DE EEMLANDEQ
L. J. LUYGX ZOON
Maandag 12 Juni 1933Uitgave: VALKHOFF Co. «g» Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 292
KATH. GEZELLENDAG
VERDER VERBODEN
JAPAN CONTRA ENGELAND
TREINRAMP IN TURKIJE
'T REGIEM DER NAZI'S
GR00TE VLIEGTUIGRAMP
IN AMERIKA
PRIET0 GEEN KABINETS
FORMATEUR
9 uur 47 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
Groote keuze
ZOMERSTOFFEN
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS Per 3 voor Amersfoort 2.10, per maand i 0.75. per
weck (mel 9r®Us verzekering tegen ongelukken) f 0.17'/»
POSTRFKFM.Nr«om' B0S' 3 maa,,d" f f 0 OS-
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 515
PRIJS DFR AnVFRTFNTIFN van !~4 re0e,«f 105 met '"beflriP van ecn bewijsnummw
1 elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlös voord#
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Een tamelijk duistere vers
klaring van de Beiers
sche politie
Berlijn, 10 Juni. (V.D.) Bij geruchte
{verluidt, dat het in den afgeloopen nacht
in verband rnet den Katholieken Gezellen-
dag in München tot incidenten is gekomen.
'De voor Zondag vastgestelde laatste bijeen
komsten zijn afgezegd. Ook de tegen 10
Uur vanochtend vastgestelde godsdienstoe
fening in de grooto hal van het tentoon
stellingspark is door kardinaal Faulhaber
afgelast. De deelnemers zijn gesommeerd
zoo spoedig mogelijk naar huis terug to
ike eren.
München, 11 Juni. (V.D.) Zondagmid
dag heeft do Beiersche politieke politie no
pens de incidenten in München een rapport
uitgegeven, in welks inleiding er op wordt
gewezen, dat de Duitschc Gezellcndag bij
beschikking van 2 Juni 1933 was verboden
en waarin de motieven nog eens nadruk
kelijk worden herhaald:
„Op voorstel van de leiding van den Duit-
fechcn Gezellcndag heeft de Beiersche re
geering onder verschillende voorwaarden
toegelaten, dat deze dag zou worden ge
houden. De vervulling dezer voorwaarden
.was door de leiding toegezegd.
Daar evenwel een groot aantal deelne
mers van den Gezellcndag zonder rekening
te houden rnet tic opgewonden stemming
der bevolking optrad in een uniform, dat
bruin van kleur is, werd de opwinding nog
grooter daar in nationaal-socialistische
kringen dit uniform werd beschouwd als
een misbruiken van de bruinhemden. Hier
door is het in de gchccle stad herhaalde
lijk tot ernstige excessen gekomen. Ten
einde verdere verstoringen van do open
bare orde en rust te verhinderen, werd op
last van liet ministerie van binncnland-
schc zaken nog eens gewezen op het -reeds
bestaande uniformverbod, te meer daar ook
te vreezen was, dat zich ook excessen zou
den voordoen tegen de talrijk aanwezige
geestelijke leiders van deze wereldlijke vcr-
eeniging.
Dool* de onjuiste weergave van de inder
tijd aangevoerde overwegingen voor een
verbod bracht dc leiding van den Gezel
lcndag dc hccrcn vice-kansclicr v. Papen
ten den minister van economische zaken
graaf Quadt in de onaangename positie
onder deze moeilijke omstandigheden als
officiccle vertegenwoordigers deel le ne
men aan dit congres.
In den nacht pp Zondag moesten de ge
consigneerde „Uberfallkommando's" her
haaldelijk uitrukken om bij de talrijke bot
singen in te grijpen, welke door de on
danks liet uniformverbod in uniform ver
schenen leden der Gczellcnvcrecnigingen
.werden verwekt.
Deze herhaalde botsingen hebben bewe
zen, aldus vervolgt liet; rapport der poli
tieke. politie, dat de leden der Gczellcn
vcrecnigingen niet de discipline hebben in
acht genomen, welke men kon en móest
verwachten voor liet ongestoorde verloop
van dit congres. Uit dien hoofde zag de
leiding van den Gezellcndag zich genoopt-
den Gczeïicndag voortijdig te sluiten.
Als spontaan antwoord op liet ongedisci
plineerde optreden van een groot aantal
leden van den Gezellcndag organiseerde de
S.A. en S.S. van München Zondagochtend
'een opmarsch door de straten der stad,
dat als een voorbeeld voor den Gezellen-
dag moest worden beschouwd en waarbij
niet door de politie behoefde te worden
ingegrepen.
Rcsumcercnd blijkt, dat het oorspronke
lijke verbod van den Gezellcndag maar al
te gerechtvaardigd was cn dat dc verant
woordelijkheid voor deze onaangename ge
beurtenis cn voor dc verwekte onrust be
rust bij de leiding van den Gezellcndag."
Dc leiding van den Gezellcndag heeft
teen korto persconferentie gehouden, waar
in niet gesproken werd over de gebeurte
nissen zelve. Kr werd slechts verklaard,
dat betreurenswaardige misverstanden zich
hadden voorgedaan cn cl at liet noodzake
lijk is elkander de broederhand te reiken.
DE ECONOMISCHE WERELD
CONFERENTIE.
De openingsplechtigheid op
hedenmiddag.
Londen. 10 Juni (V.D). Do persaf
'deeling van den Volkenbond hoeft heden
haar intrek genomen in liet Geologische
Instituut cn is haar werkzaamheden be
gonnen mot bet uitgeven van liet eerste
nummer van het conferentie-orgaan. Dat
orgaan brengt bet programma van dc plech
tige opening der conferentie Maandagmid
dag te 3 uur.
De Engelsclie koning zal worden ontvan
gen door. den voorzitter. Mac Donald, den
secretaris-generaal van den .Volkenbond Sir
Bric Drummond cn den secretaris generaal
van dc conferentie Avenol. Door lion bege
leid begeeft dc Koning zich naar hot podium
in dc conferentiezaal, waar hij de openings-
cede in het Bngelsch zal uitspreken. Daarna
verlaat liij het gebouw in gezelschop van
dezelfde personen, die hem hebben ontvan
gen. Een pauze van ecnige minuten heeft
dan plaats.
Nadat MacDonald aan den uitgang af
scheid van den koning heeft genomen, keert
de premier haar de zaal terug, waar hij zijn
redo als voorzitter zal houden. Deze rede
zal ongeveer 13 minuten in beslag nemen.
Van 13 uur tot 15.0S zal dc rede van den
koning in het Engelsch cn daarna in andere
talen per radio worden doorgezonden. Het
verdere program voor den eersten dag be
vat:
Installecring van een commissie tot onder
zoek van de geloofsbrieven der gedelegeer
den en aanhooren van het rapport dezer
commissie, inrichting van een Bureau der
Conferentie cn andere zakelijke aangelegen
heden.
Dreigement met represaille
maatregelen
Toki o, 10 Juni (V.D.). De speaker van
het Ministerie van Buitenlandsche Zaken
heeft aan de pers meegedeeld, dat Japan
hoewel liet een politiek voert, die den
vrede alle landen gcrandcert gedwon
gen zou zijn, repressailles tc nemen wan
neer Groot-Brittannic doorging met het ne
men van tegen Japan gerichte tarief-maat
regelen en het belemmeren van den invoer
van grondstoffen in Japan.
Ilct betreft hier voor Japan een levens
kwestie. In deze semi-officieclc verklaring
wordt van Groot-Brittanniê gesproken als
van een Rijk, dat bewoond wordt door een
vierde deel van de bevolking van dc ge-
hcele wereld.
1st a nb o cl, 10 Juni (V.D.). De Taurus-
express AdanaAngora is bij Eskisjehir
ontspoord. Twaalf passagiers werden ge
dood. Men vreest, dat 50 personen, die ver
mist worden, zijn verdronken. Het. ongeluk
zou zijn veroorzaakt doordat de spoorbaan
door uitgebreide overstroomingen was on-
dermij nd.
NIEUW AMERIKAANSCH GEZANT TE
BERLIJN BENOEMD.
Washington, 10 Juni (V.D.)..Tot
gezant van de Vcrccnigdc Staten to Berlijn
is benoemd William F. Dodd, hooglceraar
in dc Amerikaansche geschiedenis aan de
universiteit van Chicago.
Prof. Dodd, die zijn ambt tc Chicago se
dert 1908 uitoefent, is een persoonlijk vriend
van president Roosevelt. Hij is dc schrijver
van het werk „Jefferson's terugkeer tot de
politiek", alsmede van „Woodrow Wilson
cn zijn werk."
SCHACHT EN DOLLFUSS TE
LONDEN AANGEKOMEN.
Londen, ld Juni. (V.D.) Dc president
van de Duilsclie Rijksbank, Dr. Schacht is
heden pél* vliegtuig op Croydon aangeko
men. Tegelijkertijd arriveerde de Oosten-
rijksche bondskanselier Doll fuss in gezel
schap van vorst Schvvarzcnberg. De aan
komst van Dr Schacht werd zeer geheim
zinnig behandeld. Detectives waren tc zij
ner bescherming aanwezig.
Herderlijke brief der DuiU
sche bisschoppen
Aansporing tot rechtvaardigheid
Dc herderlijke brief van dc bisschoppen,
die op de conferentie te Fulda vergaderd
waren, is thans gepubliceerd. De bisschop
pen verklaren hierin, dat zij er niet aan
denken de beteekenis van liet nationale
ontwaken te onderschatten of dit tc willen
verhinderen. Dc Duitschc katholieken be
hoeven geen andere houding aan te nemen
tegenover volk cn vaderland. Zij behoeven
slechts bewust cn krachtig voort tc zetten,
wat zij tot nu toe als hun natuurlijken en
v re del ie vonden plicht beschouwden. In de
katholieke kerk is het gezagsbegrip steeds
bizonder hoog gesteld, zoodat hot de katho
lieke kerk niet zwaar valt het te vvaar-
dceren, dat bizondere nadruk wordt gelegd
op dc handhaving van het gezag in het
nieuwe staatswezen en zich daaraan te on
derwerpen. Aan den anderen kant mag
echter verwacht worden, dat het staats
gezag do menschel ijk© vrijheid niet meer
beperkt, dan in het belang van het alge-
mccne welzijn noodig is. De bisschoppen
betuigen hun instemming met het doel,
waarmede het nieuwe staatsgezag naar de
vrijheid van het Duitsche volk streeft.
Van de overvvinnaars-statcn wordt recht
vaardigheid verwacht, daar het aandoen
van geweld cn de verschrompeling van een
enkel lid zich aan het gcheele lichaam
wreekt. Zoo het nieuwe staatsgezag er ver
der naar streeft de eigen volkskracht te
bevorderen, het volk tc verjongen cn voor
een grooto nieuwe zending bekwaam tc
maken, dan ligt dat geheel in de lijn van
dc katholieke gedachte. Echter moet drin
gend verlangd worden dat dc ziel geen
nood lijdt door dc zorg voor het lichaam en
dat het staatsgezag bij de bevordering van
liet volkswelzijn tot geen wetten of metho
den overgaat, welke het tegenover God, den
ecnigen Heer over alle léven, niet kan ver
antwoorden.
Wij gclooven, dat dc volkseenheid niet
alleen door gelijkheid van bloed, doch ook
door gelijkheid van gezindheid te ver
wezenlijk enis cn dat dc uitsluitende er
kenning van het ras tot onrechtvaardighe
den leidt. Wat tot nu toe voor iedere volks
gemeenschap gold, dat de rechtvaardigheid
dc grondslag voor allo volkswelvaart is.
ir.oct bii de nieuwe regeling van liet Duit
schc volkswezen eveneens gelden. Deze
rechtvaardigheid mag ook niet onthouden
worden aan degenen, die tot nu toe onze
vijanden waren. Zij, die politiek anders
denken, moeten volgens deze rechtvaardig
heid, als zij eerlijk cn offervaardig in den
nieuwen staat medewerken, niet aan een
onzeker lot overgeleverd worden, doch hun
medewerking aan den nieuwen staat moet
weder mogelijk worden gemaakt.
Voorts spreekt het herderlijk schrijven
zich uit voor dc confessionecle school, voor
liet behoud van dc caritatieve verceoigin-
gen cn van de katholieke pers. Wij willen,
aldus verklaren dc bisschoppen, den staat
tot geen prijs de krachten van de kerk ont
trekken Een afwachtend tor zijde staan of
oen adgeheclc onthouding moet zoowel voor
kerk als staat noodlottig zijn. Alleen ver
trouwen wij nok daarop, dat zooveel, wat
ons van van katholiek standpunt af gezien,
de laatste maanden vreemd en onbegrijpe
lijk toescheen, slechts als oen gistingsver-
schijnscl moet worden beschouwd, dat bij
opheldering van don toestand als een droe
sem .zal achterblijven. Wij vertrouwen, dat
dc rechtvaardigheid ook grootmoedig bc-
racht zal worden tegenover degenen, die
tot nu toe onder de ineenstorting van bet
oude stolsel, onder dc om- en gelijkschake
ling nameloos leed geleden hebben en in
nig medelijden verdienen. Wij vertrouwen,
dat het aan het inzicht cn do energie van
de Duitsche leiders zal gelukken, alle von
ken cn smeulende kolen te dooven. die men
hier en daar tot vreeselijke branden tegen
de katholieke kerk zou willen aanblazen.
Tien dooden te betreuren
Chicago, 12 Juni (V.D.) Nabij de ter
reinen <Jer wereldtentoonstelling tc Chicago
heeft gisteren een vrcesclijk vliegtuigonge
luk plaats gevonden, waarbij de piloot, de
mécanisicn.' en acht personen werden ge
dood. Het vliegtuig was opgestegen met ten-
toonslellingbezoekcrs, die tegen gcreduccer-
den prijs in dc gelegenheid waren gesteld,
rondvluchten te maken. Nabij Glcuvicw
stortte het vliegtuig plotseling naar bene
den; op hetzelfde oogenblik sloegen groote
vlammen aan verschillende zijden uit den
romp, 5000 automobilisten, die het onge
val hadden gezien, spoedden zich uit alle
richtingen naar de plaats, waar het toestel
neer kwam, doch elke. hulpverleéning was
onmogelijk, door dat het vliegtuig fel brand
de en men door den gloed niet naderen kon.
Pas toen de machine geheel was uitgebrand
sjaagdc men er in de tien dooden tc bergen.
De lijken waren geheel verkoold en ver
minkt.
De Spaansche president heeft
nu Lerroux ontboden
Madrid, 10 Juni (II.N.). De president
der Spaansche republiek heeft vanmiddag
den socialist Prieto bij zich ontboden en
dezen aangeboden zich met de vorming van
het nieuwe ministerie te belasten. Prieto
verklaarde, dat hij dc opdracht niet kon
aanvaarden, alvorens met het partijbestuur
overleg te hebben gepleegd.
Prieto verklaarde na afloop van het on
derhoud met dén president der republiek,
dat bij den president te kennen bad gege
ven, dat volgens zijn opvatting Azana met
de vorming van het kabinet moest worden
belast. Hij zeide verder dat hij persoon
lijk, indien hij vrij was geweest, de op
dracht geweigerd zou hebben. Het bestuur
der socialistische partij wonscht eerst het
advies van de leden der aftredende regee
ring tc hooren, alvorens een beslissing tc
nemen.
Madrid, 11 Juni (V.D.). Prieto heeft af
gezien van de vorming van een kabinet,
waarna de president der republiek Lerroux
bij zich liccft ontboden.
VAN BERLIJN NAAR SHANGHAI
GEVLOGEN.
Londen, 10 Juni (II.N.). Een der beide
vliegtuigen van de Duitseh-Chineesche
luchtvaartmaatschappij Eurasia, die op 31
Mei Berlijn verlaten hadden, is te Shanghai
aangekomen.
Een conflict tusschen de nazi's
en de Duitsche Katholieken.
Ongeveer op hetzelfde moment, dat dc
herderlijke brief van dc bisschoppen, die te
Fulda in-vergadering bijeen zijn geweest,
openbaar werd gemaakt, een brief, waarin
aan den eencn kant waardeering werd uit
gesproken voor 't nieuwe regime in Duitsch-
land, aan den anderen kant de regeering op
t hart werd gebonden ook rechtvaardigheid
te benachten tegenover politieke tegenstan
ders, hebben zich tc München ernstige in
cidenten voorgedaan.
Men weet, dat daar sinds enkele dagen de
katholieke gezellen een congres hielden.
Voor dit congres was eerst door de Beier
sche regeering toestemming gegeven, daar
na kwam do order, dafthet niet door mocht
gaan cn nog later werd liet verbod weer op-
geheven. Ook gisteren zou het congres wor
den voortgezet, maar toen is er een vroeg
tijdig einde aan gekomen als resultaat van
botsingen tusschen nazi's cn katholieken.
Daar dc berichten, die van officiccle cn
officieuze Duitschc zijde dat is op t
oogenblik vrijwel synoniem de wereld
worden ingezonden, uit den aard der zaak
een eenzijdig beeld geven van hetgeen zich
heeft afscspeeld, is het niet heelemaal dui
delijk hoe de feiten zich hebben toegedra
gen. Men tracht dc incidenten als vrij onbe-
Icckcnend voor tc stellen, maar wanneer
men kennis neemt van hetgeen Engelsclie
correspondenten over de zaak schrijven,
krijgt men den indruk, dat lal van katho
lieken door dc nazi's kwalijk zijn behan
deld: zij zouden zijn afgeranseld cn hun
klccren en insignes zouden hun van het lijf
zijn gerukt. Van Engelsclie zijde wordt al
gemeen de discipline der katholieken gepre
zen. Ook buitenlanders schijnen hel slacht
offer tc zijn geworden van de uitbarstingen
der nazi's en cr is zelfs sprake van, «lat ver
schillende buitenlandsche consuls hij de
Beiersche regccring verzet zullen «antccke-
ncn legen dc excessen.
Van de zijde der Beiersche politic is even
eens een lezing gedistribueerd, die hierop
neerkomt, dat de katholieken zich vertoon
den in een uniform, dié treffend veel ge
leek op dc bruine tenue der nationaal-socia
listcn. Deze laatstcn waren hierdoor in hun
wiek geschoten: hel kwam hun voor, dat
hot ongepast was zich van een uniform te
bedienen, waarvan zij liet monopolie bezit
ten. De politic is dan ook van oordeel, dat
de deelnemers aan hel katholieke congres
een uitdagende houding hebben aangeno
men cn als de eigenlijke veroorzakers der
talrijke relletjes moeten worden beschouwd.
Den gezellen wordt gebrek aan discipline
verweten en er wordt van politiezijde aan
toegevoegd, dat dc feiten maar al te duide
lijk hebben aangetoond, dat de autoriteiten
het bij het rechte eind hadden, toen zij hctx
congres aanvankelijk verboden.
Pijnlijk was inmiddels, dat aan het con
gres ook werd deelgenomen door den katho
lieken vicokanselicr Von Papen, die zelfs
een redevoering hield. L'it het gebeurde zou
men dan ook dc conclusie kunnen trek
ken, dat bepaalde leiders der nationaal-
socialisten een inderdaad geslaagde poging
hebben willen doen om vice-kanselier Von
Papen in opspraak te brengen bij dc groote
massa der nationaal-socialistcn, van wie ve
len liet feitelijk ongehoord achten, dat de
katholieken in Duitschland nog niet heele
maal voor de nieuwe bewindvoerders te
Berlijn op dc knieën liggen en nog steeds
niet in de positie vcrkccren der Duitsche
communisten en sociaal-democraten, twee
groepen, welke in politiek opzicht volko
men zijn geëlimineerd.
Hef is zeer wel mogelijk, dat Ilitler, de
rijkskanselier, zelf niet dc hand heeft gehad
in do gebeurtenissen te München hij
zond aan 't congres zelfs een begroctings-
telegram maar dat onder-aanvoerders,
wicn de Berlijnsche politiek veel tc zacht
zinnig on zoetsappig voorkomt, op eigen
houtje geschiedenis hebben willen maKcn
en de regcering lo Berlijn voor voldongen
feiten hebben willen stellen. Of 7.011 Hitler
zich slechts onnoozel hebben gehouden en
in werkelijkheid sympathi6ceren met. dc
onstuimigheid zijner aanhangers in Beie
ren? Afgewacht dient te worden, of de inci
denten te München al dan niet de inleiding
zullen blijken te zijn van een verbitterden
strijd tusschen de Duitschc katholick°n cn
de nationaal-socialistcn.
BUITENLAND
Prieto, de sociaal-democraat, neemt de
opdracht tot kabinetsformatie in Spanje
niet aan. (Eerste Blad, pag. 1)
De herderlijke
schoppen.
brief der Duitsche bis-
(Écrste Blad, pag. 1.)
De Kath. Gezellcndag ln München ver
der verboden. (Eerste Blad, pag. 1)
BINNENLAND.
Drie bekende Hollanders worden niet
toegelaten in Belgic.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Eisch van stopzetting van „De Nationaal-
Socialist" afgewezen.
(Eerste Blad, pag. 2.)
STADSNIEUWS.
Diakenwijding in de Oud-Katholieke
kerk.
(Eerste Blad, pag. 3.)
SPORT.
Voetbal.
FeyenoordGo Ahead 11.
(Tweede Blad, pag. 1).
Vclocitas—Storm\ogels 33.
(Tweede Blad, pag. 1).
Amersf Boys—D.O.S. 2—4.
(Tweede Blad, pag. 1).
Korfbal.
Iyandenwedstrijd België—Holland. 1—3.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Athletiek.
p 1
Loop door Amersfoort.
(Tweede Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het Iv.N.M.I. tc De Bilt.
Hoogste barometerstand T6S.0 te Andanes.
Laagste barometerstand 754.0 te Gronin
gen cn Hannover.
Verwachting: Zwakke tot matige wind,
aanvankelijk veranderlijk, later meest uit
Zuidelijke richtingen, aanvankelijk nog be
trokken met ecnige regen, later afnemen
de bewolking, iets zachter overdag.
Een kleine depressie heeft zich sinds Za
terdag van Oost-Duitschland tot over ons
land verbreid, waardoor de wind Noorde
lijk was cn do toestand regenachtig. Daar
deze beweging zich nog 111 deze richting
voortzet, is een veranderlijke windrichting
tc verwachten, cn daarna wind uit Zuide
lijke richting met gebroken luchten en iels
hoogcre temperatuur. Het sterkst is de
temperatuur in Frankrijk onder do nor
male, terwijl ook het Oostzeogebied met het
Zuiden van Scandinavië en Denemarken
nog con flinke positieve icmperatuurafwij
king heeft.
IJsland, waar do temperatuur boven de
normale is, is de barometer gedaald, ter
wijl over het Noorden van Scandinavië zich
een gebied ontwikkelde van lioogen druk.
Van den hoogen druk in den Oceaan is al
leen in het Zuid-Westen nog een deel over.
Zware regen viel rondom de kleine Duit
sche depressie. Karlsruhe, Groningen cn
Hannover hadden 17, 13 cn 12 m.M.
RIJDT VEILIG!
Drie, vier fietsers naast elkaar
Geeft belemmering en gevaar.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190