DÉ ÊÊMLANDEü
JOH. DE HEER
Donderdag 16 Maart 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 221
ERNSTIGE ONTSTEMMING
IN ENGELAND
MACD0NALD NAAR ROME
DE STRIJD IN HET VERRE
OOSTEN
ENGELSCHE NUCHTERHEID
EN FRANSCHE ANGST
GESPANNEN TOESTAND
IN OOSTENRIJK
6 uur 34 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
I. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
weck (mei gratis verzekering tegen ongelukkenl I 0.17'
Binnenland franco per post per 3 maanden f3— Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 51J
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van ccn bewijsnummer
1elke regel meer f0.25 Llcfdadlghelds-advertentiên voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extro I 0.05
Dagen van spanning in OoS'
tenrijk. Moeilijkheden tus-
schen de regeering en het
parlement.
Een verwarde cn verontrustende toestand
is sinds cenigen tijd in Oostenrijk ingetre
den, waar de regeering-Dollfuss ruim een
week geleden zich de ontstemming op den
hals heeft gehaald zoowel van de natio-
naal-socialisten, die in hoofdzaak uit de
kringen der Groot-Duitschers worden ge-
rccruteerd, als van de sociaal-democraten.
Aanleiding tot het nemen van bizondcre
rcgeeringsmaatregelen was een gebeurtenis
die zich in het parlement afspeelde. Toen
naar aanleiding van een ernstig meenings-
verschil over een stemming de drie presi
denten van den Nationalen Raad, van wie
twee tot de regceringsoppositie behoorden,
achtereenvolgens hun ambt neerlegden
de sociaal-democratische voorzitter gaf in
dezen het voorbeeld had het parlement
zich feitelijk zelf uitgeschakeld. Noch in
de grondwet, noch in de statuten van het
Huis was iets te vinden, waardoor de cri
sis in de Oostenrijkschc volksvertegen
woordiging kan worden opgelost. De regee
ring-Dollfuss, ofschoon verklarende, dat zij
niet van zins is op den duur zonder parle
ment te blijven regeeren, greep nu blijk
baar met grootc gretigheid de gelegen
heid aan om tot invoering van de dicta
tuur te kunnen overgaan. Zij nam tal van
buitengewone maatregelen, opdat de orde
en rust in het land niet zouden worden ver
stoord en hoopt, nu aan den politieken
strijd in het parlement althans een einde
is gekomen, dat het gevolg van haar krasse
stappen een economische opleving van Oos
tenrijk zal zijn.
De burgerlijke vrijheden in Oostenrijk
zijn in aanmerkelijke mate. beperkt:" de
perswet is derwijze veranderd, dat van een
volkomen vrije meeningsuiting niet langer
kan worden gesproken, terwijl tevens een
verbod is uitgevaardigd om vergaderingen
te organiseeren en optochten te houden.
De vraag is echter, of de regeering-Doll
fuss, die zich naar twee zijden heeft te ver
weren, door haar optreden niet uitlokt wat
zij juist wilde vermijden: den burgeroor
log. In beginsel is het juist, dat een regee-
ring den feilen politieken strijd, die vooral
in crisisdagen uiterst noodlottig voor een
volk kan zijn, tracht te elimineeren, maar
men krijgt den indruk, dat zij zich ineens
te veel vijanden heeft gemaakt. Het beden
kelijke hierbij is, dat in Oostenrijk zoowel
de nazi's, die door het succes hunner geest
verwanten in Duitschland worden aange
moedigd en wellicht door dezen zelfs daad
werkelijk worden gesteund, als de sociaal
democraten over wapens beschikken, zoo
dat bloedige botsingen maar al te gemak
kelijk kunnen plaats vinden.
Vooral gisteren was het een dag vol
spanning, daar zoowel de politieke groe
pen als de regeering op alle gebeurlijkhe
den voorbereid waren, doch gelukkig zijn
de geweren niet afgegaan, zoodat bloed
vergieten is vermeden. Overigens heeft het
een oogenblik gespannen, daar de afge
vaardigde Straffner, die op zijn aftreden als
vice-president van den Nationalen Raad
was teruggekomen gisteren het parlement
bijeen heeft geroepen, een handeling, waar
tegen bondspresident Miklas tevoren reeds
noct nadruk had gewaarschuwd; er kwam
een kleine minderheid voor korten tijd hij-
een' en de regeering heeft de vergadering
dan ook niet erkend; de oppositie neemt
echter het standpunt in, dat de Nationale
Raad weer in functie is en geeft tevens als
haar opvatting te kennen, dat de regeering
anti-constitutioneel handelt, wanneer zij,
zonder het parlement daarin te kennen,
doorgaat met het afkondigen van noodver
ordeningen.
Het conflict blijft dus in heel zijn ern-
stigen omvang bestaan cn met spanning
wacht de wereld af, of Oostenrijk, waar
de dictatuur nu bedektelijk is ingevoerd,
eerlang openlijker zich voor dezen regee-
ringsvorm zal verklaren. De machthebbers
te Weenen zijn blijkbaar van gevoelen, dat
de crisis van het parlementarisme, die mee
bracht, dat de Nationale Raad als gevolg
van partijstrijd treuzelde met het goedkeu
ren van economische maatregelen, welke
dringend noodig waren, het afkondigen van
noodverordeningen volkomen rechtvaar
digde.
BEKEND SPOORWEGMAGNAAT
OVERLEDEN.
New-York, 14 Maart. (V.D.) De be
kende spoorwegmagnaat en voormalige
president van de Canadian National Rail
ways Sir Henry Thornton is hedenmiddag
in den ouderdom van (51 jaar overleden
DE SPOORWEGSTAKING
IN NOORD-IERLAND.
Belfast, li Maart. (V.D.) Dc minister
van arbeid, J. Andrews, deelde heden het
parlement van Noord-Ierland mede, dat hij
bereid was een bijeenkomst te prcsideerèn
van de, partijen, betrokken bij de spoorweg
staking, ingeval men liet wenschelijk achtte,
een dergelijke bijeenkomst te houden.
De betrokken partijen hebben dit vcor-
•tel in overweging genomen.
Wegens de arrestatie der Britsche
employe's in Rusland
Londen, 15 Maart. (V.D.) In politieke
kringen te Londen wordt het optreden der
Russische autoriteiten in verband met de
arrestatie der Engelsche employe's van de
Vickers-fabrieken zeer ernstig beoordeeld.
Gisteren deden allerlei geruchten omtrent
eventueele maatregelen der Engelsche re
geering de ronde cn werd o.a. gesproken
over de mogelijkheid van het afbreken der
Engel6ch-Russi6che economische onderhan
delingen. Het Foreign Office neemt echter
een afwachtende houding aan en wacht op
berichten van den Engelschen ambassadeur
te Moskou.
Eenige dagbladen bespreken de zaak
reeds op zeer scherpen toon. De Daily Tele
graph herinnert aan het geval van vijf jaar
geleden, toen wegens z.g. sabotage in het
Donetz-gebier Duitsche ingenieurs werden
gearresteerd, wier invrijheidstelling onder
den druk der Duitsche regeering spoedig
werd verkregen.
Londen, 13 Maart (V.D.). Dc Britsche
minister-president Macdonald en de Brit
sche minister van buitenlandsche zaken,
sir John Simon, zullen zich van Genève
naar Rome begeven, waar zij Zaterdag een
conferentie zullen hebben met den Italiaan
schen minister-president Mussolini.
Langs den Grooten Muur is het
nu rustig
Londen, 15 Maart. (H.N.) Volgens &en
mededeeling van het Japansche hoofdkwar
tier hebben de Japansche troepen thans ook
het gebied tusschcn Saoetsjang en Tsjifoeng
in de provincie Jehol bezet, waardoor dc
bezetting van de geheele provincie voltooid
Mevrouw Soen Yat Sen spoort
tot den strijd aan.
Sjanghai, 15 Maart (V.D.). De Chi-
neesche pers publiceert een oproep van de
weduwe van dr. Soen Yat Sen, den grooten
leider van den Chinecschen nationalen be
vrijd ingsstrijd, waarin zij een beroep doet
op alle Cliineezen om den strijd tegen
Japan aan te binden. Zij verklaart dat de
groote taak van het Chineesche volk is
den Japanschcn aanval op de eenheid der
Chineesche republiek af te slaan.
Hsinking, 15 Maart. (V. D.) Langs
den Grooten Muur is het nu rustig. Alle
bergpassen met inbegrip van Koepeikow
zijn veilig in handen van de gecombineerde
Japansch-Mandsjoerijsche troepen, rnet uit
zondering van Ilsifcngkow, waar Chinee-
iche troepen herhaaldelijk tegenaanvallen
hebben gedaan, welke evenwel geen resul
taat opleverden. Bij verschillende gelegen
heden hebben hardnekkige gevechten
plaats gehad, maar de Japansch-Mandsjoe
rijsche troepen hebben op scrupuleuze wijze
afgezien van 't doodringen binnen den Chi-
schen muur. Indien de Chineesche troepen
evenwel door zouden gaan met de Ja
pansch-Mandsjoerijsche strijdkrachten te
Tsifengkow tc pruvoceeren, zouden deze ge
dwongen kunnen zijn op drastische wijze
op te treden tegen dergelijke uitdagingen.
Het detachement Japansche troepen te Ilsi-
fengkow deelde mede, er vertrouwen in te
hebben de Chineesche invallen in Jehol te
kunnen afslaan. Zij weigerden dan ook
versterking.
Voor de unificatie van de valuta in de
provincie Jehol heeft de Centrale Bank
•oor Mandsjoekwo besloten filialen te ope
nen te Tsjengteh, Lingyuan, Tsjaoyang en
Kailoe.
HERRIOT WIL DEN DECEMBER-
TERMIJN BETALEN.
Par ij 6, 15 -Maart. (V.D.) In de aula van
de Sorbonne heeft oud-minister-president
Herriot een rede gehouden over de Fransch-
Amerikaanschc verhoudingen. Hij herhaal
de en motiveerde nogmaals zijn bekenden
eisch, dat Frankrijk de 6chuldentermijn, die
December was vervallen, diende te be
talen. Wanneer men over herzienging der
schulden wilde onderhandelen, moest men
dc eerste plaats zijn verplichtingen zijn
nagekomen. Men mocht niet' toelaten, dat
tusschen Frankrijk en de Vereenigde Sta
ten een ernstig misverstand zou voortdu
ren en in geen geval kon geduld worden,
dat geldproblemen de wereld beheerschen.
Men mocht Frankrijks naam in de wereld
niet schaden en mocht derhalve niet verge
ten, dat Frankrijk eens, zooals dat reeds
eenmaal het geval is geweest, anderen noo
dig zou kunnen hebben. Do betaling van
den schuldentermijn is in overeenstemming
met de Franscbe traditie van eerlijkheid cn
met de Fransche belangen. De belangstel
ling voor Herriots rede was zoo groot, dat
de politie slechts een gedeelte van het pu
bliek kon toelaten.
De S.A.sformaties in het gedet
militariseerde Rijnland
Naar aanleiding van het verschijnen van
nationaal-socialistische stormtroepen in hot
gedemilitariseerde Rijnland schrijft de
Daily Telegraph, dat men deze troepen
moeilijk kan beschouwen als soldaten in
den zin van het verdrag van Versailles,
terwijl men ze ook bezwaarlijk als politio
Kan beschouwen. De desbetreffende bepa
lingen zijn ruimschoots verouderd. Natuur
lijk zou men eon technisch interpretatie
der bepalingen kunnen construeercn, doch
men weet tc Londen, dat men ook met an-
andere dan zuiver juridische overwegingen
rekening moet houden. Duitschland be
vindt zich in een toestand van revolutie cn
dc nationaal-socialistische troepen hebben
in het Rijnland slechts gedaan, wat zij
ook in andere steden van Duitschland heb
ben gedaan. De Duitsche regcering moet er
echter rekening mee houden, dat de ge
beurtenissen in Frankrijk den angst voor
een aanval hebben doen toenemen.
In een hoofdartikel schrijft hetzelfde
blad, dat men te groote beteekenis hecht
aan de gebeurtenissen in het Rijnland en
te Danzig. Dit toont echter hoe groot dc
ongerustheid in Europa is. Er bestaat een
moreele noodzakelijkheid van samenwer
king tusschen' Macdonald en Mussolini, die
beiden als wakers voor de veiligheid vol
gens het verdrag van Locarno een bcslis-
senden invloed op de atmosfeer kunnen
uitoefenen.
Öe Daily Express acht een onderhoud
tusschen Macdonald en Mussolini ook van
belang om Frankrijk .gerust te stellen over
dé Italiaansch DuitscliCP-samenwerking.
De Echo de Paris bevat een bericht uit
Londen over een langdurig onderhoud van
den Franschen ambassadeur aldaar in het
Foreign Office, teneinde te informoeren
of men in Engeland van mecning is, dat
dc bezetting van verschillende steden in
het Rijnland, die in de gedemilitariseerde
zóne liggen, door nationaal-socialistische
troepen een formeele schending van arti
kel 43 van het verdrag van Versailles be-
teekent. Volgens de Echo de Paris be
schouwt men to Londen deze bezetting als
ccn binnenlandsche» Duitsche aangelegen
heid, die geen bedreiging van Frankrijk is.
1-Iet daaromtrent uitgebracht rapport der
Engelsche kroonjuristen zal zoo spoedig
mogelijk ter kennis worden gebracht van
den Engelschen minister-president cn den
minister van buitenlandsche zaken.
Het blad herinnert er in verband hier
mede aan, dat Engeland indertijd tegen het
optreden van Frankrijk heeft geprotesteerd,
toen Fransche troepen in 1920 eenige Duit
sche steden buiten het bezette gebied had
den bezet, nadat rijksweertroepon naar de
gedemilitariseerde zóne waren gzonden om
communistische onlusten te onderdrukken.
HET CONFLICT TUSSCHEN
COLUMBIA EN PERU.
Genè v c, li Maart. (V.D.) Dc Volken-
bondsraad is hedenmiddag bijeengekomen.
Met algemeene stemmen werd het rapport
van de commissie van drie goedgekeurd
met betrekking tot het conflict tusschcn
Columbia cn Peru. Er wordt thans over
gegaan tot toepassing van paragraaf vier
van artikel 15.
GANDHI IN VRIJHEID?
Bombay, 14 Maart. (V.D.) Dc regeering
overweegt dc mogelijkheid Gandhi en acht
leden van het executieve comité van het
congres in vrijheid te stellen, teneinde met
hen besprekingen tc openen over 't stop
zetten van de beweging van lijdelijk verzet.
Het staat echter hiarbij vast, dat, wanneer
deze besprekingen niet tot het gevvenschte
resultaat zouden leiden en het lijdelijk ver
zet niet zou worden opgeheven, Gandhi en
de acht leden van hei congres wederom
gevangen zouden worden gezet.
ZWARE GEVANGENISSTRAFFEN
VOOR NEW-YORKSCHE BANKIERS.
N c w-Y o r k, 14 Maart. (V.D.) Het hof van
appèl heeft het vonnis tegen de beide direc
teuren-generaal van de Bank of United Sta
tes, Bernhard K. Marcus en Saul Singers
bevestigd. Zij waren resp. veroordeeld tot
3 en 6 jaar gevangenisstraf wegens verduis
teringen van ongeveer 2 milliocn dollar bij
het filiaal Municipal Safe Deposit Cy.
DUITSCH VLIEGTUIG VERONGELUKT.
Karlsruhe, 14 Maart. (H.N.) Van
avond is een particulier vliegtuig, dat
klaarblijkelijk verdwaald was, in de buurt
van Karlsruhe neergestort. De beide inzit
tenden werden ernstig gewond en zijn naar
een ziekenhuis gebracht.
De Nationale Raad bijeen
Innsbruck, 15 Maart. (V.D.) In den af-
geloopen nacht is te Schwaz in Tirol een
aantal huiszoekingen bij bekende commu
nisten gedaan. In een woning, waar een
aantal communisten bijeen was, verzette
men zich hiertegen. De gendarmerie moest
de deur open breken en pas toen dc gendar
mes met gevelde bajonet het huis binnen
drongen, werd het verzet opgegeven. Twee-
en-dertig personen werden aangehouden,
waarvan zeven in arrest bleven. Een hoe
veelheid wapenen, die, naar werd medege
deeld, voldoende was voor de bewapening
van ongeveer honderd man, alsmede een
hoeveelheid propaganda-materiaal, werd in
beslag genomen. Uit de in beslag genomen
stukken zou zijn gebleken, dat er ccn
nauwe samenwerking tusschen dc commu
nisten en de sociaal-democratische organi
saties bestond.
Weenen, 15 Maart. (II.N.) Bondspresi
dent Miklas heeft een schrijven tot den af
gevaardigde dr. Straffner gericht, waarin
hij diens voornemen, om den nationalen
raad bijeen te roepen afkeurt. Hij wijst er
op, dat de opvatting van dr. Straffner, dat
hij wel is waar als voorzitter van den natio
nalen raad is afgetreden, doch met de waar
neming der zaken belast blijft cn dus ook
gerechtgid is om den raad bijeen te roepen,
slechts een gevolgtrekking uit analoge ge
vallen is, wat echter in constitutioncele
vraagstukken niet voldoende ie, aangezien
hier een nadrukkelijke regeling door wets
bepalingen noodig is. Do eenige uitweg is
daarom door een noodverordening de con-
stitutioneele functie van don raad te her
stellen en zoodoende de leemte in de wet
aan te vullen. Aangezien van geen enkele
zijde bezwaar tegen dit voorstel is gemaakt,
moet volgens de opvatting van den bonds
president deze weg worden ingeslagen. De
bondspresident verzoekt daarom Straffner
dringend, niet bij zijn voornemen te volhar
den om den nationalen raad bijeen te roe
pen, aangezien hierdoor de binncnlandsche
orde in gcva.ar kan \yordon gebracht.
Weenen, 15 Maart. (V. D.) Dc door
dr. Straffner voor hedenmiddag te 3 uur
bijeengeroepen vergadering van den Natio
nalen Raad, werd reeds te 5 minuten over
half drie geopend. De leden der sociaal
democratische fractie en van de Groot-
Duitschcrs waren voor het grootste gedeel
te reeds tegen kwart over twee in de zaal
aanwezig. Kort daarna, waarschijnlijk door
het vroege verschijnen van deze leden ver
rast, arriveerde een honderdtal politie- en
recherchemannen in civiel gekleed en be
zetten alle ingangen naar en deuren van
de zittingzaal. Straffner kon slechts door
een naast zijn bureau gelegen deur, die de
politie niet kon afzetten, in de zittingzaal
komen. Aangezien de andere afgevaardig
den, die nog niet in de zaal aanwezig
waren, door dc politie niet meer werden
toegelaten, besloten de in de zaal aanwezige
afgevaardigden met dc vergadering te be
ginnen. Van het bureau was niemand aan
wezig, noch de beambten en bodes, noch de
stenografen. Twee afgevaardigden werden
derhalve door Straffner, direct na opening
der zitting, tot notulisten benoemd.
Uitvoerig schilderde Straffner de gebeur
tenissen, die tot de crisis hadden geleid,
terwijl hij ook den juridischen kant van
de zaak uiteen zette. Hij had deze zitting
bijeengeroepen om de bereidheid tot daden
van het parlement te toonen. Hij zou spoe
dig het tijdstip van de volgende zitting be
kend maken. Van het gewelddadig verhin
deren van afgevaardigden om de zitting
zaal te betreden, zou hij overeenkomstig
paragraaf 7(5 van de Strafwet, openlijke ge
welddadigheid, proces-verbaal opmaken.
Toen Straffner verklaarde dat de zitting
gesloten was, klonk luid applaus en ver
lieten de afgevaardigden de zaal onder het
serocp van „Hoch" op de republiek cn op
Straffner en onder de kreet: „Weg met dc
dictatuur", „weg met de Putschisten".
Weensche politie in alarmtoe
stand.
Weenen, 15 Maart. (V. D.) de politie
is gealarmeerd. Bij het parlementsgebouw,
dat door de politie is afgezet, worden geen
volksverzamelingen toegestaan, doch het
verkeer mag plaats hebben.
Het gebouw zelf is ook na de zitting nog
door 150 ambtenaren van de criminecle po
litie bezet gehouden.
Na de zitting heeft dr. Straffner een
schrijven ontvangen van den politicpresi
dent, waarin hem wordt medegedeeld, dat
cle zitting van den Nationalen Raad ver
boden is.
Straatdemonstraties tegen
Doilfuss.
Weenen, 15 Maart. (V. D.) Uit regee-
ringskringen verluidt, dat men van mee
ning is, dat de door dr. Straffner tegen
drie uur vanmiddag bijeengeroepen zitting
van den Nationalen Raad niet heeft plaats
gehad. Het standpunt der regeering heeft
het dus gewonnen.
De politie heeft in volle bepakking, met
karabijnen bewapend, bepaalde punten der
BUITENLAND
Gespannen toestand in Oostenrijk.
(Eerste Blad, pag. 1).
Macdonald over de ontwapeningsconfe
rentie.
(Eerste Blad, pag. 2).
BINNENLAND
Record lijstcnaantal voor dc Tweede Ka
merverkiezingen.
(Tweede Blad, pag. 2).
Amsterdams bijdrage in dc kosten van
het Rijnkanaal.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Dc middenstand in het gedrang.
(Eerste Blad, pag. 3).
Uitvoering der Orchcst-Verccniging
Amersfoort.
(Eerste Blad, pig. 2).
Lezing van Dr. Micderna over Prins Wil
lem van Oranje.
(Eerste Blad, pag. 3).
Jaarvergadering van Schuttcvacr.
(Eerste Blad, pag. 3).
Lezing van Mr. Randolph Churchill voor
de English Association.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door liet Kon. NecL Mot. In
stituut tc de'Bilt:
Hoogste barometerstand 767.5 te Marseille.
Laagste barometerstand 737.0 te Stornoway
Verwachting: Krachtige tot matige, Z. tot
Z.W. of W. wind, betrokken tot zwaar be
wolkt, later moefclijk opklarend, waar
schijnlijk regen, aanvankelijk iets zachter,
later iets kouder.
De depressie in liet W. heeft ziéh sterk
naar onze omgeving uitgebreid, haar kern
is thans naar Schotland verplaatst.,In on
ze omgeving is de lucht geheel betrokken,
terwijl over de Britsche eilanden veel re
gen viel. Stornoway in Schotland tapte 21
Blacksod in Ierland 20 m.M. af. Het lage
drukgebied voor de Noorschc kust trok
naar Finland, daarbij in Midden- en Noord-
Zweden veel sneepw brengend. In Lapland
kwam hedenmorgen nog strenge vorst voor
Het hooge drukgebied in hct'Z.O. trok zich
verder terug. In Zuid-Frankrijk, Zwitser
land en Zuid-Duitschland bleef het weer
nog goed. Zooals verwacht werd is de wind
ten onzent toegenomen. Ook over het Ka
naal cn de Britsche eilanden waait het
krachtig. Voor onze omgeving zijn de re
genkansen groot. Waarschijnlijk zal de
nacht betrekkelijk zacht zijn, terwijl mor
gen overdag bij een opklaring eenige tem
peratuurdaling waarschijnlijk is.
IAHGESTRAA1 49-51 TELEFOON 190
Onze Specialiteit.
BUIKBANDEN
ert corsetten voor zware figuren.
Vakkundige bediening.
Varkensmarkt S Tel. 1309
Reeds 27003 instrumenten werden door
ons geleverd! Zegt U dit niets.
stad bezet, waar bovendien posten waren
opgesteld, voorzien van machinegeweren.
Toen auto's door de Ringstrasse reden, ver
moedde men, dat leden der regeering er in
zouden zitten. Er werd gehoond, terwijl de
menigte spreekkoren vormde met. Duitsch
land ontwaakt, Doilfuss verrekke! Er werd
zelfs het Horst-Wessel-lied en het Duitsch-
land-lied gezongen. Bereden politie dreef*
de menigte uiteen. De orde is thans heffe
steld.
