PYREX GLAS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Bmeeolaed
Het Porceleinhuis
DENK ER AANs MORGEN „KEITJES-BAG
TANDHEELKUNDIGE HULP VOOR ONS VOLK
N. H. BERGER
Woensdag 17 Mei 1933
31e Jaargang No. 272
TWEEDE BLAD
DE ONTPLOFFING
TE ROTTERDAM
DRIE KINDEREN
VERDRONKEN
GEEN PARLEMENTAIR
KABINET
Langestraat 2 - Tel. 525
Fa. KALLEVEEN
EEN NIEUWE TAK VAN
SOCIAAL WERK
Zuidsingel 69
UURWERKEN
RELLETJE IN DE
BIJENKORF
In het Paleis van den Koning
Nieuwe explosies
Nader vernomen wij nog dat de eerste be
richten omtrent de ontploffing ecnigszins
overdreven zijn.
Zoo is liet Maashötel nog geheel intact,
alleen van de vertrekken die aan het pand
waarin de ontploffing plaats greep, liggen,
zijn alle ruiten gesprongen.
Het liótel waarin vele slangen van de
brandweer liggen heeft aanzienlijke water
schade gekregen.
Drie personen zijn in het ziekenhuis op
genomen met ernstige brandwonden aan
armen en boofd, terwijl anderen minder
ernstig gewond zijn.
Op het oogenblik van liet afzenden van
dit bericht brandt het gebouw van Broca
des cn Steeman nog fel.
De brandweer heeft het vuur van twee
zijden aangetast. Van de zijde van dc Boom
pjes met 14 stralen op motorspuiten, en
van de Scbeepmakershavfeti met drie stra
len op de stoombrandspuit.
Men seint ons nog*
De ontploffingsramp hoeft een feilen
brand tot gevolg gehad, waarbij 13 perso
nen werden gewond. Negen van hen moes
ten naar het ziekenhuis worden gebracht,
drie van deze personen waren zwaar ge
wond Het zijn de 59-jarige M. A. \V. en
de 23-jarige J. L. Wocnsdrecht, beiden uit
Botterdam en de 25-jarige I'. Zwank uit
IJsselmondc.
Deze drie personen hebben brandwonden
in de 2e en 3egraad bekomen aan afmen
en been.
Do oorzaak is gelegen in het feit dat een
flcsch aether in brand is gevlogen.
Rotterdam, 1G Mei. Om 2.12 hebben
opnieuw twee ontploffingen aan dc achter
zijde van het pand plaats gehad, eveneens
op de benedenverdieping. Twee brandweer
lieden, die op een platje stonden. kregen
glasscherven tegen zich aan, doch werden
gelukkig niet gewond. Zij moesten echter
de vlucht nemen cn de omgeving moest
eenigen tijd worden afgezet. De vlammen
sloegen weer fel naar buiten en ook op de
derde verdieping begon liet opnieuw te
branden. Na twintig minuten blusschen
had.rnen dezen brand echter weer bedwon
gen. Er wordt nog steeds met twee motor-
opuiten gewerkt, die met acht stralen wa
ter geven. Voorts zijn de drie drijvende
spuiten aan de achterzijde aan het blus-
schen, terwijl men zich ook bedient van
liandstralen.
In het ziekenhuis aan den Coolsingel zijn
opgenomen do 59-jarige E. Schmidt, wiens
geheele lichaam met brandwonden is over
dekt, de ongeveer 20-jarige E. W. C. Bor,
rle 20-jarige G. C. J. Snoek, dc 25-jarige
J. L. do Jonge en de 20-jarige D. L. Ro-
mijn, allen woonachtig te Rotterdam, die
zeer ernstige brandwonden hebben opge-
loopen.
ACTIE AAN DE KRISTALUNIE.
Naar van de zijde van den R.K. Fabrieks
arbeiders Bond wordt medegedeeld, hebben
de onderhandelingen tusschcn partijen, be
trokken hij de actie aan de Kristalunic te
Maastricht een bevredigend verloop.
HOLLANDSCHE NIEUWE!
Na een reis van acht dagen zijn gisteren
ie Schcveninger» binnengekomen de motor-
loggers Sch GS en Sch 87, resp. van de rce-
derijen A. den Duik cn H. den Duik, uie
daar de eerste nieuwe Hollandsclie haring
hebben aangevoerd. De schepen brachten
resp. 48 en 40 kantjes aan. Dc prijs liep
van 36 tot f 50.
Bij het pootje baden aan
het strand te Workum
Work li.m, 16 Mei. Vanmiddag om één
uur zijn te Workum drie kinderen ver
dronken. Zij waren nabij het strand in een
geul tusschcn schooltijd aan het pootje ba
den, toen een van hen, het zevenjarige
zoontje van den veehouder P. Dijkstra, die
zich te ver had gewaagd, plotseling in de
diepte verdween. De twee andere kinde
ren, de zesjarige G. en de zevenjarige C.
de Jong, twee. broertjes, deden pogingen
om liet knaapje te redden, doch geraakten
daarbij ongelukkigerwijs ook in het diepe
gedeelte. Alle drie jongens kwamen om het
leven. De lijkjes zijn opgehaald.
UIT DE STAATSCOURANT
Benoemd tot ridder in de Orde van den
Nederlandschen Leeuw Dr. Th. W. Polet,
geneesheer-directeur van het Rijk6krankzin-
nigeujgesticht te Woensel.
Met 1G Mei benoemd tot referendaris bij
het Hoofdbestuur der P.T.T. de hoofdcom
mies bij dat Hoofdbestuur E. P. Asselberghs
Bij beschikking van den Minister van
Financiën is, met ingang van 1 Juni 1933,
bij het Rijksinkoopbureau benoemd tot ad
junct-commissies J. Voortman en tot cor
respondent F. Vet, beiden thans tijdelijk als
zoodanig werkzaam.
Bij K.B. is met ingang van 1 Mei 1933 be
noemd tot kassier bij het Staatsvisschors-
havenbedr. te IJmuiden in vasten dienst P.
L. Koster, thans ass.-bockhouder hij dat
bedrijf.
NATION AAL-SOCIALISTEN
IN HOLLAND.
De wensch de vader der
gedachte
De nationaal-socialistische" General An-
zeiger bevat een artikel onder den titel:
„De S.A. m Holland marcheert!" Hierin
wordt verklaard, dat de Ncderlandsche
verecnigingen in het industriegebied en
vooral de schippers voor het grootste ge
deelte reeds nationaal-socialistisch georga
niseerd zijn. In den optocht te Duitsburg
liep ook een groep Hollindsch-natiönaal-
socialistcn mede. Op den Rijn zijn schepen,
die met een Ncderlandsche Hakenkruis-
vlag varen, geen zeldzaamheid meer.' Het
huis Prinsengracht 4G9 te Amsterdam, al-
dds heet het in dit artikel, zal in de Nc
derlandsche geschiedenis nog eens dezelf
de rol spelen als het Bruine Huis te Mün-
chen.
VERLAGING PACHTPRIJZEN VAN
LANDERIJEN VAN H. M. DE KONINGIN.
A p e 1 d o o r n, 16 Mei. H. M. de Koningin
heeft aan haar pachters te Uddel (gem.
Apeldoorn) bericht, dat zij, gezien de on
gunstige tijdsomsandigheden, heeft bcslo
ten de prijzen barer landerijen aldaar met
50 procent te verlagen.
Dr Colijn met de vorming
niet geslaagd
Nieuwe opdracht voor een
crisis-kabinet
'<-G ravenhage, 16 Moi. H.M.
de Koningin heelt heden dr. Colijn,
minister van Staat, ontvangen, die
mededeelde, dat hij niet geslaagd
was in het vormen van een parle
mentair kabinet.
Vervolgens heelt H.M. de heeren
jhr. mr. de Geer en mr. Aalberse,
voorzitters van de Christelijk-Histo.
xiscbo en Roomsch-Katholieke Ha-
merfractios, ontvangen.
Daarna hesft Hare Majesteit aan
dr. Colijn een nieuwe opdracht ver
strekt, thans tot vorming van een
crisiskabinet.
Dr. Colijn heeft, als gebruikelijk,
verzocht die opdracht in beraad to
mogen houden.
HET DREIGENDE CONFLICT IN HET
STEENDRUKKERSBEDRIJF.
Conferentie met den rijks-
bemiddelaar.
's-Gra vünhage, 16 Mei. Onder leiding
van den rijksbemiddelaar prof. mr. Aal
berse heeft hedenmiddag in het gebouw
der Tweede Kamer een vergadering plaats
gevonden van partijen, betrokken bij het
dreigende conflict in het steendrukkersbe-
drijf.
Ampele besprekingen hebben er ten slot
te toe geleid, dat overeenkomstig het voor
stel van den rijksbemiddclaar de datum,
waarop de slaking was afgekondigd, veer
tien dagen wordt verschoven.
Middelerwijl zullen partijen, ieder in
eigen kring, dc bestaande geschilpunten
nogmaals onder het oog zien om daarna,
in den aanvang der volgende week, de ge
zamenlijke bespreking onder leiding van
den rijksbemiddelaar voort te zetten.
Ruime sorteering
Vuurvast
Wat praat men toch van een
teveel aan tandartsen?
De tandarts moet afdalen van het
specialist-zün
Goud Zilver - Brillen
Solide reparatie-inrichting
Speciaal adres voor
ANTIEKE KLOKKEN
Prijzen zeer billijk.
93
Gistermiddag heeft ten bureele van den
Hoofdinspecteur van cie Volksgezondheid
aan den Raam weg te Den Haag een bij
eenkomst plaats gehad, welke tot doel had
te komen tot dc oprichting van een ver
eeniging, die zich de verbetering van de
practische tandheelkundige verzorging van
hel "Ncderlandsche volk ten doel stelt.
Het initiatief tot de stichting van deze
vereeniging was genomen door dc vereeni-
ging „T.A.V.O.N.A." {Tandheelkundige voor-
en nazorg) en do bijeenkomst werd geleid
door Prof. Dr. C. Heringa.
Een groot aantal personen, vertegenwoor
digende verschillende organisaties op me
disch gebied, de Krüisvereénigirigeh enz.
waren aanwezig
Prof. Heringa gaf in zijn openingswoord
allereerst een overzicht van het doel cn
van de noodzakelijkheid van dc nieuwe
vereeniging. Men zal zich wellicht afvragen
of het wel mogelijk is in deze moeilijke tij
den een nieuwe lak van sociaal werk tc
scheppen, maar de groote belangstelling
welke Tavona's streven in alle kringen
heeft gevonden, bewijst toch wel, dat men
de noodzakelijkheid van gebitsonderhoud
slerk gevoelt, liet is voor de massa onmo
gelijk zich dc noodzakelijke specialisten-]
hulp te verschaffen. Daarom zal de tand
arts af moeten dalen van het specialist-
zijn on men zal moeten krijgen een „huis
tandarts". Periodiek onderzoek in dringend
geboden; dan zal men kleine defecten met
een eenvoudige behandeling kunnen gene
zen. Door middel van een preventieve the
rapie kunnen veel onheilen voorkomen wor
den. Vooral voor het platteland is hieraan
groote behoefte. Van wclko een enorme be
tcekenis zulks kan zijn heeft dc school
tandverzorging, waaraan thans 25 gemeen
ten medewerken, bewezen. Er zijn weinig
gebieden, welke zich zoo bij uitstek leenen
voor een preventieve therapie als juist de
tandheelkunde. Hiervoor is echter in de
eerste plaats noo.dig volksopvoeding, maar
daarnaast ook propaganda, welke weer
moet worden omgezet in een daad. Wat
praat men toch in Utrecht over een teveel
aan tandartsen, terwijl een groot arbeids
veld voor hen braak ligt. Talloozcn in ons
land wachten op een rationcele tandhehan
deling. Slechts dc organisatie ontbreekt.
Als uitgangspunten voor het werk der
nieuwe vereeniging noemde prof. Heringa
aansluiting bij dc schoollandheelkunde en
daardoor het instandhouden van hetgeen op
die wijze verkregen is en vervolgens de
kleuterzorg, juist in den tijd. dat het gebid
van een kind komt.
Nadat de voorzitter dc vertegenwoordi
gers van de verschillende organisaties wel
kom had geheeteu, deed de secretaris me
dedeeling van verschillende ingekomen ad
haesie-betuigingen.
Een uitvoerige discussie ontspon zich ver
volgens over verschillende vragen van prac
tische belang voor de nieuwe vereeniging.
Aan het eind dezer gedachtenwisscling
meende de voorzitter dezo als volgt de kun
non samenvatten. Algemeen bleek instem
ming te bestaan met dc plannen tot het
scheppen van gelegenheden voor preventie
ve tandheelkunde. Daarbij zal aansluiting
gezocht worden bij de school tandverzorging
begonnen zal worden mei de tandver
zorging bij kleuters. I)it is echter slechts
bedoeld als een aangrijpingspunt, want met
de kleuters zal ook de preventieve tandheel
kunde groeien.
Voorts zuil -it er locale comité s gevormd
worden, waarbij zooveel mogelijk aanslui
ting aan en samenwerking met de beslaan
de organisaties zal worden gezocht Vooi ts
zullen er provinciale comité's komen, wei
kei dan weer cumuleeren in de landelijke
creeniging. Dc nieuwe vcroenigina zal b< -
Jaan uit andere verecnigingcn. welke zich
bij.haar aansiuiten cn uit individuccle 1'
don. Voorts zal een commissie benoemd
werden, welke de plannen verder zal 11
werken. Deze commissie zal zich in tv
gedeelten splitsen; liet ccne zal voor d-
statuten en het huishoudelijk reglement
zqrg dragen, terwijl de tweede fcrocp meer
in het bijzonder dc functioncelc organisatie
zal behandelen. Als voorzitter cn secretarie
an deze commissie werden aangewezen
prof. dr. Heringa cn Mr. Dj*. J. II. van Zan
ten.
Demonstratie tegen een voors
gestelde loonsverlaging
Leven we nog wel in een
rechtsstaat?
Amsterdam, 15 Mei. Op 15 October
an het vorige jaar was het om en in de
„Bijenkorf" alhier, tamelijk rumoerig. Fr
werd gedemonstreerd tegen een voorgestelde
loonsverlaging van een deel van het Bijen
korf-personeel te Rotterdam. De actie was
van Rotterdam naar Amsterdam „overge
slagen."
Verschillende lastige elementen moesten
uit den lunchroom worden verwijderd. D<-
chef van het personeel wees dc agenten
enkele personen aan, die uit het gebouw1
gezet moesten worden. Een 32-jarige tim
merman was het er niet mee eens en toen
hij door een agent werd aangezegd heen te
gaan, verzette hij zich.
Wegens huisvredebreuk werd hij op 9
Januari door den politierechter veroordeeld
tot drie weken gevangenisstraf.
De man stond vandaag in hooger beroep
voor het Hof terecht; hij ontkende aange
maand te zijn door het personeel van de
Bijenkorf om heen te gaan; ook had de
agent zich niet gelegitimeerd.
De procureur-generaal Mr. Bauduin, zei-
de in zijn requisitoir, dat men het lang-
zarnerhand zou gaan betwijfelen in Am
sterdam of we nog wel in een rechtsstaat
leven. Spr. herinnerde aan het gebeurde
bij de vertooning van de film „Morgenrot".
aan de huurstakingen en aan de demon
straties, die soms voor het Paleis van Jus
titie worden gehouden, als er recht wordt
gesproken.
Ook in cn voor de Bijenkorf "neeft men
gedemonstreerd om de directie van de
Bijenkorf te intimidecren. Dat alles ruikt
naar revolutie.
Tegen dergelijke dingen moet streng wor
den opgetreden, anders kunnen we het ge
zag wel aan den kapstok hangen, aldus
het O. M.
Spr. requireerde bevestiging van het von
nis (drie weken gevangenisstraf).
De verdediger Mr. Benno J. Stokvis, acht ft:
het bewijs niet geleverd, daar in deze zaak
twijfel is blijven bestaan. PI. drong aan op
vrijspraak.
Arrest over 14 dagen.
Wie uit het verleden merkt het toeko
mende zulk een die weet zijn wectjcn
wel.
ROEMER VISSCHER.
Een liefdesgeschiedenis uit bet oudo Madrid
door
F. MAKION CRAWFORD.
Naar het En gel sch door W H. C. B
Toen Perez klaar was met voorlezen,
zweeg hij een oogenblik. waarna hij met
stemverheffing uitriep „God behoede Zijne
Majesteit Don Philips II Lang leve de
koning
De aanwezigen beantwoordden als iets,
dat vanzelf sprak, dezen uitroep met eert
driewerf hoera, maar zonder geestdrift,
totdat bij de laatste ntaal een booge vrou
wrnstem. die duidelijk boven allo overig"
uitkwam, andere woorden uitriep
„God behoede Don Juan van O'pstenrijU
Lang leve Don Juan van Oostenrijk
Allen lieten zich hierdoor meeslepen, v ant
ieders hart was in dit hoerageroep, cn in
een oogwenk was, trots het feit, dat hier
slechts menschen bijeen waren, die de bof
etiquette kenden, de koning, het oogenblik
en de troonzaal vergeten. Het was cn
spontaan, hartelijk, luid en langdurig ge
jubel, dat het voorafgaande ver in de scha
duw stelde
Koning Philip's handen omklemden :net
kracht de armleuingen van ..;jn zetel, cn hij
stond half op, als oni stilte te gebieden
Ook Don Juan, plotseling verblcekende, was
half opgestaan en strekte zijn hand met een
gebaar van protest uit, terwijl de koningin
met bedeesde bewonderende oogen hem
aankeek en dc prinses van Eboli haar oog
leden met de donkere w impers neersloeg
om haar blik tc verbergen, want ook zij had
naar hem gekeken maar met heel andere
gedachten. Gedurende eenig* oogenblikkcn
bleef liet hoerageroep aanhouden, om dan
weg te sterven tot een betrekkelijke stilte
I)e dwerg wiegde zich niet zijn hoofd tus
sch en de knieën aan Don Juan's voeten
heen en weer.
God behoede den hofnar riep hij, 1 et
gejubel zachtjes nabootsende, uit, en het
was, zooals hij daar ineengedoken zat, alsof
zijn geheele lichaam schudde. Maar nio
mand lette op hetgeen hij uitriep, want zoo
dra er stilte heerschte, was de koning op
gestaan. Hij sprak met gedempte stem,
waardoor zijn w oorden moeilijk verstaanbaar
waren, cn zij. die hem goed kenden, zagen
dat hij heel boos was. De roodc lippen van
de prinses van Eboli plooiden zich vcraöh-
leltjk. terwijl zij toeluisterde, c*n ongemerkt
wisselde zij eon blik van verstandhouding
mot Antonio Perez, want hij en zij waren
boudgëriootcn en hadden dikwijls in den
laatste lijd lang met elkaar gesproken,
waarbij zij den koning met zijn broeder
hadden vergeleken. Hun plan was Jen
koning te onttroonen en in zijn plaats Don
Juan van Oostenrijk de kroon aan te bieden.
Maar de vrouw wilde nog verder gaan, en
beiden waren besloten dat Don Juan niet
zonder hun toestemming zou trouwen en
deed hij het toch, dan zou zijn huwelijk
slechts kortstondig zijn. tenzij wat waar
schijnlijk was zijn vrouw zou overlijden
aan een ziekte, die aan artsen onbekend
was.
Iedereen was tegelijk met den koning
opgestaan, die Don Jan. terwijl de diepste
stilte heerschte, toesprak.
„Mijn broeder," zei hij. „uw vrienden
hebben geheel onnoodig zich veroorloofd
de woorden tc gebruiken, die wij van plan
waren tot u te richten, cn aan hun enthou
siasme lucht to geven op een wijze, die nog
onbekend was aan het hof van Spanje. On
ze eigen woorden, die u den dank uitspre
ken, waarop gij recht hebt, zullen u, na
hetgeen u zooeven hebt gehooid, nauwe
lijks voldoening schenken. Toch vermoe
den wij dat de lof van anderen op zulk 'n
oogenblik volstrekt niet gelijkwaardig is
aan dien van uwen souvcrcin, cn daarom
betuigen wij u nadrukkelijk onzen dank
voor de bewonderenswaardige wijze, waar
op gij u van de u toevertrouwde taak hebt
gekwerten, u tevens toezeggende, dat wel
dra uwe diensten zullen worden opgcëischt
voor een nog moeilijker onderneming. Het
is niet in onze macht u ee'nigc hoogcre on
derscheiding of openbare waardigheid te
vcrleencn, dan die gij als onzen broeder
en als groot-admiraal van Spanje reeds
bezit, maar wij vertrouwen er op. dat dc
dag niet meer ver verwijderd is. waarop
een huwelijk overeenkomstig uwen rang
u de evenknie zal maken van koningen."
Don Jan had vanaf zijn plaats een pas
naar voren gedaan cn stond voor de ko
ning, die, aan het einde van zijn korte
toespraak gekomen, zijn lange armen over
zijn broeders schouders legde en hem op
convcntioneele wijze omarmde door een
wang tegen die van zijn broeder te leggen
po de lucht achter di*ns hoofd plechtig te
kussen, bewegingen, die Don Jan. zoogoed
als hij kon, nabootste. Het hof keek in stil
te naar deze ceremonie en was slecht vol
daan over Philip's koude woorden. Do ko
ning en Don Jan begaven zich daarop weer
naar hun plaats cn toen laatstgenoemde de
zijne had bereikt, overhandigde de nar
hem met een plechtige buiging een hand
schoen, dien hij zooeven had laten vallen.
Toen hij hem a aim im, merkte hij door een
licht gekraak dat er con brief in zat:
Ontstemd door het hardnekkig volhou
den van den har, leeck hij hem boos aan
cn schudde bijna onmerkbaar met zijn
hoofd. Maar de dwerg bleef even ernstig
als hij en boog zijn hoofd ecnigszins, le
vens zijn handen als in een gebaar van
smeeking vouwende. Don Jan begreep dat
het ditmaal ren gewichtige zaak betrof,
want anders zou Adonis zich niet aan het
gevaar hebben blootgesteld hem onder de
oogen van den koning cn het geheele hof
een brief in ban lm te strelen.
Toen volgde het langdurige en verve
lende défilé der genoodigden voor het ko
ninklijke echtpaar, dat bleef zitten, terwijl
alle overigen opstonden, Don Jan incluis,
aan wien een ceremoniemeester de hem on
bekende personen en die vormden het
inecrcndeel voorstelde. Aan ieder der
heeren. oude. en jónge, gewichtig© cn on-
beteekenende, reikte hij met oprechte har
telijkheid de hand, Voor de dames boog hij
beleefd met het hoofd. Het duurde een vol
uur voordat het défilé voorbij was cn
steeds hield hij den handschoen met den
verkreukten brief in zijn hand, terwijl de
dwerg op een kleinen afstand stond op tc
letten ingeval hij hem weer liet vallen. En
terwijl dc hertogin Alvarez en de prinses
van F.boli de dames uit Madrid aan de
jonge koningin voorstelden, keek de prin
ses van onder haar half gesloten oogleden
dikwijls zoowel naar Don Jan als naar den
nar. Maar in dc namen vergiste zij zich
geen enkelen keer, .evenmin als zij ook
maar een enkele maal jegens de etiquefU.
zondigde, hoewel haar goest zich met heel
andere dingen bezig hield.
Dc koningin was verlegen minzaam jegens
iedereen, maar Philip's gezicht was som
ber cn zijn starre oogen schenen niemand
te zien cn liij ontsloot zijn lippen niet om,
wie het ook was, een woord toe tc spreken,
hoewel sommige, der heeren oude en ge
trouwe dienaren waren, zoowel van hém
zelf als van zijn vader.
Uit de-geheele wijze van doen, uit de
heerschendc 3tilte, uit het conventioneel©
ceremonieel sprak de geest van de Spaan -
sche heerschappij. Alles was somber gran
dioos, ernstig cn ijskoud; men hield ziek
even streng aan den vormendienst der sou-
vereiniteit als uan dien van het jjeloof. De
heerschappij reikte tot de uiteinden der
w;erold en zelfs de verst verwijderde lan
den zonden hun hulde en bewijzen van ge
hoorzaamheid aan den oppersten gebieder,
terwijl onder de duislcre pracht, die de
sombere souvcrcincn omgaf, hartstócht en
haat cn kuiperij zich verscholen. Naast
Don Jan van Oostenrijk stond Antonio Pe
rez en onder hetzelfde dak als Dolores d
Mcndoza woonde Ana de la Ccrda, prins
van Eboli, terwijl tc midden van allen Mi
guel de Antona, 's konings nar, zich be
vond.
(Wordt vervolgd.)
