FIVE BAND
'AMERSFOORTSCH DAGBLAD
REDE VAN MINISTER DE GEER
DeffbcfieSÉjo&e gH
,en
Dinsdag 14 Maart 1933
31e Jaargang No. 219
GEZAG EN VRIJHEID
IN ONZE DAGEN
Wij moeten samen offeren
of samen ondergaan
TEGEN 'T ANTISEMIETISME
ENKELE CENTEN OPENEN DE DEUR VOOR DE
GEGARANDEERDE „BLUE BAND KWALITEIT"
30 ets. per
De roode Vulpenhouder
(S VOOR VISÓT.'T ALLERFIJNSTE WAT ER i£=£gi
Ontstellende redeneeringen na de
muiterij op de Zeven
Provinciën
Minister de Geer had op de gisteren ge
houden vergadering der C.-H. Unie gaarne
aan het verzoek van het hoofdbestuur voi-
daan een enkel woord tot de verga lering te
spreken.
De nood is hier te lande, aldus spr., in
menigen kring zeer hoog gestegen, hooger
dan oppervlakkige waarnemers vermoeden,
en zulks onder alle groepen der bevolking,
niet alleen onder de eenvoudigen, maar ock
onder velen die vroeger tot de welgestolden
behoorden. Dit kweekt desperado's, die in
alle verandering heil zien, die meencn dat
het „in geen geval slechter" kan worden,
en die daardoor de gemakkelijke prooi wor
den van alle wind van leering en van de
meest dwaze fantasieën. Wanneer er één
ding is, aldu6 spr., dat ik in dit noodlotsuur
U boven alles zou willen inscherpen, dan
is het dit: „Wees uzelf". Laat U niet mee
zuigen in wat als waan van den dag tot
U komt. Geloof niet aan wondermiddelen
die U in rijke sorteering, van uiterst links
of uiterst rechts worden aangeboden. Meen
niet, dat gij, door onderstboven te keeren
al wat het voorgeslacht ons overgeleverd
heeft, een nieuw tijdperk van beschaving en
welvaart kunt inluiden. Bewaar de geeste
lijke goederen en zedelijke vastigheden, die
het erfdeel onzer natie zijn. Houd hoog, al
dus spr., Uw Christelijk-Historisch-beginsel.
In één woord: wees uzelf.
Spr wees er dan op wat het C.H. begin
sel leert omtrent de verhouding van gezag
en vrijheid. Beide, zoowel het gezag als de
vrijheid, worden in deze dagen bedreigd.
Wat de bedreiging van het gezag aangaat,
is het voldoende te herinneren aan dit éénc
feit, waarin zich de rest concentreert: het
voorgevallene op het oorlogsschip de „Ze
ven Provinciën". Het meest ontstellende
hiervan was niet eens het feit zelf, maar
de wijze waarop dit vergoelijkt is door
mensichen, die zichzelf tot de ordelievende
burgars, tot dé steunpilaren onzer constitu
tionele democratie rekenen.
Dat.een dergelijke wandaad, die het erg
ste is, dat aan een geregelde samenleving
kan overkomen, werd vergocilijkt als een
„demonstratie", als een „onbezonnenheid",
al6 een „roekeloos avontuur', omdat het
immers een te geringe kans van slagen had
wijst op een verwildering, welke de meest
ernstige bezorgdheid wekt.
Bijzonder weerzinwekkend was daarbij de
poging om de schuld der deliquenten te
verdoezelen door te wijzen op een mogelijk
verzuim van hun meerderen. De comman
dant van het schip, wordt gezeg 1, had niet
met zijn officieren aan wal mogen zijn,
vooral niet nu hij waarschuwingen ontvan
gen had. Dit is natuurlijk een ernstig ver
zuim, dat eventueel bestraft zal moeten
worden. Maar is dit nu een excuus voor liet
misdrijf? Sinds wanneer is <lc dief minder
schuldig, omdat de bewoner van het huis
verzuimd heeft het nachtslot op zijn deur
te doen; of een brandstichter, omdat voor
onvoldoende bewaking van het gebouw ge
zorgd is? Ik pleit, aldus spr., niet voor den
commandant. Maar is het niet de omgekeer
de wereld en een verregaande verdwazing,
indien nu de bedrijvers van het kwaad (of
hun pleitbezorgers) zeggen: niet wij zijn de
schuldigen, maar zij, die ons niet voldoen
de in de gaten hebben gehouden cn ons
niét naar behooren hebben gewantrouwd?
Spreker betoogde voorts, dat niet minder
weerzinwekkend is, dat de onderdrukking
van deze revolulionnaire daad met „mili
tairisme'* in verhand werd gebracht.
De onderdrukking van het revolutionnair
verzet was niets dan een politicdaad, en wel
eene, die te prompter cn sneller moest wer
ken, omdat hier organen van den sterken
arm zelf de wcerspannigen waren cn dus
een oogenblik het gevaar dreigde, dat dc
uationale politiemacht in haar functie zou
haperen cn mitsdien de anarchie, die op
internationaal terrein heerscht, zich zou
gaan vertoonen ook binnen de eigen gren
zen der natie.
Maar niet alleen, het gezag, ook de twee
lingzuster daarvan, dc vrijheid, wordt in
deze dagen bedreigd. Men wil gezagshand-
having, zonder de bron van het gezag te
erkennen, en dientengevolge zonder de hoo-
ge roepingen de natuurlijke grenzen daar
van te beseffen. Dat het gezag minstens
evenzeer strekt om dc volksvrijhedcn te be
schermen als om de orde te handhaven,
wordt lichtvaardig voorbijgezien. Spr. zette
zulks nader uiteen.
Vervolgens sprak spr. wat het Christelijk
Historisch beginsel leert omtrent de natio
nale eenheid.
Bij dc 'algeraecnc verarming die intrad,
is cr bij velen onder alle lagcu der be
volking een streven, zich zoo lang mo
gelijk in de vroegere welvaart te verschan
sen ook al gaat daardoor de val nog snel
ler cn dieper cn al zal men dus op den
duur daarvan zelf het slachtoffer worden.
Dit laatste wordt dan niet beseft. Zelfs blij
ven door den omvang van de ramp dikwijls
de oogen gesloten.
Slechts door samen de werkelijkheid in
het gezicht te zien, door de oogen wijd open
to houden voor het gemeenschappe-
l ij k belang, dat wij hebben bij een tijdig
dc bakens verzetten, o.a. door een vermin-
doring var, onze collectieve behoeften, waar
in door de overheidskassen voorzien moet
worden, zal het mogelijk zijn. een ineen
storting af te wenden en den overgang naar
den nieuwer, tijd zonder onherstelbaar ver
lies door te maken.
Wij zullen tezamen moeten offeren, of te
zamen ondergaan.
Men zou deze waarheid kunnen noemen
de economische reflex van de liooge ethische
gedachte der saamhoorighcid. Di^ reflex is
er altijd, maar thans in drie dubbele mate.
Deze saamhoorighcid der natie nu vormt
één der kerngedachten van ons Christelijk-
Historisch streven. Daarom meen ik, dat ik
ook bij dit onderwerp aan u cn aan al onze
geestverwanten buiten deze zaal mag toe
roepen. Wees u zelf cn gij zult weerstands
vermogen hebben tegen dc besmetting de
zer dagen en een zegen zijn voor ons volk.
Spr. zou ook o.m. nog wilicn herinneren
aan wat het C. II. beginsel leert omtrent dc
verantwoordelijkheid der parlementsleden
cn hun roeping om naar eigen inzicht het
landbclang te behartigen ook al geeft dit
soms tijdelijk aanleiding tot impopulariteit.
In onzen tijd van noodgedwongen versobe
ring kan die roeping pijnlijk zijn, maar
heeft zij' te hoogerc waarde. Spr. heeft niet
den indruk dat deze verantwoordelijkheid
ten allen tijde door alle parlementsleden ten
volle wordt beseft. De leer is vaak wel goed
maar het leven laat te wenschen'over.
Sp»\ denkt hier inzonderheid aan een
fractie der linkerzijde, die tijdons het jong
ste begrootingsdebat. bij de algcmecne be
schouwingen aandrong tot sterke- bezuini
ging, terwijl, toen de concrete dekkings-
maatrcgelen aan de orde kwamen, dc ééne
spreker de bezuiniging bestreed bij Defen
sie, dc ander bij Onderwijs, de derde bij
Volksgezondheid, de vierde bij Justitie. Dat
het niettemin met de leer in orde bleef,
bleek gelukkig kort daarna, toen een nieuw
belastingontwerp werd ingediend en het or
gaan dier fractie schreef, dat beter dan
zwaarder belasten zou zijn- „bezuinigingen".
Spr. eindigde zijn rede aldus:
Nog zes weken scheiden ons van dc stem
bus. Wij leven snel, en ook in die weken
kan de toestand weer ingrijpend verande
ren.
Zullen wij nog dieper zinken door de de
preciatie van vreemde valutas door nieu
we tariefverhoogingen, of door andere nog
niet te voorziene gebeurtenissen?
Zullen wij in zedelijk opzicht nog verder
zinken? Zal een grooter deel van ons volk
zijn evenwicht verliezen dan tot dusver.
Wij weten het niet.
Misschien is de bodem nog lang niet be
reikt op economisch noch op ander terrein.
Maar als de fascisten ons zeggen, dat wij,
al zinkende, ten slotte geen andere keus
zullen hebben dan die tusschcn communis
me cn fascisme, dan antwoorden wij: neen:
niet daarvoor zijn wij niet eeuwen lang door
de grootste gevaren heengeleid, gedragen
door beginselen die boven de eeuwen uit
gaan, dat wij in dezen tijd ons verleden
zouden vergeten en ons roekeloos in een
afgrond storten. Wij wilicn ook in dezen
stormnacht de lampen brandende houden,
cn als zij bij kleinmoedigcn mochten uit
gaan, hun zerken van onze olie, cn het aan
fascisme en communisme aanzeggen:
Gij zult ons toch niet hebben,
Gij, goden van den tijJ,
Wij blijven, ook bij 't zinken
Der Vaadren God gewijd.
De Alliance Israelite Universelle
vraag/ maatregelen van
de regeering
Dc Xcd. afdeeling der Alliance Israélite
Universelle (Algemeen Israëtictisch Ver
hond) heeft zich tot de Regeering gewend
met het dringend verzoek, maatregelen te
overwegen tegen de ophitsende campagne,
die zoowel door sommige buitenlanders als
eenige landgenooten en organisaties tegen
do Joden in ons land wordt gevoerd.
In het adres wordt het vertrouwen uitge
sproken dat vergaderingen, als belegd door
de Duitsche nationaal-socialistischc partij
in Den Haag en elders, tot het verleden zul
len behooren en niet meer zullen worden
toegelaten. Het JS'cderlandsche volk is in
zijn overgroote meerderheid niet vatbaar
voor de opruiende actie, die zoozeer in strijd
is met de hooge traditie van geloofsvrijheid,
welke de Ned. Regeering en het Ned. volk
sinds eeuwen hebben gehandhaafd.
Maar als goede vaderlanders, wicn het
Nederlandsche gemeencbest lief is, gevoelen
adressanten zich gekrenkt door dc onware,
beleedigende, grievende uitingen en voor
stellingen, zooals die onder anderen door
het orgaan „Dc Nationalist" worden ten
bc6te gegeven, en zij achten het een gevaar
voor de nationale eenheid cn de openbare
orde, dat derkclijke ophitsende handelingen
worden toegelaten. Zij verzoeken de Regee
ring dan ook met den .meesten aandrang
tegen deze opruiende actie 6teliing te willen
nemen.
INBRAAK TE HAARLEM.
Zondagavond tusschcn zes en tien uur is
tijdens afwezigheid van de bewoners inge
broken in perceel Marnixstraat 6 te Haar
lem. De dader heeft eerst gepoogd de voor
deur te openen door een paar glas-in-lood-
ruitjes bij het slot te vernielen, doch toen
hij op deze manier niet slaagde, heeft hij
met een steen een erkerraam ingegooid,
waarna hij dit raam heeft geopend. Bloed
sporen, die op de gordijnen zijn gevonden,
toonen aan, dat de man zich daarbij aan de
glasscherven heeft gewond.
Uit een wandkast in een kamer van de
bovenverdieping heeft hij een ijzeren geld
kistje gestolen. Dit kistje bevatte, behalve
brand- cn levensverzekeringspolissen, een
paspoort, eenige spaarbankhoekjes en een
portefeuille met ongeveer 390. Bovendien
heeft de inbreker uit een buffet in de voor
kamer 4.50 en 19 insignes van een voet-
balvereeniging meegenomen.
In dezelfde buurt is verder tweemaal ge
poogd in tc breken door het inwerpen van
glas-in-lood-ruitjes. Er wordt niets ver
mist.
ONTPLOFFING.
Amsterdam, 13 Maart. Hedenmorgen
heeft een gasontploffing plaats gehad hij
dc N.V. Het Staalmeubel, Kattenburgerkade
26. In deze fabriek slaat een moffoloven.
Deze moffeloven wordt Maandagmorgen
weer in het werk gesteld cn verwarmd door
gas. Bij het ontsteken van het gas behoort
te worden opgelet dat dc vlam blijft bran
den, omdat het kan gebeuren, dat cr lucht
in de buis zit.
Hedenmorgen is ook het gas ontstoken,
maar is niet gecontroleerd of het gas bleef
branden. Dc vlam is uitgggaan cn daar
door verwarmde zich het uitstroomend vas
in dc oven. Toen men daarna zag, dat de
vlam niet brandde, heeft men cr een lucifer
bij gehouden en met een vrecsclijkcn slag
sloeg dc oven uit elkaar. Een der werklie
den werd daarbij aan de handen gewond.
Hij is in het gasthuis verbonden.
DE OUDSTE INWOONSTER VAN
LEEUWARDEN OVERLEDEN.
Leeuwarden, 13 Maart. Zondag is in
den ouderdom van 103 jaar overleden mcj.
Boonstra, geboren Staphorsius, dc oudste
inwoonster van Leeuwarden.
Amersfoort. Woensdag 15 Maart
Dc Valk. Verkoop van een inboedel. 2
uur n.m.
Donderdag 16 Maart. Café ,,'t Boom
pje", verkoop van de heerenhuizen, Wijers-
straat 13, Schimmclpenninckstraat 33 en 37;
van winkel- cn woonhuis Arnhcmscheweg
96; van woonhuis Alb. Cuypstraat 1, en
winkel- en woonhuis Arnhemschewcg 43 en
43a. 8 uur n.m.
Vrijdag 17 Maart. Terrein Wagen werk
plaats, verkoop van spoorhout. 10 uur
v.m.
Woensdag 22 Maart. Vcrkooplokaal
Muurhuizen 47, verkoop van een inboedeL
V/: uur n.m.
Baarn. Woensdag 5 April, Hotel Cen
tral, verkoop van dc dubbele woning met
erf en grond aan de Pompstraat 3 cn 5.
S uur n.m.
Soest. Dinsdag 21 Maart. Koffiehuis
II. Butsolaar (Nieuwe Steeg). Verkoop van
de villa Jeanne", Mendelssohn laan 1. 7}<
uur n.m.
Blue Band is iets duurder, dan andere, goedkoop©
soorten. Maar als Ge over dit kleine prijsverschil
heen stapt weet U wat U eet: de beste kwaliteit
die in Holland te krijgen is!
Va pondspakje
YERSCl. EKARND MET 25 ALLERFIJNSTE ROOMBOTER ONDER RIJKSCONTROLE
Genie is veel, maar toch een kinderhart is
't meest.
Geautoriseerde vertaling naar 't Engeisch
van Molly Thynnc,
door A. W. v. E.—v. R.
38
„Waarschijnlijk wel. Hij was mijn oppas
ser in Frankrijk en na den oorlog gaf ik
hem het baantje van chauffeur. 1-Iij nam het
met beide handen aan en is een eerste klas
chauffeur en een buitengewoon verstandige
kerel. Hij heeft een motorfiets gekocht cn
haalt die zoomaar voor de aardigheid eiken
Zaterdagavond heclemaal uit elkaar. En ik
durf te wedden, dt er geen garage in den
omtrek is, waar hij niet uren lang over
motoren heeft zitten praten. Geef hem een
beschrijving van de auto, die je zoekt, en
als ze ergens in deze buurt is, zal hij ze
voor je vinden
Dc kwestie is: zal hij er over babbe
len?"
Niet, als ik hem waarschuw. Je kunt
hem dat karweitje gerust overlaten. Maar
als we konden vaststellen, dat Gregg dien
avond uitgeroepen werd, konden we er
Foot heeelemaal buiten laten. Zelfs al was
hij dien avond op de boerderij, dan moet
hij toch later nog ergens anders zijn ge
weest» Hij is niet zoo dwaasf drie uur lang
zoo maar rond te rijden, alvorens naar huis
te gaan. Je kunt er zeker van zijn, flat hij
een patient heeft bezocht, zelfs al was hij
er niet geroepen."
„Is geen van je pachters ziek of gewond
geweest?"
„Niet dat ik weet. Maar wij zouden het
plaatselijk blaadje even door kunnen kij
ken. Ik heb het in mijn kamer, cn het is
zoo'n nauwgezet blad, dat het pakkende
artikelen geeft over een buil van den ouden
mr. Snook, cn dergelijke dingen. Het ge
beurt niet veel, dat, liet iets mist, cn als
er dien avond iemand gekwetst werd, zul
len wc het daarin vinden."
Zij verhuisden naar dc bibliotheek, waar
zij tevergeefs een half uur doorbrachten
met het doorzoeken van de kolommen van
het plaatselijk nieuwsblad. Zij stonden op
het punt het in wanhoop op te geven, toen
Fayrc, die op de laatste bladzijde was ge
komen, een kreet uitte.
„Wat zeg je hiervan?" vroeg hij, op do
rubriek: „Geboorten" wijzend. „23 Maart
Bevallen van een zoon de vrouw van Geor
ge Hammond van de Willow-hoeve, Bes-
ley." Zou Gregg hun dokter zijn?"
„Vast en zeker. Hij is de dokter van alle
boeren hier in het rond. Hammond is een
van mijn pachters en ik kan er morgen
heengaan, als je dat wilt, en den gevvichti-
gon landheer spelen. Feitelijk wordt dat
vroeger of later van.mij verwacht, dus za!
niemand er iets vreemds in vinden. Als ik
het wel heb, wil jij du6 weten, hoe laat er
om Gregg werd gezonden, hoe laat hij
kwam en wanneer hij weer wegging, met
een beschrijving van zijn auto,als ik dat
te weten kan komen, zonder argwaan op
te weken. Nog iets anders?"
„Neen. Dat zal wel genoeg zijn. Hoeveel
tijd zou het hem gekost hebben, bij de
Hammonds te komen?"
„Als hij Whibury om half zes verlaten
heeft, moet hij om vijf voor zessen te Bes-
ley zijn gekomen, en de boerderij is, ruv.
geschat, vijf tot tien minuten rijden van
Besley. Zeg dus dertig tot vijf cn dertig
minuten".
„En als hij onderweg naar Greycross is
afgeslagen en dan naar Leslie's hoeve is
gereden?"
„Wacht even. Dat is ingewikkelder."
Hij nam een potlood cn maakte op een
oude enveloppe eenige berekeningen.
Iets minder dan een uur, zou ik zeggen
Misschien langer. Daar is dan niet bij in
gegrepen het in- cn uitgaan van de hoeve."
„Dan zullen we de garages voor 't oogen
blik laten rusten", besloot Fayrc. „Daar
hebben we nog tijd genoeg voor als we ont
dekt hebben of Gregg bij de Hammonds is
geweest of niet. We zouden je chauffeur cr
dan nog huiten kunnen houden."
Goed. Dan rijd ik morgen naar Willow
hoeve cn zie, wat ik daar kan uitvinden.
Tusschen twee haakjes, heb ik je al ver
teld, dat Kcan vanavond overkomt? Je
kunt morgen alles met hem bespreken.
Misschien heeft hij wel een idee."
Fayre slaakte een uitroep van verras
sing.
„Daar heeft Sybil mij niets van gezegd,
toen ik bij haar was."
„Zij wist liet toen nog niet. Hij telefo
neerde gisteren, dat hij eerder weg kon,
dan hij gedacht had, cn dat hij met de
auto zou komen. Ik denk, dat hij Sybil,
zoodra zij in staat is te reizen, in de auto
mee naar huis zal nemen. Hij zit in angsti
ge spanning tot haar eigen dokter haar
onderzocht heeft, en dat kan ik hem niet
kwalijk nemen. Zoo zou ik er zelf ook over
denken. Om je de waarheid te zeggen, hoe
veel ik ook van Sybil houd, zal ik blij zijn,
als ik van de verantwoordelijkheid af ben.
Het is op het kantje af al6 zij zoo'n aanval
hoeft."
„Ilct is maar het beste, dat zij weg gaat
en niets meer van die zaak hoort," zei
Fayre nadenkend. „Tot ik haar Dinsdag
zag, had ik er geen idee van, hoe zij het
zich aantrok."
„Zij heeft een groot zwak voor Cynthia.
Dat is een charmante kleine heks, en ik ge
loof, dat Cynthia er wat voor gegeven zou
hebben, als zij zelf een dochter had mogen
hebben. Wat denk je van een partijtje brid
ge?"
Een broer cn een neef van lady Staveley
waren den vorigen dag gekomen, en zij
speelden tot dc komst van Kean, kort voor
middernacht. Hij kwam zonder chauffeur
cn had zelf zijn auto dien gehcelen dag en
een groot deel van den nacht daarvoor be
stuurd. Fayrc stond verbaasd over zijn
uithoudingsvermogen. Als hij al moe was,
toonde hij het in elk geval niet, in den kor
ten tijd, dat hij met de vier mannen stond
te praten, maar hij was ongeduldig zijn
vrouw te zien en ging bijna dadelijk naar
boven, cn Fayre kreeg geen kans hem te
spreken vóór den volgenden dag na het
ontbijt, toen hij hem op het terras vond,
waar hij op de komst van Gregg wachtte.
Hij was van plan zijn vrouw mee naar Lon
den te nemen, zoo gauw de dokter haar
zou veroorloven te reizen. Het wa6 duide-J
lijk merkbaar, dat haar instorting eenl
groote schok voor hem was geweest, en]
alleen de voortdurende telefonische berich
ten van lady Staveley hadden hem verhin
derd zijn werk in den steek tc laten en
met grooten spoed op reis te gaan om zelf
te zien hoe het met haar was. Nu zelfs was
zijn geest geheel van haar vervuld en
Fayre bemerkte, dat zijn belangstelling in
hetgeen hem werd medegedeeld, zeer ma
tig wa6.
Het bleek, dat hij Grey gesproken had cn
zeer goed op dc hoogte was van alles, wat
er na zijn vertrek gebeurd was. Fayre ver
telde hem het resultaat van zijn onderzoek
omtrent Gregg.
„Ik geloof, dat je. het bij het verkeerde
eind hebt," zei Kean ronduit, toen hij klaar
was met zijn verhaal. „Het feit, dat dc man
mrs. Draycott kende, wijst hem niet nood
zakelijk als haar moordenaar aan."
„Aan den anderen kant is hij de eenige
persoon, van vvien we hebben kunnen ont
dekken, dat hij een bepaalden afkeer van
mrs. Draycott had."
„Wat dat aangaat, was zij weinig be
mind. En dan hebben we nog dc moeilijk
heid met de auto. Het zal je moeilijk val
len, dit met hem in verband te brengen."
„Behalve als hij het nummer van Stock-
ley's auto vcrvalschte of ergensjvan auto
verwisselde."
(Wordt vervoTgdJ
