SEIZOEN-OPENING
DÉ EEMLANDEU
HET GROOTE PROCES TE LEIPZIG
L. J. LUYCX Z00H
Donderdag 21 September 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 71
VERKLARINGEN
VAN Dr. FRANK
LAGE KOERS VAN
DEN DOLLAR
Licht op
7 uur 31 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
FLUWEEL
TAXI 6 cent per K.M.
BELT U EVEN
GARAGE NIC. B0VÉE
6-7 PERS. AUTO MET CHAUFFEUR
AMERSFÜORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pef 3 «««nden vooi Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
w«k (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/*
Binnealaod franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
PRIJS DER AOVERTENTIEN van regels f l .05 met inbegrip van een bewijsnummtf
elke regel meer f0 25 Llefdadighelds-advertentlto VOOT dê
helft van den prijs. Kleine AdvertentiCn ..KEITJES" bi) vooruitbetaling 15 regel*
50 cent elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Leipzig aan den vooravond
van het proces. Overwel
digende belangstelling.
Uit Leipzig wordt d.d. 20 September o.m.
aan De Maasbode gemeld: a
Het proces-van der Lubbe i6 vandaag om
koo te zeggen, ingezet geworden.
Persmcnschcn uit alle hoeken der aarde
kwamen in den loop van den middag in dc
Mesaestad samengestroomd, waar zij zirh,
dank zij de goede zorgen van het ministe
rie van propaganda, over de twee hoofd
kwartieren. die hun aangewezen werden,
verdeelden, n.l. over dc hotels „Astoria" en
„Kaieerhof".
In samenwerking met bet rijksgerecht
heeft het ministerie van propaganda ook
alle technische middelen, waarover wij te
genwoordig de beschikking hebben, te
hulp geroepen, om do deelneming aan de
verhandelingen zoo makkelijk en zoo dui
delijk mogelijk te maken
Speciale post- en telegraafkantoren zijn
in het gerechtsgebouw ingericht, dertig te
lefooncellen staan ter beschikking, special©
brievenbussen cn verbindingen met het
vliegterrein rijn aangebracht en de verhan
delingen zullen telkens onderbroken wor
den, om de persvertegenwoordigers in de
gelegenheid te stellen, bun werk naar be-
hooren te verrichten.
De verhandelingen worden op wasplaten
vastgelegd en des avonds per radio doorge
geven. Twee cn tachtig buitenlandsche en
éÓD cn veertig Duitscbo journalisten worden
toegelaten en dezen zullen hier tot 15 19
October to vertoeven hebben, want zoolang
zal het eerste deel van het proces waar
schijnlijk duren. Dan wordt er een pauze
van een paar dagen ingeschakeld en ver
volgens beginnen de verhooren in Berlijn,
welke eveneens drie 4 vier woken in bc6lag
zullen nemen. Vervolgens komen de ploi-
dooicn in Berlijn en tenslotte hot vonnis.
De Duitsche pers behandelt de aange
legenheid met veel reserve, maar is er tooh
niet in geslaagd, dc enorme belangstelling,
welke in het geheel© land voor deze aange
legenheid hoe recht, te 6moren.
Hedenavond had voor do pers een uit
eenzetting plaats over het Duitsche straf
recht, waar duidelijk werd gemaakt, dat de
beschuldiging van hoogverraad daarop be
rust, dat Van der Lubbe in de hoop geleefd
heeft, heel Duitscnlaod in >rep en roer te
brengen en een communistische» revolutie
te ontketenen met den brandfakkel.iir het
rijkedaggebouw te worpen.
Mr. Stomps' tocht heeft geen
succes!
Uit Berlijn wordt d.d. gisteren aan Het
Volk bericht:
Volgens hem zal den beklaagden
werkelijk recht geschieden
Dc laatste poging, om Van der Lubbe een
Hollandschen advocaat te bezorgen, is mis
lukt. De tocht van mr. Stomps is vergecfsch
gebleven, hij heeft Van dor Lubbe niet te
spreken kunnen krijgen. Hij is niet verder
gekomen dan den officier van justitie die
hem heeft medegedeeld, dat hij niet kon
toestaan, dat hij bij Van der Lubbe werd
toegelaten en evenmin maar zoo toeslaan,
dat hij de verdediging op zich nam. Dat kon
pas gebeuren, verklaarde hij, als Van der
Lubbe daar zelf om vroeg. En dat had Van
der Lubbe tot dusver niet gedaan. Wat'de
brieven aan Van der Lubbe betreft, zoo
deelde de officier van justitie aan mr.
Stomps mede, dat Van der Lubbe was me
degedeeld, dat mr. Stomps hem wilde ver
dedigen. Anderzijds wordt verklaard, dat
Van der Lubbe een schriftelijke mededeo-
Iing zou hebben afgegeven, waarin bij zegt,
geen anderen verdediger te willen hebben
dan dengene, die hem door den officier is
toegelaten.
Deze zonderlinge zelfkastijding wordt een
van de mysteries van dit proces.
Leipzig, 20 Sept. (V. D.) Oberrcgicrings-
rat Bade van bet rijksministerie voor volks
voorlichting en propaganda heeft heden
avond de buitenlandsche journalisten uit-
genoodigd, die zorg dragen voor do be
richtgeving over 't proces inzake den brand
in den rijksdag. Nadat de Landgerichts»
direktor Parisius in een uitvoerige lezing
een inleiding had gegeven op de vormen
van het Duitsche strafrecht, narn dc rijks
commissaris van justitie dr. Frank liet
woord.
Ik heb de taak aldus zette hij uiteen
in den loop van dit proces hier aanwezig
te zijn als vertegenwoordiger der rogec-
ringsinstanties. Ik sta echter even vreemd
tegenover het proces ais gij on wij zullen
beiden volkomen gelijkgerechtigd zijn. Nie
mand zal een voordeel hebben boven een
ander. Wij zijn zeer gelukkig over dc bui
tengewoon belangstellende deelneming in
dit proces, waaruit duidelijk blijkt hoezeer
het geloof aan het recht belangrijker is dan
alles ter wereld. In dit geloof aan hot recht
ontmoeten elkander alle waardevolle 6taats-
HET OPZIENBAREND PROCES TE LEIPZIG.
Boven links: het rijksgerechtshof te Leipzig. In 't midden: dr. Büngor, de senaats
president, die 't proces zal leiden. Rechts: de Nederlander Marines van der
Lubbe, de voornaamste beschuldigde in 't proces. Midden links: de Duitsche
communist Torgler, die beschuldigd wordt de hand te hebben gehad in den rijks
dagbrand. Daaronder: de drie beschuldigde Bulgarem Tancf, Dimitrof en Popof.
Beneden-midden: een kijkje in de zittingzaal van den rijksdag op den morgen
na aen brand. Beneden rechts: Oberreiclisanwalt dr. Werner, de vertegenwoor
diger van het Openbaar Ministerie. Wij brengen in herinnering, dat het proces
tegen de stichtars van don rijksdagbrand, die op 27 Februari geschiedde, heden
aanvangt. Honderden binnen- en buitenlandsche persvertegenwoordigers zullen
het proces bijwonen.
vormen cn volkeren der aarde. Het was in
de laatste weken en maanden voor een fat
soenlijk Duitsch jurist nauwelijks te ver
dragen wat er allemaal aan opruiing en
verdraaiing in het buitenland werd bedre
ven. Het verwijt, dat eenigerlei beïnvloe
ding op dc behandeling van het proces zou
zijn uitgeoefend, was een buitengewoon af
schuwelijk verwijt, gcricht^ot de verant
woordelijke instanties van het Duitsche
volk. Gij moogt komen, waarvandaan gjj
wilt, wij hebben als Duitsch volk er reclït
op, dat men ons bij de waardcering van
onze cultuur zoo behandelt als wij volgens
de prestaties van ons volk mogen verlan
gen. Meer wcnschen heb ik niet voor u. Gij
zult van dc verantwoordelijke instanties
allen slechts denkbaren steun krijgen. Gij
zijt gasten in deze stad cn ik ben als leider
van den nat.-soc. Duit6chen juristenbond
ook verplicht u uit te noodigen voor dc
bijeenkomst van dezen bond op 29 Septem
ber a.s.
L.c i p z i g, 20 Sept. (V. D.) Voor het pro
ces inzake den brand in den rijksdag zijn
123 perskaarten uitgegeven. Onder de toe
gelaten persvertegenwoordigers bevinden
zich 82 buitenlandsche en 41 Duitsche jour
nalisten. Belangrijke passages van liet pro
ces zullen op gramofoonplaten worden op
genomen cn voor de Duitsche radio worden
uitgezonden.
Het proces zal ook worden bijgewoond
door de vrouw \an Torgler cn door twee
stiefbroers van Van der Lubbe.
Strenge visitatie der bezoekers.
De aankomst der beklaagden.
Leipzig, 21 Sept. (V. D.) Het-groote
gebouw van het rijksgerechtshof, waar
hedenmorgen te 9 uur het door dc gcheelc
wereld met spanning verwachte proces in
zake den brand in het Rijksdaggebouw zal
aanvangen, bood in den vroegen ochtend
nauwelijks een ander beeld dan bij vroe
gere groote politieke processen. Wel valt
het op, dat dc bewaklngs-maatrcgclen veel
scherper zijn. Op het ruime plein voor het
gebouw wandelden reeds in don vroegen
ochtend kleine troepen personen, die be
langstelling tooncn vóór ben, die zich naar
het gebouw begeven en in bet bijzonder
wachten op dc komst van dc beklaagden.
In dc omgeving van liet gebouw wordt
druk gepatrouilleerd, volgens de officieele
mededeeling tot het handhaven van de
orde en het verminderen van een te grooten
toeloop van nieuwsgierigen. In het rijks
gerechtshof zelf zijn tal van maatregelen
genomen
Dc visitatie van bezoekers is zeer streng.
Vooral wordt naar wapenen gezocht. Uit
gebreide maatregelen zijn genomen ten be
hoeve van de berichtgeving. Ongeveer 30
telefooncellen zijn naar deze zittingzaal
voor dc pers ingericht. Voorbereidingen
zijn getroffen voor filmopnamen en uit
zending van gedeelten van het proces per
radio.
De aankomst van beklaagden had zonder
incident plaats. Drie maal rocd een gevan
geniswagen, gevolgd door een met gewapen
de politiebeambten bezette auto, de bin
nenplaats voor het gerechtsgebouw binnen.
Het binnenbrengen der beklaagden stond
onder leiding van den ommandant van dc
Lcipziger Schutzpolizci overste Iloevcr.
Dc groote zittingszaal loopt slechts lang
zaam vol, daar dc toelating der personen,
die kaarten bezitten, zeer veel tijd kost. Pre
cies te negen uur werden dc beklaagden
binnengeleid. Op dc eerste bank neemt, ge
boeid en geflankeerd door twee politie
beambten, de hoofdbeklaagdo, de Neder-
landscbe jongeman Marinus van der Lubbe
plaats. In zijn blauwe gevangeniskleding
ziet hij er bleek uit.
Na hem volgen in gewone klceding de
mede-beschuldigde Bulgaren, de journalist
G. Dimitrof, dc student Blagoi Popof cn de
schoenmaker Wasil Tanef Als laatste ver
schijnt, eveneens in gewone kleeding, de
vroegere communistische rijksdagafgevaar
digde Ernst Torgler. Tegelijkertijd zijn ook
de deskundigen, evenals de verdediger van
Torgler, dr. Sack, en dc toegewezen ver
dediger van Van der Lubbe, dr. Scuffcrt, de
zaal binnengekomen. Van der Lubbe maakt
een totaal afwezigen, onverschilligen in
druk. Hij zit in elkaar gedoken en staart
in de ruimte.
Op dc banken voor dc rcgecringsvertc-
cnwoordigers bevindt zich o. a. de rijks
minister van justitie dr. Frank. Achter de
beklaagden zitten de tolken voor de buiten
landsche beklaagden.
Te kwart over negen treden de leden van
het gerechtshof, met den senaatspresident
dr. Büngcr aan het hoofd, (je zaai binnen.
Zij worden met den „Duitschen groet" door
de aanwezigen ontvangen. Onmiddellijk bij
den aanvang legt dc president dr. Bünger
dc volgende verklaringen af:
„De strijd der meeningen heeft
geen invloed op de beslissing
van het gerecht."
„Ik open de zaak togen den metselaar
Marinus van der Lubbe en medcbcklaag-
dcn.
De buitengewone beteekenis van de ge
beurtenissen, die den achtergrond van dit
proces vormen, heeft er toe geleid, dat de
kwestie van het onderzoek in de pers van
alle landen hartstochtelijk cn diepgaand is
besproken. Men heeft meermalen getracht
het resultaat van het nog hangende pro
ces van te voren reeds vast te stellen. Het
past echter niet, dat men met een voorop
gezette meening in een dergelijk proces in
grijpt. Dit was tot dusver nooit de ge
woonte in de Duitsche pers en ook nooit
in dc pers van andere landen. De strijd
der mceningen heeft echter geen invloed
op de beslissing van het gerecht Een vcr-
oordceling zal alleen plaats vinden op
grond van de resultaten van het onder
zoek. Slechts wat in deze zaal in behan
deling komt, heeft beteekenis voor de be
slissing van het recht. Niet alleen de open
bare mcening van allo landen is zonder
beperking toegelaten, ook de verdediging
der beklaagden is onvoorwaardelijk vrij.
Wanneer de toelating van een buitenland
sche verdediging niet heeft plaats gehad,
dan moet met betrekking hiertoe worden
opgemerkt, dat volgens do wet slechts in
uitzonderingsgevallen een dergelijk© toe
lating zal (soil) plaats hebben en het hof
heeft in deze zaak geen aanleiding gezien
tot toelating te beslissen, want in dit bij
zondere geval moet naar de overtuiging
van het hof niet uitsluitend het belang van
de beklaagden gediend worden."
Nadat deze verklaring onder doodsche
stilte was aangehoord, volgde het afroepen
der beklaagden, uitsluitend door het noe
men van hun namen.
Gevolg van 't gebvek
aan vertrouwen
N c w-V o r k, 20 Sept. (V.D.) De noteering
van den dollar heeft het laagtcpunt, welke
in de afgoloopen vijftig jaar ooit is be
reikt, overschreden. Dit wordt het gevolg
geacht van een gebrek aan vertrouwen, dat
zijn uitdrukking vindt in verkoopen op
groote schaal en in sommige kringen ver
wacht men, dat de regecring genoodzaakt
zal zijn nndden-Octobor inflaliemaatregelcn
te nemen In ieder geval wordt het vrij ze
ker geacht, dat zulks met Januari zal ge
schieden, wanneer het congres bijeenkomt,
welks meerderheid er voor zou zijn.
In financieelc kringen wordt de hoop uit
gesproken, dat de onderhandelingen over
de oorlogsschulden tot resultaten zullen
leiden, waarna Amerika, Frankrijk cn
Groot-Britannie zouden kunnen overgaan
tot de stabiliseering van hun munteenhe
den. Dc herstelactie wordt meer cn meer
belemmerd door stakingen, welke thans
omvatten 25.000 werklieden in de tcxticlin
dustrie, 15.000 decoratieschilders, terwijl
5000 taxi-chauffeurs dreigen het werk neer
te leggen.
In Pennsylvanie dreigt een conflict met
3000 arbeiders, terwijl te Philadelphia een
staking dreigt, welke eveneens de gemeen
schap veel geld zal kosten.
De credietverleening.
Washington, 20 Sept. (V.DDc presi
dent van den federalen raad van advies,
Waller Smith, verklaarde na een confe
rentie in de Federal Reserve Bank, dat de
banken in de Vereenigde Staten in de toe
komst geen gpldcn meer zouden kunnen
uitleenen, wanneer deze niet bij een dei-
twaalf Federal Reserve Banks herdiscon-
teerbaar zijn.
In regeeringskringen wordt rnen door
deze verklaring zeer verrast 'en men ziet
hierin een verwerping van de door presi
dent Roosevelt voorgenomen credietinflatie
door de conservatieve bankwereld. Ge
vreesd wordt, dat de verhooging van de
grondstofprijzpn zal leiden tot een inflatie
van den dollar.
BUITENLAND.
'I Groote proces te Leipzig.
(Eerste Blad, pag.
Dr. Annie Bcsant overleden.
(Derde Blad. Pag. I?*
BINNENLAND.
Wat op Onderwijs bezuinigd wordt
(Tweede Blad, pag. 2.)
STADSNIEUWS.
Centrale Diaconale Conferentie van Geref,
Kerken.
(Eerste Blad. pag. i)
Medegedeeld door het K. N. M. I. De Bilt
Hoogste Barometerstand 772.3 te Abisko-»
Ilaparanda.
Laagste Barometerstand 750.5 te Scillyi
en Rennes.
Verwachting: Zwakke tot ruatlge*
Oostelijke tot Noordelijke wind, half tot
zwaar bewolkt, later opklarend, nog kans
op regen of onweersbuien, weinig ver an do-»
ring in temperatuur.
Een uitgebreide vlakke depressie omval
tlians het geheele Zuidelijke en -Oostelijks
doel van het waarnemingsgebied met mi*
nima in Brctagne, België en dc Oostelijk©
Oostzee. Een rug van hoogen luchtdruk
reikt van Lapland tot tusschen IJsland en
Schotland. In Ierland en Schotland blijft
de barometer stijgende. Op liet geheel©
vaste land is het wcor onbetrouwbaar cn
onweersachtig. Vooral in het Kanaal, in
ons land cn in België vielen zware onweer
regens (tc Vlisslngen 21, te Luik 36 m.M.).
Het is tc verwachten, dat deze toestand
van onbetrouwbaar weer zich nog ten
minste één etmaal zal handhaven, waarna
de kans op buien geleidelijk zal Vermin
deren. i
RIJDT VEILIG!
Wielrijders, rijdt nimmer mei
meer dan twee naast elkander.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
90 c.M. f 2.75 en f 3.75 per meter.
zal een groot artikel worden.
70 c.M. f 1.45 en f 1.90.
ENG ELSCH-AME RIKA ANSCHE
SCHULDBESPREKINGEN.
Londen, 20 Sept. (V.D.) Op 5 October
zullen te Washington Engelsch-Amerikaau-
sclio besprekingen aanvangen inzake de
oorlogsschulden.
Sir Ronald Lindsay die inct verlof in
Engeland heeft vertoefd, zal aan de bespre
kingen deelnemen als Britsch ambassadeur
in de Verecnigdo Staten. Op 27 September
zal hij van Southampton vertrekken. Sir
Frederic Leith Ross. de eerste adviseur in
economische aangelegenheden der Britscbe
regecring zal worden belast met dc voorbe
reidende besprekingen.
Officieel bericht:
ARNHEMSCHE WEG 26 EE