DE GROENLAND-EXPEDITIE FEUILLETON Haar Avonturier Donderdag28 September 1933 AMERSFOORTSCH DAGBLAD 32e Jaargang No. 77 VEEL RESULTAAT „Een gezellig, lollig stel" Amersfoortsche Kunsthandel EERSTE KAMER DE ORKAAN VAN TAMPICO (Van onzen provincialen redacteur.) Terwijl de bemanning van het aerolo- giöch station op IJsland in het centrum der belangstelling staut, zijn de verrichtin gen der leden van de Grocnlandexpeditie totnogtoe vrijwel niet ter kennis van het publiek gekomen. Het verheugde ons der halve zeer in de gelegenheid te worden ge eteld om een onderhoud te hebben met prof Van Everdingen, directeur van het Meteoro logisch Instituut en den heer Van Lohui zen, een der leden van de expeditie. Prof. Van Everdingen begon met een uiteenzet ting te geven van den algemcenen stand van zaken. Mededeelingen van prof. v. Everdingen. Ilct is zeker nog niet mogelijk op dit oogenblik de rekening op te maken van wat de pool expeditie naar Angmagssalik voor de wetenschap heeft opgeleverd. Er is een zeer uitgebreide collectie van diagram men van regislreerendc instrumenten ver zameld op het gebied van het aardmagne tisme, waarvan dc volledige contrólo eerst bij onderzoek te De Bilt kan geschieden rapporten, kort vóór de aankomst der ex pediticleden per vliegtuig (Lindbergh) ont vangen, hebben op eeu aantal moeilijkbe den gewezen, maar tevens getoond, dat onze waarnemers die onder het oog gezien en zooveel mogelijk overwonnen hebben. In het verband van het internationale pool- jaar waren deze registraties het hoofddoel onze deelneming was gevraagd voor de vestiging van een magnetisch station, en het is zeer bevredigend, dat de registraties bijna onafgebroken zijn geweest van 23 September 1932 tot eind Augustus 1933. Daar is heel wat overleg cn doorzicht voor noodig geweest: in het soms geweldig stormachtige klimaat dc lichte, uit Europa meegenomen tentjes zóó te bevestigen en te beveiligen, dat ze geen enkele maal ge faald hebben, was een knap stuk werk. Een gelukje heeft de expeditie daarbij gehad: de commissie had uit zuinigheid een vrij kor ten kabel voor electrische overbrenging meegegeven, maar bij vergissing ging een kist noodkabel ook met de Gertrud Rask mee en die heeft uitstekende diensten gedaan! De waarde van de uitkomst der registratie zal nog aanzienlijk verhoogd worden nu de leider, dr. van Zuylen, op zijn eigen verzoek nog een jaar te Ang magssalik blijft, en zich bereid verklaard heeft, een gedeelte van* de magnetische waarnemingen voort te zetten. Overigens was het de bedoeling, dat op alle poolstations naast de hoofdtaak zoo veel mogelijk meegewerkt zou worden aan alle andere gelijktijdige waarnemingen, door het pooljaar georganiseerd. Wij had den dus de deelnemers uitgerust voor vrij volledige meteorologische waarnemingen, voor zonnestralingswaarnemingen, voor poo'licht en andere optische verschijnselen, maar acrologisclie waarnemingen (loods en rcgistreerballöns) en ten slotte, dank zij de medewerking van dr. Philips en het Wera-fonds, voor uitgebreide waarnemin gen op radio-gebied. Dat was een reusachtig programma voor I waarnemers het Fransche station te Scoresbysund had voor een dergelijk pro gramma 13 waarnemers en het was, bij de schaarschtc aan vakmeteorologen in Holland, niet mogelijk geweest een vakman mee te zenden, zoodat alle deelnemers zich voor hun taak eerst bidden moeten oefe nen. Dat dus de deelnemers niet alles zoo intensief hebben kunnen uitvoeren, als zij het zich in hun enthousiasme hadden voor gesteld, is in het geheel geen wonder, en wij moeten dankbaar zijn, dat zij zooveel hebben kunnen bereiken. Moeilijkheden bij het fotografecrcn van poollicht werden door verbetering in dc ontwikkelmethode overwonnen, zoodat beelden van allo be kende phasen van het poollicht zijn opge nomen. Een groot aantal waarnemingen van kringen om do zon en verwante ver schijnselen is verzameld cn vele metingen werden daarbij gedaan. Zooveel mogelijk zijn dc wolkenvormen bestudeerd, die in dit afwijkende klimaat soms moeilijk in het keurslijf der internationale classificatie te plaatsen waren, en zijn wolkentrekrich- tingcn bepaald. In dc tweede bclft van liet jaar slaagden ook vele loodsballonwaarne- mingen jammer, dat gebreken aan den waterstofontwikkclaar eerst overwonnen wa ren, toen de goede tijd voor hot oplaten dc-r rcgistreerballöns rnet lichtseinen reeds voorbij v.as. Enkele interessante conclusies aieenen de deememers thans reeds uit dc waarnemingen te kunnen afleiden. De grooto waarde zullen do waarnemingen echter eerst krijgen in het verband met d.e der talrijke andere stations. De publi catie der waarnemingen vormt een van de punten, waarover binnenkort het Meteo rologisch Comity te Do Bill zal vergaderen. Stralingswaarnemingen zijn ook vrij ge regeld verricht en gaven soms buitenge woon hooge waarde, den lagen zonnestand in aanmerking nemende. Ten slotte zijn de radiowaarnemingen ook volledig geslaagd, en zijn zelfs de allernieuwste proeven van registratie van terugkaatsen gelukt met resultaten, die do hier te lande verrichte waarnemingen bevestigen. Dat alles zal ongetwijfeld nog stof ople veren voor veel gedachtewisseling tus schen commissie pn deelnemers, en aanlei ding geven tot heel veel gereken, eer het voor publicatie in het kader van het in ternationale plan gereed is. Zooals men uit de rapporten, in de dag bladen gepubliceerd, weet, was de verhou ding tot de bevolking uitstekend, en onze deelnemers hebben daar een aantal vrien den achtergelaten, wat het verblijf van di van Zuylen voor een tweede jaar ongetwij fcld minder eenzaam maakt Van de Deen sclie regecring cn het bestuur van Groen land werd buitengewoon veel medewerking en steun ondervonden. Hoe do deelnemers zelf over hun verblijf oordeelen, zal de heer van Lohuizen kunnen vertellen maar de commissie, die de drie terugkeerende deelnemers, de^ieeren II. P. T. van Lohui zen, K. L. van Schouwenburg en J. H. de Bruine Vrijdagavond aan het station S.S. te Den Haag begroette, is hun zeer dank baar voor hun toewijding aan het officieele Nederlandsche aandeel in het internatio nale pooljaar, dat met het vliegtuigstation op IJsland de eer van ons land heeft hoog gehouden. Bizonderheden. Na dit algemeene overzicht vertelde de- heer van Lohuizen nog het een cn ander op ons verzoek. „Onze 6tandplaats Angmagssalik, hét centrum in wijden omtrek, telt ongeveer 70 inwoners (de kinderen inbegrepen), ver deeld over 8 10 houten huizen cn verder gelegen hutten. Jagers, die een paar goede jaren hebben gehad, vestigen zich hier voor Utrechtscheweg 36 Telefoon 1758 GLAS- EN AARDEWERK. LAMPEN EN HOUTWERK. BRONS EN TIN. KLEEDJES EN SHAWLS. MODERN RAFFIA WERK. ALLEEN le KLAS FABRIKATEN. een feestelijk jaar in de nabijheid van den winkel van de Groonland6che regeering, be heerd door den kolonicbcstuurder. Dit is een Deen, met een GroenIand6che getrouwd. De radiotelegrafist en zijn vrouw zijn ook De nen, evenals de verpleegster. De dominee daarentegen is een inboorling. Alleen hier zijn deze nog cenig6zins onvermengd, aan ao westkust niet meer. wat ook aan het uiterlijk zichtbaar is. De bevolking breidt zich de laatste jaren uit, dank zij dc ver beterde hygiënische toestanden. „Hoe vond u dc mon6Chcn, prettig in den umgang?" „Buitengewoon. Ze zijn behulpzaam en oersterk. Hun prestaties zijn ongelooflijk, nooit hadden wc dat van een Europecschen arbeider gedaan gekregen. En steeds weer kwamen ze terug. Ook hun beviel het goed, zij vonden de Hollanders oen ..luizige" troep, een gezellig lollig stel. Ze werden ook als gtlijken behandelt: kwamen ze iets verkoo- pen, dan vroegen we ze op de thee of ten eten. F.norm zooals die lui kunnen „bun keren". Ze verzwolgen absurde boeveellie den voedsel. Daarom betaalden we ze ook wel in natural ia zeekaken of een handje vol rijst noteerden zéér hoog. Handig zijn ze ook. aanvankelijk kenden we vrijwel geen Deensch of Grocnlandsch, maar zij begrepen ons Xederlandsch vrij wel". „De Franschcn op Scorosby Sund waren talrijker dan de leden van uw expeditie, niet waar?" „O ja, wij waren met z'n vieren, zij met 'n man of veertien. Ze hadden, behalve een auto voor toertjes in dc omgeving, ook een koe en 'n varken meegenomen. De koe aten ze zelf op, me ar het varken werd door de plaatselijke honden geconsumeerd!" „U hebt zeker af cn too wel eens bezoek gehad?" „Ja, Knud Rasmussen is er een tijd ge weest met een Deensche expeditie voor een Eskimo film. Zelfs daar werd aan handtee- keningen verzamelen gedaan. Daar moest Lindbergh niets van hebben, toen hij korten lijd bij ons was. Onze waarnemingen wa ren hem heel nuttig. Maar de Denen lagen hem niet. Als overtuigd geheelonthouder vroeg hij steed6 om water, maar later in Kopenhagen werd hij vrijwel genoodzaakt alcoholica te gebruiken. De Denen zijn als geen volk ter wereld dol op goed eten en drinken. Ze eten ook merkwaardig veel, vooral zoo omstreeks Kcistmis. Een hartige dronk wordt daarbij zeer geapprecieerd. Maar op Groenland blij ven de inboorlingen daar koud van. Het gouvernement verknopt hun geen sterken drank. Ook geen koffie, in verband met de gevaren van de kajak-jacht, waarbij een vaste hand eerste vereischte is. Maar de Europeanen kunnen deze artikelen wèl koo- pen. De dominee, de onderwijzers e. d. wor den bij deze regeling als Europeanen be schouwd, hoewel ze zuivere Groenlanders zijn. Zij mogen dus hun slokje hebben. Aan tabak zijn ze verslaafd. Onze land genooten uit vroeger eeuwen voerden dit geurigh cruydt" voor het eerst in en nog steeds is Groenland een vaste afnemer van Nederlandschc tabak." *s-G r a v e n li a g e, 27 Sept. Dc Eerste Kamer kwam heden in openbare vergade ring bijeen. Zonder beraadslaging of stem ming werden eenigo wetsontwerpen aange nomen. o.m. dat tot goedkeuring van het op 22 Maart 1933 te 's-Gravenhage tusschen Nederland cn Noorwegen gesloten verdrag tot beslechting van geschillen door recht spraak. arbitrage en voldoening. Voorts de suppleloirc w aterstaatsbegroo- ling inzake don elcctriciteitsraad, benevens een paar onteigeningsontwerpen o.a. voor uitbreiding der water win plaats van de provincie Noord-Holland ten behoeve van het verzorgingsgebied van liet provinciale waterleidingbedrijf voor Noord-Holland in het district Laren. Hierna ging de Kamer In de afdeelingen voor het onderzoek van het wetsontwerp tot heffing van een omzetbelasting. Een der hevigste uitingen van de krachten van den dampkring Onze weerkundige medewerker schrijft ons- Het is alweer vrij laat in het seizoen der West-Indische wervelstormen, maar toen ik het eerste kort3 bericht over een ver woestende orkaan in Mexico las, vermoedde ik terstond, dat er wel nadere, zeer alar- raeerendc berichten zouden komen, want zoo gaat het gewoonlijk na het eerste la- konieke telegram Bovendien was de actie in het wervelstorm-seizoen in West-Indië dit jaar grooter dan in de meeste jaren cn de verrassingen waren evenmin gering. Im mers do wervelstormen, welke dit jaar ge signaleerd werden, namen hun weg over ge bieden, die gewoonlijk veel minder bezocht worden dan andere, meer Oostelijk cn Noor delijk gelegene, waar de wervelstormen minstens een paar malen per jaar komen. Ongetwijfeld behoort dc orkaan, dij nu Tampico grootcndeels verwoest heeft, tot dc zg. West-India Hurricanes, do West-In dische wervelstormen of cyclonen, hoewel dc plaats van optreden ditmial wel buiten gewoon ver naar het Westen verschoven is. Tampico ligt n.l. aan den meest Westelij ken rand van do Golf van Mexico op dezelf de breedte als het midden van Cuba. Toen onlangs een wervelstorm Cuba teisterde, vond men in Amerika, dat deze ai een vrij ver naar het Zuiden liggende baan gevolgd had. De mejste West-Indische wervelstor men trekken ten Np der kleine en groote Antillen voorbij en de eilanden, die in dc lijn Barbados-Porto Rico-Nassau liggen, on dervinden vaak dc verwoestende werking van cyclonen, waarvan de kern ten X.O voorbijtrekt en tal van cyclonen strekken nog niet eens zoo ver naar het Westen als deze eilanden hun vernielingswerk uit. Het is dan ook wel iets bijzonders wanneer zoo'n wervelstorm over Cuba trekt en nog meer bijzonder, wannejr hij b.v. Tampico bereikt. De aard van dc berichten, die er nu vandaan komen, laat bijna geen twijfel over of wij hebben te doen met een echten West-India Hurricane. Trouwens legen Oc tober koersen deze hurricanes veel Zuide lijker dan vroeg m het scizjcn cn dit pleit dus eer voor dan tegen de onderstelling, dat Tampico is bezocht door zoo'n wervel storm. Men heeft daar waarschijnlijk den storm wel verwacht, want de offic:ecle Ameri- kaansche Meteorologische dienst is or „als de kippen bij" om alle streken vooruit op den vermoïdclijken weg van a* cycloon tij dig te waarschuwen cn de nadering zal wel ecnige dagen to voren door schepen in de Golf van Mexico draadloos geseind zijn. Het ecnige is dat deze cyclonen in de Golf wel eens plotseling een andere koers nemen, maar ook daarop wordt van uur f.ot uur scherp gelet on er wordt bij den stormwaar- schuwingsdienst rekening mèao gehouden. Overigens weet men nooit zoo heel pre cies wat er te wachten staat. Wanneer men achteraf in de Amcrikaansche bladen cn fjusxo.r» rrp -ufo tou -Jjfko 30 TPJi* <ï^-Wdu. 'vrru/u/xxn qpex-p vaktijdschriften de uitvoerige berichten leest, dan ziet men daaruit, dat de men- schen in dc bedreigde streik na de waar schuwingen rnet koortsachtige haast aan het werk gaan om voorzorgsmaatregelen tegen dc uitwerking van d^n storm te ne men. Of deze iets zullen uitwerken hangt natuurlijk van de kraent van den orkaan af, maar waar drij kwart van een stad wordt verwoest, zal het wel niet veel helpen of men vensters blindeert cn schepen extra vertuit. Zoo'n cycloon moet ovci igens iets gewel digs en verschrikkelijks zijn. Ik heb nooit het geluk gehad zooiets te mogen mede maken, hoewel dit uit een weerkundig oog punt buitengewoon interessant moet zijn. De verhalen erover zijn anders sprekend genoeg en als wij de cijfers voor wind kracht, barometerdaling en regenval na gaan, dan zien wij fantastische getallen, waarvan wij in ons tamme klimaat geen flauwe voorstelling hebben B.v. wanneer tijdens de zwaarste stormen bij ons de ba rometer hoogstens met een snelheid van S m.M. per uur daalt, gebeurt dit in een tro- pischcn wervelstorm wol "ïermaal zoo sneL Windsnelheden van o\^r de 50 mps. tot 70 mps. toe komen daar voor en regenhoeveel- heden vallen daarbij, dij 'gelijk staan aan de halve jaarsom in ons land. Wat de verwoestingen aangaat, moet men wel in aanmerking nemen, dat deze ten declc door den stormwind worden aange richt, doch meestal voor een groot deel door vloedgolven van de hoog ongestuwde zee of door overstroomingen tengevolge van den uitbundigen regen De verwoestingen door den wind bepalen zich meest tot een be trekkelijk klein gebied waarover de kern der cycloon trok en het invallen van huizen en afrukken der daken geschiedt vaak door plotseling afnemende luchtdrukking, waar door in het inwendige der huizen overdruk ontstaat en de huizen als het ware ontplof fen Aan werkelijke hoozen schijnt het daar bij ook niet le ontbreken, die als reusach tige zandzuigers werken. Dat in dezen hek senketel gelieele steden ten onder gaan is dan ook geen wonder. Een tropische wer velstorm is dan ook wel een der meest he vige uitingen van do krachten van den dampkring. Nadruk verboden. Een foto van de stad Tampico, die door een wervelstorm is verwoos^ Een episode uit den Dcrligjarigen Oorlog. Oorspronkelijke schets van G. P. BAKKER. 5 Saxon ging zitten op de bovenste trede van de trap. Weer hoorde hij achter zich dc deur open gaan, •.maar hij verroerde zich niet Moe en duizelig door de vele gebeurtenissen, bijna den geheelen dag zonder voedsel, had hij zich met bovenmenschelijke wilskracht op de been gehouden om do vrouw te redden van den dood en zoovele ergere dingen, waaraan hij niet durfde denken. „Wat is ze mooi", dacht hij, „die groote, zwarte oogen Hij hoorde zachte voetstappen en wilde opstahn, maar eensklaps voelde hij een krachligen dolkstoot tusschen de schouder bladen. Hij tuimelde voorover, greep nog juist de trapleuning Met moeite richtte hij zich op, keek in het mooie gelaat Met donkere, fonkelende oogen, stond ze voor hem, heel groot en heel slank, den driekanten Itaiiaanschen dolk van den hopman nog geklemd in de smalle witte hand. Met weeke, nauwelijks in bedwang ge houden stem, zeido Saxon: „Neen, 'mis, hoogstens een lichte wonde niet de eerste maal mijn maliënhemd Blaas ik geloof; dat HU strompelde, tastend langs den muur do kamer binnen en zakte neer in en breeden leuningstoel. „Stootmaar.... toe..." klonk het bij na onverstaanbaar Zijn hoofd gleed tegen de rugleuning. Maar zij bleef roerloos staan. HOOFDSTUK IV. Na ecnige aarzeling trad ook de vrouw de kamer binnen. Voorzichtig naderde zij de plaats waar de avonturier in zijn stoel rustte. Ze keek onwillekeurig naar zijn gelaat. Eerst met minachtenden haat, maar daarna met meer gespannen aandacht, want ofschoon zijn gezicht nog besmeurd was door bloed en kruiit, vielen haar toch de rcgclmatigo trek ken op. Het voorhoofd was niet laag als van een minderwaardige; dc neus was iet wat gebogen, dc wilskrachtige kaken cii dc sterke mond gaven niet den indruk van een vrouwenbeul. Nu in dc slaap zijn trekken ontspannen waren, gaf zijn even geopende mond aan zijn gelaat zelfs iets onschuldigs. Ze haalde de schouders op: „Men kan zich vergissen", mompelde ze „en toch is hij een bruut Tranen van woede sprongen haar in de oogen bij de gedachte aan de ondergane behandeling. IIij had met haar geworsteld, haar kleercn verscheurd, haar neergewor pen op de rustbank. Hij had haar willen dwingen, de ponjaard op de keel. Zij voel de nog de punt van zijn dolk, zijn afschtir- welijke handen Ze had aan den lijve ondervonden, dat hij voor niets terugdeinsde om zijn doel te bereiken. Heel haar vrouwelijke trots kwam weer in opstand en vaster omklemde ze den driekanten doll* Zij deed een stap in zijn richting. Zij hield den arm op. Ze zou hem dooden. Maar haar blik iel weer op zijn gelaat. De op geheven arm zonk langs haar zijde. Ze kon het niet. Het was haar onmogelijk hem in zijn slaap tc vermoorden. Zij ging zitten, zoo ver mogelijk van hem verwijderd, in een gothischen baldakijn- stoel, die als zetel voor dc huisvrouw dien de. De oogen vol wantrouwen op den man gevestigd, de dolk nog steeds in dc hand, bleef zij zitten om zijn ontwaken af tc wachten. Zij keek op naar het geschilderde wapen in het middenstuk van de hooge, gebeeld houwde schouw, een gouden ever op een groen veld met rooden rand. Dc doorgestane angst cn emoties deden echter hun invloed gelden. Ze staarde naar den ever, het woeste dier, dat in dc mid deleeuwen gold als de vertegenwoordiger van rtv.ve kracht cn durf, die het moedig opnam tegen dc ridders, gewapend met jachtspeer cn het breede dolkmes met herts horen heft, cn niet zelden overwinnaar bleef in den ongelijken strijd. Langzaam zakten de oogleden over de donkere oogen en sluimerend zag zc den jon gen edelman, een harer voorvaderen, een prinses redden van een zekeren dood, toen ze overvallen werd door een opgejaagden ever. Alleen gewapend met zijn dolk wierp hij zich tusschen haar cn den ever en of schoon hij zware verwondingen kreeg door de sterke slagtanden, had hij het wilde beest gedood. Dc vorst sloeg hem tot ridder en hij trouwde met de prinses. Het geheele gevecht met den ever speelde zich af ia haar droomen. Ontsteld, zonder. zich veel van het droomsprookjo te herin neren, schrok ze wakker. Rauwe kreten drongen tot haar door. Zij haastte zich naar nee venster, doch trad on middellijk terug. Dc Kroatcn plunderden de huizen cn een der soldaten keek naar haar venster. Hoe zou het .haar ooit kunnen ge lukken dezo hel tc ontvluchten? Onwillekeurig staarde zc naar den in dringer, zag hem geregeld ademhalen, den slaap van een gezond mcnsch. Hij had blijk baar niet veel hinder van zijn geweten en zijn wonde. Diep in haar hart, zonder dat zij het zelve eenigszins bevroedde, was een kleine verandering ontslaan, die haar denken be ïnvloedde. De band tusschen misdaad cn slaper scheen losser geworden. Het was alsof zc door vrouwelijke inge ving gevoelde, dal de man, die daar sliep met zijn regelmatig gelaat, niet die door trapte booswicht was, waarvoor ze hem had gehouden. Waarom? Ze wist geen ant woord te geven. Mannen handelen naar 't verstand, maar dc vrouw naar het gevoel. Zou hij haar kunnen helpen? Moed had bij genoeg. Toen zc straks de deur geopend had, stond hij daar zonder ecnige vrees tegen over al die woeste soldeniers en hoe be velend had zijn stem geklonken. Alsof hij een regiment ruiters achter zich had. Vrees kende hij zeker niet Zonder eenigo aarze ling had hij den aanvoerder neergeschoten. Zou hij haar willen helpen? Maar dan voelde zo weer zijn handen, die haar polsen hadden gegrepen. Zij moest hier weg vluchten uit dit huis, uit deze ongelukkige stad. Op de teenen sloop ze bij hem langs, dq kamer uit Den dolk in de hand daalde ze de trap af; ze schrok voor het lijk van den afzichtclijjccn Kroaat. Toen zo echter in de voorhal de lichamen der bedienden zag liggen, vermoord en ver minkt, werden verdriet en angst haar to machtig. Met trillende handen grendelde ze de voordeur, deed de zware kettingen er voor en ijlde snikkend terug naar het vertrek, waar zij den slapenden man had achterge laten. Door het luide dichtslaan der deur was Saxon wakker geworden. Verwonderd staarde liij om zich heen. Waar was hij? Toen bleef zijn oog rusten op dc wanho pige gestalte, dio daar voor hem stond en die al de doorgestano angsten scheen uit te huilen. Een groot medelijden weldo in hem op. Hij besefte, hoe sterk haar alles moest heb ben aangegrepen, doch vond geen woorden om haar te troosten. Zachtjes trad hij op haar toe, klopte haar onhandig op den schouder. Het was of haar wantrouwen tegenover hem verdween. Hier was een mensch die haar troosten wilde. Met haar grooto oogen, nat van tranen, keek ze hem aan. „Hopman", zei zc, „wilt u mij redden? Er zal een groote losprijs voor mij worden betaald." Geruststellend lachte hij haar toe. „U redden? Als ik kan, zeker. Waarom niet? U heeft mij niet vermoord in mijn slaap. Vergeef mij dat ik in slaap ben ge vallen; ik was zoo vermoeid". (Wordt vervolgd).

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 5