DE REIS NAAR PERZIE K. DIKKESCHEY DAMESKAPPER Van Boeken en Schrijvers HOMOEOPATHISCHE MIDDELEN EEN STOFPLAAG IN TEHERAN Buitschland zet de klok terug VARIA SCHRIJFMACHINELINTEN CARBON STEEDS HET BESTE Fa. H. ELZENAAR Dr. MADAUS Co. DRUPPELS 0.60 POEDERS 0.50 H. M. WATELER-v. BiJK Emmertjes IJs van Vonk J. VONK Wzn. Neemt U eens onze bekende Crème Gebak In vier smaken Nougatine Mokka Marasquin Sinaasappel 75 cent per stuk VRUCHTENGEBAK 75 cent LUNCHROOM VONK Concertgebouw „DE VALK" „TRANSPIRON" DROGISTERIJ „DE GAPER" H. v. VIANDENSTRAAT 20 Drogisterij „De Aspirin" Victoria Hollandia Water Vichy Aeskulap De zwijgende toren van Zoroaster Met Mme L. bon ik naar de bazar gegaan. Dat is toch zoo interessant! 't Is een lange overdekte gang met zijgangen een dool hof. Aan weerkanten kleine „tokotjes" met do vreemdste waren. Veel juweliers- winkeltjes, de kastjes vol met allerlei soor ten kleurige steenen en leelijke grof- bewerkte gouden en koperen sieraden; zil veren vazen staan op kleine krukjes op den weg to pronken. De koopman zit gehurkt in zijn vensterloos vierkant hokje, waar het donker is door tapijten waarmee liet is behangen. En het is een gegons en geroe zemoes van al die getulbande en gefczdc mannen in rokken en zwaargesluierde vrouwen in lang broeken. Ik zag ergens een kleine Koran liggen en wilde het in de hand nemen lieve hemelI de koopman schoot met een woedend ge zicht op mij toe, „blijf af met je onreine handen" verstond ik duidelijk uit zijn Per zisch gebrabbel. Joden verkoopen wel Korans; ik heb al een pracht exemplaar in handen gehad, maar de prijs was onzinnig hoog. Een arme schooier kwam geloopen van winkeltje naar winkeltje met iets in zijn hand. Hij duwde telkens dat „iets" onder den neus van gemoedelijk uitziende koop lui, die overigens zoo sluw zijn als maar mogelijk is. Nieuwsgierig bleef ik staan tot hij ook aan ons stalletje kwam. Weer opende hij do goed gesloten hand vlak voor het gezicht van onzen koopman, die 't ding opnam en door een loupe be keek. Het bleek een parel te zijn. En weet je wat den armen drommel geboden werd? één toman! (bijna een gulden) ik verstond 't duidelijk. Nu weet ik hcelemaal niet of die parel meer waard was, en ik vroeg daarom'den koopman waar de parel van daan kwam. Hij antwoordde dat de man parelvisscher was en vermoedelijk wel ge smokkeld had. Ik deed net alsof ik het ding wel wilde kóppen en dadelijk verander de de situatie! Vlug ecnige woorden met den eigenaar en daarna bood de koopman mij een parel aan voor tien toman. „Ja maar, ik heb duidelijk verstaan dat u 1 toman aan den man geboden hebt" zei ik Toen daalde de prijs onmiddellijk tot 5 to man: „omdat ik het was; omdat ik zoo'n goeden smaak had" enz. Intusschen stond de stakker geduldig te wachten op 't resul taat van dat genegocieer. Nu achteraf heb ik zoo'n spijt-dq parel niet van den man zelf gekocht te" hebben; wij waren wel tot een vergelijk gekomen, en de stakker had stel lig meer gekregen dan hij nu zoo all krijgen zal. Opeens begon een man, tegen een paal geleund, luidkeels te. schreeuwen. Aan de eentonigheid van zijn stem en het antwoor den van een ander verderop begreep ik dat het het zooVeelste gebed was. Het klinkt allemaal zoo vreemd voor me. Te h o ra n 30 cent krijgt inplaats van twee, als hij zijn paarden niet slaat. Ik doe hem dan alles voor: ik sla in de lucht, schud bestraf fend mijn vinger heen en weer, kijk hem dreigend aan, roep „nah, geer!" (niet neen) cn laat in mijn hand zien mooie blinkende krans, waarvan ik telkens één opneem en met veel nadruk hem aanbied. De gannef snapt altijd wat ik wil en zijn paardjes hebben tenminste één tocht zonder zweep slagen. Een van onze paarden was ziek en een veearts werd geroepen. Hij kijkt het in de keel en port en experimenteert erin met een grooten spijker! heusch ik ver schrijf me niet!cn laat dien in de keel van het arme paard glijden! zoodat de stakker nu ook nog den grooten spijker te verwerken kreeg! Het is ontstellend hoe men hier met die ren omgaat daarvan zal ik nog wel eens meer vertellen. Nu moet ik schrijven over iets anders, een tocht waarvan ik zoo ge noten heb Dichtbij Teheran, een uur autorijden, staat een ouden Toren. Daarheen gingen we. Eerst moesten we de stad uit en dat gaat maar zóó niet! 't Is hier nog een middelceuwsche toestand en Teheran lijkt wel een groote burcht welks poorten streng bewaakt en niet gepasseerd mogen worden dan op vertoon van politicvergunning. Dik wijls wordt een wachtwoord verlangd tenminste als de geunifromde, tot do tan den toe gewapende bewaker zijn „werda" roept, mompelt onze chauffeur een of an der woord. Ditmaal was hot een kort woord en onmiddellijk liet de bewaken ons doorrijden. We kregen eerst weer de bekende steen- vlakten te zien, waar nu toch eindelijk af en toe een groen veldje te bespeuren viel. wat koren cn grasland veel is het niet! Maar die groene kleur steekt prachtig hel af tegen al het omringende vaal witte ge steente. We kwamen langs het Mohame- daansche kerkhof, dat zoo maar langs den weg ligt, zonder omheining, zonder bevei liging tegen de jakhalzen, die bij troepjes rond do stadsmuren sluipen. De graven zijn aangeduid door randjes gras. Een groote kiezelsteen geeft het hoofdeinde aan. Ver- dor i§ 't vlak. Ik zag vrouwen bovenop de graven zitten. De graven zijn allen gekeerd, naar de richting van Meshed, in de Ooste lijke provincie'van Pérzië, waar cenigc "Profeten of Heiligen begraven zijn. Soms ook worden dooden, dagenlang op de schou ders of ook op ezels geladen, naar Mes- het gebracht, om daar begraven te worden. In de verte zaeen we de afgebrokkelde muren van Ray, de oude hoofdstad, na vele vergcefsche pogingen tenslotte gron dig verwoest geheel bedolven onder het zand; men zegt dat daar nog heel veel schatten en merkwaardigheden begraven liggen. De weg begon slecht te worden, vol kui len en met greppels en slootjes dwars over den weg, waarin de auto plonsde. Soms moesten wo terug omdat er geen doorko- mon aan was cn zochten geruimen lijd naar een gelegenheid om w»er op het recli to spoor te komen. Dio kuilen on oneffen heden worden gevormd door in puin geval len huizen dat is heel duidelijk waar neembaar de piste is er eenvoudig over heen gelegd! Alle lof voor onzen chauffeur, dio den als een hangmat schommelenden wagen keurig door al die moeilijkheden heenwerk tp Toen gingen wo do bergen in stegen stegen, en tenslotte zagen wc den stompen Toren wittig afsteken tegen do bruine, to taal onbegroeido bergen. Het laatste stuk was te steil en de auto kon het niet meer nemen, cn wo moesten dus klauteren. We popelden allen van verlangen om den To ren van nabij te zien. Daar was hij dan„do Zwijgende To ren"! waar de volgelingen van Zoroaster hun dooden brengen. Zoroaster, do „Groote Profeet" zooals de Assyriërs hem noemden; Zarathustra, waar van men blijkbaar niet precies weet of hij leefde méér dan 1000 jaren voor onzo jaar telling of omstecks 200 tot 400 jaren later, schrijfelijk mooi, door zijn kleuren, zijn uitgestrektheid, zoo héél anders dan ik tot nu toe gezien had. De anderen waren even verrukt iemand wilde het uilschilderen Toen moesten we terug, waarbij we door noch hoé precies zijn leer was. Maar zijn tegenwoordige aanhangers hier leggen nog steeds hun afgestorvenen in 'n Toren opdat aarde noch water, lucht noch vuur besmet zullen worden door de vernietiging der lijken. Die Torens zijn van cement cn halver wegc gevuld daarmee, en op dien cement bodem, achter den omhoog reikenden muur. worden do lichamen neer gelegd Gleuven en putten in den vloer nemen het uitvloeiende vocht op, dat langzaam ver droogt. De door aasvogels afgekloven been leren blijven liggen cn worden na verloop van tijd, wit geblakerd, langs den muur opgestapeld. Dezo Toren is 8 of 10 Meter hoog cn ik denk even breed. Een ijzeren luikje ongeveer 1 Meter lang en breed, hal vcrwege de hoogte aangebracht, is de ecnige toegang tot den Toren Nieuwsgierig liepen wc rondom het ge vaarte, waarop allerlei letters cn teeken9 geschreven waren. Het deurtje boven ons weck een beetje maar het openen cn er door kijken was volkomen uitgesloten zou ons het leven hebben kunnen kosten' Wij beklommen den berg achter cn ter zijde van den Toren en konden er zoo inkij ken. Ik zag stapels beenderen en doodskop pen liggen. Van het deurtje gingen eenige treden naar het plateau waarop de lijken geplaatst werden. In het midden van wand tot wand zag ik da gleuven en vierkante putten. Achter den Toren on opzij rijzen bergen, links strekt zich de vlakte uit, be grensd door kegelvormige bergen, wat men pas van deze hoogte af ontwaren kon Het was geweldig; het landschap oribc de invallende duisternis gauw verdwaalden en telkens moesten zoeken naar den weg. Ilct was werkelijk een heerlijke tocht ge weest, dien Ik stellig nooit vergeten zal! Toon ik dezer dagen naar de stad ging heb ik zulke kwantiteiten stof geslikt dat ik nu met pijnlijke keel zit te schrijven Van zooiets hebben jullie geen idee! Dat is werkelijk iets bizonders 't zijn stof- lioozen die in een oogwenk straat cn hui zen aan de overzijde, mcnschon en dieren heeft omhuld cn onzichtbaar gemaakt; je ziet geen meter voor je uit! je durft je oogen haast niet open te doen. «al zitten ze ook al vol stof, en de dichtheid van het stof is zoo groot, dat je best tegen-menschcn of paarden of ezels oanloopen kunt of je beenen breken in een gat, dat daar speciaal tot dat doel midden op straat of trottoir is gegraven schijnbaar, zonder eenig waar- schuwingsteeken. Zoo'n wandeling in de stad kan me nog altijd zoo boeien, en ik kijk nog altijd mijn ooeen uit naar die vuile, vieze krotjes, waarin mannen met naakte beenen cn allcrsmerigst hoofddeksel, gehurkt zitten te werken of te luieren. Er zijn ook winke- tjes van potten cn pannen, van oude schoe nen, blikslager of timmerman of metselaar, die allen bezig zijn halverwege dc straat, met hun aambeeld; hun potjes en panne tjes en 't gehamer, gezaag en hun schelle doordringende geluiden vervullen de buurt. Kleine ezeltjes met schattige oogen, zóó zacht cn deelmoedig, meestal schandalig slecht verzorgd en mager, staan doodstil te wachten op hun meester, die in een straat cafeetje wat zit te droomen op een bank, naast andere mannen dc groote pijpen in den mond en gekleurde glazen cn gen- dies (kruiken) voor zich. Dèn... wordt je bijna omver geloopen door een troep ezels, dio altijd haastig en bevallig, onder oerzwaro lasten die soms liggen te rollen op hun rug, de straat af- trippelen cn zelden uitwijken van hun weg Je moet die hoefjes zien, hoe keurig die gaten cn steenen weten te ontwijken; 't ge luid dat zoo'n troepje ezels maakt lijkt heusch veel op 't getrippel van kindcr- achoentjcs. Achter het troepje een drijver, gekleed in flarden maar ook werkelijk flarden! port met zijn puntigen slok in hun ribben of achtcrpooten cn waarschuwt door eigen aardige geluiden wat ze doen moeten. Om ze tot meer spoed aan te zetten laat hij een dreigend binnensmonds, lang uitgerekt in.m.m.m.m m.m hooren. Toen ik het voor 't eerst hoorde, dacht ik dat de vont dol driftig was cn tot moord en doodslag in staat zóó gevaarlijk en griezelig klinkt het. Maar alle koetsiers doen zoo. Moet jc weten voordat ik in een droschke stap, breng ik den koetsier met gebaren aan het verstand, dat hij drie kran Nadere beschouwingen over het boek van Mowrer, de Berlijnsche con respondent van de Chicago Daily News'* Duitschland zet de klok terug. (Vervolg van ons artikel van 1.1. Zaterdag). In onze vorige Kroniek hebben wij en- k»le, nadere beschouwingen toegezegd over het merkwaardige boek- van E. A. Mowrer, den Berlijnschen correspondent van de „Chicago Daily News", getiteld: „Duitsch land zet de klok terug". Zooals onze le zers zich herinneren, tracht de schrijver de huidige toestanden in Duitschland to ver klaren uit de algemeene psychologie van het Duitsche volk. Volgens den schrijver hebben dc Duit- schers bij de verkiezingen van 1932 de Liberale Republiek verworpen, en was deze verwerping de grondslag van de Duitsche reactie, een beweging die in hoofdzaak ge maskeerd wordt door het feit, dat haar te genstanders door niets worden verbonden dan allem door hun verwerping van het op de rede gebaseerde denken. Op het gebied van economie en politiek aanvaardde Duitschland in werkelijkheid nooit hot liberalisme. In 't kort gezegd: de Republiek, die van den beginne af onwelkom was. di2 onder mijnd werd door oppositie en kritiek, en ge dwarsboomd door onervarenheid, gemis aan traditie en een gecompliceerd mechanisme, dat alleen maar door beroepspolitici en ambtenaren begrepïn werd, functionnccrdc wellicht nog een beetje slechter dan de Regeeringen der Westerschc demokratieën. De onvolmaaktheden der Republiek Kwa men den Duitschers als iets monsterach tigs voor. Wat kon verder verwijderd zijn van he. romantisch balf-micdeleeüwsch* van de Jeugdbeweging, die haar heil zocht in mystiek gevoel ?n gekant was tegen op rede gebaseerd© opvattingen, zoowel jn het maatschappelijk leven, in de politiek, als In zaken?? En dus: bij een fundamen teel, philosophisch wantrouwen (ten op-I zichte van dc Republiek kwam nog de haat van de verarmde middenstand en geleidelijk, dc tegenstand van de jeugd. Xials dat uit vernedering is geboren kan ooit welkom zijn, en. de Republiek was het kind van de nederlaag. Hoe dan ook, ze werd tenslotte vereenzelvigd met neder laag, nationale onmacht, particuliere heb zucht, politieke onbekwaamheid cn het ze delijke bederf, dat uit i?dere groote oorlog voortkomt .Intusschen was in Duitschland een nieuwe houding ontstaan, de op stand tegen alles wat rede is. Voor de buitenwereld is Duitschland het land van georganiseerde wetenschap. M.iir het is evenze?r het land van aarts-bijgeloof. Dit volk Is rijk aan intellect, maar arm aan gezond verstand. Het straalt intelli gentie uit, en toch zijn vele geesten onder hen toegankelijk voor kosmische duister nis. Met andere woorden- dit volk is, zoo wel wat betreft dc wereld van dc gedachte als die van dc politiek vormloos cn snakt daarom naar een vorm, die zoo sterk is, dat verbreken ni-t mogelijk is. Omdat de Duitschers nooit een innerlijk-samenh'in- gende natie gevormd hebben, doar het geen zij aan politicken samenhang bezaten altijd van buiten werd opgelegd kunnen zij eenvoudig „geen tolerantie tolereer en", en evenmin der zuiver-inlcllectueelo gren zen, die door de rede worden gesteld. Het „denken met Jc bloed" vond meer en meer ingang. Want op dezo wijze werd het juk der harde werkelijkheid verwijderd cn kou persoonlijke aspiratie lucht krijgen. Hot oude Duitschland stortte in 1918 in een Het. Duitschland van 1932 voelde zich ongelukkig. Daarom zocht het, in do juinc van oude geloofsovertuigingen, in de dool hof van zijn groote en gemartelde geest, naar een toekomst,, die op de een of andore wijze zijn geloof in -ïigon capaciteit en be langrijkheid zou bevredigen. En toch, daar het nu eenmaal niet in staat was zich oen toekomst voor te stellen, die onafhankelijk zou zijn van een geïdealiseerde traditie, nam zijn historische verwachting den \urm aan van een machtige reactie. Hi?r komt nog iets bij. Bijkans alle vol ken achten zich het uitverkoren volk, maar het Duitsche gevoel van eigenwaarde heeft altijd een bizondere kleur gehad. De Duit schers houden er een half-samenhangendc philosophie op na,. een systematisch onder richt betreffende hun werold-missie, die in alle kringen wordt geaccepteerd. Van 1929 af werd deze missie meer cn meer popu lair in haar chauvinistisch© vertolking: het practlsch onontkoombare resultaat van het Verdrag van Versailles, een verdrag dat vernederde en belemmerde, zonder in wer kelijkheid een in-eerzuchthr volk te ver lammen. n het voor-oorlogsche Duitschland was geen plaats voor twijfel of onzekerheid. Dc gevestigde orde was meer dan goed-gefun- deerd. En de oorlog schokte dit igeloof in gcenen declc. De giheele bevolking slikte de officieele lezing van de oorsprong van oorlogen gehoorzaam, en zij kwam, met een gelijkmoedigheid, die in minder goed- gedisciplineerde landen bijna ondenkbaar zou zijn gewejst, subiet in actie om haar haardsteden tegen Fransche wraakzucht Engclschc afgunst en Russische barbaarsch- heid tc verdedigen. Toen opeens, stortte alles ineen. De opperste, zoowel als de maatschappelijke orde verdween: „geen le ger rneer, geen heerschende klas me?r geen regeering meer." Alles wat in het na-oor- logsche Duitschland plaats vond werd, onzichtbaar, maar niettemin positief door de uiterlijk zoo ordelijke revolutie bc- invloed. Maar de droom van politieke superiori teit verdween slechts, om bijna onmiddel lijk wc»r te herleven. Het „Derde Rijk" werd het symbool van alle aspiraties van het jonge Duitsche nationalisme. De schrijver gaat na, hoe deze gesteld heid van dc Duitsche volksziel het moge lijk maakte, dat Duitschland zoo 9terk ont vankelijk werd voor de beïnvloeding door den Pruisischen (geest, <??n geest van blin de onderworpenheid, gedicteerd door een militaire autocratie, die in een burgerlijke autocratie is overgegaan, en die in Hegel's begrip van „den absoluten Staat" haar filosofische verdediging vond. Tegenover deze ontleding van de Duit sche psyche, plaatst Mowrer nu de figuur van den Leider. Hij kenschetst hom aldus: „Een onbeduidende figuur, maar een zeer ongewoon menschelijk wezen. Onbegrensde „over-compensatle" triumfeerend over aan geboren middelmatigheid. Een acteur, wiens geheele carrière zich afspeelde met zijn eigen innerlijkheid als publiek. Een ro mantisch patriot en voorstander van oor log, die de rechten van geen ander volk, behalve die van zijn eigen erkent. Een onverzadiglijk ego, dat er dag cn nacht naar strc*ft te doen geloovcn, dat alleen d i t ego dc navelstreng is, die dc wereld van nu met haar onbekende bestemming verbindt. De „laatste hoop" der „verloren generatie" van onterfde Duitsche jongelin gen. Het kort begrip van reactie, gotooid met een revolutionaire muts." De bedoeling van, Mowrer's boek is, om dc samenkomst van deze twee elementen het volk cn zijn leider te verklaren. Een dergelijke van algemeen, boven de feiten van den dag zich verheffende beschouwing, die het wezen van het huidige Duitschland wil doorgaan, is -in hooge mate belang wekkend. Deze kroniek bestond in hoofdzaak uit referaat. Wij wilden de lezers er toe op wekken, van dit allerinteressantste ge schrift kennis te nemen, waarbij zij ech ter niet mogen verzuimen, tor wille van een objectieven kijk op het actueele Duitschland, ook van dc geschriften der thans aan het bewind zijnde Duitsche lei ders kennis te n^men. Wij oordëelen niet. Het boek is zoo overtuigend geschreven, dat men zich met moeite aan zijn beïnvloe ding ontworstelt. Des te voorzichtiger dient men het te lezen. Dat het een verrassende belichting geeft, staat buiten twijfel. SERVISCHE GRAPJES. Togen denzelfden prijs. Iemand gaf Hodsja een hemel mee, om het op de markt te verkoopen. Het hemd was gestolen cn dat wist Hodsja. In het markt gewoel werd het hemd Nasreddin echter ontstolen. Toen hij teruggekeerd was, vroeg degene, lie hem Jiet hemd had meegegeven: „Nu, oor hoeveel hebt ge het verkocht?" Hodsja antwoordde kalm: „De markt was vandaag heel flauw. Daarom heb ik het voor denzelfden prijs verkocht als gij ervoor betaald hebt!" Zijn bezit. Nasreddin ontmoette een vriend, die hij in jaren niet gezien had. Zij maakten een praatje en de vriend vroeg Ilodsja, hoe het met hem ging. Nasreddin antwoordde: „Heel goed. Al mijn geld zit in het graan. Wat ik aan graan heb, zit in 't meel. En wat ik aan ineel heb zit in het brood. En het brood zit allemaal in mijn maag!" Geen praatjes. Een buurman zei tegen Hodsja: „Daar dra gen ze een gans". Hodsja antwoordde: „Wat gaat mij dat aan?" „Ja, maar ze dragen hem naar Uw huis!" Wat gaat U dat aan?" DE CHINEEZEN EN DE VOGELS. Europeanen zijn op hun wandelingen dik wijls van een hond vergezeld. In het Zuiden an China nemen de wandelaars tot ge zelschap hun vogel mee. En het is een eigenaardig gezicht de lieden te zien voor bijtrekken roet aan de band een kooitje met hun lieveling ér in. In do volkswijken zien dc vogels nooit het loof der boomon. Welnu, na de dagtaak trekken de bewoners naar de openbaro tui nen en hangen hun kooi aan do heestors. Des Zondagsmorgens trekken de Chinee- zen naar do omliggende buitens en terwijl i zij in het gras uitrusten, zingen dc vogels, die dc verandering van décor blijkbaar waardeeren, naar hartelust in hun kooi. KANTOORBOEKHANDEL Langestraat 84 Telefoon 528 (leich|es a 10 gr. DROGISTERIJ Apoth, Ass. Hcndr. v. Viandenstr. 30. Tel. 1313 Vanille-, Mokka- en Vruchten Room-IJs f 1.—. Vanille IJsf 0.60 Voldoende voor 6 personen. BEVROREN NEGERS 10 cent Bekertjes 10 en 15 ct. Zondags wordt óók bezorgd. LANGESTRAAT 87B, Tel. 50. Telefoon 281 Groote en kleine zalen disponibel voor feesten, partijen enz. dc crème voor overtollige transpiratie (z.g. zweetvoeten, okselholten, enz.) Aangenaam en gemakkelijk in het gebruik. ONSCHADELIJK. Per pof 0.500.901.80. JULIANAPLEIN 3, Amersloor». TELEFOON 1681 Leusderweg 93-95 Woestijgerweg 143 Ned. Fabrikaat Tel. 651 Tel. 1012 HET GROOT-NEDERLANDSCH TOONEEL- Mejuffrouw Marie Sophie Nathusius is voor het seizoen 1933/1934 verbonden aau het Groot-Ncderlandsch Tooneel. Zij stu deerde te Berlijn onder leiding van Lucy Höflich en debuteerde in het Thalia Thea ter en Deutsches Schauspieinaus onder di rectie van Röbbêling te Hamburg. Ook trad zij op in het Schiller-Theater aldaar. Zij speelde o.a. „Viola" in „Drie Koningen- avona" van Shakespeare, „Marguérite' in „Marguérite durch Drei" cn in de operette „Dc Prins Student", waarin zij de rol van Prinses Margareth vervulde.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 14