DE BOODSCHAP VAN ROOSEVELT
DE EEMLANDEU
Bmiteelaedsch
Overzicht
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht
L. J. LUYCX ZOON
FORTMANN HEHENKAMP
A. VAN DE WEG - Langestraat23 - Tel. 217
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 maJ>nd"> voo. Amcrifoort 2.10. per miand I 0.75. oer
Woensdag 17 Mei 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang Na. 272
EEN BEROEP OP ALLE NATIES
ALS IN HET OUDE
ROME....
9 uur 17 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
LANGESTRAAT 63
TEL. 88
INSECTENVERDELGINGSMIDDELEN
SIIEL-TOX - FLTT - ALIO SPREE - RIDS
PHYTOPHILINE - YITIPHILINE - VERMEX
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
- wtck (rott gratis vcrztktring tegen ongelukken) I 0.17'
Blo na a land franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 515
PRIJS flFR AflVFRTFNTIFN vaD l—kregels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Liefdadigheids-advertentie voord*
helft van den prijs. Kleine Advertentie „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regel»
50 cent. elke regeJ meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
De President dringt er op aan, dat terstond maats
regelen zullen worden genomen om uit den
economischen cliaos te geraken
Washington, 16 Mei. (V.D.) De bood
schap van president Roosevelt luidt als
volgt:
„Witte Huis, Washington, 16 Mei 1933.
Mijn volk verwacht van mij als hoofd zij
ner reggeering, dat ik mij tot u wend cr,
door uw bemiddeling tot bet volk van uw
land. Dczo hoop bestaat hierin, dat do
vrede door practische ontwapeningsmaat
regelen moge worden verzekerd, en dat wij
allen onzen gemeenschappelijkcn strijd zul
len aanbinden togen den economischen
chaos.
Te dien einde hebben de naties twee
grooto wereldconferenties bijeengeroepen.
Het geluk, de welvaart en zelfs het leven
der mannen, vrouwen en kinderen, welke
de gehcele wereld bewonen, is nauw ver
bonden met de beslissingen, welke uw re
geering in de naaste toekomst zal nemen.
Dc verbetering der sociale toestanden, de
handhaving der individueelc humanitaire
rechten en de eischen der sociale gerech
tigheid hangen van deze beslissingen af.
De economische wereldconferentie zal
spoedig bijeenkomen en snel tot beslissin
gen moeten komen, üc wereld kan niet
rneer wachten op beraadslagingen, welke
reeds lang slepend gehouden zijn. Do con
ferentie moet door de stabiliseering der
valuta, door de bevrijding van den wereld
handel cn door internationale maatregelen
tot verhooging van net prijzcnnivcau orde
scheppen in plaats van den huidigen chaos.
Zij moet, in het kort gezegd, nationale
programma's voor het economische herstel
aan vullen door een wijs cn wel
overwogen internationaal optreden.
De ontwapeningsconferentie duurt reeds
meer dan ec,n jaar en heeft tot nu toe nog
geen .bevredigende besluiten kunnen ne
men. Verschillende plannen zijn nog ge
vaarlijk rnet elkander in strijd. Het is
onze plicht tastbare resultaten tot stand te
brengen door gemeenschappelijk optreden.
Kleinzielige hinderpalen en bedoelingen
moeten worden op zijde geschoven. Lci>
zelfzuchtige overwinning moet eveneens
leiden tot een nederlaag. De elsch van een
duurzamen vrede voor onze generatie in
ieder deel der wereld is het eenigo doel,
dat onze beste krachten waard is.
Wanneer wij vragen, welke do oorzaken
zijn voor de bewapening, welke ondanks de
les en dc tragedie van den wereldoorlog
een grootere last vormen voor dc volken
op aarde dan ooit tevoren, dan blijkt dui
delijk dat deze van tweeërlei aard zijn:
1) Do openlijke of verholen wcnscli van
regeeringen, hun gebieden to vergróotcn
ten koste van een nabuurstaat.
Ik geloof, dat slechts een kleine minder
heid van regecringcn of volken zulk een
doel nastreeft.
2) De angst van eenige staten voor een
binnenrukken van vreemde troepen.
Tk geloof, dat de overgrootc meerderheid
der volken zich verplicht gevoelt buiten
sporige bewapeningen te handhaven, om
dat zij aanvallen tegen zich vreezen cn
niet omdat zij zelf willen aanvallen.
Er is een rechtvaardiging voor dezen
angst. Moderne aanvalswapenen zijn veel
gevaarlijker dan moderne verdedigingswa
penen.
Indien alle naties zopden kunnen over
eenkomen, de wapenen, welke een succes
rijken aanval mogelijk maken af te schaf
fen, dan zullen de grenzen en de onafhan
kelijkheid van iedere natie weer veilig
worden.
Het einddoel der conferentie moet zijn de
volkomen elimineering van alle aanvals
wapenen. liet directe doel is een aanzien
lijke vermindering van eenige dezer wape
nen en de afschaffing van vele andere.
Do Amerikaansche regeering gelooft, dat
het program voor de directe vermindering
der aanvalswapenen, waarover thans in
Genève wordt gesproken, slechts een eer
sten stap betcekent op den weg naar ons
einddoel. Wij geloovon niet dat do voorge
stelde stappen ver genoeg gaan. Niettemin
juicht de Amerikaansche regeering dc
thans voorgestelde maatregelen toe en zij
wil haar invloed aanwenden om verdere
etappegewijze vorderingen te bereiken op
het gebied van ontwapening.
Lr zijn, duidelijk uitgedrukt, drie stap
pen, waarover men het bij de huidige be
sprekingen eens zal moeten worden:
1. liet direct doen van den eersten defi
nitieven stap in deze richting, zooals wordt
voorgesteld in het plan Dacdonald;
2. Het verkrijgen van overeenstemming
betreffende den datum cn het verdere op
treden tot het doen van volgende stappen;
3. Er overeenstemming over te bereiken,
dat gedurende den tijd van den eersten en
de volgende stappen geen natie haar bewa
pening zal verhoogen. boven do haar bij
verdrag "toegekende sterkte.
Maar de vrede op do wereld moet ver
zekerd zijn gedurende do gehcele ontwapc-
ningsperiode. Ik stel daarom een vierde
stap voor en wel parallel met cn volkomen
afhankelijk van do nakoming van deze drie
voorstellen en onder voorbehoud der bc-
staando verdragen:
Alle stalen der wereld moeten een plcch
tig cn definitief nict-aanvalspact sluiten. Zij
moeten plechtig do verplichtingen bcvesli
gen, welke zij op zich hebben genomen voor
do beperking en vermindering van hunne
bewapeningen en mits deze verplichtin
gen getrouw worden vervuld door alle sta-
tcn-onderteekenaars ieder voor zich de
verklaring afleggen, geen bewapende macht
van welken aard ook, over haar grenzen te
zenden.
Het gezonde verstand toont, dat vorderin
gen. kunnen worden geremd en definitief
worden tegengehouden, wanneer een of an
dcre sterke natie weigert zich oprecht aan
te sluiten bij deze gemeenschappelijke po
gingen om een politicken en economischen
vrede te waarborgen in Genève en in Lon
den. Iu zulke gevallen zal de geciviliseerde
wereld, welke beido vormen van vrede na
streeft, weten, waar de verantwoordelijk
heid voor een mislukking ligt. Ik verzoek
dringend, dat geen staat een dergelijke ver
aniwoordclijkhcid op zich laadt en dat alle
bij deze groote conferentie betrokken staten
hun politieke doeleinden, in praktijk zullen
ROOSEVELT.
brengen. Dit is dc eenigo weg tot den po
li lieken en economischen vrede. Ik hoop,
dat Uwe regccring zich zal aansluiten bij
dc vervulling van deze verwachtingen.
w.g. FRANKLIN D. ROOSEVELT.
Het verluidt dat deze boodschap in het
bizonder bestemd is voor Duitschland,
Frankrijk, Japan, China cn do Zuid-Amcri-
kaanschc staten.
In kringen van het Amerikaansche con
gres is de boodschap van Roosevelt gunstig
ontvangen. Dc democratische afgevaardigde
voor Tennessee, Mac Reynolds, die voorzit
ter is van de commissie van Buitcnlandsche
Zaken van het Huis van Afgevaardigden,
verklaarde: „Wanneer de politiek van Roo
sevclt nu ook maar door de groote mogend
heden zal worden aangenomen, beteekent
dit do verzekering van den vrede en het
begin van het herstel der wereld".
De republikeinscho afgevaardigde Fish
(New Vork), lid van do commissie voor Bui
tenlandschc Zaken, verklaarde: „De oproep
van Roosevelt volgt de lijnen van het
Briand-Kellogg-pact en beteekent een logi
schen stap in de richting van ontwapening
cn de vredelievende betrokkingen op de we
reld. De boodschap mag niet aldus worden
geïnterpreteerd, dat de Amerikaansche re
gccring partij trekt voor die mogendheden,
welko met geweld den status quo willen
behouden, welke door het verdrag van Ver
sailles js vastgelegd."
Genève, 16 Mei. V.D.) Nu de ontwapc
ningsconferentie in zulk een critiek sta
dium is gekomen, verwacht men, dat Roo
scvelt's boodschap mede zal werken lot
verheldering van den toestand cn een im
puls zal zijn totvoortzetting van de on
derhandelingen
Van Duitsche zijde wordt gewezen op Hit
ler's a.s. Rijksdagrede, die volledige ophcl
dering van Duitschland's standpunt zal
verschaffen.» Bovendien wijst men ei* op, dat
de Rijksrcgeering hot Engelsche ontwape
ningsvoorstel principieel reeds op zekere
voorwaarden heeft aangenomen.
Vooral de eisch tot radicale afschaffing
van aanvalswapenen wordt door de Duit
sche ambassade dankbaar onderschreven.
DUITSCHE KRANTEN EN TIJD
SCHRIFTEN IN POLEN VERBODEN.
Warschau, 16 Mei. (V.D.) Het Pool
sclie ministerie voor posterijen heeft een
lijst van 40 in Duitschland verschijnende
dag- en weekbladen cn andere tijdschrif
ten opgesteld, die in Duitschland ver
schijnen en op last van het Poolscho mi
nisterie van binncnlandsche zaken niet
meer in Polen verspreid mogen worden
Ook het Berliner Tageblatt" cn dc „Ber
liner Borscnzcitung" staan op deze lijst.
De crisistoestand tc Genève.
Belangrijke boodschap van
Roosevelt,
Tiet beroep, dat de Amerikaansche
"staatspresident op dc wereld heeft gedaan
in den vorm van een boodschap aan de
tientallen staten, die op de ontwapemngs-
c'onferentie tc Genève cn de economische
wereldconferentie te Londen vertegen
woordigd zijn, heeft algemeen dc aandacht
getrokken. De aansporing, om alle klein
zielige cn zelfzuchtige politiek tc laten
varen en ten behoeve van het welzijn der
mcnschheid nieuwe wegen in tc slaan, op
dat clc werkzaamheden ter Genccfsche en
Londcnscho conferentie rnet succes mogen
worden bekroond, heeft, voor zoover men
kan afgaan op dc lot dusver ontvangen
berichten, overal een gunstigen weerklank
gevonden. Ook in Amerikaans» lie congres-
tri n gen is aan Roosevelt's appèl een har
telijk onthaal tè, beurt gevallen, waaruit
blijkt, dat Roosevelt het Aihcrikaansche
volk achter zich heeft.
Men weet, wat dc Amerikaansche presi
dent wenscht: (1) ontwapening op den
grondslag van Macdonald's project; (2) het
sluiten eener overeenkomst, waarin is aan
gegeven. wanneer en op welke wijze het
ontvvftpêningsprogram moet worden uitge
voerd; (3) dc vaststelling, dat tijdens de
besprekingen over dit verdrag de bewape
ning niet mag worden uitgebreid boven
liet peil, hetwelk in de verdragen is aange
geven; (4) het sluiten van een internatio
naal niet-aanvalsverdrag.
Wanneer men deze punten nauwkeurig
nagaat, dan blijkt weldra, dat in Roose
velt's boodschap dc poging is belichaamd
om zoowel ernstig rekening te houden met
de belangen van Frankrijk als die van
Duitschland. Aan den een en kant is de
consequentie van dc wcnschcn, die Roose
velt heeft geformuleerd, dat Duitschland
af moet zien van elke herbewapening en
zijn weermacht derhalve geen grooter om
vang mag geven dan door liet verdrag van
Versailles is afgebakend. Verder beteekent
Roosevelt's pleidooi ten gunste van een
bewapeningsbestand voor Duitschland een
waarborg, dat liet bewapening6verschil tu6-
6chcn Duitschland en zijn „tegenstanders"
niet verder zal worden vergroot, üc ver
werkelijking van het non-agressiepact zou
verder voor Duitschland het voordeel mee
brengen, dat de veiligheid zijner Oostelijke
cn Westelijke grenzen zou worden ge
waarborgd. Om al deze redenen wordt het
niet uitgesloten geacht, dat Roosevelt's ver
klaringen er loc zullen bijdragen de atmos
feer tc Genève tc zuiveren, terwijl men te
vens aanneemt, dat de rijksdagrede, die
Hitler vandaag zal houden, door de uiteen
zettingen van den Amerikaanschcn staats
president eveneens gunstig zullen worden
beïnvloed, temeer daar van officieele Ame
rikaansche zijde bovendien tc kennen is ge
geven. dat de kwestie van eventueel tegen
Duitschland toe te passen sancties in re-
.geeringsknngen met geen enkel woord j«
aangeroerd, llecl dc wereld hoopt dan .ook
vurig, dal Roosevelt's, initiatief inderdaad,
zooals Macdonald, dc Engelsche premier,
het heeft uitgedrukt, gelijk mag staan met
het aanbreken van een „historischen dage
raad.
Maar dan dienen vooral dc woorden van
Roosevelt ter harte tc worden genomen,
dat spoedig bandelen dringend noodig is
om dc wereld te bevrijden van den tegen-
woordigen chaos en dat de gevaarlijke
aanvalswapenen in dc eerst»; plaats afge
schaft diepen tc worden. Alleen wanneer
aan deze voorwaarden wordt voldaan, is
het mogelijk, dat een politieke en economi
sche vrede wordt gevestigd.
Benieuwd mag men zijn hoe Frankrijk
op Roosevelt's boodschap zal reageeren:
de Amerikanen wcnschcn een spoedige cn
ferme ontwapening cn dit streven heeft
Frankrijk tot dusver steeds gesaboteerd
Tegen een mutcricele ontwapening, die
naam mag hebben cn die de Duitschers bij
voortduring hebben bepleit op grond van
het verdrag van Versailles cn dc overeen
komst van 11 Doe. 1932, waarbij Duitsch
land in beginsel militaire rechtsgelijkheid
werd toegekend, hebben do Franschen zich
zonder ophouden gekant. Zal Roosevelt's
boodschap hen thans tot andere gedachten
brengen? Dc wereld wacht vol spanning op
het wonder van een dergelijken ommekeer.
Of gebeuren er tegenwoordig geen wonde
ren meer? In elk geval zullen de feiten wel
spoedig een duidelijke taal spreken: zoo
dra Hitier zijn rede zal hebben gehouden,
zal de toestand vermoedelijk veel overzich
tclijkcr zijn gewordy^
Openbare overbrenging van een
aantal politieke gevangenen
Het leek een publieke
vermakelijkheid
Karlsrulvc, 16 Mei. (V.D.) De oud-
staatspresident van Baden cn oud-minister
dr. A. Remmele, die dezer dagen uit Ham
burg, waar hij president van de Duitsche
Inkoop Coöperatie was, op verzoek van dc
Badensche regeoring in arrest naar Karls
ruhe is overgebracht, alsmede de oud-rc-
geeringsraud Steoz, de oud-staatsraad en
rijksdagafgevaardigde Marum, do redac
teur van het sociaal-democratische dagblad
do Karlsruher Volksfrund Grünebaum, dc
oud-politiecommissaris Furrcr cn verder
bestuurders van den Reichsbanncr en bet
IJzeren Front in Baden cn leiders van de
Badensche S.P.D. zijn hedenmorgen in een
open politie-auto vau de in het Westen van
Karlsruhe gelegen gevangenis naar het po-
litie-presidium in het centrum der stad
overgebracht om vandaar naar het con
centratiekamp hi do voormaligo strafiu
richting Kicslau te worden vervoerd.
Het overbrengen der gevangenen was
van tevoren bekend gemaakt en een groote
menigte had zich voor de gevangenis en
langs den weg, die het transport zou vol
gen, verzameld. Toen de gearresteerden
verschenen, werd er luid gefloten, go
schreeuwd, geloeid en gescholden. Op do
eerste politie-auto, een groote open wagen,
zaten dc gevangenen met ontbloot hoofd
cn onder sterke bewaking. De wagen werd
vooraf geguan door een S.S.-colonne, die
den weg vrij maakte. Deze auto werd door
een tweede gevo'gd, bezet met S.A.-lieden.
Aan beido zijden van dezen stoet liep bo
vendien nog eon colonne S.A.-lieden, dio
ook den stoet sloten. De politie-auto's kon
den slechts zeer langzaam tusschcn de
dichto menigte doorrijden. Den geheelcn
weg lang werd naar do arrestanten ge
schreeuwd en klonken k.-ctcn als „Verra
ders". Ook werd overal het bekende Duit
sclie Muïderslicdj.e gezongen, een toespe
ling op het begin vin Reraraelc's carrière
als molenaarsknecht cn op het feit, dat
Remmele als president van Baden het zin
gen van dit lied, toen zulk9 aan het clndb
van zijn regeeringsperiode herhaaldelijk op
beleedigende wijze door de nog niet aan
dc macht zijnde nazi's werd gezongen, had
verboden. Vóór het gebouw van den land
dag, bet s taatsmini ster ie cn het voormalige
vakverecnigingshuis werd eenige malen
een kort halt gemaakt. Ook speelden on
derweg op verschillende plaatsen muziek
corpsen het raulderslied. De belangstelling
van het publieK was zóó groot, dat het
tram- cn autoverkeer gestaakt moest wor
den.
Op verschillende-plaatsen werd uit do
menigte „Rood front" geroepen. In do
meesto gevallen werden degenen die dezen
uitroep slaakten, terstond betrapt, gear
resteerd en op dc tweede S.A.-auto mcege
voerd.
TOESPITSING VAN HET CONFLICT IN
OOSTENRIJK.
Hitler's gevolmachtigde zal
worden uitgewozen.
W e c n c n, 16 Mei. (V.D.) Het door dc
Heimwehren uitgegeven Abcndblatt merkt
r.aar aanleiding van dc uitwijzing van den
Duitschcr von Kothon op, dat de regeer in
thans allo rijks-Duitsclio agitatoren over
de grens zal zetten. Do eerste zal zijn dc
Landcsinspcktor en gevolmachtigde van
Hitler in Oostenrijk, afgevaardigde Theo
Rabicht.
Van natiönaal-socialistische zijde is een
aanklacht ingediend in verband met bet
Icit, dat dc Ileimwehrafdeclingen, welke
Zondag in Wcencn zijn opgemarcheerd niet
alleen handvuurwapenen zouden hebben
gedragen, waarvoor vergunningen noodig
zijn, maar ook in liet bezit waren van wa
penen, welke geheel verboden zijn.
Er zijn binnen een week reeds veertien
koeren nationaal-social is ti sclie bladen in
beslag genomen, terwijl de voor-ccnsuur op
de Deutsch Oesterreichiache Tagcszeilung,
liet voornaamslc orgaan der nationaal-so
cialisten in Oostenrijk, voor onbepaalden
tijd is verlengd.
MIJNONGELUK IN ENGELAND.
Londen, 16 Mei. (V.D;) Drie mijnwer
kers zijn om liet leven gekomen ten
volge van ccn ontploffing welke beeft
plaats gehad bij Ilcdjicsford (Staffordshire
Velen werden gered, die verschijnselen
vertoonden van gasbcdwélmirig.
BUITENLAND.
De boodschap van president Roosevelt.
(Eerste Blad, pog. 1.)
BINNENLAND.
Dr. Colijn ontvangt opdracht lot vor
ming van ecu crisiskabinct.
(Tweede Blad pog. 1).
Aan het strand te Workurn zijn drie
kinderen verdronken.
(Tweede Blad pag. 1).
Nieuwe organisalio inzake de tandheel
kundige behandeling van ons volk.
(Iwecdc Blad, pag. 1.)
Dc bruggen bij Nijmegen cn Arnhem.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Middenstandsbelangen ''esproken in den
middenstundsraad.
(Tweede Blad, pag. 3.)
STADSNIEUWS.
Dc afwatering van de Geld. Vallei.
(Ecrsto Blad, pag. 2.)
Ledenvergadering van 't Nut.
(Eerste Blad. pag. 2.)
Medegedeeld door liet K. N. M. I te Do
Bilt.
Hoogste barometerstand: 772.1 tc Vurdö.
Laagste barometerstand: 759.1 te Danzig.
Verwachting: Zwakke tot matige wind,
aanvankelijk uit O. richtingen, half tot
zwaar bewolkt, weinig of geen regen, iets
zachter.
Daar cenerzijds de depressie - in het O.
verder opvulde, waarbij ook do zware re
gens der laatste dagen afnamen, terwijl
do diepe depressie op den oceaan zich niet,
of nagenoeg niet, in W. zin ontwikkelde,
is dc luchtdruk over het gcbcelc gebied
vrij hoog. Over Frankrijk, waar in het Z.
en W. gisteren dc temperatuur tot boven
20 gj\, in het uiterste ZAV. zelfs tot 27 gr.
opliep, is dc ochtcndtemperatuur iets hoo-
gert evenals in het grootste deel van de
Britscho eilanden. In onzo streken is de
wind zwak en meest uit O. richtingen, het
geen bij dc langzame ontwikkeling der
luclitdrukveranderingen nog wel geduren
de een deel van het volgende etmaal zal
aanhouden.
RIJDT VEILIG!
Breng in bochten, weggebruikers,
Geen collega's in den nood.
Bocht naar rechts moet altijd
kort zijn,
Bocht naar links steeds ruim en
groot!
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Koopt nu
VOSSEN
De echte vossen zijn nog nooit zoo
goedkoop en onder ieders bereik
geweest als nu. Wij hebben eenige
zeer mooie exemplaren.
LAAG GEPRIJSDE
KAPOK WATRASSEN
Prima damast, de beste
Javakapok.
1 persoons 3 declig schuine
peluw, kussen
2 persoons 3 declig schuine
peluw en 2 kussens 36.-
