LEERENenPEAUDE SUËDE JASJES
DE EEMLANDEü
Licht op
r
Dinsdag 25 April 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 253
POLITIEKE REDE VAN
DALADIER
„NATIONALE BEWEGING"
IN ZWITSERLAND
WILT GE WELVAART T 9 A
KIEST VERAART
TEGEN DE VERVOLGING
DER JODEN
DE BESPREKINGEN TE
WASHINGTON
ERNSTIGE AARDBEVING
ri
e
7 uur 43 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
L. J. LUYCX ZOON
COUPONS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS p" 3 ma,ndm v°°r Amersfoort 2.10. per maand I 0.75, per
1week (met gr.tli verzekering tegen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 51J
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llefdadlgbelds-advertentlën voord*
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I.—. Bewijsnummer extra i 0.05
Het conflict tusschcn Columbia
en Peru. Letlcia nog steeds
in handen van laatstgenoemden
staat.
Niettegenstaande den morcelen druk, die
door de. onderteekenaars van het Kellogg-
pact en den Volkenhond op Peru werd uit
geoefend, bevindt zich de Columbiaansche
havenstad Leticia aan den bovenloop van
de Amazone nog 6tecds in handen van
Peru, dat een groot deel van den corridor
van Leticia, tusschen de Amazone en de
Putumayorivier, eveneens bezet, houdt. Op
1 September 1932 hebben de Peruanen Le
ticia bezet en de Columbiaansche staats
ambtenaren gedwongen in liet naburigo
Brazilië him toevlucht te zoeken; sinds
dien duren de gevechten tusschcn Peru en
Columbia om liet bezit van Leticia voort,
maar zij beperkt zich in hoofdzaak tot bot
singen, die slechts af en toe plaats vinden
en dan nog bovendien zonder uitzondering
op tamelijk grooten afstand van Leticia.
Volgens betrouwbare berichten hebben dn
Columbianen bijna in alle gevochten de
overwinning behaald. Columbia beheerscht
nu bijna volkomen de Putumayo-rivier,
van Tarapaca aan het eene einde van den
corridor van Leticia tot Puerto Assis, niet
ver van de grens van Ecuador.
Aan een United Press-bericht, dat wij in
de Neuo Zürcber Zcilung tegenkomen, ont-
leenen wij, dat de Peruaansche stad Gua-
pi aan den Zuidelijken oever van den Pu-
tumayo op 26 Maart door do Columbianen
na een gevecht van acht uren is veroverd.
Thans ligt het in hun bedoeling de Peru
aansche haven Port Arthur, die tusschen
Guapi en Tarapaca ligt, in te nemen.
Klaarblijkelijk heeft Columbia den oor
spronkelijk beraamden aanval op Leticia
opgegeven. Het meerendcel der Columbi
an nsche kanonneerbooten is tegenwoordig
ojj den Putumayo gestationneerd. Wilden
de booten Leticia anvallen, dan zouden zij
stroomafwaarts tot de uitmonding van den
Putumayo in den Amazone en dan verder
stroomopwaarts naar Leticia moeten va
ren en Braziliaansch soevereiniteitsgebied
passeeren. Zij zouden daarbij op de groot
ste moeilijkheden stuiten, want de Peru
anen hebben de Amazone hoven Iquitas
zoo vol mijnen gelegd, dat schepen de
rivier slechts onder leiding van Peruaan
sche loodsen kunnen passeeren.
De vijandige stemming tusschen Peru en
Columbia is momenteel minstens even
sterk als onmiddellijk "ha de bezetting van
Leticia door Ppru. Beide landen hebben be
langrijke bedragen voor bewapening uit
gegeven. Columbia's reserves werden zelfs
zoo sterk aangesproken, dat president En
rique Olayo Herrera gedwongen was een
moratorium af te kondigen voor de buiten-
landsclie schulden van Columbia, een stap,
dien hij drie jaren lang door radicale be
zuiniging had kunnen voorkomen.
Het besluit van de adviseerende volken
bondscommissie, om den leden van den
Volkenbond een verbod van wapenuitvoer
naar Peru aan te bevelen, is voor de Peru
anen geen beletsel geweest hun oorlogs-
voorbereidsclen tegen Columbia voort te
zetten. Talrijke bombardements- en jacht
vliegtuigen werden in de Verccnigde Sta
ten aangekocht. De mannen tusschen 18 en
'25 jaar werden opgeroepen; 24000 man van
deze volkomen geoefende reserves trok
ken dezer dagen ter gelegenheid van een
militaire parade door de straten van Lima.
liet Peruaansche parlement is voorne
mens het leger, de marine en liet luchtwa-
pen van het land te brengen onder do. ge
meenschappelijke leiding van een ministe
rie voor de nationale verdediging, waar
aan ondertusschcn nog het aanzijn moet
worden gegeven. Generaal Oscar Bonavi-
des, Peruaanscli president in 1914 en op
het oogenblik Peruaanscli gezant te Lon
den, die thans met vacantic in Lima ver
toeft, wordt algemeen beschouwd als de
toekomstige minister van defensie. Gene
raai Bonavides is het geweest, die in 1912
de Peruaansche troepen aanvoerde, toen
deze een overwinning op dc Columbianen
behaalden bij La Pcdrera.
Intusschcn volgt Brazilië met bezorgd
heid de ontwikkeling van l^t conflict,
want de Braziliaansche havenstad Taba-
tmga ligt maar drie kilometer van Leticia
verwijderd aan den anderen oever van dc
Amazone. Het garnizoen van Tabatinga is
aanmerkelijk versterkt om. de onzijdigheid
van Brazilië te handhaven.
KONING ALBERT DOCTOR HONORIS
CAUSA.
Brussel, 22 April. (H.N.) Op 15 Mei
zal aan de universiteit te Straatsburg de
ccrc-promotie plaats hebben van koning
Albert van Belg'.è, die door ccze universi
teit tot doctor honoris causa is benoemd.
„De Fransche franc heeft
niets te vreezen
Parijs, 23 April. (V. D.) Heden heeft de
Fransche minister-president Daladier in
zijn geboortestad Orango een groote poli
tieke rede gehouden. Hij schetste de om
standigheden, waaronder hij drie maanden
geleden de regeering had overgenomen.
Overal hccrschtc onrust en onzekerheid. Bij
de begrootingsmoeilijkheden der regeering
kwamen de gerechtvaardigde cischcn van
landbouw en industrie.
En tcgélijkertijd aldus Daladier
hoorde mqn buiten onze grenzen den roep
van het geweld. Dc bruutheden en de geor
ganiseerde terreur werden voorbereid, die
bewijzen, hoe gebrekkig onze moderne be
schaving, die wij vast in den Europecschen
bodem geworteld geloofden, nog is. Ten
aanzien van de buitenland?chc politiek ver
klaarde Daladier, dat Frankrijk, zonder iets
van zijn levensbelangen op te geven, het
ideaal van de organisatie van den vrede
onder de volken had versterkt, dat slechts
langs den weg van geleidelijke, gelijktijdige
en streng gecontroleerde ontwapening kan
worden opgebouwd uit de waarborgen, die
de vrijheid van alle volken garandeeren. In
verband met dc jongste gebeurtenissen in
Amerika verklaarde Daladier, dat de Fran
sche franc niets te vrcczcn had, aangezien
zij de sterkste gouddekking had. Zoo min
men op deze gebeurtenissen voorbereid was,
even weinig had men eraan gedacht, dat in
een zeker land het ergste nationalisme zou
triomfeeren. De vraag rees, of men thans
voor een nieuwen valuta-oorlog en een be
wapeningswedstrijd stond. Daladier was
van mcening, dat slechts vertrouwelijke
samenwerking tusschen alle volken een
einde aan de crisis zou kunnen maken. Op
de economische wereldconferentie zou
Frankrijk zijn economisch program indie
nen. Frankrijk heeft do pijnlijke gevolgen
van valutamoeilijkhedcn aan den lijve ge
voeld. Degenen, die over de volken regee-
ren, zuilen moeten begrijpen, dat herstel
van het internationale vertrouwen voor elk
land afzonderlijk belangrijker is dan min
of meer kunstmatige maatregelen, waarvan
men redding verwacht.
v Eveneens antisemitisch
georiënteerd
Bazel, 23 April. (V. D.) In Zürich
heeft de nieuwe „strijdhond van het nieu
we en nationale front" een vergadering ge
houden. Er was een zaalwacht aanwezig
van jeugdige Zwitsers, die gekleed waren
in blauwgrijze hemden met een wit kruis
op een rooden band om den arin.
Do voorzitter en bijconroeper der verga
dering, dr. Tobler, verklaarde, dat liet hier
niet ging om een nabootsing van het na-
tionanl-socialisme, maar om ccn aangele
genheid, die geheel Zwitserland betrof.
Men spreekt hier niet van S.A.-troépen,
maar van den strijdhond „Ilart" en in
plaats van met het Duitsche „Heil" begroet
men elkander met den oud-Zwitserschcn
strijdroep „Iïaaruus". Tot groet wordt de
hand opgeheven, gelijk de landsknechten
op Holder's schilderijen dat doen. Kolonel
Sonderegger uit Bern hield vervolgens een
toespraak over „orde in den staat". Hij
sprak zich uit voor dc beweging der jonge
patriotten en keerde zich in lange uiteen
zettingen tegen de Joden en de vrijmetse
laars. Er moeten wetten worden uitgevaar
digd tegen de opruiing tot de revolutie en
tegen de anti-militaristen, wetten voor dc
bescherming van den middenstand en te
gen de groothandelondcmcmingen. tegen
misbruik van vrijheid van drukpers en van
spreken. Verder moeten afweermaatrogelen
worden genomen tegen het bolsjewisme in
school en kerk. Ook zijn wetten noodig ter
bescherming van werkwilligen en tot af
weer van aan het volk vijandige elemen
ten met een verbod tot inburgeren van aan
het volk vreemde elementen, vooral Joden,
benevens wetten tot uitwijzing van die
Joden, die in den laalsten tijd door den
bondsraad Zw-itserland zijn binnengelaten.
FRANSCH PROTEST TE BERLIJN.
Berlijn, 24 April (H.X.) De Fransche
gezant heeft opdracht ontvangen om bii de
Duitsche regeering te protestcercn tegen de
willekeurige arrestatis van den Fransch-
man Smirnof te Trier.
Warschau, 23 April. (V. D.) Heden is
alhier bijeengekomen het groote congres
van Joden in Polen, waaraan werd deelge
nomen door 841 vertegenwoordigers, ten
einde een standpunt te bepalen ten opzichte
van dë Jodenvervolging in Duitschland. De
sprekers, waaronder een journalist, die ter
plaatse een onderzoek naar de waarheid
der berichten over Jodenvervolging had in
gesteld, constateerden, dat deze berichten
volkomen juist waren en dat nog talrijke
feiten stilzwijgend waren voorbijgegaan uit
vrees van de Joden in Duitschland voor ver
ergering van hun lot.
Verscheidene resoluties werden aangeno
men, waarin dc onbestrijdbare vervolging
der Joden in Duitschland wordt vastgesteld,
waarin wordt opgeroepen tot den economi-
sclien boycot van het Duitsche rijk cn .waar
in wordt gewezen op de noodzakelijkheid
van ondersteuning van de emigratie naar
Palestina, waarbij de steun moet worden
gezocht van Engeland als mandataris over
dit gebied. Verder.wordt in deze moties ge
wezen op de noodzakelijkheid van een in
ternationaal congres tijdens de zitting van
den volkcnbondsraad, teneinde te beraad
slagen over den toestand van dc Duitsche
Joden.
Het congres heeft telegrammen gezonden
aan den Volkenbond en aan den speaker
van het Engelschc parlement, waarin uiting
wordt gegeven aan dankbaarheid.
Londen, 23 April. (V. D.) Dc pas ge
vormde wcreldallianlie ter bestrijding van
het antisemitisme heeft hedenmorgen een
groote propaganda-optoclit gehouden ten
gunste van boycot van Duitsche goederen.
Ongeveer 500 auto's met propagandabiljet-
ten reden door alle hoofdstraten. Op de bil
jetten stonden leuzen als: Boycot Duitsche
goederen, boycot Duitsche films, geen joden
vervolging meer. Eenige auto's waren ge
tooid ract de Engelschc vlag, anderen met
het blauw-wit der Zionistenbeweging.
PORT ARTHUR JAPANSCKE
OORLOGSEA'SIS.
Tokio, 22 April. (V. D.) Officieele krin
gen noemen het commentaar, dat sommige
buitcnlandschc bladeren leveren op het
feit, dat Japan "te Port Arthur weder een
vlootbasis heeft gesticht, misleidend. Zij
verklaren, dat Japan ccnige jaren geleden
de vlootbasis daar ophief louter uit econo
mische overwegingen cn niet als gevolg van
het verdrag van Washington of van het
negenmogendhedenpact. I-Iet weder in ge
bruik nemen van de vioolbasis, dat een
zaak van marine-administratie is, kan geen
dezer verdragen schaden.
BE JAPANSCHE GENERAAL
NAGAOEA OVERLEDEN.
Londen, 23 April. (V.D.) De bekende
Japan&che generaal Nagaoka, die zich zeer
verdienstelijk heeft gemaakt voor de Ja-
pansche luchtvaart, is Zaterdag op 75-jari-
jjen leeftijd overleden. Generaal Nagaoka
is dikwijls in dc kranten afgebeeld met zijn
geweldigen knevel.
HET PROCES TEGEN DE FASCISTEN.
Brünn, 24 April. (V.D.) In de militaire
bioscoopzaal van liet remonte-depot te
Brünn is heden het proces begonnen tegen
do Tsjecho-Slowaaksche fascisten, die in
den nacht van 22 Januari hebben deelge
nomen aan dc poging tot bezeting van de
kazerne van het 43ste infanterie-regiment
te Brünn.
De toegang tot dc rechtszaal was afgezet
door ccn dicht politiecordon en slechts op
vertoon van toegangskaarten kon men de
ziting bijwonen.
Kort voor de opening der ziting arriveer
den de beklaagden in drie tramwagens,
die tot de binnenplaats van het depot reden
cn waarvan dc ramen van gordijnen waren
voorzien. Op de binnenplaats waren tal
van cipiers aanwezig, die dc beklaagden
naar dc rechtszaal leidden. De eerste dag
van het proces zal waarschijnlijk geheel
gebruikt worden voor het voorlezen der
acte van beschuldiging.
JOODSCHE FIRMANTEN IN
HECHTENIS GENOMEN.
Keulen, 2-4 April. (H.N.) De vier Jood-
sche firmanten van de firma Ferdinand
Faber G.m.b.H. zijn in voorloopige hechte
nis genomen onder beschuldiging geknoeid
te hebben bij den invoer van z-den door
middel van valschc declaraties, voort on
der beschuldiging van vcrvalschlng van
documenten, ontduiking van belasting en
wisselruiterij. Hoewel de firma een omzet
van meer dan 600.000 Mk. per jaar bad, is
zij toch ettelijke duizend mark aan belas
tinggelden schuldig gebleven.
Het probleem der oorlogsschulden
Washington, 24 A pril. (V. D.) Het
oorlogsschuldenproblccm schijnt ondanks
den Amerikaanschen tegenzin te zullen
wortlen tot dc kernkwestie van dc
Washingtonschc onderhandelingen. Macdo
nald heeft telefonisch informaties uit Lon
den ontvangen, volgens welke hij conces
sies in de schuldenkwestie zou moeten ver
krijgen, alvorens te kunnen overgaan tot
een bespreking van tarieven cn valutapro
blemcn.
Naar verluidt, zou Macdonald in dit op
zicht door Ilcrriot worden gesteund. Ver
der meent men, dat teekenen er op wijzen,
dat een voorloopige overeenkomst tusschcn
Roosevelt cn Macdonald over wederzijdschc
tariefverlaging tot stand kan komen onder
voorwaarde, dat Roosevelt het Amerikaan-
schc congres nog voor half Juni-een nieu
we regeling van het oorlogsschuldcnpro-
bleem voorstelt. De Engelsche cn Amcri-
kaansche deskundigen hebben den gehee-
ïen Zondag onderhandeld over tarieven-
en valutaproblemen.
De besprekingen over wederzijdschc han
delsverdragen zullen waarschijnlijk Maan
dag na aankomst van den Canadeeschen
premier op breeder basis worden voortge
zet.
Verder verluidt, dat Roosevelt voorstan
der is van een algemeen tcrugkeeren tot
dsn gouden standaard op een lagere goud
dekkingsbasis. Van zijn volmacht, om bet
goudgeliallc van den dollar ie verminde
ren, zal Roosevelt slechts in het uiterste
geval gebruik maken.
Washington, 2 3 April. (V. D.) Tij
dens een persconferentie verklaarde Her-
riot,.dat Frankrijk wilde samenwerken met
Amerika cn Engeland aan den wederop
bouw van de wereld. liet loslaten van den
gouden standaard in Amerika is niet van
invloed op de principicele voorwaarden
voor de saneering van de wereld.
De indruk is krachtiger geworden, dat
Macdonald cn Ilcrriot bij Roosevelt zullen
aandringen op herziening der oorlogs-
schuldovcreenkomstcn en, ingeval een her
ziening niet te bereiken mocht zijn, zullen
voorstellen de midden Juni vervallende
termijnen uit te stellen tot aan eon defini
tieve regeling.
Aan het einde van een in de Daily Mirror
gepubliceerd artikel schrijft Ilerriot, dat dc
overeenkomst van Lausanne, zooals Borah
gezegd hoeft, de sleutel vormt voor de toe
komst. Of wel het in Lausanne begonnen
werk wordt voltooid cn de wereld bevindt
zirii op weg naar een duurzamen vrede, of
de overeenkomst van Lausanne wordt her
roepen en de wereld drijft den chaos tege
moet.
Frankrijk tot concessies bereid,
wanneer zijn veiligheid wordt
gewaarborgd.
New York, 24 April. (V. D.) Naar in
Fransch-gczinde kringen verluidt, zou Ilcr
riot slechts tot concessies op economisch
gebied bereid zijn, indien de Vereenigde
Staten bindende verplichtingen op zich
zouden nemen ten aanzien van de veilig
heidskwestie. Verklaard wordt, dat het in
het democratisch verkiezingsprogram ge
noemd consultatieve pact voor Frankrijk
slechts van waardo is, wanneer het ge
bruikt wordt voor een nauwe aaneenslui
ting bü een Europeesche veiligheidsorgani
satie, in casu den volkenbond.
De Herald Tribune verklaart, dat Ilerriot
dc stabilisatie van den dollar cn van het
Engelsche pond als voorwaarde zal stellen
voor een verlaging der tariefmuren of voor
den voorloopigen tarieven-wapenstilstand,
dien Roosevelt wil voorstellen.
Londen, 24 April. De seismograaf van
Selfridge heeft gisteren een krachtige aard
beving, die ongeveer 20 minuten duurde, ge
registreerd op ccn afstand van ongeveer
1300 mijl in de richting van den Balkan.
Rome, 24 April. (V. D.) Een hevige aard
beving heeft Zondag het eilandje Kos in dc
groep der Sporadcn aan de kust van Klcin-
Azie geteisterd. De aardbeving zou groote
materieele schade hebben aangericht.
ANTJ-DUITSCEE RELLETJES IN POLEN.
W arsch.au, 24 April. (V. D.) Volgens
berichten in dc Poolsche bladen ontstonden
in den nacht van Zaterdag op Zondag te
Bielitz cn Biala in Silczie anti-Duitsche on
lusten, waarbij Duitsche opschriften en bor
den werden beschadigd en de ruiten van
eenige Duitsche WTnkels ingeworpen. O.a.
werden de ruiten van dc Dcutsch-Schlcsi-
sclic Zcitung vernield.
BUITENLAND.
Politieke rede van Daladier.
(Eersto Blad, pag. l.f
BINNENLAND.
Fransche onderscheiding voor do Prinses.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Hoogste barometerstand: 7G9.7
to Karlstadt.
Laagste barometerstand: 749.1
to Blacksod.
Verwachting: Moest matige, Z.O. tot
Z.W. wind, half tot zwaar bewolkt of bc-
Irokken, waarschijnlijk eenige regen, wei
nig verandering in temperatuur.
Slechts heel langzaam dringt de de
pressie-invloed naar onze omgeving door.
Uitgezonderd in het uiterste Oosten van
ons land is overal dc lucht betrokken, ter
wijl het lichtschip Noord-Hinder herhaalde
lijk regen meldt. Over de Britsche eilanden
bracht de depressie matige regen, eveneens
in Noord-Frankrijk, Calshot en Brest tap
ten 7 m.M. af. Over de golf van Biscay©
heeft zich een secundaire gevormd aan wel
ker Zuidzijde een flinke drukopzet valt
waar te nemen. Waarschijnlijk zal deze
secundaire voor het weer ten onzent van
belang worden en bij haar verplaatsing,
N.-waarts in ons land eenige regen bren
gen. Vooral over Zuid-Scandinavië heeft
zich de hooge druk versterkt. Ook thans
stijgt daar de barometer, doch achter de
N.O.-waarts aftrekkende depressie in het
N. aan.
Over IJsland en Noord-Scandinavie is de
temperatuur gedaald, in bijna het geheele
verdere gebied is dc temperatuur gestegen.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Deze week
voornamelijk ZIJDEN STOFFEN In
allerlei genres.
OPNIEUW HEVIGE STRIJD BLI
DEN GROOTEN MUUR.
Moekdcn, 24 April. (V.D.) Aan den
Grooten Muur zijn opnieuw hevige gevech
ten begonnen om den Koepeiko-pas. De Ja
panners dringen slechts langzaam vooruit
en drijven de Cliineezcn, die zich hardnek
kig verdedigen naar het Zuiden in do
richting van Pciping.
DE AARDBEVING OP KOS.
Dertig dooden, meer dan
100 gewonden.
Athene, 24 April. (V.D.) Bij de aardbe
ving op het Italiaansche eiland Kos zijn
30 personen gedood en meer dan 100 ge
wond. Vele honderden huizen werden
zwaar beschadigd; ccnige stortten in, waar
door dc bewoners werden bedolven.
ENGELSCHE TANKS NAAR POLEN.
Londen, 22 April. (H.N.) Volgens een
bericht uit Huil zijn deze week twee tanks,
in Engeland vervaardigd, naar Polen ver
scheept. Een week geleden zijn ook 9 en
14 dagen geleden 18 tanks verscheept mot
bestemming naar Polen. In totaal moeten
dit jaar reeds 60 tanks naar Polen zijn ver
zonden. Meestal worden zij, in kisten ver
pakt, zoodat zij niet dc aandacht trekken,
door de Poolsche kruisers Lublin en Lwow
aan boord genomen, die ze naar de haven
van Gdingcn brengen, vanwaar zij door den
corridor naar Warschau verzonden worden.
EE ARNHEMSCHE WEG 26
