DË EËMLANDEIi
L. J. LUYCX ZOON
Dinsdag 4 Juli 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. °i° Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32e Jaargang No. 3
Buiteolaodseli
Overzicht
Buitenland
ROOSEVELT'S VERKLARING
EEN CRISIS TE
LONDEN?
DE ZOOVEELSTE
REDE VAN HITLER
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
9 uur 52 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
GROOTE REORGANISATIE
UITVERKOOP.
npnnr,T n1 T C Firma DUIM BURGER
C i\ vJI I iV C L//1 Prima Gabardine Regenmantels dames-mode zaak
arnhemsche weg.26
AMERSFOOmSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pel 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummes
1 elke regel meer f0.25. Liefdadlgheids-advertentiën VOOr dt
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bi) vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
De toestand van de Duitsche
kerken.
Helder te overzien is de toestand van de
Duitsche kerken op 't oogenblik nog niet.
Tot hoever het ingrijpen van den natio
naal socialistischcn staat reiken zal, is nog
niet te zeggen. Maar dat er gevaar dreigt,
speciaal voor de Prolestantscho kerken en
haar geestelijke zelfstandigheid is zeker.
Den .2.4 cn Juni 1033 heeft de Duitsche mi
nister voor den Eeredicnst Rust, zooals
men weet, een Staatscommissaris voor ue
Pruisische kerken benoemd. Deze daad
heeft politieke belcekenis voor alle Duit
sche kerken, ongeacht van welke richting,
maar formeel heeft de nieuwe Staatscom
missaris alleen ie maken met de acht
Pruisische landskerken. Dc pas benoemde
Staatscommissaris Jager heeft reeds tér-
stond van dc noodige activiteit blijk gege
ven, en maatregelen getroffen, waardoor de
grondwettelijke structuur van de Pruisi
sche landskerken essentieel is gewijzigd.
Hij heeft verschillende hoogere organen als
de Opperste Kerkeraad, dc Consistories en
de landelijke kerkeraden, voorzoover ze
niet tot dc Pruisische Unie bchooren, van
zijn leiding afhankelijk gemaakt. Verschel
dènen vertegenwoordigende lichamen in de
kerken heeft hij ontbonden, om zoodoende
den weg vrij te krijgen voor een verdere
reorganisatie. Ue in verschillende provin
cies en landsdeel en benoemde commissaris
sen hebben de opdracht gekregen die ker
kelijke vertegenwoordigingen door benoe
ming hunnerzijds nieuw tc formeeren. In
verband met den aldus verkregen onder
bouw der kerk waarbij, naar beweerd
wordt, de gemeenteleden niet uitgeschakeld
zullen worden kan de arbeid aan dc
grondwet cencr Duitsch-Evangclischc kerk
worden voortgezet.
Een belangrijke stap iit deze richting is
liet feit, dat de befaamde veldprediker
Muller, aan wiens roerigheid het aftreden
van Von Bodelschwingh indirect te wijten
js, als gevolmachtigde van den Rijkskanse
lier de leiding van den Duitsch-Evangeli-
sehen Kcrkcnbond en de bevoegdheden van
al zijn organen heeft overgenomen. Deze
Bond slaat aan dc spits van dc Protcstant-
sclie kerkelijke organisatie in Duitschlarid.
Alle landskerken zijn in dezen Bond fede
ratief Ycrccnigd, hoewel iedere kerk daar
bij innerlijk zelfstandig was en haar eigen
confessie en grondwet behield. Thans zal
onder voorzitterschap van Muller een com
missie gevormd worden, waarin alle be
langrijke stroomingen in dc kerk vertegen
woordigd zullen zijn. Deze commissie
krijgt de hoogst gewichtige taak dc grond
wet van dc toekomstige Rijkskerk uit te
werken. Wanneer dit vereenigingswerk
voltooid is, zullen zooals minister Rust
heeft aangekondigd de door hem he
noemde commissarissen voor de Pruisi
sche kerken dadelijk terugtreden. De uit
eindelijke reorganisatie zal aan de kerk zelf
worden overgelaten.
Iedereen, die tegenover dc handelwijze
der Nazi's zijn objectiviteit behoudt, zal de
laatste geruststellende verklaring jiiet an
ders dan als een frase kunnen opvatten.
Het is mogelijk dat de nationaal-soeiulisli-
sclie leiders voor zichzelf overtuigd zijn,
dat zij de kerken dc noodzakelijke vrijheid
laten, wanneer zij maar niet ingrijpen in
de belijdenisvragen, doch zij vergeten dat
ook dc k.crkvorm tenslotte zeer nauw bij
de b e 1 ij d e li i s is betrokken. „Uiterlijk en
innerlijk slaan in een christelijke kerk in
nj*uwe wisselwerking" aldus verklaren de
geestelijke leiders van verschillende j>ro-
Yinciale kerken uit de Evangelische Kerk
der Oud-Pruisische Unie, (de grootste van
alle landskerken), die dezer dagen in Ber
lijn bijeengekomen zijn en een oproep tot
de gemeenten hebben gericht. Deze leiders,
c'jc de oude en veelal afgezette gencraal-
aspcrinlendenten vertegenwoordigen, ver
klaren dat ook zij door den kerkdijken ar
beid aan de eenheid van bet volk willen
meewerken, maar zij betoogen dat zulke
doeleinden in een kerk nimmer met poli
tieke machtsmiddelen mogen worden be
vorderd. lil een kerk, die al te eng aan den
Staat is gebonden, verkommeren dc diepste
krachten van het geloof, en zij wijzen op
het groote.gevaar dat het Evangelie der
Duitsche reformatie in dezen tijd politiek
vcrvalscht zal worden. Dc oproep sloot met
een manine tot gemeenschappelijk gebed.
De rijksinstanties hebben intusschen rle
verbreiding van dezen oproep aan dc gees
telijken verboden, en met straffen gedreigd,
terw ijl anderzijds bevolen is uit de kerken
fie swastika-vlaggen tc hangen, en van de
kansels een verklaring te lezen, waarin dc
gemeenten opgeroepen worden God op de
knieën tc danken voor den ommekeer die
zich in dc Evangelische kerk heeft vol
trokken
Over de houding van de natijOilaal-socia
listen jegens de R.K. kerk zal nader gespro
ken kunnen v; u'ilen, wanneer N on Papen
uit Rome teruggekeerd is en het daar be
reikte resultaat bekend gemaakt wordt.
Op de Londensche conferentie
ongunstig ontvangen
Streven naar een duurzamen dollar
Londen, 3 Juli. (V.D.) In het lang ver
wachte antwoord inzake de kwestie der sta
bilisatie verklaart president Roosevelt, dat
hij het een ramp zal achten wanneer de
conferentie die bijeen wordt geroepen, om
een permanente financicele stabilisatie te
bereiken, zich zal laten afleiden door voor
stellen van zuiver kunstmatigen en tij de-
lij ken aard en experimenten ten aanzien
van do valuta van slechts enkele naties.
De Vercenigdo Staten streven naar een
dollar, die voor den duur van generaties de
zelfde koopkracht en waarde als betaalmid
del zal hebben als men in de naaste toe
komst hoopt te bereiken.
Wanneer de wereld in staat is in de mees
te landen een eendrachtige politiek tc voe
ren. waardoor de bogrooting in 't even
wicht wordt gebracht, kunnen de eigenlijke
besprekingen aanvangen voor een juiste
verdeeling van de wereldvoorraad goud cn
zilver teneinde een reserve le vormen die
als basis kan dienen voor het nationaal be
taalmiddel.
De beslaande handelsbelemmeringen zul
len tenslotte eveneens uit den weg moeten
worden geruimd nm de uitwisseling van
waren gemakkelijker te maken.
De verklaring van Roosevelt is ter con
ferentie ongunstig ontvangen. De landen
die den gouden standaard hebben gehand
haafd verklaren dat zij ongunstiger is dan
zij hadden verwacht. De Amerikaansche
verklaring wordt beschouwd als dc hoop le
verstoren op groote resultaten ter confe
rentie. Er schijnt echter geen sprake van
le zijn dat dc conferentie wordt verdaagd.
Vertegenwoordigers der goudlanden
weigeren verder mee
te werken
Gaat de conferentie uiteen?
L o n rd c n, 3 Jul i. (V. D.) De Econo
mische wereldconferentie is Maandagmid
dag in een zeer critick stadium getreden.
Om vijf uur scheen het. alsof de conferen
tie geheel zou uiteen gaan. Dc meeste com
missies en sub-commissies zijn voor onbe-
paalden tijd uiteengegaan, daar dn verte
genwoordigers der goudlanden weigerden
vtrder mede te werken.
In de wandelgangen worden uiterst pes
simistische gesprekken gevoerd betreffen
de het lot der conferentie. Do eerste sen
satie was het wegblijven der Franschen
van de namiddagzitting der financicele
commissie voor het herstel van een inter
nationalen valutastandaard. Zij namen wel
deel aan de bijeenkomst der goudlanden
in hotel Savoy.
Een fier weinige commissies welke Dins
dag zullen bijéénkomen is die voor de re
geling der productie, welke thans de kolen-
kwestie behandelt. De voorzitter dezer
commissie verklaarde, dat hij het voor
beeld der andere commissies niet zal vol
gen, doch zal verder werken.
Verklaring der goudlanden.
De groep der goudlanden, waarin thans
ook Polen is opgenomen, heeft ceil verkla
ring gepubliceerd, waarin dc overtuiging
wordt uitgesproken, dat do handhaving
van hun valuta essentieel is voor het eco
nomische en financieelc herstel der wereld
cn de waarborg voor de sociale vooruit
gang van hun onderscheidene landen. Zij
bevestigen hun bedoeling de vrije funelion-
neeriiig van den gouden standaard te
handhaven tegen dc beslaande goudpari
teit, binnen het kader der bestaande mone
taire wetten. Zij vragen de centrale circu
latiebanken een nauw contact le willen
behouden, ten einde deze verklaring maxi
mum effect te geven.
ROZEN.
Van alle bloemen heeft dc roos ongetwij
feld wel de meeste belangstelling. Op het
oogenbik genieten wc meer van de eerste
bloei, cn dit is wel de hoofdbloci, Veel rozen-
soorten bloeien door; sommige zelfs tot laat
in den herfst. Rozen verlangen een zeer voed-
zamen grond en behalve een ruime wintcr-
oogcnblik genieten we weer van dc eerste
bloei, omstreeks half Juli, nog een overbe
mesting waarvoor we gaarne verdunde koe
mest gebruiken. We niesten bij voorkeur op
een donkeren dag, en alleen wanneer de grond
voldoende vochtig is. Bij aanhoudend droog
weer zal men de rozen zoo nu cn dan eens
flink moeten gieten. Uitgebloeide bloemen
worden steeds tijdig weggebroken, en wan
neer ook dc zijknoppen zijn uitgebloeid
snoeien we terug tot gp een krachtig oog, of
een reeds uitgeloopen zijscheut. Let pok voor
al op mogelijk aanwezige wilde scheuten.
Deze zijn gewoonlijk zeer goed kenbaar aan
den afwijkenden bladvorm en de vele stekels.
Ze komen te voorschijn uit de wortels of het
stammetje waarop de roos is veredeld. We
snijden ze vooral geheel vlak weg. Tot dc
meest gevreesde ziekten waaraan de rozen
onderhevig zijn, behoort wel „het wit" Sphac-
rotheca pannosa. Dit is een zwam die voor
namelijk de knoppen cn jonge scheuten aan
tast. Deze plantendeelen zijn dan als met een
wit poeder overdekt. Een goed bestrijdings
middel hiertegen is zwavclbloem. De planten
worden op een zonnigen dag hiermede be
stoven, waarvoor we een zoogenaamde zwa-
velverstuivcr kunnen gebruiken. Het is aan
te raden hel zwavelen om de 2 of 3 weken
te herhalen. Andere gevreesde vijanden van
dc rozen zijn dc bladluizen. Deze kunnen we
afdoende bestrijden door een bespuiting met
een oplossing van 2 K.G. groene zeep en 1
liter brandspiritus op 100 liter water. Voe
gen we hieraan toe 100 gram salicylzuur, dan
bestrijden we tevens „het wit" en is dus zwa
velen overbodig. Met het oog op aanwezige
bladluizeneitjes moet men steeds 2 maal spui
ten, met een tusscheniijd van ongeveer een
week. Alleen legen bladluizen kan men ook
gebruik maken van tabaksextract. Voor een
dergelijke bespuiting maken we gebruik van
een pulverisateur; kleine hoeveelheden kan
men ook bespuiten met een goede bloemen-
spuit. We spuiten alleen wanneer dc planten
droog zijn.
De sub-commissie der wereldconferentie
ter behandeling van dc kwestie der subsi
die heeft liaar zitting verdaagd tot Woens
dag.
Pogingen het doode punt te
passeeren.
Londen, 3 Juli. (V. D.) Maandag
avond heeft, naar verluidt, Macdonald be
kend gemaakt, dat hij de onderhandelin
gen der conferentie wilde voortzetten. Er
moet doorgewerkt worden om een formule
te vinden inzake de stabiliseering der va
luta's, welke voor alle partijen aanvaard
baar is. Hierbij gaat Macdonald klaarblij
kelijk uit van de woorden van Roosevelt,
dat Amerika dc voorgelegde formule „in
zijn tegenwoordigen vorm" afwijst. Dc con-
fercnticleiding legt er bovendien den na
druk op, dat de conferentie nog een'reeks
problemen tc behandelen heeft, die niets
uitslaande hebben met de stabilisatie der
valuta's.
Hedenmiddag is de commissie voor de
productieregeling begonnen met de be
spreking van het koïenvraagstuk. Er werd
een subcommissie benoemd, waarin verte
genwoordigers van de kolen-producecren-
dc landen zitting hebben.
ACHGELIS BIJNA VERONGELUKT.
Bremen, 3 Juli. (V.D.). Bij een wed
strijd tusschen de beide best} Duitsche
kunstvlicgers Achgelys en Fieseler heeft
Zondag een ongeluk plaats gehad, dat zeei
ernstige gevolgen bad kunnen hebben.
Toen Aclrgelis met afgezetlcn motor in glij
vlucht wilde landen sloeg zijn machine
over cl.rrkop, waarna het toestel te plet
ter sloeg en geheel werd vernield. De ma
chine kwam terecht op een tweetal an
dere toestellen. Een S.A.-man werd zwaar
gewond. Wonder boven wonder bleef Ach-
gelis ongedeerd.
„GEHEEL AMERIKA STAAT ACHTER
ROOSEVELT."
X e w York, 3 Juli. (V. D.i De ver
klaring van Roosevelt arm dc conferentie
te Londen wordt in de Yereenjgde Staten
algemeen toegejuicht. De gclicelc pers, de
kringen le Washington en Wall Street
staan achter Roosevelt, die met zijn ver
klaring het standpunt weergaf der over
wegende meerderheid van liet Amerikaan
sche volk, volgens welke de dollarpolitick
van den president de cenigo mogelijkheid
is voor een herstel van het Amerikaansche
bedrijfsleven.
De Verccnigdc_ Staten verwachten thans
niet veel meer van Londen.
De opvoeding van den Duitschen
mensch in den geest van liet
nationaaUsocialisme
Berlijn, 2 Juli. (V.D.) De N.S.B. meldt
uit Bad Reichenhall, dat Rijkskanselier Hit
!cr daar Zaterdag een redevoering van 2 M
uur heeft uitgesproken, waarin hij ver
klaarde, dat de volgende fasen der natio
raai socialistische revolutie zijn tc onder
scheiden:
1). Dc voorbereiding van den strijd; 2
IIct verwerven van de politieke macht, hei
geen thans nagenoeg is bereikt: 3.) Het tot
stand brengen van datgene, dat totaliteit
van den staat wordt genoemd. De nationaal
socialistische beweging moet dezen staat tot
drager maken van haar geestesgoed: 4.) De
oplossing van het probleem der werkloos
beid. waarop thans alle krachten moeten
worden geconcentreerd. Zij is van beslis
sende betcekcnis voor het uiteindelijk ge
lukken van onze revolutie, aldus Hitler.
Doch ook een oplossing van déze kwestie
h«eft als voorwaarde de opvoeding van den
Duitschen mensch in den geest van het na-
tionaal-socialismc. Dat is dc belangrijkste
taak der S.A.-leiding, aan welker verant
woordelijkheid jaarlijks honderd duizenden
jonge mcnschen worden toevertrouwd De
S.A.-leider moeten een garde vormen.
Dit leger van politieke soldalen der Duit
sche revolutie zal nimmer ons leger ver
vangen of in concurrentie hiermede optre
den. Het Rijksleger alleen is de wapendra
ger der natie.
Sprekende over de verhouding van S.A.
en Stahjhclm zcide Hitler van de aanwezige
Stahlhelmleiders le verwachten, dat zij zul
len toetreden tot het bondgenootschap, zoo
als dal is gesloten tusschen hem en den.
leider der Stahlhclmorganisalie. Seldte. Ge
meenschappelijk met de S.A. en S.S. kame
raden zijn zij er toe geroepen, hard als
staal, koen, taai cn volhardend, maar ook
in ijzeren discipline de groote gedachte dor
nationaal socialistische revolutie uit te dra
gen tot haar definitieve overwinning. Wan
neer allen zoo handelen, wanneer alle lei
ders der S.A., S.S. en van den Stahlhclm
zich bewust zouden zijn van hun verant
woordelijkheid, ziet hij mot volkomen kalm
te de toekomst tegemoet.
De Rijksminister van Arbeid, Seldte, lei
der van den Stahlhclm verklaarde, dat
Adolf Hitler het grootstp bewijs van ver
trouwen beeft gegeven, dat een man
kan geven. Hij heeft alle sluiers opgelicht
er. dc liefde cn do zorgen van zijn hart voor
het geheeld Duitsche volk geopenbaard.
Daarvoor dankt Seldte hem. In de 5 A 6
maanden van gemecnschappclijken arbeid
heeft hij erkend, dat Iiitler gelijk heeft.
Thans staat hij in geloof cn volledig ver
trouwen achter hem. Hij zal hem dit ver
trouwen toekennen, zoolang hij leeft.
München, 2 Juli. (V. D.) Betreffende
de redevoering van den rijkskanselier op
het congres der S.A.-leiders te Bad Reichen
hall werd een officieus bericht uitgegeven
door de Beierschc regeerihg, waarin een
nog niet medegedeelde belangrijke passage
uit de redevoering van Hitier wordt mede
gedeeld. Hitier verklaarde, dat hij zonder
scrupule iedere poging zou onderdrukken,
welke zou uitgaan van do reactie of andere
kringen om de huidige ordening omver'te
werpen. Hij zal zich evenwel ook zonder,
scrupule keëren tegen een z.g. tweede re
volutie, daar deze slechts chaotische cqn-
sequenties zou kunnen meebrengen. Wat
in de laatste vijf maanden is bereikt is
zoo ontzaglijk veel, aldus Hitler, dat men
het dikwijls niet kan omvatten. Men moet
thans alle krachten in het werk stellen,
deze resultaten tc verzekeren, door de
massa's deze nationaal-socialistisclic we
reldbeschouwing in te prenten. Wie zich
verzet legen de nationaal-socialistisclic
staatsmacht zal hard worden aangepakt
om liet even, waar hij zich bevindt.
HITl.ER V/ORDT NIET „EVANGELISCH"
Berlijn, 2 Juli. (V.D.) In een officieele.
mcciedecling worden de geruchten gedemon
teerd volgens welke Rijkskanselier Hitler
voornemens zou zijn over te gaan tot de
evangelische kerk.
CAVALERIEDAG TE DUSSELDORP.
D u s s aid o r p.» Z Juli. (V.D.) Zaterdag
werd in het Stadion binnen het kader der
plechtigheden van den Gavaleriedag een
groote betooging gehouden, waarin hulde
werd gebracht aan hel oude en liet nieuwe
Duitsche leger.
Zondag werd een groote optocht gehouden
waaraan 20.000 cavaleristen van het „oude
leger" deel hebben genomen. De e\ kroon-
pn'ns en generaal veldmaarschalk waren
n-eae aanwezig.
BUITENLAND.
Londensche conferentie in critick sta
dium.
(Ecr6te Blad, pag. 1).
De indruk van Roosevelt's weigering.
(Eerste blad, pag. 1).
BINNENLAND.
ITct verslag van den radio rat
(Tweede Blad, pag t.j
Scherpe bezuiniging op het l.o. Een
wetsontwerp ingediend.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Doodclijk auto ongeluk bij den Helder.
(Tweede Blad, pag. 2).
UIT DEN OMTREK.
Opening van het nieuwe gebouw der
Openbare Leeszaal te Hilversum.
(Eerste Blad pag. 2).
Medegedeeld door het K. X. M I. tc De
Bilt.
Hoogste barometerstand: 777.2 te Black-
sock
Laagste barometerstand 731.5 te Vardö.
Verwachting: Meest matige Xoord-Wes-
telijko tot Noordelijk» of Noord-Oostelijke
wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig of geen
regen, weinig verandering in temperatuur.
Ken barometerdaling, die gisteren reeds
over Xoorwogcn was gesignaleerd, heeft
inderdaad in ons land toenemende bewol
king en eenige temperatuurdaling veroor
zaakt. De wind bleef ten onzent nog uit
Noordelijke richtingen wa#ën. Hel hooge
drukgebied over de Britsche eilanden
breidde zich vooral Zuid-Oostvvaarts over
Frankrijk uit. In de kern van hel maxi
mum is de barometer ook nog verder ge
stegen. De baromcterdalingen over Frank
rijk zijn Oost-Xoord-Ooslwaarts getrokken,
liet weer over IJsland is thans beter. Over
Zwitserland, Frankrijk, Groot-Brittannië eu
Ierland is het rustig zomerweer met hel
dere hemel en zwakke lot matig» wind. In
Duitschland waait nog een vrij straffe
NoordAVestelijkc wind. Eveneens in het
hooge Noorden cn in Finland. Er is voor
onze omgeving nog weinig verandering ln
do weersomstandigheden tc wachten.
RIJDT VEILIG!
Drie, vier fietsers naast elkaar
Geeft belemmering en gevaar.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
ONTVOERDE BANKIER.
Xe w-Vork, 3 Juli. (II. N.) De bandieten,
die den bankier Factor tc Chicago ontvoerd
hebben, eischen een losgeld van 300.000.
Twee maanden geleden werd dc zoon van
den bankier reeds ontvoerd en eerst na dc
betaling van een losgeld vrij gelaten.
DE AANSLAG OP DEN ELECTRISCHEN
SPOORWEG.
Ween en, 3 Juli. (II X.) Té Baden bij
Weenen hebben in verband met den aan
slag op den elcctrischcn spoorweg talrijke
huiszoekingen plaats gehad. Verscheidene
leiders der pationaal-socialisten zijn gear
resteerd. Zij werden geboeid voor de oogen
der bevolking weggeleid.
JAPAN BOUWT 32 NIEUW'
OORLOGSSCHEP LN.
Londen, 3 Juli. (II. X.) Volgens een be
richt uit Tokio heeft, de Japanschc regee-
ring besloten tot den aanbouw van 32
nieuwe oorlogsschepen, hoewel liet aanvan
kelijk plan was geweest slechts 28 nieuwe
schepen op stapel le zetten.
