcnêcspro-
ken vrij kalm opgenomen. Men wil blijkbaar
niet op de komende gebeurtenissen vooruit-
loopen, maar bovendien acht men het ver
loop over there niet ongunstig voor de posi
tie van de Amsterdamsche beurs, die veel
kans krijgt om de plaats van Wallstreet in
te nemen. Ook de geruststellende verklaring
van den president van de Nederlandsche
Bank, dat ons land in geen geval, wat er
ook moge gebeuren den gouden .standaard
zal prijsgeven, heeft er veel toe b.]gedragen
om de rust ter beurze te handhaven.
Ondanks deze geruststellende verklaring
heerscht er bij sommigen toch nog een on
bestemde vrees voor de valuta, hetgeen
echter bij nadere beschouwing van het ge-
heele economische leven niet zoo onbegrij-
pelijk mag heelen.
Bij al dc schokkende gebeurtenissen heeft
de beurs zich goed gehouden. De lichte
achteruitgang in het begin van de week is
na Woensdag gevolgd door een opgaande
beweging toen uit Amerika meer geruststel
lende berichten binnenkwamen. Intusschen
blijft het sein: „Weest op Uw hoede" ge
heschen.
nieuwe conferentie van congresleiders bij
eengeroepen.
De banken te New-York hebben heden
voor verscheidene millioenen dollar aan
goud terug ontvangen uit het publiek. De
meeste stortingen geschiedden op nieuwe
rekeningen, die direct opvorderbaar zijn.
Bankvacantie in Guatemala.
Guatemala, 8 Maart. (V. D.) Wegens
financieele moeilijkheden der banken i6
bankvacantie ingesteld in Guatemala,
Vrijdag heropening der
„gezonde" banken.
Washington, 9 Maart. (V. D.) Na lang
durige beraadslagingen met de leiders van
het congres heeft president Roosevelt beslo
ten tot het nemen van dc volgende maat
regelen:
le. Heropening op Vrijdag a.s. der ge
zonde banken.
2e. Verhooging van de ba;nkbiljettencir-
culatie overeenkomstig de Glass-Steagall-
wet en de federale reservebank-wet.
3e. Ingrijpende bezuinigingsmaatregelen.
4e. Een veelomvattend hulpprogram voor
de werkloozen.
In welingelichte Amerikaansche kringen
wijst men erop, dat het door Roosevelt ge
nomen besluit tot verhooging van de bank-
biljettencirculatie geenszins inflatie betee
kent in bijv. den Duitschen zin. De tegen
woordige bankbiljettencirculatie bedraagt
ongeveer 3.4 milliard dollars. Up grond van
de Glass-Steagallwet kan de bankbiljetten
circulatie met ongeveer 2.8 milliocn dollar?
worden verhoogd, voordat de gouddekkings-
grens van 40 is bereikt. Voorwaarde is
daarbij, dat al het gehamsterde goud terug
vloeit naar de federale reservebank. Men
kan er vrijwel op rekenen, dat dit zal ge
schieden, wanneer het algeraeene vertrou
wen hersteld is. De rtgeering heeft alle fe
derale reservebanken opgedragen, lijsten in
te dienen van de bij hel federal reserve
systeem aangesloten banken, die sedert Fo-
bruari groote hoeveelheden goud hebben
onttrokken. De regeering dreigt óf met we
derinvoering van de oude oorlog6wet, waar
door de regeering het recht had goud in
beslag te nemen, óf met het invoeren van
een goudbelasting. Met de oorlogswet kun
nen straffen worden opgelegd tot een maxi
mum van tien jaar gevangenisstraf of 10,000
dollars boete ol beide.
Men verwacht, dat het congres de eiscben
van Roosevelt heden zal inwilligen en hem
een blanco volmacht zal geven.
Washington, 9 Maart (V.D.) De Ame
rikaansche federate reservebank heeft vol
macht gekregen om zoo noodig voor een
periode van vier weken met de uitgifte
van bankbiljetten zoover te gaan, dat de
gouddekking tot onder de wettelijko voor
geschreven 40 daalt. De verhooging van
de bankbiljettencirculatie heeft ten doel te
voorkomen, dat nog meer baar geld aan het
normale geldverkeer wordt onttrokken en
voorts de waarde van den dollar zooveel
mogelijk aan te passen aan de te verwach
ten prijsstijging.
Roosevelt verklaarde, dat bet program,
hetwelk hij heden aan het congres wil voor
leggen, de volgende drie punten bevat:
le. verhooging van de oankbiljettcncircu-
la tie
2e. blanco volmacht voor den president;
3e. een crediet van 500 millioen dollars
voor de uitvoering van openbare werken
aan de Tennesseerivicr en Musclehoals.
Washington, 9 Maart (V.D.). Donder
dagmiddag werd de zitting van het congres
geopend. President Roosevelt heeft een
„boodschap" voorgelezen. De gaanderijen
waren tjokvol. Mevrouw Roosevelt had op
de gaanderij plaats genomen. In do korte
tusschenpoozen vermeidde zij zich aan een
handwerkje.
De congreszittiii^ werd, zooals gebruike-
ijk is, geopend met gebed. Hierna las Roo
sevelt de boodschap voor. Hij deelde mede,
lat de heropening der gesaneerde banken
zijn eerste taak zal zijn. Te dien einde eischl
hij machtiging inzake het bankwezen ter
bescherming van de beleggers en om epe
culaties en overtredingen der bankwetten
iloor de bankiers te verhinderen. De regee
ring beveelt voorts aan een reorganisatie
van alle niet als safe te beschouwen ban
ken. Zij eischt een verruiming van dc Fe
deral Reserve Bankwetten om een welge
fundeerde valuta-uitbreiding te kunnen
doorvoeren zonder daardoor do niet gefun
deerde staatsschuld te vergrooten. Dc korte
tijd heeft het niet mogelijk gemaakt een
uitgebreid wetsontwerp voor de reorganisa
tie op te stellen. Hij, Roosevelt, zal zoo 6poe
dig mogelijk nieuwe besluiten aan het ka
binet voorleggen, welker goedkeuring door
het congres dringend geboden is. Roosevelt
heeft het congres een 17 vel-grnot wetson
werp doen toekomen, dat alle bizonderhe-
den bevat betreffende de machtiging ten
aanzien van het embargo op goud. den de
viezenhandel enz. Waarschijnlijk zal een 5
milliard-leening worden uitgegeven voor
openbare werken, in het bizonder met het
oog op het Tennessee-plan. Hooge oorlogs
pensioenen zouden met 25 worden ver
minderd, hetgcer. per jaar met andere be
zuinigingen in het geheel 1 milliard dol
lar zal uitmaken.
Huiszoekingen bij oppotters
van gond mogelijk.
New York, 9 Maart (V.D.). Bij beschik
king van Roosevelt gaan de Amerikaansche
federal reserve banken na wie den laatsten
tijd veel goud hebben opgenomen. Gedreigd
wordt, dut de recherche huiszoekingen zal
doen, terwijl de namen zullen worden ge
publiceerd, indien het goud niet direct
wordt teruggebracht.
OVERLEVENDEN VAN EEN
SCHEEPSRAMP.
Londen, 8 Maart. (H. N.) Te Hongkong
zijn 345 overlevenden van het stoomschip
Antoen geland, dat dezer dagen vergaan is.
Een ander schip heeft elders 100 overleven
den geland. Men vreest, dat bij de ramp on
geveer 50 personen het leven hebben ver
loren.
TWAALF DOODEN DOOR
AARDVERSCHUIVING.
Lima, 9 Maart (V. D.) Uit Cusco wordt
gemeld, dat tengevolge van een aardver
schuiving van den Salvajinayacberg nabij
Limatambo twaalf personen werden gedood,
terwijl een aantal huizen werd bedolven. De
aardverschuiving werd veroorzaakt door
de hevige regens .van den laatsten tijd.
BUITENLAND.
Roosevelt opent het congres.
(Eerste Blad, pag. 1.)
Het conflict in 't Verre Oosten.
(Eerste Blad. pag. 2)
Macdonald's plannen te Genève.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Hitiers optreden tegen Beieren.
(Derdo Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Bij Venlo is een vliegmachine neerge
stort. Drie gewonden.
(Twocde Blad, pag. 1).
Nederlandsche hulp aan Oostenrijk.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Dc begrooting van het Zuiderzeefonds.
(Tweede Blad, pag. 2).
De wijziging der drankwet.
(Tweedo Blad, pag. 2). j
STADSNIEUWS.
Mosterdpot als wapen (Kantongerecht).
(Eerste Blad, pag. 3).
Opvoering van „De Eerlijke Vinder" door
Het Schouwtoonecl.
(Eerste Blad, pag. 3).
Lezing van den heer v. d. Broek uit Soes-
torberg over Koninginneteelt.
(Eerste Blad, pag. 3.)
Medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt.
Hoogste barometerstand 774.6 te Bresluu.
Laagste barometerstand 7-47.7 te Vestma-
nör.
Verwachting: Zwakke tot matige O. tot
Z.O. wind, half tot zwaar bewolkt, droog
weer, weinig verandering in temperatuur.
Do hooge druk over bet vaste land is
bezig zich geleidelijk naar het Oosten te
rug te trekken. Het depressiegebied bo-
houdt zijn langgerektcn vorm, do as loopt
daar meer Zuidwaarts en reikt van bezui
den IJsland tot voor de kust van Portugal,
terwijl een deel neiging vertoont om in
N.O.-richting naar de Noorscbe zee te trek
ken, schijnt het Z. minimum zich naar de
zijde van de Golf van Biscaye en de Straat
van Gibraltar uit te breiden. Hot gevolg
van een en ander is, dat over geheel West-
Europa een strooming van warme lucht
van Z. streken tot ver naar het N. wordt
gebracht, die tot in de Poolzee temperatu
ren boven het vriespunt brengen. In bet
N.W. en bij Horta stijgt de luchtdruk re
gelmatig. Op het vaste land viel nergens
neerslag. In de Noorsche zee en langs de
Noorsche kust viel lichte regen. Het is te
verwachten, dat het zachte weer zonder
noemenswaardige regen nog zal aanhou
den.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
CORSELETTES
ook met binnenband. Van f 1.95
tot f 17,50.
Verschillende fabrikaten.
Het ideaal van den waren muziek
liefhebber. De vertegenwoordiger
ARNH.STRAA1
alléén bij:
