DE ÊÊMLANDÊU
L. J. LUYCX ZOON
Donderdag 3 Augustus 1933
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 29
HET CONFLICT INZAKE
DEN GRAN GHAC0
KRITIEK OP FRANKRIJKS
LUCHTVAART
GOEMBOES DRINGT AAN OP
RECHTSGELIJKHEID
BALBO'S VERTREK
WEER UITGESTELD
LINDBERGH NAAR STAVANGER?
MUNITIEDEPOT IN DE
LUCHT GEVLOGEN
9 uur 17 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
BELT U EVEN
1093
Garage Nic. Bovée, Kamp 41
Z0MERST0FJE5
AMERSFÜORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 maandtn "oor Amersfoort 2.10. per maand f 0.75, per
week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderll)ke nnmmers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bevrijsnummeS
elke regel meer f0.25. Llefdadighclds-advertentièn voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regeli
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatseo f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Duitschland eischt gelijke de
fensie. en veiligheidsrechten.
Kritiek op de sensatieberich-
ten van bnitenland.
Dezer dagen heeft dr. Karl Schwendc
mann, „Referent' voor dc ontwapening in
het Duilschc departement van buitenland
eclic zaken, in een voordracht voor dc radio
een beschouwing gehouden over Duitsch-
lands recht op gelijke verdcdigingsmogelijk
lieden en gelijke veiligheidsvoorwaarden,
llij beklaagde er zich over, dat op ongebrei
delde wijze tegen Duitschland wordt ge
stookt, omdat dit, naar het heet, druk bezig
is zich tc herbewapenen. Dagelijks brengen
dc Franschc en Engelsche bladen een groot
aantal opzienbarende berichten omtrent zoo
genaamde militaire maatregelen en „oor-
logsvoorbcreidselen" in Duitschland. Wie
- aldus dr. Schwendcmann deze publi
caties maar ten dag of drie kritiekloos op
zich laat inwerken, moet wel gaan gcloo
ven, dat Duitschland éen groot legerkamp
js, dat de Duitsche nijverheid niets anders
vervaardigt dan oorlogswapens en dat dc
\redc ter wereld door Duitschland recht-
I 6treeks en ten ernstigste, wordt bedreigd.
Dc conclusie, die in 't bizonder door dc
Franschc pers uit deze sensationecle berich
ten wordt getrokken, is dc cisch, dat in
Duitschland ten allerspoedigste een scherpe
internationale controle op de bewapening
moet worden geoefend. Uit Franschc regec-
ringskringen verluidt dienovereenkomstig,
dat qen accoord inzake algemecne
ontwapening alleen in dezen vorm. denk
baar is, dat in de eerste plaats moet worden
overgegaan tot een controle gedurende een
bepaald aantal jaren van de bestaande be
wapeningen, -voordat practische ontwapc-
ningsmaatregelcn kunnen worden genomen.
ten dergelijk toezicht wil men volgens dr.
Schwendcmann tc Parijs blijkbaar tocgc-
past zien op den grondslag van de ontwape-
I iiuigsbepalingen, die opgenomen zijn in het
i Duitschland gedicteerde vredesverdrag. Een
dergelijke controle zou practisch idch-
i lick zijn aan het Volkcnbondsondcrzoek,
dal ui artikel 213 van het verdrag van Ver
sailles is voorzien, d.w.z. neerkomen op een
controleercn van den stand der Duitsche
'bewapening op de wijze, zooals dat vroeger
i ten behoeve der Duitsche ontwapening ge-*
sciiiedde door do intergcallicerdc militaire
controlecommissie.
Dergelijke eischen klinken volgens dr.
Schwendcmann als stemmen uit een ver
streken tijdvak der Duitsche vernedering.
Kr bestaan, zoo zegt hij, klaarblijkelijk in
Frankrijk romantische gemoederen, die de
dagen, toen commissies, beslaande uit bui-
I tenlandsche officieren, door geheel Duitsch-
I land reisden en de vernietiging der Duit-
ischc vestingen, het onbruikbaar maken der
Duitsche kanonnen en dc destructie van liet
[geheele Duitsche bewapeningsapparaat con
troleerden, niet kunnen vergeten en hunke
ren naar den terugkeer van dien tijd.
Zij hebben, zoo zegt dr. Schvvendemann.
blijkbaar niet begrepen, dat ondcrtusschen
in dc wereld en in de eerste plaats in
IDuitschland het een en ander zicli heeft ge-
jvuijzigd. Kan, zoo vraagt hij zich af, iemand
tor wereld geloovcn, dat een eenzijdige con
trole van Duitschland door dc Duitsche rc-
1 geering zou worden goed gevonden en prac
tisch uitvoerbaar zou zijn, gezien de gezind
heid van liet Duitsche volk? Tegen zulke
[illusies dient z.i. dringend en met allen na-
druk te worden gewaarschuwd.
Dr. Schvvendemann eindigde zijn uiteen-
izettingen voor de radio met de opmerking,
I dat de Duitschers er niet aan denken wat
'le tegenpartij met beleedigendc vanzelf
sprekendheid voor zich cloct voor ons iets
anders, iets beters, iets voordeeligcrs op
defensiegebied te eischen dan datgene, wat
dc andere volkeren mogen bezitten. Duitscli-
jland, zoo betoogt bij, ciscbt slechts rechts
gelijkheid: „Wij eischen rechtsgelijkheid
in dc beperkte, in het midden van Europa
iliggende „levensruimte". Wij eischen verder
niets dan het vecht om even vrij en even
veilig tc kunnen ademen, tc leven en tc
werken als dc andere volkeren van Europa
'en van de geheele wereld."
ERNSTIG ONGELUK IN EEN
BADPLAATS.
New York, (H. N.) In de hadplaats
toner Island is ten gevolge van overbelas
ting een tribune ingestort, waardoor 40
Personen gewond werden, gedeeltelijk ern
stig.
JODEN OP NORDERNEY GEWEERD.
Dc Joodschc perscommissic voor bijzon
dere berichtgeving meldt:
Dezer dagen heeft dc Duitsche rijksmi
nister dr. Rust het eiland Norderney be
kocht en een rede gehouden voor dc bewo
ners en badgasten. Daarbij waren naar
de Daily Telegraph van den 31cn Juli
mededeelt 2000 S.A.-manncn in uniform
aanwezig, die van het vasteland waren
overgekomen.
In zijn toespraak merkte dc minister op,
dat het voor hem biet voldoende was, dat
hij het eerebburgerscliap van Norderney
ontving. Hij drong er op aan, dat het
eiland Norderney thans zou beslissen voor
dc banier van Juda of van Hitler. „Wij
wenschen niemand hier Ie verbannen, zoo
vervolgde de minister, „doch dc bruinbem
den wenschen dit eiland voor zichzelf."
Hierop namen dc bewoners met alge
mecne stemmen oen besluit ten gunste van
Hlilcr. Een resolutie werd aangenomen,
waarin werd vermeld, dat Joden voortaan
niet meer welkom zullen zijn op dit Noord-
zee-ciland.
Behandeling door den Raad
van den Volkenbond.
Genève, 2 Aug. (V. D.) ITet rapport,
dat zal worden uitgebracht aan do korte,
buitengewone vergadering op 3 Augustus
van den Volkenbondsraad over het Gran
Chaco-confliet en dat is samengesteld door
een daartoe benoemde commissie van drie
geeft een beknopt overzicht van dc onder
handelingen van deze commissie met de
vertegenwoordigers van Paraguay en Boli
via over de door de plotselinge bereidheid
der vier nabuurstaten Argentinië Brazilië,
Chili en Peru, tot bemiddeling ingetreden
wending in de Volkenbondsprocedure,
waardoor het zenden van een Volkenbonds-
commissi.? naar het betrokken gebied over
bodig werd.
De commissie van drie wendde zich tot
dc heide oorlogvoerende mogendheden met
de vraag, waarom zij juist voor het vertrek
der Volkcnbondscommissie van onderzoek
plotseling weer de voorkeur gaven aan een
bemiddelingspoging door de naburige sta
ten en of de verlangde wijzigingen slechts
betrekking hebben op de houders van hét
mandaat of op den inhoud ervan zelf.
Paraguay antwoordde hierop, dat de
buurstaten beter op dc hoogte waren met
het onderwerp van den strijd en hun na
bijheid in de buurt van het looneol van
den strijd het mogelijk maakte de proce
dure te bespoedigen. Indien iiun pogingen
geen succes zouden boeken, zou de Volken
bond nog altijd kunnen-4ntr«den.
Dc Boliviaansche regeering bepérkt zfth
in haar antwoord tot de mededecliiig, dat
zij het mandaat aan dc nieuwe bemidde
laars zoo uitgebreid mogelijk opvat.
De drie leden van den Volkenbondsraad
hebben daarop besloten den Raad voor te
stellen de vier Zuid-Amerikaansche staten
om interventie te verzoeken, waartoe deze
staten bereid bleken. De Raad van den
Volkenbond zal hieromtrent morgen een be
slissing hebben tc nemen en haar goed
keuring hechten aan liet werk der com
missie van drie.
Parijs, 2 Aug. (H. N.) In verband met
het feit, dat van een begeleiding van Bal
bos eskader boven Fransch grondgebied
door een Fransch eskader moest worden
afgezien, omdat de Fransche vliegtuigen
niet snel genoeg zijn. oefent lc Petit Jour
nal kritiek op de Fransche militaire lucht
vaart. Het blad wijst er op, dat men bij de
vliegdemonstratics op de nationale feest
dag van den 14den Juli heeft kunnen vast
stellen, dat het eskader militaire vlicgtui
gen, dat boven Parijs kruiste, niet die snel
heid ontwikkelde, welke men van militaire
vliegtuigen mag verwachten Dit is des tc
erger, omdat sedert 1 October 192S 191 mil
lioen francs uitgegeven is voor het aan
schaffen van studicvlicgluigen, die echter
geen van alle liet verwachte succes ge
bracht hebben. In Fransche regecrings-
kringen wordt echter verklaard, dat de
militaire luchtdicnst den laatsten tijd
nieuwe toestellen heeft aangeschaft, die
met de beste buiténlandsche kunnen con-
curreeren.
COMMUNISTEN INGEREKEND.
Embdcn, 2 Aug. (II. N.) Dc politic,
bijgestaan door S.A.-politie, heeft vijf com
munisten gearresteerd, die verboden mate
riaal vervaardigden. Dc verveelvoudigings
apparaten en ander materiaal werden in
beslag genomen.
AMERIKA ANSCHE PADVINDERS IN
HET BRUINE HUIS.
München, 2* Aug. (V. D.) 35 Ameri-
kaauschc padvinders, in den ouderdom vaD
14 tot 17 jaar, hebben op doorréis van En
geland naar Boedapest, waar zij zullen
deelnemen aan dc grooto jamboree, een dag
tc München vertoefd cn een bezoek gc
bracht aan het Bruine Huis.
Volgens de Duitsche hladen zou dc lei
der van het groepje hebben verklaard, dat
zijn meening over dc toestanden
Duitschland voor zijn vertrek uit Amerika
weliswaar ongunstig was geweest doch dat
hij tijdens zijn verblijf te München een
zeer goeden indruk van het nieuwe
Duitschland had gekregen.
Hongarije kan zeker zijn van
Mussolini's steun'
Boedapest, 1 Aug. Minister-president
Goemboos heeft hedenavond voor dc Ilon-
gaarschc radio een redevoering uitgespro
ken over den polilicken toestand des lands.
Spreker wees er op, dat het zijn regnering
gelukt was zeer groote lagen der bevolking
te winnen voor de gedachte der nationale
eenheid, den economischcn achteruitgang
tot slaan te brengen en het ongestoorde
voortzetten van het burgerlijke leven te be
schermen tegen alle gevaren. De nationale
eenheid moet volkomen worden opgebouwd.
Het probleem der agrarische schulden moet
worden geregeld met in acht nemen van de
belangen der credietorganisaties.
GOEMSOES.
Wat den buitcnlanclschcn handel betreft,
is Hongarije bereid tot offers om zijn land
bouwproducten afzetmogelijhedcn te ver
schaffen. Er wordt naar gestreefd de bui-
tonlaridsclic schulden van Hongarrije eer
lijk tc regelen, doch zonder dc vitale krach
ten der natie 111 gevaar te brengen.
Overgaande op de buitènlandsche politiek
verklaarde Gocmboes, dn het hoogste doel
der regeering was en bleef dc rechtsgclljk-
hcids, alsmede dc herzniiing van het ver
drag Van Trianon tot ,*an het succesrijk
ëïïiïïc" mef allo vreedzame middelen. I)il
streven hee.ft reeds belangrijke resultaten
gehad. Steeds meer stemmen uit het Westen
getuigen cr van, dat het inzicht voor de
den I-Iógnaren aangedane onrechtvaardighe
den dag aan dag toeneemt. De strijd van
het Hongaarsche volk om gerechtigheid
heeft tc meer kans op de overwinning, daar
Hongarije in clcze worsteling niet alleen
staat, maar zeker kan zijn van den steun
van Mussolini, die daarmede het univcr-
scelc doel nastreeft van de beveiliging van
den Europceschen vrede. Hongarije wil dc
goede économische cn politieke betrekkin
gen met Oostenrijk nog meer \crdicpcn,
maar daarbij eclitcr ook niet dc groote be
langen uit het oog ycpliezen, die het land
aan het Duitsche rijk binden. Dit streven is
geen beletsel voor een regeling der betrek
kingen met dc staten der Kleine Entente.
Voorwaarde daarvoor is echter de volslagen
erkenning dev nationale rechtsgelijkheid
van Hongarije. Frankrijks belangstelling
voor Hongarije, die in den laatsten tijd op
verheugende wijze toeneemt, evenals wel
willende stemmen uit liet parlement van
Belgrado rechtvaardigen de hoop. dat thans
in dit opzicht ccn ommekeer zal plaats vin
den.
Na 10 Augustus zal men door het
korten der dagen gedwongen zijn
den weg o\ er de Azoren
te nemen
N e w-Y ork, 2 Aug. (V.D.) Zooals reeds
gemeld, heeft Balbo het vertrek hedenmor
gen opnieuw op liet laatste oogenblik uit
gesteld in verband met de mist aankondi
gende weerberichten.
Indien vóór 10 Augustus op den Atlan-
'tischen Oceaan g^en gunstig weer hecrscht,
zal Balbo door het korten der dagen ge
dwongen zijn. den weg over dc Azoren te
nemen. Hij wil in ieder geval een daling
to Valentia in donker vermijden.
De Amerikaansche vliegerofficier George
Pold, die de Transatlantische post bij het
eskader had afgeleverd, verscheen op de
terugreis onverwacht boven het in nevel
gehulde vliegveld van New-Glasgow op
Nieuw-Scholland. Dc commissaris van po
litie requireerde 200 autos, dij mot hun
schijnwerpers het veld omringden, om den
omtrek aan tc geven. Pold daalde daarop
vlot.
GEEN SNELHEIDSWEDSTRIJD MEER
Engeland stopt.
Engeland heeft besloten geen poging meer
te wagen om het snelheidsrecord met wa
tervliegtuigen terug tc winnen.
Italië heeft liet, zooals bekend, op 10 April
van dit jaar Engeland afhandig gemaakt
Wanneer Engeland een bod wilde doen,
zou een nieuw toestel cn oen nieuwe motor
geconstrueerd moeten worden. De toestel
len, die in den wcslrijd om de Schneider-
tropee gevlogen bobben, kunnen n.l. niet
rneer tegen de Italiaanschc op. liet bouwen
van nieuwe kost te veel geld.
In vlicgkringcn wordt dit besluit zeer be
treurd.
RINGPKOEVEN MET OOIEVAARS
Essen, 1 Aug. (H.N.) Tc Essen zijn 160
jonge ooievaars van liet vogclstation tc
Russittcn gearriveerd, dio binnenkort vrij
gelaten zullen worden. Men wil nagaan of
ue.ze vogels bij bet trekken dezelfde richting
olgen als dc vogels uit Oost-Pruisen. De
jonge dieren worden van een ring voorzien,
terwijl zij ook op de borst gemerkt zullon
werden. Men beeft vroeger vastgesteld, dat
de vogels ten Oosten cn ten Westen van de
Elbe ccn eigen weg volgen
De plannen voor een trans
atlantische vliegroute
Men meldt uit Stockholm aan de N. R. C.:
Zooals hekend, vertoeft het echtpaar
uidbergh thans in opdracht van de Pan
American Airways op de Westkust van
Groenland, waar onderzoekingen verricht
worden, die verband houden niet de plan
nen om mettertijd een gcrcgelden trans-
atlantischcn vlicgdienst via Groenland en
IJsland tc openen.
Van hun basis Hol
stenborg uit heeft
hel echtpaar Lincl
bergli reeds enkele
vluchten langs de
kust en over liet
landijs gemaakt en
binnenkort zal over
het ijs naar Scores-
bysund op de oost
kust gevlogen wor
den, nadat eerst nog
een bezoek aan
Godlhaae is
bracht. Welke van
deze drie plaatsen
tusschcnstalion voor
de trans-atlantische
vliegroute worden zal, hangt van verschil
lende omstandigheden af cn kan dus thans
nog niet gezegd worden.
Aanvankelijk had Lindbergh verklaard,
dat luj van Groenland direct naar Amerika
terug zou kecren, zoodat van een bezoek
aan Europa ditmaal geen sprake zou kun
non zijn. Sedert enkele dagen circuleeren in
dc Scandinaafschc pers echter geruchten,
volgens welke Lindbergh van Angmagsalik
naar Reykjavik zou vliegen en deze worden
nu bevestigd en aangevuld door de mede
deeling, dat de Noorsche Vacuum Oil Com
pany 50 liter olie en 500 liter benzine, die
speciaal voor vliegtuigen bestemd zijn,
sedert Zaterdag te Stavanger tor beschik
king van Lindbergh houdt. Opdracht liier
toe is kort geleden door dc Pan American
Airways gegeven en dc kans is dus zeer
groot, dat liet echtpaar Lindbergh zijn reis
via Reykjavik naar Noorwegen voortzet.
Bernt Balchcn, dc bekende Noorsche vlie
ger, die nu naar het Zuidpoolgebied is ver
trokken, heeft de vorige weck langdurige
besprekingen gevoerd met Noorsche lucht
vaartautoriteiten. Hij is één der adviseurs
van de Pan American Airways en liet is
vrij zeker, dat hij zijn opdrachtgevers aan
geraden heeft Lindbergh nu ook naar Noor
wegen te zenden. Balchcn zou Bergen dc
aangewezen plaats voor een tusschcnstation
achten, daar Stavanger te zuidelijk cn
Trondheim tc ver naar het Noorden ligt.
In Denemarken verwacht men, dat Kopcn-
agen eindstation van den trans-atlanti
schen vliegdienst zal worden, omdat hier
meestal vrij spoedig aansluiting naar Am
sterdamLonden—Parijs en naar dc groote
steden in Midden-Europa tc krijgen is.
Dertig personen gedood of gewond
New York, 2 Aug. (V. D.) Naar uit
Managua wordt gemeld, is daar het hoofd
munitiedepot Campo dc Marte in de lucht
gevlogen. Het ongeluk gebeurde Dinsdag
avond, terwijl de bevolking deelnam aan
een feestelijkheid op het Santo Domingo
plein. Dertig leden van dc civiele garde
werden gedood of gewond. De explosie ver
oorzaakte in de stad een paniek, daar de
bevolking oorspronkelijk in dc meening
verkeerde, dat cr een aardbeving plaats
had.
BUITENLAND.
Muniticdcpót in dc lucht gevlogen.
(Eerste Blad, pag. 1)
Balbo's vertrek weer uitgesteld.
(Eerste Blad, pag. 1),
Lindbergh naar Stavanger
(Eerste Blad, pag. 1).
Gocmboes dringt in een radiorede aan op
toekenning der rechtsgelijkheid voor IIoiii
garije. (Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
De vermiste auto terecht.
(Tweede Blad, pag. 2).
Nieuw behendigheidsspel in Amsterdam.
(Tweede Blad, pag. 2).
liet nieuwe studio-gebouw van dc A.V.R.O.
(Tweede Blad, pag. 1).
Naar „Nieuw "- cn Noord-Nederland.
(Derde Blad, pag 1).
Dc regcering tegen Strapcrlo.
(Tweede Blad, pag. 2),
UIT DEN OMTREK.
Zang- cn bloemenhulde aan de Koningin-.
Moeder. (Derde Blad, pag. 2).
(Medegedeeld door het K.N.M.Ï. te De Bilt)w
Hoogste Barometerstand 773.1 te Valentia.
Laagste Barometerstand 746.6 to Jan
Mayen.
Verwachting: Zwakke meest Noorde
lijke tot Westelijken wind, licht tot half
bewolkt, waarschijnlijk droog, warm weer.
Het gebied van hoogen druk over Frank
rijk en het Zuiden van Engeland breidde
zich over ons land uit. waardoor voor het
volgende etmaal ccn toestand van mooi
zomerweer vrijwel zeker is. Ilct gebied van
windstilte, dat nagenoeg geheel Frankrijk
omvat, zal het Zuiden van Engeland, ons
land en Wesl-Duitschland mede omvatten.
Een nieuwe depressie, dio 15 tot 20 be
westen Ierland ligt, zal zich wel Oost
waarts ontwikkelen, doch waarschijnlijk
daarbij in voldoende mate Noordelijk trek-«
ken, om de verdere ontwikkeling van lioo-<
gen druk over ons land niet dadelijk te
storen.
In Duitschland viel op een aantal plaat
sen nog regen. Dresden had 24 en Kinn aan
dc Noorsche kust zelfs 40 m.M. Hoogerc
temperatuur-maximn's kwamen alleen voor
in het Zuiden van Frankrijk.
RIJDT VEILIG!
Rijdt bezadigd en verstandig,
.4/s ge tuft door 'n drukke straat,
Als ge al te hard gaat rijden,
Komt ge absoluut te laat!
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON ISO
Dc laatste
koopt u nu heel GOEDKOOP.
NIEUWE UNIVERSITEIT TE STAMBOEL
Stamboel, 2 Aug. (II. N.) Te Stam
boel wordt een nieuwe universiteit, gc
sticht. De hoogleeraren bestaan uit pro
fessoren, die reeds aan dc oude universi
teit werkzaam waren, voorts uit Jong-
Turksclie geleerden, die in het buitenland
bun opleiding hebben genoten cn uit bui-
tenlandsclie geleerden, die in de weten
schappelijke wereld een voorname positie
innemen.