FLEURIGE KORTE JAS/ES
DE EEMLANDEU
Buitenlandsch
Overzicht
Beken land
Dr. SCHACHT TE NEW-YORK
UIT MOOI
AtlERSTGDRT
Belangrijkste
Nieuws
Medische Hulp
Weerbericht
Licht
L. J. LUYCX ZOON
Zaterdag 6 Mei 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 263
Maison Moderne - Amersfoort - Westsingel 21 - Telef.1706
SLECHTS 14 DAGEN!
CHEMISCH REINIGEN
EN OPPERSEN VAN
PROFITEERT HIERVAN.
„DOLLFUSS IS EEN
VERVALSCHER"
„GEEN KLASSENSTRIJD
MEER"
8 uur 01 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 naandcn voor Amersfoort 2.10, per maand i 0.75, per
1week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17l/t»
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummef
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlén VOOf dt
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Parlementaire crisis in Spanje.
Weergalooze obstructiepoli.
tiek.
Het was te verwachten, dat na het resul
taat der gemeenteraadsverkiezingen in
Spanje, die geen algemeen, maar slechts
een partieel karakter droegen, het ernstige
conflict tusschen dc oppositie cn de regee
ringsmeerderheid zich nog zou verscher
pen. Ofschoon bij deze gemeenteraadsver
kiezingen slechts ongeveer tien procent der
kiezers waren betrokken, stelden de anti
ministerieele partijen onder leiding van
den oud-republikein Lerroux, die al gerui
men tijd het erop aanstuurt zich van de
macht meester te maken, den uitslag dei-
verkiezingen voor als een volkomen neder
laag der rcgecring-Azana. Toen de Cortes
dan ook weer bijeenkwamen, drongen zij er
op onstuimige wijze op aan, dat het kabinet
af zou treden.
Daar minister-president Azana er niet
bijster veel voor voeldo te voldoen aan de
wenschen der minderheid, zette deze haar
obstructiepolitiek in verscherpten vorm
voort. Zelfs economische voorstellen, waar
bij heel veel haast was, werden gesabo
teerd. Zoo bracht zij zelfs een urgent voor
stel ten val, waarmee de regeering dc
moeilijkheden bij den uitvoer van sinaas
appels uit den weg wildo ruimen door een
vetlaging met vijftig procent van dc ver
voerkosten op do Spaanschc spoorwegen
en- door bet verleenen van uitvoerpremies.
De oppositie verlangde bovendien van de
regeering, dat zij dit vraagstuk, dat niet al
leen van zeer groot belang is voor dc pro
ductiegebieden, maar tevens voor de staats
financiën in haar geheel, onmiddellijk zou
oplossen en wel door het uitvaardigen van
een decreet, daar men er niet aan dacht de
obstructie op te geven. Ilct ministerie ging
op. dezen zonderlingen eisch niet in, daar de
grondwet verbiedt met decreten te regec-
ren, wanneer er een parlement is.
De hardnekkige voortvarendheid, waar
mee dc oppositioneele minderheid op den
val der regeering aanstuurde, heeft nu fei
telijk geleid tot een volkomen verlamming
van den welgevenden arbeid. In verband
met dezen, ongelukkigen parlementairen
toestand heeft in de jongste Corteszitting
do afgevaardigde Sanchez Roman, die tot
geen enkele partij behoort, maar doorgaat
voor dc belangrijkste juridische autoriteit,
een verzoening tot stand trachten tc bren
gen tusschen de republikcinsche groepen,
die fel tegenover elkaar staan. Hij maakte
het den obstructionisten duidelijk, dat zij
het parlementaire systeem volkomen
bankroet zouden maken en de republiek
op ernstige wijze in gevaar brachten. Hij
meende echter een oplossing aan de hand
te kunnen doen: hij stelde voor, dat de
drie socialistische leden van het kabinet,
wier arbeid Sanchez Roman overigens ten
zeerste waardeerde, vrijwillig zouden af
treden, teneinde op deze wijze een hervor
ming van het kabinet mogelijk te maken.
Onder den indruk van dit beroep stelde
het huis op voorstel van den minister-pre
sident de bespreking van den toestand uit
tot dc volgende weck.
De Madrilcensche berichtgever van de
Fr. Ztg. maakt de opmerking, dat nog vol
komen in 't duister ligt welke oplossing
dc crisis want hiervan kan inderdaad
worden gesproken, ondanks alle officieele
tegcnsjAaak zal vinden. In politieke
kringen doen tallooze combinaties met be
trekking tot dc regeeringsreorganisatie
met en zonder Azana, met cn zonder dc
socialisten dc ronde. Ook wordt er ge
sproken van een republikcinsch concentra-
tickabinet onder leiding van Sanchez
Roman. Als esnig feit, dat echter een
licht op den toestand werpt, kan worden
meegedeeld, dat een geweldige betooging,
die op 1 Mei zou worden gehouden cn
waarbij de drie socialistische ministers het
woord zouden voeren, werd afgelast en wel
met dc motivcering, dat vermeden diende
te worden een druk te oefenen op dc voor
de deur staande beslissingen van hot
parlement. In werkelijkheid echter zal ver
moedelijk dc voornaamste rol hebben ge
speeld de bezorgdheid, dat een dergelijke
massademonstratie wel eens een onge-
wenscht verloop had kunnen nemen, ge
zien de opgewonden stemming, die onder dc
arbeiders heerscht.
Uit nadere berichten blijkt inmiddels, dat
Azana, teneinde de met elkaar overhoop
liggende republikeinsche partijen uit het
slop, waarin zij zijn geraakt, te helpen en
liet arbeidsvermogen van het parlement te
herstellen, in de Cortes do republikeinsche
oppositie een compromis heeft aangeboden.
Hij stelde de minderheid voor, dat deze
höar obstructie zou laten varen on mee zou
werken aan het zeer spoedig tot stand
komen van een viertal dringende wetten.
Wanneer door de constituccrendc Cortes
zoodoende de voornaamste taak was ver
vuld, zou de president der republiek ge
bruik kunnen maken van zijn recht om hef
parlement te ontbinden. Ofschoon dit voor
stel tegemoet kwam aan een verlangen,
dat de oppositie vroeger zelf had geuit, ver
klaarde deze thans, daar niet op in tc
Dames. Heden ontvingen wij weder een groote collectie
WITTE PANAMAHOEDEN EE
de fijnste kwaliteit in diverse chique modellen f 3.95.
kunnen gaan. De eenige manier, waarop
de crisis zou kunnen worden opgelost, be
stond h. i. in het onverwijldo aftreden der
regeering. Azana drong er nogmaals op aan
den wapenstilstand te aanvaarden, dien hij
niet aanbood om do rcgccring, maar het
parlementaire stelsel, waarop de republiek
berust, te redden, maar dit alles baatte
niet. De obstructie zal dus worden voort
gezet, ofschoon ook de president der repu
bliek een paar dagen geleden in een rede
tc Bilbao de oppositioneele republikeinsche
partijen dc noodlottige gevolgen eener on
verzoenlijke houding voor oogen heeft ge
steld.
Amerika heeft den oorlog
gewonnenthans moet het
vrede maken
New-York, 5 Mei. (V.D.) Hedenmorgen
is do Duitschc vertegenwoordiger dr.
Schacht, president van de Rijksbank op
de rede van New York aangekomen. Hij
werd verwelkomd door den waarncmenden
chef van het Protocol Southgato als ver
tegenwoordiger van den Burgemeester van
New York OBrien, door Legaticraad Lcit-
ner van dc Duitschc ambassade en den
waamemenden Duitschen consul-generaal te
New York Borcher.
Dr. Schacht ontving dadelijk na aan
komst een groot aantal Amcrikaanscho
journalisten, wier vragen hij alle bcant-
ordde. Hij verklaarde o.a. dot de Ver
cenigdc Staten de leiding moesten nemen
om uit de algemcone crisis te komen
Duitschlond zou zijn particuliere schulden
betalen en zijn valuta stabiel houden. Elk
bimetalisme moest Duitschland echter af
wijzen.
Met de stedelijke receptieboot „Macon"
werd dr. Schacht naar Jersey gebracht.
mwaar hij naar Washington zou vertrek
ken, na door een leger van persfotografen
te zijn bestormd. In een radiorede aan het
Amerikaansche volk zeide hij na een woord
van dank aan president Roosevelt o.a.
„Amerika heeft den oorlog gewonnen: thans
moet het vrede maken". De eigenlijke we
reldcrisis had volgens Schacht geen eco
nomische doch morcele oorzaken. De wcl-
aart der gebcelo wereld kon slechts te
rugkomen wanneer alle volken gelijkge
rechtigdheid zouden hebben. In plaats
hiervan doet de wereld alles om do over
wonnenen uit den wereldoorlog er onder le
houden. Dc onderdrukten moesten betalen,
zonder dat zij de mogelijkheid hebben tc
verdienen. Valuta-experimenten cn onder
handelingen konden slechts voorbijgaande
hulp brengen. Het groote probleem is óf
isoleering der verschillende volken en hier
aan verbonden armoede, óf internationale
samenwerking op alle gebieden cn wereld
welvaart.
Dr. Schacht verklaarde niet te zijn ge
komen om bet Amerikaansche volk te
vleien, doch om de wereld to helpen, waar
bij hij wist dat dc Amerikanen hetzelfde
doel hadden.
Morgenmiddag wordt dr. Schacht door
president Roosevelt op het Witte Huis .ont
vangen. Do onderhandelingen zelf zullen
waarschijnlijk niet voor Maandag beginnen
DR. KAAS TREEDT AF.
Leider van de Centrumpartij.
Berlijn, 5 Mei. (V.D.) Het partijbestuur
der Centrumpartij is Vrijdag bijeen geko
men. Dc beraadslagingen werden evenwel
spoedig beëindigd. In een zitting der Itijks-
dagfractio van het Centrum sprak Joos
over den politiekcn toestand. Hij bracht
•n breedvoerig rapport uit over de onder
handelingen, welke door het z.g. comité
an actie van het Centrum met de rcgec-
ingsiristantics, in het bizonder met betrek
king tot de ambtenaren zijn gevoerd. Dc
beraadslagingen der Rijksdagfractie werden
verdaagd tot morgen. Ook do Pruisische
landdagfractie der Centrumpartij zal mor
gen vergaderen.
Het verluidt dat te verwachten is. dat
partijleider prelaat Kaas om gezondheids
redenen zal aftreden.
Om nog meer bekendheid te geven
aan enze zaak, bieden wij U aan
Heerencostuums
Regenjassen
Hoeden
Mantelcosiuums
Mantels
f 3.O0
f 2.50
f 1.00
f 3.00
f 2.50
Stoomverversj Chem. Reiniging
Winkel Langestraat 117.
Fabriek Tuinstraat 20.
Telef. 1717
Telef. 1726
DE DRAAIHALS.
Nog niet zoo heel lang geleden, fietste ik
langs den Leusderwcg cn hoorde ongeveer
ter hoogte waar een bank staat voor het
s-jortterrcin, een welbekend geluid, dat me
herinnerde aan vele aangename oogcnblik-
ken, doorleefd met een vogelpaar, toen ik
nog op het plein voor het Rijksopvoedings
gesticht woonde. Hel klonk mij weer in de
ooren als pè-pè-pè, hoewel sommige auteurs
het beschrijven als tji-tji-tji-tji. Tenminste
Dr. Thijsse doet dat in zijn bekend vogel
boekje.
Maar hoe dan ook, het is afkomstig van
den draaihals, een niet zoo heel vaak voor
komenden vogel en dus stapte ik daar op
den Leusderwcg van mijn fiets. Ik had mijn
kijker bij me en loerde er door in de kale
beuken, maar zonder succesik heb den vo
gel niet gezien. Sedert ben ik daar nog een
paar maal heen gefietst en heb op de bank
vele minuten gesleten, doch het zoo bekende
draaihalzen-gcluid heb ik er niet meer ge
hoord.
Dat neemt echter niet weg. dat de vogel
daar toch wel in dc buurt kan zitten cn
mocht iemand het eentonig geluid hooren.
dan zou ik dat graag weten. Ook is het niet
onmogelijk, dat een dra'aihalzenpaar bezit
neemt van een nestkastje of boomholic,
waarin reeds andere vogels een nest hebben
gemaakt, want zij schromen hcusch niet de
oorspronkelijke bewoners te verdrijven, de
eieren le verwijderen en in het aldus gesto
len nest zelf hun kinderen groot tc brengen.
De draaihals behoort lot de spechtenfa-
milic. Hij heeft een bruingrijs kleed met veel
pijlvormige teekeningen en golvende strec-
pen, wat wel wat doel denken aan boom
schorsafbeeldingen. Vandaar dat men den
vogel tegen een boomstam niet gemakkelijk
in dc galen krijgt, als hij ten minste zijn bek
houdt. Hij ontleent zijn naam aan dc eigen
aardige kopwendingen, waarbij het lijkt ot
hij zijn snavel soms achter in zijn bek legt.
Een vogel van de grootte van een nachtegaal.
Een leuk beest!
A. JOMAN.
ZEVEN DORPEN DOOR TORNADO
VERWOEST.
22 dooden, 200 gewonden.
New-York, 5 Mei. (V.D.) Naar uit He-
lenc (Alabama) wordt gemeld, zijn in der.
nacht op Vrijdag door een tornado zeven
dorpen in dat mijnwerkersgebied verwoest.
22 personen werden gedood. Het aantal ge
wonden bedraagt ongeveer 200. Eenige
plaatsjes werden geheel van den aardbo
dem weggevaagd. Dc matcrieclc schade be
draagt eenige millionnen dollars. De tor
nado heeft gewoed over een breedte van
minstens een K.M.
Nogmaals de Hirtenbergsche
wapensmokkelarij
Do socialistische Populaire wijdt onder
het opschrift „Dollfuss is een vervalscher'
een nieuw artikel aan de Hirtenbergsche
wapenaffairc, waarin het blad den Oosten-
rijkschen bondskanselier verwijt, dat bij
zijn belofla dtai de wapens naar Italië te
rug te sturen, niet is nagekomen. De Oos-
tcnrijksche regeering heeft zich verplicht
den Franschen en Engelschen vertegen
woordigers een uitvoerdocument te toonen,
waaruit de terugzending van do wapens
naar Italië zou blijken. Dit document is
ook ter inzage gegeven, doch bleek ver-
valscht te zijn. De wapens waren in wer
kelijkheid in het voormalige militaire ar
senaal te Wccnen opgeslagen en in plaats
van wapens had men oud ijzer naar Italië
gezonden. Men zou voornemens zijn de wa
pens bij de eerste de beste gelegenheid door
te zenden naar Hongarije.
In dit verband eischt de Populaire van
de Fransche regeering, dat deze terstond
officieel te Wcenen mededeelt, dat zij on
der deze omstandigheden haar toezeggin
gen inzake haar medewerking aan de
totstandkoming van een leening niet kan
nakomen. Aan handlangers van Italië en
Hongarije en een regeering van leugenaars
r-n vervalschcrs mag men geen centime
verstrekken.
Uitspraak van Dr. Ley
Berlijn, 5 Mei. (V.D.) De leider van het
comité van actie tot bescherming van den
Duitschen arbeid. Dr. Ley, heeft vanmid
dag een bezoek gebracht aan Rijkskanselier
Hitler in dc Rijkskanselarij om hem te
melden dat de beamtcn- cn arbeidersorga
nisaties zich onvoorwaardelijk onder Hitier
hebben geplaatst.
De verantwoordelijke leiders der organi
saties verklaarden, dat zij alle aanwijzin
gen van het door den leider ingestelde co
mité van actie tot bescherming van den
Duitschen arbeid zullen opvolgen.
Meer dan 100.000 arbeiders en bedienden
uit de Bcrlijnsche bedrijven hebben Vrij
dagmiddag in den Lustgartcn een groote
betooging gehouden, welke georganiseerd
was door het comité van actie tot bescher
ming van den Duitschen arbeid en welke
in zekeren zin een inleiding vormde op het
de volgende week tc houden arbeiderscon
gres.
Dr. Ley voerde het woord. Hij verklaarde
dat deze dagen van het ontwaken der natie
de mooiste van zijn leven zijn. Eindelijk is
het verlangen van vele jaren van opoffe
ring in vervulling gegaan, jaren waarin er
naar gestreefd is de arbeiders cn bedienden
weer voor het vaderland terug 4e winnen
cn hun de hun toekomende plaats in het
volk in te ruimen. Wij zijn niet de partij
der baronnen. Dit heeft de eerste Mei be
wezen. Wij zijn de partij van den dank.
Nog is de honger niet uitgebannen. Nog is
de werkloosheid niet overwonnen cn nog
is al het afschuwelijke uit de voorafgaande
jaren niet overwonnen: maar een ding heb
ben wij overwonnen: Den klassenstrijd, den
klassenhaat.
IN3RAAK IN EEN KERK.
Neurenberg, 5 Mei. (II.N.) In den af-
geloopen nacht is een inbraak gepleegd in
de Veertien Heiligen-basiliek. De dieven
hebben een venster ingedrukt en zijn zoo
in het kerkgebouw gekomen, waar zij het
tabernakel van het hoofdaltaar en dat van
een zijaltaar openbraken en twee miskel
ken stalen. Ook de Godslamp, door ex-ko
ning Ferdinand van Bulgarije geschonken,
is gestolen, terwijl voorts alle offerblok
ken opengebroken zijn. De misdaad werd
vanmorgen om 5 uur ontdekt. De politie
stelde terstond een onderzoek in cn ver
volgt met een politiehond een spoor, dat
door het Veertienheiligenwoud in de rich
ting van Staffelberg loopt.
BINNENLAND.
Sir Norman Angell in ons land.
(Tweede Blad, pag. 1.)'
Dc moeilijkheden bij de kabinetsformatie.
(Tweede Blad, pag. 1.)
SPORT.
De wedstrijden om den Daviscup.
(Derde Blad Pag. 1)
STADSNIEUWS.
Wielrijder door den trein gegrepen te
Grocnekan. (Eerste Blad, pag. 3.)
Zondag hebben dienst dc doktoren Kamer
ling, Lubsen en Morren.
Zondag en de gcbeele week 's nachts
heelt dienst de apotheek der firma Jos.
Haan.
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. Inst.
te De Bilt.
Hoogste barometerstand 772.5 te Yan
Maycn.
Laagste barometerstand 748.0 tc Valencia
cn Blacksod.
Verwachting: Zwakke tot matige winden
uit Z. richtingen, zwaar bewolkt met tijde
lijke opklaring, waarschijnlijk regenbuien
met kans op onweer, iets koeler overdag.
De depressie in het W. breidt zich lang
zaam over onze omgeving uit en heeft
reeds in eon groot deel van ons land on
weer gebracht. Dc hoogo drukking hand
haaft zich boven Groenland, maar wijkt
uit het Ooslzeegebied terug. Op de Britscho
eilanden blijft het woer regenachtig bij pna-
tige temperatuur, in Frankrijk en België is
de lucht zwam* bewolkt met weinig wind,
evenals aan den ingang van het Kanaal,
waar Z. storm waait. In Duitschland zul
len bij zonnig weer in het midden en Oos
ten hoogc temperaturen voorkomen, ter
wijl het W. veel kans op onweer heeft. Ook
in Scandinavië begint do temperatuur to
stijgen, alleen in het uiterste Z. en W. viel
neerslag. De verdere vooruitzichten blijven
nog zacht weer met vrijwel kans op regen
cn iets dalende temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Speciale Aanbieding
KRAAGJES cn GESPEN
Allerlei modellen. Nieuwste genres.
SPOTGOEDKOOP.
UNIFORMEN VOOR ARBEIDSDIENST-
PLICHTIGEN.
B e r 1 ij n, 5 Mei. (H.N.) Voor degenen, die
voor den arbeidsdienstplicht zullen wor
den opgeroepen, zal een uniform worden
ingevoerd. Een eerste bestelling voor 300.000
uniformen is gedaan, waardoor de arbeids
markt weder levendiger zal worden. Do
voorwaarde is gesteld, dat voor dc vervaar
diging geen overwerk mag worden ver
richt, doch dat eventueel nieuwe arbeids
krachten aangesteld moeten worden.
OWEN YOUNG NIET LANGER
PRESIDENT DER RADIO-CORPORATION.
New York, 5 Mei. (V.D.) Dc bekende
Amerikaansche financieele expert Owen D.
Young js gisteren afgetreden als cominis-
sans en president van den raad van be
heer van de Radio-Corporation of America.
Owen Young is tevens president-commis
saris van de General Electric Company.
Zijn aftreden bij Je Radio-Corporation of
America is het gevolg van een uitspraak
van liet gerechtshof van Delaware, waar
hij een scheiding tusschen beide onderne
mingen wordt gebracht.
ARNHEMSCHE WÉG 26
