RUIME KEUZE MANTEL
DE EEMLANDEU
H.M. DE KONINGIN ANTWOORDT ROOSEVELT
L. J. LUYCX ZOON
Donderdag 18 Mei 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 273
DE BOERENOPSTAND IN
WISCONSIN
ONS VOLK VERAFSCHUWT
DEN OORLOG
,,3ereid, zonder
voorbehoud"!
9 uur 21 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
AMERSFOORTSCü DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maandeo voor Amersfoort 2.10, per maand 1 0.75, per
week (roet gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/s»
Blcne.tand franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnumm»
eikeregel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentiëa voor dê
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regel»
50 cent elke regeJ meer 10 cent driemaal plaatseo f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De beweging neemt scherper
vormen aan
New York, 17 Mei. (V. D.) De sta
kingsbeweging onder de boeren in Wiscon
sin wordt steeds feller en krijgt meer en
meer het karakter van een boerenopstand.
Uit Shawano wordt gemeld, dat aldaar troe
pen der nationale garde en 400 politicman
nen zijn geconcentreerd in verband met het
door de boeren geuite dreigement, dat tien
duizenden boeren het stadje zouden aan
vallen. De autoriteiten zijn van meening,
dat de toestand uiterst ernstig is en geven
toe, dat de geconcentreerde politiemacht
machteloos staat, indien de boeren hun
dreigement ten uitvoer brengen Men heeft
thans ook troepen naar Shawano ontboden.
Bij tal van botsingen tusschen boeren,
dit zich niet bij de beweging hebben aan
gesloten en stakende boeren, werden vele
personen, onder wie verscheidene politie
mannen, gewond en gingen duizenden liters
rnelk verloren.
HET RIJKSVERBOND DER DU1TSCHE
COÖPERATIES.
Onderwerpt zich aan de bevelen
van dr. Ley.
Berlijn, 17 Mei. (V. D.) De leider van
het rijks verbond van Duitschc coöperaties
en het inkoopconcern der Duitsclie coöpe
raties te Hamburg hebben zich blijkens
lieden gepubliceerde verklaringen onvoor
waardelijk onderworpen aan dc bevelen en
beslissingen van den leider van het Duit
sclie arbeidsfront dr. Robert Ley cn diens
gevolmachtigde voor de coöperaties, den
bankdirecteur Karl Müller. In een verkla
ring, waarin dr. Ley den nieuwen toe
stand aankondigt, wordt aan de verschil
lende inslantics der nat.-soc. partij ver
zocht haar vjjandige houding tcgcnovèr dc
coöperaties thans tc laten varen, aange
zien zij cr nu zeker van kunnen zijn, dat
de leiding alles zal doen wat in bet belang
van Duitschland en het volk is. Dc beide
groote coöperatieve organisaties zullen wor
den samengevat in een rijksverbond, waar
door groote bezuinigingen kunnen worden
verkregen.
HUISELIJK DRAMA.
Leipzig, 17 Mei. (H. N.) Een treurig
drama heeft zich in een gezin van een
werklooze te Planitz afgespeeld. Gisteren
werd op de rails van den spoorweg bij
Eibenstock in bet Ertsgebergte het lijk van
een man gevonden, die volgens de op hem
gevonden papieren een 57-jarige werklooze
metselaar was cn te Planitz woonde. Toen
men zich aan de woning tc Planitz ver
voegde, vond men daar de 60-jarige vrouw
van den verongelukte cn de 23-jarige zoon
vermoord liggen. Zij waren door bijlslagen
gedood. Men neemt aan, dat dc man eersl
zijn vrouw en zoon heeft gedood cn daarna
zich zelf het leven heeft benomen door zich
onder een trein te werpen. De redenen voor
4ê wanhoopsdaad zijn onbekend.
DOODELIJK ONGEVAL.
President dor Princetonuniversi-
teit hot slachtoffer.
New-York, 17 Mei. (V. D.) Uit Wood-
bridge in den staat New Jersey "wordt ge
meld, dat de ?2-jarige president der Princc-
ton-univcrsitcit, dr. John Grier llibbcn.
gisteren roet zijn auto in botsing kwam met
een andere auto, waarbij bij zqo ernstig
werd gewond, dot hij gisteravond aan dc
gevolgen overleed. Zijn cchtgenootc werd
eveneens zwaar gewond.
Dr. Hibben volgde als president van
de Princetónuniversiteit oud-president
Woodrow Wilson op.
BELGISCHE VOLMACHTENWET
AANGENOMEN.
Brussel, 17 Mei. (IT. N.) De senaat
heeft met 91 stemmen, die dor katholieken
en liberalen, tegen de 63 stemmen der so
cialisten, dc volmachtcnwet aangenomen.
CHAMBERLAIN IN HET LAGERHUIS.
Londen, 17 Mei. (V.D.) Sir Austen
Chamberlain beeft heden in het Lagerhuis
nogmaals het woord gevoerd over den te
genwoordige» Duitschcn geest. Hij sprak
over den gevaarlijken geest van Duitsch
land. Veel kon spreker niet toevoegen aan
dat. wat hij hij reeds over Duitschland had
gezegd, maar daarvan neemt hij niets te
rug. De geest, waarover hij gesproken heeft
U vol haat. iri zi'n binnenlandsch politieke
uitingen, bokro »pcn, onchristelijk en on
barmhartig, een gevaar voor dc gebcclc wc
reld.
NAZILEIDER IN OOSTENRIJK
GEARRESTEERD.
Ween en, 17 Mei. (V. D.) Te Neusiedl
am See in Burgen land is de districtsleidor
der N. S. D. A. P., ingenieur Silbernagcl,
gearresteerd in verband met een op een
S.A.-man bevonden order van ir. Silber
nagcl, die aanwijzingen bevatte voor het
in de war sturen van een Ileimwchrdemon-
stratic.
WERKVERSCHAFFINGSPROGRAM
DOOR CONGRES AANGENOMEN.
Washington, 17 Mei. (V.D.) Het Arae-
rikaanschc congres heeft thans definitief de
orstellen betreffende reguleering van de
Tonncstóe-rivier cn het bouwen van een
electrisclio centrale Muscleshoals aangeno
men. Dc voorstellen zijn Roosevelt reeds ter
onderteekening toegezonden.
VERDRONKEN.
Woensdag is te Boskoop verdronken de
veertienjarige J. Verzijden uit YVaddinx-
veen, werkzaam bij den boomkwecker C.
K. van Leeuwen tc Laag-Boskoop.
INBRAAK IN EEN RAADHUIS.
In het raadhuis van het grensstadje Her-
zogenrath is gedurenden den nacht een bru
talc diefstal met braak gepleegd.
De dief verschafte zich toegang tot dc
werkkamer van den burgemeester en ver
dween met medeneming van verschillende
papieren, die zich op het schrijfbureau be
vonden.
O.m. met de begrooting 1933 met bijbo-
hoorendc bijlagen, die zich in een map be
vonden. Tevergeefs deed dc politie tot dus
verre onderzoek naar den dader.
ACTIE TEGEN EEN HAKENKRUISVLAG.
In de Rotterdamsche haven.
Rotterdam, 17 Mei. Vanmorgen is
hier uit Houston, laatst van Hamburg, aan
gekomen het Duitse he stoomschip Gonzen-
heim, dat de hakenkruis vlag aau den
achtersteven voer. Het schip heeft ligplaats
genomen bij loods Oost-West aan de Rijn
haven.
Van communistische zijde is actie ge
voerd onder de havenarbeiders, dio het
schip 'zouden lossen. Dezen hebben daarop
geweigerd om aan den arbeid te gaan.
Na eeiiig overleg heeft de kapitein van
de Gonzcnheim order gegeven, dc vlag tc
strijken cn op te bergen. Do arbeiders zijn
daaro paan het werk gegaan.
(N. R. Ct.)
Vérgaande ontwapening thans
gebiedend noodzakelijk
H. M. dc Koningin heeft, onder dagtocke-
ning van 17 Mei, .het volgende regcerings-
telegram gericht tot den president van dc
Vereenigde Staten tc Washington
Het is, Mijnheer de President, een groote
voldoening voor mij, dat bet. antwoord van
Nederland op Uw telegrafisch beroep ter
stond cn zonder voorbehoud kan worden
gegeven.
Dit voik, uit naam waarvan Ik spreek,
verafschuwt den oorlog. Het zou natuur
lijk een aanval weerstaan, maar het ver
afschuwt den oorlog.
Evenzeer als hel uittarting cn aanval
tusschen burgers veroordeelt, veroordeelt
het uittarting en aanval tusschen volken.
liet meent, dat dc tijden zijn aangebro
ken voor dc volkengcmccnschap om door
daden tc toonen, dat zij vast besloten is te
breken met liet recht van den sterkste, als
haar eventucelc hoogste norm.
Vreedzame regeling is dc uitsluitende
mrlliode om nationale geschillen tc beslech
ten. Mij is geen reden bekend waarom
vreedzame regeling niet dc uitsluitende
methode zou zijn om internationale ge
schillen te beslechten.
Mijn land is (liep qveïtuigd dat, wil dit
doel kunnen worden, bereikt, vérgaande
ontwapening thans gebiedend noodzakelijk
is, immers voortgezette bewapening leidt
tot wedlodp in bewapening en, gelijk pijn
lijke, doch al tc spoedig vergeten onder
vinding bewijst, tot oiyvcrmijdelijken oor
log.
Nederland is bereid om met dc andere
volken der wereld dc vier stappen te doen,
welke gij voorstelt als eerste cn belangrijke
bijdrage tot daadwerkelijke ontwapening.
Het maakt geencrlci voorbehoud bij deze
verklaring. Wat een rton-agrcssicverdrag
betreft, ben ik het met eens, dat bet on
der dc tegenwoordige omstandigheden wel
licht goed is, dat bestaande en geldige non
agressie verdragen en geldende verplichtin
gen om te ontwapenen, plechtig worden
bevestigd teneindo hun bindende kracht
opnieuw aan liet geweten der wereld voor
te houden.
De aanstaande economische conferentie
kan verzekerd zijn van den actieven en van
ganscher harte gegeven steun van mijn
Regeering. Dc economische cn financiccle
toestand vraagt onmiddellijke en doeltref
fende maatregelen. Nationaal komt dit
land op voor een gezond en geordend eco
nomisch en financieel leven. Internatio
naal komt het op voor onbelemmerd han
delsverkeer, stabiele valuta cn betere prij
zen.
Nederland hoopt, dat de Londcosckc con
ferentie een daadwerkelijke en duurzame
verlichting ten, gevolge zal hebben. Tevens
vertrouwt het, (lat deze conferentie en de
daarin vertegenwoordigde ïlcgceringèn zich
zullen laten leiden door dc onveranderbare
wetten van economische waarheid en geên
acht zullen slaan op hetgeen' oppervlakkige
cn kortzichtige meening cn individiieele
belangen gaarne zouden zien aanvaard.
Het algemeen belang moet liier, zoo ooit,
overhcersch'en.
Met mijn Regccring en'volk deel ik ten
volle in dc hoop, dat de verwachtingen,
waaraan Gij uitdrukking hebt gegeven, in
vervulling zullen komen.
w.g. WILHELM 1 NA R.
BUITENLAND.
Hitler's rede in den rijksdag.
(Tweede Blad, pag. 1 cn 2).
Een onderhoud met Einstein.
(Tweede Blad, pag. 3).
BINNENLAND.
Felle brand te Haarlem.
(Twcedo Blad, pag. 1).
Duitschc vliegers bij de K.L.M.
(Tweede Blad, pag. 1
De malversaties to Ede voor do Arnbem-
sebe rechtbank.
(Tweede Blad, pag. 3).
STADSNIEUWS.
Dc afwatering van de Geld. VoIr.
(Eerste Blad, pag. g.j -
Opvoering van ,,'n Zomerzotheid" in
Ainicitia.
(Eerste Blad pag. 2).
DE SNIP NAAR INDIË VERTROKKEN.
Amsterdam, 18 Mei. Hedenmorgen tc
10.25 uur is het K.L.M. vliegtuig de Snip
naar Indic vertrokken. Twee passagiers
hebben geboekt voor AmsterdamBatavia
cn drie voor AmsterdamBoedapest.
Meegenomen wordt 279.542 K G. post,
3.800 K.G. pakketpost en 58.730 Kg. goede
ren. De bemanning bestaat uit de heeren:
W. C. van Vecncndaal, eerste bestuurder;
T. W. J. T. M. Suphecrt, 2e bestuurder
J. den Hartog, werktuigkundige en P.
Pronk, radio-telegrafist.
JULIUS BARMAT UITGEWEZEN.
In hoogste instantie is afwijzend beschikt
op bet bezwaarschrift van Julius Barm at,
wonende in dc Mi nerval a an tc Amsterdam,
tegen zijn uitwijzing als „ongcwcnscht
vreemdeling". Thans heeft dc minister van
Justitie bepaald, dat Barnat binnen drie
dagen Nederland moet verlaten.
(Handelsblad).
Hitler's rede in den rijksdag.
Over het algemeen maakt zij
een bevredigenden indrnk.
Ileel de wereld heeft gisteren met groote
aandacht geluisterd naar de rede van den
Duitschcn rijkskanselier, waarvan het ken
merkende was, dat zij, wcl-is-waar, een
positief, maar tevens gematigd karakter
droeg. Vooral in Amerika heeft men cr rnct
voldoening kennis van genomen, niet al
leen wegens den geest van verzoening, dio
uit Hitler's woorden sprak, maar boven
dien in verband met het feit, dat dc rijks
kanselier Roosevelt's voorstellen inzake
een niet-aanvalsverdrag gul en grif aan
vaardde. De algemecnc indruk is dan ook,
dat dc ontwapeningskansén te Gcnèvc na
Hitler's uiteenzettingen, die ongetwijfeld
ook gedeeltelijk door Roosevelt's boodschap
waren beïnvloed, weer aanmerkelijk zijn
gestegen.
Het heeft ongetwijfeld zin op beknopte
wijze samen te vatten hetegen Hitler in
zijn zeer lange rede. te berde bracht. Het
heeft dc aandacht getrokken, dat Hitier, na
dc vredelievendheid van zijn land op den
voorgrond tc hebben geplaatst, hier tevens
aan heeft toegevoegd, dat Duitschland niet
aanstuurt op herbewapening, doch cr zich
tevreden mee zal stellen, wanneer de an
dere staten, die bij liet verdrag van Versail
les geïnteresseerd zijn, bun weermacht be
langrijk verzwakken, m.a w. overgaan tot
een werkelijke ontwapening. Hoe ver
Duitschland desnoods bereid is tc gaan,
kan worden afgeleid uit Hitler's opmer
king, dat, wanneer dit voorbeeld door dc
andere mogendheden wordt gevolgd,
Duitschland cr zelfs voor te vinden is zijn
geheelc militaire apparaat tc ontbinden cn
liet klein wcinigje wapens, waarover het
nog beschikt, volkomen tc vernietigen.
Van belang was ook Hitler's mededec-
ling, dat de rijksregeering Macdonald's
project gaarne als uitgangspunt voor de
ontwapcniiigsbcsprekingen wilde beschou
wen en ook bereid is toe te geven met be
trekking tot het vraagstuk van de unifor-
miseering der legerstelsels, wanneer dc aan
passing aan den nieuwen toestand geleide
lijk geschiedt cn Duitschland in dit ver
band een overgangsperiode van vijf jaar
wordt toegestaan. Hieruit kan worden op
gemaakt, dat Duitschland in beginsel ge
noegen neemt niet dc afschaffing van do
rijks weer.
Met grootcn nadruk heeft Ui tier eohtcr
laten uitkomen, dat met Duitschland ech
ter alleen to praten zal zijn. wanneer cr
een einde komt aan de positie van verne
dering, waarin het land nog 6tceds ver
keert. M.a.w.: do rijkskanselier brak ccn
lans voor algelieelc rechtsgelijkheid, waar
van dc consequentie is: de opheffing van
het 'verschil tusschen overwinnaars en
overwonnenen. Mocht met dezen wonsch
geen rekening worden gehouden, dan
aldus de strekking van Hitler's dreigend
betoog zal Duitschland er niet voor te
rugdeinzen den Volkenbond den rug toe
tc keeren.
Kortom: Hitler's rede was een voortdu
rende aanval op het verdrag van Versail
les, dat z. i. ten spoedigste een stuk verle
den moet worden, wil dc wereld weer den
economische» en politieken vrede deelach
tig worden. Dat de Duitschc rijkskanselier,
die het groote contrast schetste tusschen
Duitschlands gedwongen weerloosheid cn
dc geweldige bewapening der andere sta
ten, bet militaire karakter der politiekrach-
tcn loochende, lag voor de hand. Iiij sprak
hierbij volkomen in dc lijn van den po
litic-majoor El6ter, die dezer dagen in den
Völkischen Beobachter heeft betoogd, dat
er alleen gesproken kan worden van ge
decentraliseerde landspolities, die onder
ling geen verband met elkaar houden, ter
wijl eenheid, van leiding eveneens ont
breekt. Tegenover de civiele Duitschc poli
tic plaatste Elster de Fransche gendarme
rie, die volgens hem veel meer oen militair
karakter droog. Om inmiddels op Hitier
terug te komen: deze trachtte eveneens de
bewering tc ontzenuwen, dat de S.S.- cn
S.A.-formaties relaties onderhielden met de
rijksweer cn als legerreserves konden wor
den opgevat.
Dat zijn woorden overtuigend klonken,
zou kunnen worden geconcludeerd uit het
feit, dat do motie, waarin Hitler's verkla
ring wordt goedgekeurd, met algemecnc
stemmen, die der sociaal-democraten inbe
grepen, werd aanvaard. Het partijbestuur
der soc.-dcm. had den raad gegeven met
aan do rijksdagzitting deel te nemen, doch
de soc.-dem. fractie was het bier niet mee
ecn6, zoodat ccn zeventigtal leden zich ach
ter ITitlcr schaarde. Blijkbaar heeft dc
fractie, wier moest revolutionaire leden in
de gevangenis zitten of in concentratie
kampen, zich laten leiden door dc over
weging, dat men niet mag nalaten zich aan
tc sluiten bij de staatkunde van politieke
tegenstanders, wanneer deze staatkunde
juist is. Ook rnag het niet uitgesloten wor
den geacht, dat dc sociaal-democraten uit
vrees voor weerw raakmaatregelen der na
zi's het raadzamer achtten demonstraties,
waaruit hun vijandschap legen het liuidi
ge bewind zou blijken, achterwege tc la
ten. In elk geval: het gebeurde met de so
ciaal-dcmocratcn in den rijksdag beeft aan
leiding gegeven tot een nieuwe crisis in de
Duitschc socialistische partij, zoodat het
verder uiteenvallen daarvan geenszins on
mogelijk is. Dat de soc.-dem. fractie zich
bovengeschetste vernedering heeft, laten
welgevallen, is voor Léon Blum, den lei
der der Fran6Che socialisten, reeds aanlei
ding geweest scherpe kritiek tc oefenen op
zijn Duitschc partijgenooton, die voor het
Hitlcr-rcgimo oen voetval hebben gedaan.
Inmiddels is van grootcr gewicht het
feit, dat Ilitler, die het gehecle Duitsche
volk feitelijk achter zich heeft, in den
rijksdag woorden heeft gesproken, waar
door tc Gcnèvc zekere ontspanning is ont
staan. die er ongetwijfeld toe bij zal dra
gen, dat het werk tc Genèvc met meer
kans op succes kan worden hervat De be
sprekingen over de ontwapening zullen
vermoedelijk in de toekomst ook af cn toe
nog een netelig karakter dragen, maar
aangezien Hitler op het stuk van de uni
formiacering der legerstelsels bereid is
over de brug tc komen, zal een vergelijk
met Frankrijk veel gemakkelijker tot
stand kunnen komen dan tot dusver.
Medegedeeld door het K.N.M I, tc De BilL
Hoogste Barometerstand 772.0 tc Vardu.
Laagste Barometerstand 756.6 te Vest-*
manor.
Verwachting: Meest zwakke wind,
uit O. richtingen, licht tot half bewolkt,
weinig of geen regen, iets zachter overdag.
Tusschen de occaandcpressies, waarvan
de vrij diepe kern zich nog weinig ver
plaatste, doch die op IJsland de barometer
deed dalen en in Ierland daling geeft cn de
nagenoeg verdwenen depressie in het O.,
lieeft zich over het vasteland en Scandi
navië de strook van hoogen druk uitge
breid. Vooral in Frankrijk komen vrij hoo-
ge dagtemperaturen voor cn ook in onze
streken is een stijging van temperatuur te
verwachten. Do plaatselijke nog zware be
wolking zul waarschijnlijk verder afnemen,
zoodat aan dc meest lichte regenval, die in
Duitschland nog voorkwam, een einde zal
.komen, terwijl dc nachtelijke uitstraling de
kans öp lichte nachtvorst vergroot. Het ge
hecle gebied had zwakke wind, alleen Va
lencia meldt een windkracht van meer dan
3 en een toenemen van den wind is alleen
voor Ierland en IJsland waarschijnlijk.
RIJDT VEILIG!
Wie vraagt de straat voor zich
alleert
Hoe of hij er passeert,
Neemt iets wat d' and'ren
toebehoort
Verkeert dus glad verkeerd!
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
MODERNE BONTSJAALTJES
om te dragen op Mantelcostuum of
Zomermantel.
Elegant, practisch en goedkoop.
DE GROTIUS-MEDAIULflk
Toegekend aan hot Noorscft*
Nobelinstituut.
Jaarlijks op 18 Mei, Volkenbondsdag,
wordt door de Vereeniging voor Volkenbond
en Vrede uitgereikt de Grotius-mcdaillc
krachtens het statuut van oprichting van
1925 toe tc kennen aan personen of instel
lingen die zich bijzonder verdienstelijk heb
ben gemaakt op het gebied van de vredes
beweging. Volkenbond en Volkenrecht, of
terzake van do studie van Grotius' werk.
Het hoofdbestuur der vereeniging heeft
besloten dc medaille voor 1933 toe to ken
nen aan het Noorsch Nobelinstituut voor
den vrede, te Oslo gevestigd, terzake van
zijn bemoeiingen op het terrein der weten
schappelijke bcstudeering cn bevordering
van de vredesbeweging.
Het ligt in de bedoeling dat van de zijde
van de vereeniging. een afgevaardigde zich
naar Oslo zal begeven om deze medaille
aan 't bestuur van het instituut aan tc bie
den.
ARNHEMSCHE WEG 26
