de eemlandeu
IMS' FLAP
Buitenlandsch
DE BRAND IN HET RIJKSDAG
GEBOUW
Belaegrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht op
SCH0UWBURGL0GE DASSI
Buitenland
L. J. LUYCX ZOON
Donderdag 17 Augustus 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: ArnhemsGliepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 41
ONWEERSSTORMEN BOVEN
JAMAICA
CHINEESCH TURKESTAN
IN OPSTAND
AMERIKA DREIGT MET
DUMPING VAN GRAAN
komen Zaterdagmiddag Sn de
do kinderen vermaken met
htm kwajongensstreken
LEES DE GROOTE ADVERTENTIE IN DIT NUMMER!
HITLERS „INTERVIEW"
TOESTAND OP CUBA
WORDT NORMAAL
GANDHI VERVOLGT ZIJN
PROPAGANDA
EEN CONTRA-PROCEDURE
TE DEN HAAG?
8 uur 50 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
O'DUFFY HOUDT
ZICH KALM
TAXI
BELT U EVEN
1093of 1830
Garage Nic. Bovée, Kamp 41
REORGANISATIE
UITVERKOOP
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maandea voor Amersfoort 2.10, per maand I 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17
Binnenland franco per pest per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN v«nl—iregelif 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llefdadlghdds-advertentlto voor di
helft van den prijs. Kleine Advertentlén „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Mussolini over fascisme en
nationaal-socialisme. Da on
dergang van het Marxisme.
Dezer dagen heeft het hoofd der Italiaan-
sc'ne regeering, Mussolini, een artikel gepu
bliceerd, waarboven hij als titel heeft ge
plaatst: „Tusschen twee beschavingen", en
waarin hij zich bezig houdt met de gelei
delijke ineenstorting van het Marxisme en
de uitbreiding van het fascisme in alle na
bije en verre landen.
Mussolini schrijft onder meer, dat men
niet al te groots beteckenis moet hechten
aan de oppositie, die aan den dag gitreden
is ter gelegenheid van het jongste landelijk
congres der Franschc socialisten. De Fran-
sche socialistische partij is, niettegenstaan
de het feit, dat zij numeriek betrekkelijk
sterk in de Kamer is vertegenwoordigd,
niet één van die machtsfactoren, welke op
de ontwikkeling van Frankrijk een bizon-
deren invloed oefenen. De Franschc kiezer
brengt meermalen zijn stem uit op Léo»
Blum, zonder zijn leerstellingen ernstig te
nemen, doch slechts om zich tegen een an
deren candidtat uit te spreken. Aan den
anderen kant kan er niet aan worden ge
twijfeld, dat de oppositie in de «gelederen
der Fransche socialisten een symptomati
sche beteekenis heeft on dat zij ongetwijfeld
in verband staat met de idecenwereld, die
de fascistische revolutie sinds een elftal ja-
en in 't leven heeft geroepen, evenals met
de principicelc veranderingen in dc politie
ke en sociale structuur van een aantal groo-
lc Europeesche landen.
Volgens Mussolini leeft dc menschheid
thans in een tijdvak, dat den overgang te
aanschouwen geeft van het oude civilisatie-
type naar een ander, nieuw. Met de ideolo
gie van de negentiende eeuw is hot afgeloo-
pen cn zij vindt 'geen pleitbezorgers meer.
Dc redenen vA de „godenschemering" cn
de ineenstorting van de liberaal-democrati
sche beschaving zijn zoowel van negatieven-
als van positieven aard.
De negatieve oorzaken vinden voor een
deel haar oorsprong in de wijze, waarop
het onverzoenlijke kapitalisme met zijn ano
nieme onverantwoordelijkheid zich heeft
ontwikkeld, maar evenzeer in de machte
loosheid van het uitvoerend bewind en den
te grooten invloed van het parlement; ten
slotte spoelt ook de mythologie en mystiek
der proletarische klasse een rol. Tot de po
sitieve oorzaken dient men in de eerste
plaats de viering van de tienjarige fascisti
sche revolutie te rekenen.
Een andere 'gebeur tenis, die alle principes
van de verstrek »n eeuw ten doode loc heeft
bedreigd, is de triomf der nationaal-socia-
listen in Duitschland, dat thans als een
groot land wordt beschouwd, hetwelk het
aanzijn heeft gegeven aan een in één hand
vcreenigden, autoritairen en totalitaire»
staat, dat wil zeggen: een fascistisch en staat
met verschillende accenten, die het Itali-
aansche fascisme heeft vermeden, maar die
noodzakelijk zijn geworden, omdat men in
Duitschland moest handelen in een volko
men andersgcaard milieu.
Mussolini geeft als zijn opvatting te ken
nen, dat *2r niet aan valt te twijfelen, of
ook Frankrijk, het laatste bolwerk der „on
sterflijke principes", zal binnen korter of
langer tijd dc witte vlag der overgave moe
ten hijschen.
De Vcrcenigdo Staten hebben zich van
deze beginselen eveneens geleidelijk afge
wend: Roosevelt werkt, handelt en beveelt,
zonder dat hij vooraf telkens de toestem
ming van het congres vraagt. Niets, zoo
besluit de Italiaansche dictator zijn uiteen
zettingen, kan aanleiding geven tot dc op
vatting, dat dc jonge mcnschen, die tegen
woordig de leidende elementen in de fascis
tische staten zijn geworden, den vrede in
gevaar brengen; men kan integendeel, al
dus het betoog van den duce, voorspellen,
dat zij hot zullen zijn, die zorgen voor de
instandhouding van den wereldvrede.
werk voor de paria's niet kan voortzetten,
kan ik net zoo goed dood zijn."
Korten tijd later kwam vergunning van
de regeering zijn schriftelijke propaganda
onder zekere voorwaarden voort te zetten.
In hoofdzaak bestaat deze arbeid uit -«et
schrijven van artikelen voor Indische bla
den. Gandhi nam dit aanbod aan cn brak
zijn vocdsclstaking af, zoodat hij rc-eds
Woensdagavond weer een maaltijd kon ge
bruiken.
Honderd dooden
New York, 16 Augustus (V.D.) Naar uit
Kingston (Jamaica) wordt gemeld, is het
eiland Jamaica door hevige onwverstormen
geteisterd. Groote gebieden staan geheel on
der water. De materieels schade is buiten
gewoon groot. Tot nu to3 zijn reeds hon
derd menschcnlevcns te betreuren.
VJZTA.'J 3 VVV >1\
Londen, 16 Aug. (V.D.) De Daily He
rald meldt, dat in Chincesch Turkestan
een opstand van Kirgiezei\ en Turkm?nen
tegen de centrale Chineesche rcgecring is
uitgebroken cn dat de revolutionnairen de
stad Kashgar hebben ingenomen, die mo
menteel zonder levensmiddelen is. De stad
Yarkand zou geplunderd en gebrandschat
zijn en een 1000-tal Chineezen zouden
hierbij om het leven zijn gekomen. De Chi
neesche regeering heeft troepen naar Tur
kestan gedirigeerd, om de opstandige Kir-
giezen cn Turkmenen te bedwingen.
Washington. 15 Aug. (V.D.) De mi
nister van landbouw, Wallace, heeft een of-
ficicele verklaring afgelegd in verband met
de a.s. Londensche tarweconfcrcntie, waar
in hij o.m. zeido. dat de Amerikaanschc re
geering niet zou terugschrikken voor dum
ping. wanneer do voornaamste tarwelanden
mochten weigeren samen te werken om te
komen tot beperking dor productie. Verder
sprak Wallace over plannen inzake uitvoer
naar liet Verre Oosten, uitvoerpremies voor
exporteurs cn herroeping van dc Ameri
kaansche productiebeperkingsplanncn.
ONTHOOFD.
Al Ion a, 16 Aug. (II. X.) De koopman
Schmitz, die wegens moord op den koop
man Petersen te Llmshorn ter dood ver
oordeeld was, is vanmorgen om half zes op
de binnenplaats van de gevangenis te Al-
tona onthoofd.
Goering en Goebbels zouden
trachten den leider vast
te zetten
Men meldt uit Praag:
Dezer dagen heeft de Pruisische oers-
dienst den tekst weergegeven van een in
terview, dat Hitler had toegestaan aan de
te New-York verschijnende Staatszeitung
und Hcrold. Enkele uren nadat het was ec-
publiceerd, werd het afdrukken van Let
interview verboden. Aan dit verbod werd
de mcdcdceling toegevoegd dat hot inter
view in de laatste weken niet was gegeven.
Inderdaad want hetzelfde, eterk a:»ti-
joodsch gekleurde persgesprek vindt men
in het genoemde blad in zijn editie van
20 Mei. Do vraag, boe dit interview voor do
tweede maal in de wereld is gezet, meent
men hier aldus te mogen beantwoorden,
dat het hier een taktische zet van Goering
cn Goebbels betreft, die met toenemende
bezorgdheid Hitlers zwenking naar de gc-ma
tigde zijde gadeslaan. Deze beiden zour.en
nu beducht zijn, dat Hitler in cJen loop der
tijden ook in zijn anti-joodsche wijn water
zal gaan doen, waarmee ook het laatste
nazi-programpunt niet meer intact zou
zijn. Daarom vonden zij het gewensent,
Hitler op deze wijze vast te zetten. Pas U.en
het interview voor de tweede maal de we
reld in was gestuurd, kwam Frick het
complot op het spoor. Het persgesprek wr-rd
toen ingetrokken waarmee men onder
tusschcn niet had kunnen verhinderen, iat
het publiek een kijkje achter de nazi-scuer
men kreeg.
N e w-Y o r k, 15 Aug. (II X.) Mevrouw
Machado lieeftmet haar drie dochters New
Y'ork verlaten. Het is onbekend, waarheen
zij zich wil begeven, doch het gerucht loopt,
dat het gezin van Machado naar Parijs zaï
gaan.
Het besluit der Amerikaanschc regeering,
om een der Araerikaansche torpedojagers
uit de haven van Havanna terug te trek
ken. heeft op Cuba veel voldoening gewekt.
Men verwacht, dat ook de kruiser Rich
mond thans niet naar Cuba zal komen. Dc
regeering zet de zuivering van den regee-
ringsdienst voort en heeft (alrijke aanhan
gers van Machado uit den staatsdienst ver
wijderd. Men verwacht, dat, Indien zich
geen verdere incidenten voordoen, de regee-
ring-Cespedes spoedig den normalen toe
stand zal hebben hersteld.
De regeering geeft onder zekere
voorwaarden toestemming
Bombay, 16 Aug. (V.D.) Mahatma
Gandhi is Woensdagmiddag opnieuw in
^ed6elstaking gegaan, welke hij later cp
den middag weer onderbrak, daar de tadi
sche regecring aan zijn eischen tegemoet
kwam. Gandhi had een ultimatum van 24
uren aan de regeering gesteld, dat hij in
voedselstaking zou gaan, indien hem met
zou worden toegestaan zijn propaganda
voor de zaak der Indische paria's voort te
zetten. Het ultimatum liep Woensdagitrd-
dag af en Gandhi deelde mede zijn voedsel
staking te beginnen. „Wanneer ik mijn
De Oberreichsamvali verzoekt den
Zweedschen advocaat Branting
en Romain Rolland om
materiaal
Leipzig, 16 Aug. (V.D.) Dj Oberreichs
anwalt bij het Rijksgerechlshof te Leipzig
die de zaak van den Rijksdagbrand en hel
proces Van der Lubbe behandelt, heeft d.d
10 Augustus j.l. een brief gericht aan den
Zwecdschen advocaat Branting cn den
Franschen schrijver Romain Rolland, dio
als volgt luidt:
„Hooggeachte Heer Advocaat,
Volgens een artikel van hel te Kopenha
gen verschijnende dagblad „Sozialdemokra-
ten" van 6 Juli j.l hebt U eer. redacteur van
genoemd blad in een hem toegestaan on
derhoud medegedeeld, dat U lid bent van
een commissie van juristen van internatio
nale reputatie, die binnenkort te Den Haag
bijeen zal konion en de taak op zich heef!
genomen, in een soort contra procedure uit
een te zetten wat inzake den brand in den
Duitschon Rijksdag als „recht en juist" kan
worden beschouwd. U zoj daarbij verklaard
hebben, dat „concrete verklaringen uit de
c?rste hand en rapporten" ter beschikking
stonden.
Hieruit meen ik met zekerheid te kunnen
aannemen, dat het gaat orn bewijsmateriaal
dat geschikt is de verdenking van bij den
brand betrokken te zijn te raotiveeren te
gen personen, tegen wie tot nog toe geen
vervolging is geopend.
Aangezien de rechtbank en het Openbaar
Ministerie het grootste belang erbij hebben,
alle omstandigheden te leeren kennen en
bij de vorming van eon oordeel le gebrui
ken, voor zoover zij den gang van zaken
kunnen ophelderen, zou ik U zeer dankbaar
zijn wanneer U mij kennis wilde laten ne
men van het klaarblijkelijk in het bezit der
commissie zijnde bewijsmateriaal. Voor een
zon spoedige mogelijke toezending van dit
bewijsmateriaal, in het bijzonder voor ver
klaringen van getuigen die over den Rijks
dagbrand concrete rnedcdeeüngcn kunnen
doen en zich willen verplichten of bereid
zijn bij de behandeling door het Rijks Ge
rechtshof als getuige te verschijnen, blij!
ik U ten zeerste dankbaar."
De brief aan Romain Rolland luidt als
volgt:
„Hooggeachte Heer Rolland,
Uw aan den Djitschcn ambassadeur ts
Parijs gericht schrijven van 18 Juni 1933
inzake den Rijksdagbrand is mij toegezon
den. In dezen brief brengt U tot uiting, dat
alle informaties bij U geen twijfel hebben
gelalen ten aanzien van bet feit, dat de als
medeplichtigen bij dc brandstichting in den
Rijksdag gearresteerde Bulgaren onschuldig
zijn. Aangezien de Duitsche justitie het
grootste belang er bij heef» in het bezit te
komen van alle bewijzen die voor h 3t vast
stellen van de onschuld der beklaagden ge
bruikt zouden kunnen worden, zou ik U ten
zeerste dankbaar zijn indien U mij het in
Uw bezit zijnde materiaal ten -gebruik© bij
het aanhangige proces zoo spoedig mogelijk
zoudt willen doen toekomen."
Van de zijde der Duitsche autoriteiten is
niet medegedeeld, of op deze beide brieven
re-ïds eenig antwoord is ontvangen.
CARLOS MANUEL DE CESPEDES,
de nieuwe staatspresident van Cuba.
Vervolgingen ingesteld tegen
Machado en zijn kabinet
Havanna, 16 Augustus (V.D.) Tegen
den verbannen oud-president van Cuba
Machado en zijn kabinet is een civiele ver
volging ingesteld wegens corruptie en ver
regaand wanbeheer der staatsfinanciën.
Tegen dc leden der geheelc afgetreden re
geering zijn voorts vervolgingen Ingesteld
wegens het uitlokken van publieke onlus
ten, het doen vuren op het publiek cn ver
scheidene pogingen tot moord. De beschul
digingen werden ingediend door José Gar-
cilaso de la Vega en door het hof geaccep
teerd. Als zegelrechten moest bij het indic
nen van de aanklacht oen bedrag van 500
dollar worden gestort.
Washington, 16 Augustus (V.D.) Pre
sident Roosevelt had een telegramwisseling
met den voorloopigcn president van Cuba,
de Ccspcdcs, waarin beide presidenten den
wcnsch te kennen gaven, dat tusschen Cu
ba en dc Vereenigde Staten een vriend
schappelijke verhouding zou bestaan.
BUITENLAND
(Eersto B»ad. Pag. 2)'
Chincesch Turkestan in opstand.
(Eerste Blad, pag. 1)'
Amerika dreigt met graandumping.
(Eersti Bled pag. 1).
Inlichtingen gevraagd inzake den brand
in het Rijksdaggebouw aan Branting cn
Romain Rolland.
(Eerste Blad pag. 1).
Een onweersstorm op Jamaica eischt 103
dooden.
(Eersto Blad pag. 1).
Gandhi zet zijn propaganda voort.
(Eerste Blad pag. 1).
BINNENLAND.
De Nederlandsche uitvoer in de maand
Juli.
(Tweede Blad, pag. 2).
„Zomcrzorg" te Leiden heropend.
(Tweede Blad, pag. 2.)'
SPORT.
Walerpolovvcdstrijd A. Z. en P. C.—Star
26. (Eerste Blad, pag. 2).
Medegedeeld door het K.N.M.I. te Dc Bilt.
Hoogste Barometerstand 763.8 te Rennes.
Laagste Barometerstand 736.5 te Jan
Mayen.
VERWACHTING
Matige, tijdelijk wellicht toenemende
Zuid-Westelijke tot Westelijke wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, met regenbuien, aan
vankelijk warmer.
De uitlooper van de depressie bij IJsland,
die gisteren zware regen en onweer hier te
lande bracht, trok naar de Oostzee. Een
nieuwe vrij diepe depressie verscheen ten
Zuiden van IJsland breidt zich uit, zoo
dat in Ierland en Schotland reeds regen valt
cn stormachtige winden over de Schotsche
cn Ierscho Westkust waaien. In Scandinavië
is nu de regen tot Zweden doorgedrongen.
In Duitschland viel gisteren plaatselijk ook
zware regen en zullen heden nog regen en
onweer in het Oosten voorkomen. Frankrijk
heeft tijdelijke opklaring cn houdt de zeer
hoogo temperatuur in het Zuid-Oosten. Do
nieuwe depressie zal waarschijnlijk verder
Oostwaarts doordringen en opnieuw in een
groot deel van Europa regen brengen, ter
wijl de temperatuur in het algemeen wat
lager zal blijven.
RIJDT VEILIG!
Rijdt verstandig en bezadigd,
Doe niet mal of stapeldol.
Ziekenhuizen komen ook wel
Zonder Uw grimassen vol!
Dublin, 16 Aug (V.D.) De leider der
fascistische blauwhemden-organisetie, ge
neraal O'Duffy, heeft gisteravond bekend
gemaakt, dat ook de kerkelijke herden
kingsplechtigheden, die de blauwhemden
Zondag a.s. zouden houden, in alle deelen
van Ierland, niet zullen doorgaan. Dit be
sluit zou zijn genomen op verzoek van de
IcTsche kerkelijke autoriteiten. Op een na
der vast te stellen datum zal de nationale
garde echter districtsgcwijs een aantal op-
marschen houden
LAGE WATERSTAND VAN DEN
MOEZEL.
Scheepvaart bijna geheel gestremd.
Trier, 15 Aug. (V. D.) Tengevolge van
den lagen waterstand van den Moezel
Maandag zelfs 11 c.M. beneden den peil-
stand 0 is de Moezelscheepvaart bijna
geheel gestremd. Dc schepen zijn naar den
Rijn en naar Nederland gevaren om daar
-T&cht op te doen.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Nog enkele dagen duurt onze
U kunt nog steeds uwvoordeeï doen
GEVECHT TUSSCHEN POLITIE EN
MISDADIGERS.
Chicago, 16 Aug. (H. N.) De politie
heeft een razzia gchoudon, om de misdadi
gers'onschadelijk te maken. Daarbij kwam
het tot een hevig verzet, zoodat tusschen
de bandieten en de politie een vuurgevecht
geleverd werd. Ten slotte slaagden de ban
dieten er in door het cordon, dat door de
politie getrokken was, heen te breken cn
in een gepantserden auto te ontkomen.
