Ruime keuze in Mantels,
PROCESDAG ZONDER DIMITROF
DE ÈEMLANDÊÜ
Garage MOLENAAR
4000
L. J. LUYCX ZOON
Firma DUIM BURGER
Dinsdag 7 November 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 111
HITLERIAAN LEGT EEN
GETUIGENIS AF
Dr. Bünger grijpt in maar
uiterst welwillend
HET ADRES VOOR EEN
ZES-PERS00NS TAXI
BLIJFT
TELEFOON 1210
JAPAN LEGT EEN
VLIEGVELD AAN
JAPANSCHE VLIEGTUIGEN
BOVEN WLADIWOSTOCK
EXEMPLAREN
4 uur 49 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI 6 cent per K.M.
BELT U EVEN l®**
ook 's nachts geopend
GARAGE NIC. BOVÉE
6-7 PERS. AUTO MET CHAUFFEUR
Eenvoudig en
beter genre
DAMES-MODE ZAAK
,=S ARNHEMSCHE WEG 26 SS
ABONNEMENTSPRIJS f 3 ""ndtn v0°' Amersfoort 2.10. per maand f 0.75, per
week (mei gratli verzekering tegen ongelukken) f 0.171/.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 51»
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met lobegrip van een bewijsnummtf
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentlën voord*
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt
50 cent elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen f 1.—Bewijsnummer extra I 0.05
DE BRAND IN DEN RIJKSDAG
f,Wij, S.A.-mannen, begrijpen nauwe
lijks met welke lankmoedigheid
de beklaagden hier behan?
deld worden"
Torgler, aldus ging lleines voort, heeft
misschien betere manieren dan andere
communisten, maar in werkelijkheid was
hij degéne, die de Hetze heeft, gevoerd. Als
er iets aan de hand was, was het Torgler,
die de anderen ertoe had aangezt. Hij
bleef op den achtergrond en schoof an
deren naar voren.
President: U als poli liepresident hebt
natuurlijk reden om voor het gerecht zoo-
iets te verklaren, want het betreft ook uw
ambtwerkzaamheden. Bovendien hebt u
verklaard, dat u niet bij den brand betrok
ken was. Daarom heb ik uw verklaringen,
die niet ter zake waren, toegelaten. Ik
verzoek u nu terug te keeren tot het ter
rein, waarop het onderwerp van uw ver
hoor betrekking heeft. Het was de bewe
ring, dat u iets met den brand te maken
zou hebben gehad. Wanneer was u te Glei-
witz?
Getuige: Van Zondag 25 Februari
*s avonds tot Dinsdag of Woensdag. Ik ben
in dien tijd niet buiten Glciwitz geweest,
ook niet te Berlijn. Op 26 Februari heb ik
een appèl bijgewoond van de S.A. uit Op-
per-Silezië.
President: U verklaart dus onder cede,
dat u. in dezen tijd voortdurend in Glei-
witz bent geweest?
Getuige: Alles, wat in liet bruinboek
over mij is geschreven, is gemeene leu
gen. Op geen enkele wijze heb ik iets uit
te staan met don rijksdagbrand.
Dr. Werner: In het bruinboek wordt als
bewijs voor uw medeplichtigheid aange
voerd, dat een zekere dr. Bell zich in dien
geest zou hebben uitgelaten. Kent u hem?
Heines: Zijn naam alleen. Ilij heeft in
de beweging een tamelijk slechte rol ge
speeld. Persoonlijk herinner ik mij hem
niet.
Torgler merkt op, dat het onjuist is, dat
hij ooit direct of indirect iets met getuige
te maken heeft gehad en de meening, dat
hij, Torgler, de aanstichter zou zijg ge
weest, was geheel onjuist. Integendeel had
hij herhaaldelijk verhinderd, dat het tot
vechtpartijen in den rijksdag kwam.
Heines deelt deze meening niet. Zijn ver
hoor is hiermede beëindigd.
Getuigen ter vaststelling
van 't alibi der Bulgaren.
Thans zullen getuigen worden gehoord
tot vaststelling van het alibi van de Bul-
gaarsche beklaagden. liet eerst verschijnt
voor de tafel getuige. Banncrt, die tot 1928
lid van de K.P.D. was en in 1924 wegens
medeplichtigheid aan hoogverraad door het
staatsgerechthof was veroordeeld tot een
straf, die hij door een inmiddels afgekon
digde amnestie slechts gedeeltelijk onder
ging.
Bannert heeft Tanef van October 1927
tot October 1928 herhaaldelijk op het bu
reau der internationale roode hulp te Ber
lijn en één- of tweemaal ook in het Karl
Liebknechthaus gezien. In liet Karl Lieb-
knehthaus had Banncrt Tanef wel eens
samen gezien met een man, die in de infor-
matie-afdeeling der K.P.D. werkte. Natuur
lijk was het mogelijk, dat Tanef met groo
te tusschenperiodcs naar Duitschland
kwam en dat hij zijn domicilie indertijd
niet in Duitschland, maar in Oostenrijk of
ergens anders had.
Welke naam Tanef droeg, herinnert
Bannert zich niet meer. Tanef 6prak zeer
gebroken Duitsch. Een gesprek heeft hij
nooit van hem gehoord.
Tanef verklaart: Ik heb pas op 16 Augus
tus van dit jaar voor liet eerst gehoord, dat
ik bekenden in de I.R.1I. moet hebben. Ik
las dat n.l. in de dagvaarding. In mijn le
ven ben ik voor de eerste maal op 24 Febr.
1933 naar Duitschland gekomen.
Op een vraag aan den Bulgaarschen tolk,
of hij den indruk heeft, dat Tanef werke
lijk geen Duitsch verstaat, antwoordt hij,
dat men met Tanef inderdaad slechts in de
Bulgaarschc of Russische taal een gesprek
kan voeren. Met Popof is dat anders.
Dan wordt Ivralzert gehoord. Deze was
tot 1931 als technisch bediende in dienst
van de K.P.D., waarvan hij tien jaar lid
was. Hij was uit de partij getreden, daar hij
zich niet kon vereenigen met de terroris
tische daden der partij. Hij was ook bij den
informatiedienst van de K.P.D, werkzaam.
Hij gelooft in 1927 tot 1929 met Tanef te
doen te hebben gehad. Op vragen van Torg
ler over de communistische terreur ant
woordt hij, dat de lagere functionarissen
maatregelen tegen de terroristen niet goed
Hebben uitgevoerd, waarop bet juist aan
kwam.
President: Wie is wegens zelfstandig ter
rorisme geroyeerd?
Getuige: Namen kan ik niet noemen, want
in de meeste gevallen waren deze lieden
ook bij ons slechts bij hun voornaam be
kend.
Dr. Werner: Het is toch ccn feit, dat de
onderorganisaties ondanks het formecle
verbod der partij voort bleven gaan met ge
welddaden, b.v. de roode frontstrijdersbond.
Is het u bekend, dat die organisatie met
kracht is opgetreden?
Dat soort organisaties had tot taak zich
uitsluitend tc beschermen, doch de grens
tusschen verdediger en aanvaller was zeer
vaag.
Dr. Werner: Ilet parool „slaat de fascisten
neer, waar gij hen treft" is in ontelbare
vlugschriften, dio door partijorganisaties
werden uitgegeven, steeds en steeds weer
herhaald. Klaarblijkelijk achtte de roode
frontstrijdersbond de partijleiders tc zwak
om daar iets ernstigs legen tc ondernemen.
Getuige bevestigde dit.
De rechter Koenders merkt op, dat de
Rote Fahne nooit instructies van het partij
bestuur tegen terreurdaden bevatte; inte
gendeel wekte het blad herhaaldelijk tot ge
weld op.
Volgende getuige is de belastingconsulent
Fr. Jung, die mededeelt, dat Popof van de
helft of het eind van Mei tot het eind van
Juli 1931 hij een zekeren Kampfer kwam
in hetzelfde huis, waar getuige woonde. Ge
tuige heeft Popof daar minstens 30 tot 40
maal gezien. Tegen het eind van October
was Popof, die sedert Juli verdwenen was,
plotseling weer verschenen. Getuige had tij
dens het vooronderzoek de portretten der
drie beklaagden gezien en Popof onmiddel
lijk herkend.
Popof herhaalt, wat hij reeds zoo vaak
heeft gezegd, dat hij pas op 3 Nov. naar
Berlijn is gekomen.
Getuigo Jung deelt nog mede, dat -hij en
ook zijn buren en kennissen hadden aange
nomen, dat Popof een Russisch agitator
wa6. Een Bulgaar hadden zij nooit achter
hem gezocht.
Getuige Jung verklaart verder, dat hij in
dertijd den indruk had, dat Popof en an
deren naar Duitschland waren gekomen om
de communistische gelederen te versterken.
Popof: Waarom hebt u niet onmiddellijk
de politie gewaarschuwd?
Getuige: Ik durf eerlijk zeggen, dat ik dc
politie zelf niet heb vertrouwd. Als er ccn
aangifte werd gedaan, wisten de commu
nisten er den volgenden dag reeds alles
van.
Ook dc vrouw van 'getuige Jung ver
klaart, Popof tien of vijftien maal op straat,
in huis, op de trap en op andere plaatsen
te hebben gezien. Zij had den indruk, dat
Popof niet wilde opvallen.
Hierna wordt gepauzeerd.
Na de middagpauze deelt Dr. Teichert
mede, dat twee Russische getuigen zijn ge
arriveerd, n.l. mevrouw Dr. Bojkowa en
mevr. Iskowa, beiden uit Moskou.
Getuide Mevr. Jung verklaart, dat zij
Kaempfer eenige weken geleden voor de
laatste maal in het huis had gezien.
Popof vindt het verdwijnen van het echt
paar Kaempfer zeer wonderlijk en verzoekt
het echtpaar als getuigen te willen liooren.
De President deelt rr*jde, dat het echt
paar Kaempfer opgeroepen is, doch dat de
oproep hen tot nog toe niet bereikt heeft.
De zuster van mevrouw Jung, mo\ rouw
Bucttner, heeft eveneens Popof eenlgê ma
len op straat ontmoet. Van portretten en hij
de confrontatie had zij hem onmiddellijk
herkend en vergissing acht. zij beslist uit
gesloten. Zij had hem ontmoet kort na April
1932, doch ook nog in den zomer. Popof
werd algemeen beschouwd als een Russisch
agitator.
De werktuigkundige Mueller heeft
Kaempfer leeren kennen als actief commu
nist en Popof bijna eiken dag daar gezien,
en wel in de maanden Mei tot ongeveer
September, later ook nog tegen het einde
van het jaar. Schijnbaar woonde Popof bij
kennissen, want hij verscheen er ook vaak
's avonds laat. Een zoemend geluid duidde
op de aanwezigheid van een cyclostyle in
de woning van Kaempfer en later had ge
tuige deze ook door een raam gezien.
President: „Wat weet U van de actie van
Kaempfer?"
Getuige Mueller: „Kaempfer had bijvoor
beeld bij een communistische demonstratie
dc arbeiders aangevuurd om tegen de Na-
tionaal-Socialiston op te treden. Bij een an
dere gelegenheid trad hij actief op naar
aanleiding van een nationaal-socialistische
vergadering. Er moest voor gezorgd wor
den, dat de vergadering verstoord zou wor
den. Dikwijls werden ook lantaarns in de
straten gedoof 1 en werden naar huis terug-
keeronde nationaal-socialistcn in deze uit
gesproken communistische buurt pverval-
len. Dit was bijna den geheelen zoiner het
geval. Bijna eiken nacht waren de straat
lantaarns gedoofd.
Getuige Mueller wordt met Popof gecon
fronteerd, en verklaart dat vergissing is
uitgesloten. Popof stelt hem verschillende
vragen, waaruit blijkt, dat hij hem uit do
foto's onmiddellijk herkend had. Ook Muel
ler beweert, geen aangifte bij de politie te
hebben gedaan, omdat hij zich bedreigd
voelde. Toen hij de politie in zijn buurt om
bescherming had verzocht, had men hem
uitgelachen. In deze buurt konden de na
tionaal-socialistcn geen nacht rustig naar
huis gaan. Overal stonden communistische
terreurgroepen in do huisdeuren.
Dc volgende getuige, dc boekhouder Fritz
Arendt, woonde als onderhuurder in het
zelfde perceel Zeclilinerstrasse 6. Hij heeft
dikwijls waargenomen, dat in de woning
van Kaempfer geheime bijeenkomsten wer
den gehouden. Toen getuige in Mei 1932
eens van zijn werk kwam, zag hij voor de
eerste maal Popof, die de woning van
Kaempfer binnenging. Daarna heeft hij Po
pof vaker gezien. Tot het einde van Augus
tus zou Popof bij Kaempfer zijn gekomen.
Ook deze getuige verklaart met beslistheid
Popof tc herkennen.
Dr. Teichert zegt tot getuige: U hebt te
gen uw neef van Popof gezegd: „Al weer
zoo'n Russische Jood." Naar mijn meening
ziet Popof er heelemaal iiict Joodsch uit.
Eerder Russisch.
Getuige Allhaber, cehvacht bij de N.S.
D.A.P., verklaart Popof inet Kaempfer in
diens woning Te hebben 'gezien. Kacmpfe^
was volgens getuige leidér van een groep
terroristen.
Dc zitting wordt daarna verdaagd tot
Ï)in6dag.'
„Ter bestudeering van de
atmosferische omstam
digheden"
Londen, 5 Nov. (V. D.) Volgens een of-
ficieele mededceling heeft Japan besloten
tot den aanleg van een vliegveld op het
eiland Saipan, met het doel de atmosferi
sche omstandigheden te besludeeren.
De vlootmedewerker van de Dail Tele
graph teekent hierbij aan, dat dit waar
schijnlijk nog wel politieke reacties zal op
wekken. Saipan is n.l. het voornaamste
eiland van de groep der Mariannen, die
vroeger aan Duitschland hebben toebehoord
en die thans onder Japansch mandaat
staan. Ter gelegenheid van het uittreden
van Japan uit den Volkenbond, dat in 1935
een feit zal zijn geworden* is reeds door
•Japan te kennen gegeven, dat het niet be
reid was de eilanden tc evacueeren. Saipan
ligt dwars op de rechtstrceksche route van
de Vercenigde Staten naar de Philippijnen
en ligt in de nabijheid van Guam, dat'aan
de Verecnigde Staten toebehoort. Het ligt
dan ook voor de hand, dat dit besluit tot
aanleggen van een vliegveld in de eerste
plaats in de Vereenigde Staten groote be
langstelling zal wekken.
Rusland zal scherp
protesteeren
Moskou, 5 Nov. (V. D.) Van officieele
Russische zijde wordt in verband met het in
den laatsten tijd herhaaldelijk verschijnen
van Japansche bombardementsvliegtuigen
boven sovjet-Russisch gebied vastgesteld,
dat dit een schending van de soevereiniteit
der sovjet-unie beteekent. Dit feit zal de
regeering der sovjet-unie aanleiding geven
ccn scherp protest in Tokio in te dienen.
Het taaiconflict op Malta.
Ontstemming in Italiaansche
klingen.
Malta zal, nadat dc tegenwoordige gou
verneur, sir Davis Campbell, dc grondwet
heeft opgeheven, voorloopig weer en
waarschijnlijk voor eenigen tijd als ccn
kroonkolonie worden bestuurd. De Britsche
regeering laat in de verklaring, die het mi
nisterie voor dc koloniën enkele dagen ge
leden heeft gepubliceerd, doorschemeren,
dat deze stap onvermijdelijk was geworden,
nadat gebleken was, dat het nationalistische
kabinet noch uit zich zelf, nóch als uitvloei
sel van dc vertoogen van den gouverneur
dc voorwaarden wilde eerbiedigen, die in
den zomer van 1932, toen het parlementaire
régime werd hersteld, werden vastgelegd.
Met deze voorwaarden meende de Brit
sche regeering een bevredigende oplossing
voor het taal vraagstuk te hebben gevonden.
De argumenten, die destijds tegen het on
derwijzen van twee vreemde talen (Engclsch
en Malteesch) ,op de volksschool .en in dc
lagere klassen der particuliere scholen
gelijk in de grondwet van 1921 was voor
zien werden aangevoerd, n.l. dat dit te
\ecl van de leerlingen vergde, moeten onge
twijfeld steekhoudend worden geacht. Men
kan aannemen, dat ook de nationalisten dit
in wezen toegeven. Wanneer zij naar huiten
een anderen koers inslaan, dan geschiedt
zulks, naar dc Ncue Zürcher Zeitung van
oordcel is, alleen, omdat zij met hun eisch
„Italiaansch in plaats van Engelsch op dc
volksscholen" niet openlijk voor den dag
durven komen. Zij weten maar al tc goed,
dat zij daarmee maar weinig succes zouden
hebben in de kringen van nijverheid en
handel.
Het kan niet worden geloochend, dat de
regeering van sir Ugo Missud onder leiding
van Enrico Mizzi, den minister van onder
wijs, dc regeling van 't vraagstuk der talen,
die is neergelegd in dc z.g. Letter Patent
van Mei 1932, met voeten heeft getreden. Zij
lieefi, toen de gouverneur haar op het
ongrondwettige van haar maatregelen wees,
geweigerd deze te veranderen. Vervolgens
werd haar een paar dagen geleden een ulti
matum gesteld, waarbij haar twee etmalen
bedenktijd werd gegeven. Dit ultimatum
werd afgewezen, waarop de uitzonderings
toestand werd afgekondigd en het parle
ment werd ontbonden. De bevolking van het
eiland liccft, naar uit berichten, die te Lon
den zijn ontvangen, blijkt, op de maatrege
len van den gouverneur nog al kalm gerea
geerd. L»e Engelschc bladen Onthouden zich
over het algemeen van commentaren ten
aanzien van de bronnen, waaruit de poli
tiek der nationalisten put, ofschoon alge
meen bekend is, dat de Casa del Fascio tc
Valctta dr. Enrico Mizzi in zijn streven
steunt.
De correspondent van de Times op Malta
meldt, dat hot bericht van het ontslag van
't kabinet Missud wel eenige opwinding
heeft veroorzaakt, maar dat het nergens tot
het verstoren van de openbare rust en vei
ligheid is gekomen en het waarschijnlijk
daar ook niet toe zal komen. Dezelfde cor
respondent is van oordeel, dat het houden
van nieuwe verkiezingen onder de tegen
woordige omstandigheden niet raadzaam
is, daar men erop moet rekenen, dat de na
tionalisten weer aan de macht zullen ko
men. zij het dat zij dan slechts zullen be
schikken over een kleine meerderheid. Tal
rijke Maltezcrs, die zich van hun verant
woordelijkheid zijn bewust, zouden deze op
vatting deelen.
In Italië volgt men de gebeurtenissen,
zooals te begrijpen is. met groote aandacht
Zoo noemt het Giornule d'Italia, hetwelk
zich uitvoerig bezig houdt niet hetgeen zich
op Malta heeft afgespeeld, 't incident zeer
ernstig. liet voorloopige huiten werking
stellen der grondwet en de ontbinding van
het parlement worden, op zich zelf be
schouwd, reeds bedenkelijk geacht, maar
nog bedenkelijker zijn volgens het Italiaan
sche blad dc methodes, die zijn toegepast.
De regccririg, waaraan het volk nog on
langs bij een referendum haar goedkeuring
heeft gehecht, is voor de keuze gesteld om
óf den minister van onderwijs te laten val
len óf af te treden. Groot-Britannië, aldus
wordt betoogd, neemt daardoor niet allooi
een zware verantwoordelijkheid op zich te
genover Malta, dat aan zijn Italiaansche
moedertanl en aan zijn vrijheid wil vast
houden, maar bok tegenover dc gchcclc be
schaafde wereld.
Een ander Italiaansch blad, dc Corricrc
dclla Sera, maakt de opmerking, dal. het
optreden van het Britsche bestuur begrij
pelijk zou zijn, wanneer de bewoners van
Malta oen poging zouden hebben gedaan
een einde te maken aan dc Britsche heer
schappij. Van een dergelijke poging is ech
ter geen sprake: het nationalisme der Mal
tezcrs is, \olkomen loyaal, d.w.z. het stuurt
slechts aan óp 't behoud van 't Italiaansche
karakter van 't eiland en van de Italiaan
sche taal, geenszins ccht.-i op de onafhan
kelijkheid of zelfs maar dc autonomie van
Malta.
IDIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJ KSCHM
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Von Neurath over het Ilaagsche Hof.
(Eerste Blad, pag. 2)\
Het Rijködagproces.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Een interview met Paul Reynauo.
(Tweede Blad, pag. 1)1
OOST-INDIE.
Het onderzoek inzake de muiterij op df
Zeven Provinciën. 1
(Tweede Blad, pag. 3.)!
STADSNIEUWS.
Vergadering der Verceniging Handel en.
Nijverheid.
(Eerste Blad, pag. 3).
Een oordeel over liet nieuwe gymnasium
gebouw in „Publieke Werken."
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. In
stituut te Be Bilt.
Hoogste barometerstand 771.9 te Black-
sod.
Laagste barometerstand 741.9 te Ilapa-
randa.
Verwachting: Matige tot zwakke Noord-
Westelijke tot Zuid-Westelijke wind, neve
lig tot zwaar bewolkt, weinig of geen re
gen, aanvankelijk jets kouder.
Mist te verwachten.
De depressie over Scandinavië trekt
Oostwaarts, een uitlooper Zuid-Oostwaarts
over Duitschland en Oostenrijk; de hoogc
drukkjng breidt zich over de Britsche
eilanden en de omgeving der Noordzee uit.
Bij IJsland vertoont zich een nieuwe da
ling. Een warme, vochtige luchtstroom
heeft zich over de omgeving der Noordzee
uitgebreid en dc lichte vorst uit midden-
Europa verdreven, maar in Frankrijk cn
Zuid-Scapdinavië ligt nog een uitgestrekte
vrij koude luchtmassa met mist. In Scan-
Idinavié nam de vorst weer iets af en valt
op verscheidene plaatsen hagel of sneeuw,
bij Noord-Westelijke winden. In Duitsch
land valt vrij veel regen. In het Noord-
Oosten valt hagel, terwijl do Britsche
eilanden kalmer weer krijgen, maar met
motregen of mist op vrij veel plaatsen, bij
stijgenden barometer cn afnemende win
den. In verband met de hooge vochtigheid
is ook in onze omgeving weer mist t
wachten.
RIJDT VEILIG!
De fielslamp naar beneê gericht
't Doet U de gaten vinden
En nooit kan dan Uw rijwiellicht
Een ander gaan verblinden.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 19C
HET STOFFENHUIS
MANTELSTOFFEN
Effen Wollen Stoffen,
RUITEN en STREPEN,
FLUWEELEN
PLUCHE en ASTRAKAN
AVONDSTOFFEN
