mwm
DÉ EÊMLANDEU
Buitenlandsch
Overzicht
Boursoverzicht
L. J. LÜYCX ZOON
ZEERV00RDEELIGE
AANBIEDING
FORTMANN HEKENKAMP
OVERHEERLIJKE SLAGROOM TOMPOUCES
Vrijdag 19 Mei 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 274
GEWELDIGE B0SCHBRAND
IN MEXICO
PROMOTIE VANEEN
LIEDJESZANGER
ri&sÉil
RC0MSCH EN LIBERAAL
9 uur 22 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
LANGESTRAAT 63 TEL. 88
6 cent per stuk
BAKKERIJ „DE STANDAARD"
SOESTERWEG 71-73-75 - TELEFOON 995
De fijnste kwaliteit
AMERSFOOMSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS V" 3 VOO» Amirifoort 2.10. pu uud I 0.75, p<x
(fflrt gratis verzekering tegen ongelukken) I 0.17Vr
Binnenland franco per poet per 3 maanden f 3.-. Afronderll)ke nummers I 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 51J
DDIJQ npp AnVFRTFNTIFN van l-*regel» i 105 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f 0.25Ltefdadlghelds-advertentifa VOOf d#
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Lloyd George neemt het voor
Duitschland op. „Het
slecht een land door onrecht
vaardigheden te provocee-
ren".
Meer dan eens hebben wij te dezer plaat
se vastgesteld, dat de wijze, waarop de
nieuwe machthebbers te Berlijn op binnen
en buitenlandsch-politiek terrein optreden,
Duitschland in een vrij vereenzaamde po-
Bitie heeft gedrongen. Het beeft overal ter
wereld sympathieën verspeeld, doch dit is
Dinsdag voor Lloyd George, den eenig over
levende van de „big four", die voor de op
stelling van 't verdrag van Versailles ver
antwoordelijk zijn, geen bezwaar geweest
bet voor Duitschland op te nemen. Op ge
noemden dag voerde hij n.l. het woord op
de jaarvergadering van den liberalen
vrouwenbond in Scarborough. De Engel
sche oudpremier plaatste twee vraagstuk
ken tegenover elkaar: de wijze, waarop de
Joden in Duitschland worden behandeld en
de wijze, waarop Duitschland, wat het
vraagstuk der ontwapening betreft, door
de geallieerden wordt behandeld.
Lloyd George herinnerde eraan, dat het
Verdrag van Versailles een document is, dat
onder de moeilijkste omstandigheden
werd voorbereid. Als iets van dit verdrag
een geest van rechtvaardighed ademde, dan
waren het de bepalingen met betrekking
tot de ontwapening.
Wat hebben echter do onderteekenaars
van 't verdrag van Versailles gedaan? Zij
zijn niet alleen hun belofte niet nagekomen,
maar hebben bovendien hun bewapening
gewoldig uitgebreid.
i LLOYD GEORGE.
'Jaar-in jaar-uit hebben zij hun militaire
macht versterkt, terwijl Duitschland tel
kens opnieuw dringend de tenuitvoerleg
ging van het verdrag verzocht. Polen cn
Tsjecho-Slowakije, beide aan do Duitsche
grens gelegen, bezitten honderden zware
kanonnen. Frankrijk beschikt zelfs over
duizenden. Zij hebben verder duizenden
tanks, die elke barricade voor de loopgra
ven ter verdediging van Duitschland omver
zouden werpen. Dit zijn de landen, die
Duitschland hebben gedwongen het ver
drag te onderteekenen, waarbij Duitsch
land moest ontwapenen. Zij bezitten hon
derden bombardementsvliegtuigen en kun
nen do steden van Duitschland tot ruines
maken, terwijl Duitschland geen enkel
bombardementsvliegtuig ter bescherming
.van zijn vrouwen en kinderen is toegestaan.
Valt het te verbazen, aldus Lloyd George,
dat Duitschland, na veertien jaar lang ge
wacht te hebben, toornig wordt en zijn
kalmte verliest? Het is slecht, zoo voegde
Lloyd George er nog aan toe, een dapper
volk te provoceercn door het tastbare on
rechtvaardigheden op te dringen.
Do rede van lord Hailsham, den Engel-
schen minister van oorlog, die in het Hoo
gerhuis heeft gerept van sancties, eventu
eel op Duitschland too to passen, duidde
Lloyd George aan als „dwaas": Sancties
bctcekenen oorlog, zij sluiten oorlog in.
Lord Hailsham heeft „deze monsterachtige
rede gehouden", zonder zich vooraf in ver
binding te hebben gesteld met Macdonald,
den ministerpresident, of diens plaatsver
vanger Baldwin.
Wanneer wij sancties toepassen op een
volk, dat een verdrag schendt zoo riep
Lloyd George uit wie zal dan sancties
toepassen tegen Frankrijk, Italië, Tsjecho-
Slowakije, Polen, de Vereenigde Staten cn
tegen ons zelf, die beloofd hebben te ont
wapenen, maar die alle met uitzondering
van Engeland de bewapeningen nog
hebben verhoogd?
Lioyd George spoorde er daarom toe aan
met overleg en omzichtigheid to werk te
gaan en zich niet aan de domheid te bezon
digen om sancties toe te passen. Hij brak
een lans voor fair play met betrekking tot
de 600.000 Joden in Duitschland, maar
eveneens voor de 60 millioen Duitschers,
die door het buitenland kwalijk worden
behandeld.
Hij laakte eveneens de houding der libe
rale en socialistische pers. die den laatstcn
tijd olie op de vlammen goot, terwijl de
vlammen hoe langer hoe meer het kruit
magazijn naderden. Pijnlijk vond Llovd
George het vast te stellen, dat het pacifis
me maar al te dikwijls, in plaats van den
vrede te verdedigen, den oorlog naderbij
brengt. Deze waarheid bleek ook weer uit
het feit, dat juist de liberale kranten den
grootsten mond tegen Duitschland hebben
opgezet en van een vredelievcndnn geest bij
deze bladen geen spoor is te bekennen.
Het behoeft geen betoog, dat dc Duitsche
pers rnet groote voldoening gewag maakt
van Lloyd George's betoog en daaraan den
wensch vastknoopt, dat Lloyd George's
woorden, die een pleidooi zijn ten gunste
van fair play voor Duitschland, het we
reldgeweten wakker zullen roepen.
200 personen in levensgevaar
Mexico, 18 Mei. (V.ü.) In de buurt
van do stad Puebla zijn bij een geweldigen
boschbrand 40 kolenbranders om het leven
gekomen, nadat zij door bet vuur omringd,
niet meer konden ontkomen. Meer dan 200
personen verkeeron op het oogenblik in
levensgevaar, daar de brand zich heeft uit
gebreid. Ontzaglijke rookwolken maken hun
redding onmogelijk, daar do boschbrand ecu
ongekenden omvang heeft aangenomen.
De man met het dubbele
leven
Amsterdam, 18 Mei. Aan de gemeen
te-universiteit van Amsterdam is heden
morgen geslaagd voor bet doctoraal exa
men in de reebten do lieer I. Coopmun,
bij het publiek beter bekend onder den
naam Hcnry Marchand, de populaire con
ferencier en liedjeszanger.
Dit examen mag waarlijk oen unicum
heeten, niet alleen vanwege do combina
tie van de lichte muze met de strenge go
din Justitia, maar ook en vooral omdat de
heer Marchand tusschen zijn zeer drukke
werkzaamheden op een gebied, dat gebeel
buiten de sfeer van zijn studie viel, de
kracht en het doorzettingsvermogen hcoft
gehad, zijn economische- en rechten-studie
to volbrengen in minder tijd dan menig
6tudent, die zich geheel aan zijn studie
kan wijden, noodig beeft.
I. Coopman werd in 1893 geboren en
doorliep do lagere school, waarna hij op
12-jarigen leeftijd een „baas" moest zoe
ken. Hij leerde het diamant slijpen en was
van zijn 17de tot zijn 20ste jaar diamant
bewerker, waarna hij als artist „ontdekt'
werd cn korten tijd zijn brood verdiende
als chansonnier, toen Gerard Arbous liern
in 1915 engageerde voor een tournee door
Ned.-Indië. Tengevolge van den wereldoor
log keerde hij pas in 1920 naar Europa te
rug, om echter, na in het huwelijk te zijn
getreden met dc toenmaals bekendf danse
res Kitty Lipton, reeds weer in 1921 met
zijn echtgenoote voor een tweede tournee
naar Indië te gaan. De heer Marchand
trad hierna nog op in Australië, Zuid-Afri
ka en Amerika.
Toen hij in Nederland terugkeerde, werd
hij in 1925 als conferencier verbonden aan
het bekende Amsterdamsche cabaret Mille
Colonnes aan het Rembrandtplein, aan
welke inrichting hij verbonden bleef tot de
opheffing toe. Na 1925 zag de lieer Mar
chand kans aan zijn zucht naar bestudce-
ring der maatschappelijke verschijnselen
toe te geven en begon hij economie en
staatsrecht te studeeren. In 1927 behaalde-
hij zijn acte M.O. voor Staathuishoudkunde
en Statistiek, in 1928 zijn acte M.O. voor
Staatsinrichting en na een Jaar Latijn te
hebben geblokt en een colloquum doctum
te hebben verkregen, deed hij in 1930 met
goed gevolg zijn toelatings-examen voor de
Amsterdamsche Universiteit, waar hij in
Juli 1931 zijn candidaats-examen rechten
deed, om vandaag zijn studie met den mees
tertitel bekroond tc zien. De heer Marchand
heeft al die jaren eigenlijk een'dubbel le
ven geleid; tusschen het drukke leven ach
ter coulissen en voor schijnwerpers, vond
hij tusschen repetities en voorstellingen, in
hotelkamers, in station-wachtkamers cn In
nachttreinen gelegenheid om zich plotse
ling weer te verdiepen in zijn studieboe
ken, met af en toe, als hij in Amsterdam
was, 's ochtends gelegenheid om een college
te bezoeken.
De heer Marchand, die voor den komen
den zomer een engagement als conferencier
heeft in Den Haag, zal daarna echter ccn
keus moeten doen, of hij zich verder aan
het Cabaret of aan het Recht zal wijden,
omdat de balie waarschijnlijk niet zal toe
staan, dat een zingende advocaat voor de
rechtbank komt pleiten.
Het is merkwaardig, dat tenslotte onze
dria grootste induslriecle bedrijven: Unile
ver. Kon. Petroleum en Philips alle 6%
dividend uitkeeren. Gelijk bekend, beleekent
dit voor de Unilever een verlaging van 2%,
voor dc Kon. Petr. ccn ongewijzigde winsl-
verdeeling en voor Philips 2% meer. Let
men echter op dc aandeelenkoersen, dan
verhouden zich deze Ails 100 160. Occo-
nomisch bevinden zich Unilever en Royal
Dutch in veelszins overeenkomstige posi
tie. Beide hebben groote belangen in Ccn-
iraal-Europa (de Unilever naar verhouding
het meest), beide ondervinden groote hin
der van superfiscalileit, die hun eindpro
ducten met heffingen bezwaren, welke aan
het eigenlijke bedrijf volkomen vreemd zijn.
Dit punt is moeilijk vergelijkbaar. Dc bc-
Ustingen op benzine zijn een wereldwijd
verschijnsel; van sleunheftingen op spijsvet-
ten had Nederland tot voor kort naar wij
ineenen het monopolie, maar moet nu dit
genoegen met Duitschland dcelen, zij het
ook, dat ginds een andere vorm wordt toe
gepast. De heffingen op benzina zijn daar
entegen een groote hinderpaal op den weg
naar een waarlijk loonend pctrolcumbelrijf
De Unilever heeft weer de extra handicap,
dat zijn bedrijf het eerste in aanmerking
komt voor gedwongen productiebeperking,
als het namelijk den landbouwers wat al te
zeer dwars gaat zitten. Daartegenover staat
voor de Royal Dutch alweer een speciaal
nadeel, namelijk de groote voorraden, ter
wijl het bedrijt der ÜJiilcvcr zich wegans
de snelle consumptie en moeilijken opslag
daartoe reeds principieel minder goed leent
Dit is dus weer een goede beurt voor dc
Unilever. Dc kapitalisaties zijn bij beide
zeer zwaar. Men vergetc niet, dat de Royal
Dutch tezamen met de Shell Iransport en
Trading incl, de or'igaticlcer.ingen veel
meer dan 1 milliard gulden rendabel moet
n aken. Wij gelooven summa summarum, dat
het dus uit intrinsieke redenen niet zoo ge
makkelijk zou zijn om het koersécart van
meer dan 60% te verklaren, Dc Royal Dutch
is een vluchthaven voor hen, die „Sach-
werte" opzoeken, speciaal tc Parijs, en het
is zeer waarschijnlijk, dat Unilever ettelijke
tientallen punten hoogcr zou staan, indien
ze aan dc Seine werden verhandeld cn daar
gelijke populariteit genoten. Als Engelsch
papier ondervinden ze echter veeleer den
druk der ï-dcpreciatic en dc onverstoor
baarheid der Britten, die ook na September
1931 nooit aan zulk zenuwachtig Parijsch
gedoe als vlucht uit de vaste rentedragende
papieren hebben meegedaan. Bij het min
ste gerucht van valuta-ontwaarding viicgt
alles op aandeden. Kon. Petrlcum aan, ter
wijl Unilever pas in de tweede of derde
plaats komt. Het koerspeil van Philips is
beter te begrijpen. Overvloed van liquide
middelen maakte terugbetaling op het kapi
taal een feit. Dit gevoegd bij dc nieuwe
aanzienlijke goodwill door dc natriumvcr-
lichtmg en de onmetelijke possibiliteiten der
nog jonge clectronijverheid, geven het aan
deel op 150% (ex dividend, ex terugbeta
ling) geen kwade kans. In ieder geval trok
de beurs zich weinig aan van de zeer onbe
vredigende exportcijfers over April, en de
publicatie van het verslag lokte o.i. terecht
kooplust uit.
In de staatsfondsen was dc rust weerge
keerd. Indische S-obligaties bicven hangen,
maar de eerste serie der „Zessen" doet
toch zwaar, nu nog steeds niet vaststaat, of
hier wel betaling van lossingen (niet van
coupons!) in guldens volgens vasten koers
kan plaats vinden. Toch hebben wij reden
om aan te nemen, dat ook dezen houders
eerlang een niet onaantrekkelijkcn modus
zal worden aangeboden. De handel in ge
meentelijke leeningen bleef zeer stroef. Met
name de nieuwe 5obligaties Amsterdam
waren niet zoo gemakkelijk te plaatsen. Dit
ia 1932 met al te groote uitbundigheid over
de beurs uitgestrooide materiaal is nog niet
zoo best geclasseerd.
Voor het eerst sinds langen tijd beleefde
men aan het Damrak de sensatie van'duur
der geld. Duur zéér relatief gesproken, want
2% zou vroeger als belachelijk laag hebben
gegolden. De disconto-verhooging van de
mderlandsche Bank kon daarvan de schuld
niet zijn, want zoowel de prolongatie als de
discontomarkt beweegt zich nog vér onder
de tarieven der centrale credietinstclling
zoodat deze practisch onwerkzaam bleet.
Het hoogc report op termijnpanden, die een
rente van wel 6 a 8% per maand uitmaken,
doet, ook wat de banken betreft, zijn in
vloed gelden.
Kenschetsend voor de buitengewone ge
zondheid van onzen gulden zijn uit thorc-
tisch-oeconomisch oogpunt de hier te lande
nog steeds verder dalende groothandel-in
dexcijfers, die over April weer lager wa
ren; dat voor 28 levensmiddelen alleen
zelfs 2 punten (72 tegen 74). Daarentegen
heeft zich in Amerika als blijk van zieke
lijkheid het indexcijfer sinds begin April in
krachtig stijgende lijn bewogen, namelijk
van ca. 87 tot 103,8 eind April cn thans
al tot ruim 115. Geen wonder, dat Wall-
street zich zulke ziekten gaarne laat wel
gevallen en in dc afgeloopen week dc Sep-
tembertop der Dow-Jones curve, waarover
wij het in ons vorig overzicht hadden, met
een zeer aanzienlijk aantal punten over
schreden, zelfs voor spoorwegwaarden, die
eerst achterbleven, en bij de „statistische
speculanten" daarom aarzeling hadden ver
oorzaakt. Het activiteitscijfer der Sleeltrust
viel weliswaar ietwat tegen (31% na aan
vankelijke raming van 33), maar de stacl-
prjjzen blijven stijgen. Het verslag der Ana-
conda-Copper viel zoo op het oog nogal
mede. Een bankschuld van 71'A millioen
en voorraden van 72 millioen komen in een
inflatie ook niet onaardig in de pas. Al is
inflatie en muntontwaarding dan een zon
derlinge masier om een vasfgeloopen rcu-
zenconcern uit den desolanlen boedel te
houden, probatum est Ook de mcdedeeling,
dat sinds de tweede helft van 1932 ont
vangsten en uitgaven met elkaar in even
wicht waren, doet aangenaam aan. De aan
dacht trokken aandcclen Montgomery
Ward en later vooral Sears Roebuck, daar
deze vooral van de stijgende koopkracht
moeten profilccren.
Over het algemeen blijven Amcrikaansche
shares te Amsterdam onder New Yorkschc
pariteit „liggen". De wijze, waarop hier te
lande van sommge zijden tegen de aan ge
ne zijde van den Oceaan hcerschendc „in-
flaticroes" stemming wordt gemaakt, kan
daaraan wellicht niet vreemd zijn. Sommi
ge theoretische occonomen mcencn, dat zij
roet hun rekensommetjes en papieren wijs
heden een geweldig complex als het Amcri
kaansche bedrijfsleven aan een draadje heb
ben, maar wij zouden ons moeten bedrie
gen indien dit om zoo te zeggen dogmatisch
wantrouwen niet op een fiasco voor de on
geluksprofeten in kwestie gaat uitloopen.
Men schijnt hier niet overal le beseffen, dal
Amerika bij hel optreden van den heer Roo
sevelt buitengewoon gevaarlijk dicht vlak
voor eea boerenrcvolutie en een complete
ineenstorting van dc geheele industrie en
comraercieele apparatuur des lands stond.
Op een of andere wijze moest een impetus
van geheel nieuw kaliber worden gegeven.
Het gaat met aan onder zulke omstandighe
den met simplistische kwalificaties te wer
ken, nog minder het zoo voor te stellen, als
of de valuta-ontwaarding geheel zonder
noodzaak zou zijn geschied. Wij gelooven
iniusschen niet aan een mislukking van het
Amerikaansche experiment, al zal tijdelijk
terugslag met uitblijven. Onze hoop grondt
dit vooral daarop, dat het bedrijfsleven,
naast de onvolprezen oeconomischc wetten,
ook nog wordt beheersebt door psycnologi-
sche subjecten, die in abnormale gevallen
dusdanig in de war kunnen garaken. dat ze
in de eerste plaats zelve een zielkundige
kuur moeten doormaken. Dit nu is met de
Yankees geschied. Of de kuur houdbaar is,
weet niemand, maar dc verlammende angst
voor dc catastrophe is in ieder geval weg-
gebezemd.
(Nadruk verboden).
Waar zit het bezwaar bij
de Katholieken?
Dc Nederlander spreekt geen oor
deel uit over een komend crisis-kabinet,
doch wijdt een beschouwing aan het mis
lukken van dr. Colijns poging om tot een
parlementair kabinet tc komen.
Het blad is diep teleurgesteld, had liever
een rcchtsch parlementair kabinet gezien,
doch heeft niettemin niets nagelaten om dr
Colijn tc steunen, toen hij koersen ging naar
vijf.
Dat dr. Colijn nu niet is geslaagd, wijt het
blad vooral aan dc houding der katholieken,
zooals De Nederlander die vaststelt uit
artikelen in „De Maasbode". Waar zat voor
al het bezwaar bij de katholieken?
Blijkbaar in de samenwerking met de
liberalen; deze liect voor de r.-k. fractie
onmogelijk.
Men zal er ons niet van verdenken, heel
of half liberaal te zijn! Maar wij moeten
nu toch zeggen, dat het argument in
dezen vorm ons weinig krachtig schijnt
Want bet gaat blijkbaar over het prac
tisch beleid der liberalen; niet over bun
wereldbeschouwing. Immers staat de
principieele, diepste wereldbeschouwing
der vrijzinnig-democraten precies even
ver van dc r.-k. wereldbeschouwing af
als die der liberalen. En toch kon men
met hen wel in zee gaan.
Blijft: de punten van practisch rogee-
ringsbeleid, waarin dr. Colijn roomsch
en liberaal niet tot eenheid heeft kun
nen brengen voor 'n periode van vier
jaar.
Staat het zóó, dan is de heelc gang
van dingen doorzichtig. Maar dan zul
len wij toch moeten vernemen, waarop
precies het vastgeloopen is. Wat verg
den de liberalen, dat r.-katholickcn niet
konden aanvaarden; of omgekeerd?
Dit zal uit de stukken nauwkeurig
moeten blijken. Dan weten wij precies
waaraan wij toe zijn. En dan kan ii ler
voor zichzelf bepalen, wien hij „de
schuld" van de mislukking geeft: den
veel-vragenden of veel-weigercnden li
beraal, den vcelvragenden of veel-weigc-
renden roomsch-katholiek.
BUITENLAND.
Regeering6verklaring van Goering in
den Pruisischen landdag.
(Tweede blad, pag. 2)
Opstand op Cuba.
(Tweede Blad, pag. 2).
BINNENLAND.
Het Kamerlid L. de Visser en Rocstam
Effendi voor de Tielsche rechtbank.
(Derde blad, pag. 1).
IIulp aan crisisslachtoffers te Den Haag.
(Tweede Blad, pag. 3).
STADSNIEUWS.
Lezing van mevrouw Sypkens over 50
procent vrouwen in de Kamer.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Zitting van het kantongerecht.
(Eerst© Blad, pag. 2.)
Aanwijzingen omtrent den Verkeers-
optocht op morgenmiddag.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Lezing over Autogeen lassclicn in de
Ambachtsschool.
(Eerste blad, pag. 3).
Medegedeeld door het K.N.M.I. tc De Bilt.
Hoogste barometerstand 771.8 te Hclsing-
fors.
Laagste barometerstand 749.S te Vcstma-
nör.
Verwachting: Zwakko tot matige, O. tot
Z.O. wind, toenemende bewolking, aanvan
kelijk droog weer, later eenige kans op re
gen, iets warmer.
De oceaandepressie dringt verder naar
het O. door cn brengt regen en lage bewol
king tot over dc Iersche zee en in liet Z.W.
deel van IJsland. De depressie in het O.
is nog steeds aanwezig en öeheerscht nog
geheel de Iiichtstrooming in dc bovenluch
ten. De hooge druk m het Z.W, trok zich
bij de nadering der depressie terug, die in
Finland heeft nog steed3 een uitlooper over
hot Kattegat en de Noorsghe Zpev
In het geheele W. werd het iels warmer.
In Centraal Europa is het weer nog koel.
In Frankrijk is het overal winstil cn-woi-
nig bewolkt. In de Alpen is, het koud met.
veel bewolking om de toppen. Voorloopig
zal de depressio haar invloed alleen doen
gevoelen door toenemen der hoogo bewol
king, terwijl regen cn lage bewolking voors
hands nog niet waarschijnlijk zijn.
RIJDT VEILIG!
Drievier fietsers naast elkaar
Geeft belemmering en gevaar.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Astrakan frotté
Wol frotté,
Bad frotté
(voor zwempakken)
Alle D. M. C. artikelen.
Wol moquette divankleed 17.
bijpassend tafelkleed 150 x 180 10.75
Divans van 14.50 tot 35.
