FEUILLETON
Haar Avonturier
Donderdag 16 November 1933 AMERSFOORTSCH DAGBLAD
32 e Jaargang No. 119
TWEEDE BLAD
NIEUWE MINISTERIEELE
VERKLARINGEN
DE BEZUINIGINGEN
VAN MARCHANT
Ongerustheid bij de Kamer
GLAS- EN
TIN
AARDEWERK.
EN LAMPEN
FRANSCHE EN WEENSCHE
COLLIERS
ITALIAANSCHE RINGEN
HANDWERK. ZEER APART
Amersfoortsche Kunsthandel
EERSTE KAMER
NIEUWE VASTSTELLING VAN
RECHTSGEBIEDEN
Het wetsontwerp tot wijzU
ging der ambtenarenwet
Iir de Eerste Kamer-vergadeirng van he
den waren verschillende wetsontwerpen aan
de orde. Goedgekeurd werd het wetsont
werp inzake een door den Staat inct de ge
meente 's-Hcrtogenbosch gesloten overeen
komst inzake het huren van een door die
gemeente gesticht kantorengebouw.
Z.hJSt. worden goedgekeurd de wetsont
werpen inzake wettelijke regeling der huis
industrie, en hervorming van de sociale
verzekering. Goedgekeurd wordt het Neder
Jandsch-Duitsch douane-verdrag.
Bij het wetsontwerp houdende nieuwe
vaststelling van rechtsgebieden zegt de heer
v. Sasse v. Y s s e 11, dat hij matige sym
pathie daarvoor heeft, al waardeert hij de
goede bedoelingen. Hij vreest overbelasting
van kantongerechten door opheffing van
andere. Spr. vraagt een tweeden kanton
rechter in Den Bosch.
De heer Smeenge noemt als nadeel
van het ontwerp, dat de justitiabelen zoo
veel meer zullen hebben te betalen.
Minister v. Scha ik zegt dat fle nood
der schatkist het ontwerp noodzakelijk
maakt. Indien noodig, zullen bepaalde kan
tongerechten worden versterkt met een
kantonrechter of een plaatsvervanger.
Het ontwerp wordt goedgekeurd.
Aan de orde is het wetsontwerp tot wij
ziging der ambtenarenwet, waartegen de
heer Kranen b u r g ernstige bezwaren
oppert. Hij meent, dat men de verantwoor
delijkheid der gemeentebesturen verzwakt
als aan hen niet 'wordt overgelaten de re
geling der eigen huishouding. Het toezicht
op do gemcente-financicn moet bij Gedep.
Staten blijven.
De heer Ossendorp ziet de noodza
kelijkheid dezer nieuwe regeling niet in
omdat er geen sprake is van excessen in
't algemeen.
De heer Nivard vraagt zich af waarom
een wetsontwerp noodig was om tot stand
te brengen hetgeen men wenscht. De re
geering had kunnen volstaan met een aan
schrijving aan Gedep. Staten.
Do heer Van Lan schot verde.digt het
ontwerp. Hij wijst op de. groote ongelijk
heden tusschen gemeente- en rijkssalaris
sen, hetgeen bij het rijkspersoneel kwaad
bloed zet.
Maatregelen als hier voorgesteld, komen
het gemeenlecredict ten goede.
De heer Ter Haar betuigt zijn instem
ming met het ontwerp, evenals do heer
Slingenberg.
De heer W i b a u t bestrijdt den heer van
Lanschot.
Minister De Wilde noemt het wetsont
werp urgent. Bij dc groote verschillen in
salaricering tusschen gemeente- en rijks
ambtenaren komt het rechtvaardigheids
gevoel in 't gedrang.
Tegenover den heer Kranenburg voert
spreker aan, dat cr principieel niets ver
andert. Het bezwaar van dien spreker gaat
tegen de ambtenarenwet zelf. Dc autonomie
loopt juist gevaar door het misbruik, dat
ervan gemaakt wordt. Spreker hoopt dat
de wet liet signaal zal zijn voor onwillige
gemeenten, nog bijtijds in lc grijpen.
Het ontwerp wordt goedgekeurd met 26
tegen 11 stemmen.
Verschillende kleinere wetsontwerpen
worden vervolgens nog goedgekeurd, te
vens het ontwerp tot wijziging der crisis-
invoerwet.
De vergadering wordt daarop gesloten.
DE STERRENHEMEL 15-22 NOV EMBER 1933, 20 h MT.
Ster */i 3' grootte, of klelocr
Ster v/j 2' grootte.
Ster */d ll gr.
ZZ- Melkweg
Wettelijk ingeschreven bij bce
Bureau Vd Industrieelea
igendom onder No.
6 4-222
O EERSTE KV.'
VOLLE MAiN
O LMTSTE KWÜBI1JEB
NIEUWE HAAN
ZUID
VENUS
MAES
JUPITEB O
SAXURNUS
Sterretijd 23 h 38 min.
In drukletters vermeld zijn dc namen
van de sterrcbeelden; de eigennamen van
een aantal der helderste sterren zijn in
schrijfletters geteekend.
Het Eerste Kwartier van 21 Nov. vindt
men nog juist aan den Westrand der kaart.
15 en 16 Nov. zijn de Leonidcn (vallende
sterren) nog waar te nemen.
TWEEDE KAMER
De begrooting van buiten
landsche zaken aan
de orde
Teleurstelling over den Volkenbond
Voortgezet worden de algemeene beschou
wingen over dc rijksbegrooting (replieken).
De heer Dc Geer waarschuwt tegen het
tegenvallen van de Noord-Oost polder dei
Zuiderzee, wat de kosten betreft en tegor.
wijziging van het tarief der gemeentefonds
belasting, wegens vrees voor belasting
vlucht. De circulaire inzake dc ambtenaren,
wordt nader toegelicht. Spreker hoopt, dat
de S.D.A.P. zich zal stellen op een legaal
standpunt.
De heer Eleskens heeft overwegend be
zwaar tegen handhaving der 20 opcenten
op den suikcraccijns. Spreker dringt op
nieuw aan op maatregelen voor groote ge-,
zinnen.
De lieer Dc Visser zegt, dat zelfs de be
kwaamste staatslieden in het doolhuis van
het internationale kapitalisme den weg niet
meer kunnen vinden. Spreker houdt een fel
le bestrijding van de vrijzinnige democra
tische minister alsmede van den heer Snee
vliet.
Dc heer J. ter Laan (s.d.) betoogt, dat
de regccring dc Kamer niet genoeg eerbie
digt.
De minister-president, dc lieer C o 1 ij n,
zegt, dat de regeering vooralsnog geen be
hoeften heeft aan grondwetsherziening.
Opkomende volksbewegingen moeten wor
den behandeld volgens objectieve regelen;
do nationaal-socialistische beweging wordt
niet gebagatelliseerd doch ging tot nu toe
niet buiten dc objectieve regelen.
De soc.-dem. kenmerken zich nog voort
durend door hun tweeslachtigheid.
Wat dc hypotheekrente btereft, kan spr.
slechts toezeggen, te doen nagaan of in
zeer speciale gevallen onredelijk hoogc ren
ten door den rechter kunnen worden ge
reducecrd.
T.a.v. de verdere inpoldering der Zuider
zee zegt spr., dat ons volk behoefte heeft
aan grond.
Dit kabinet zal alles doen ons volk door
deze moeilijke tijden heen te helpen.
Minister Oud betoogt, dat een sluitend
budget noodig is voor het vertrouwen ver-
eischt om een beroep te kunnen doen op
de geldmarkt, o.m. voor liet uitvoeren van
groote werken ter werkverruiming.
Een heffing in eenster bestrijding van
crisisuitgaven zou een ramp zijn voor han
del en nijverheid.
Zoo kort vóór de technische herziening
der 'tariefwet.is wijziging in den suikerac
cijns niet gewenscht; bij die herziening kan
ook de thee worden verlaagd.
Do hoofdstukken I, II, VII A, XII der
rijksbegrooting en de wet op do middelen
worden z. h. st. aangenomen met aantce-
kening dat de communisten en de heer
Sneevliet (rev. soc.) geacht worden to heb
ben tegengestemd.
Aan de orde is de begrooting van het
departement van buitenlandsche zaken
voor 193 i.
Dc heer Bongacrts (r.k.) hoopt dat
de minister een goed Verdrag'met België
zal bereiken ook in het belang der inter
nationale verhandelingen in Europa.
De heer Siioeck Henkemans (c.h.)
betoogt, dat Nederland lid moet blijven van
den volkenbond.
Spreker betreurt, dat de minister niet
meer kon mededeelen betreffende de Rijn
vaartcommissie.
De heer L i n g b e e k (herv. ger.) wijst
op het weinig nut van den volkenbond
voor Nederland, dat cr echter niet voor
moet bedanken.
Dc lieer Vliegen (s.d.) heeft waardee
ring voor het eerste vertegenwoordigen
door dezen minister van ons land in den
volkenbond. Op groote punten heeft dc
volkenbond gefaald, ook op economisch ge
bied. De ontwapeningsconferentie werd ook
een teleurstelling.
Deze minister zocke, ook t.o.v. België,
niet zijn kracht in talmen en uitstellen.
De heer Krijger (c.h) zou gaarne ver
nemen, waarop in 1932 de Nedcrlandsch—
Belgische onderhandelingen zijn vastge-
loopen.
De vergadering wordt verdaagd tot mor
gen één uur.
Ontevredenheid over de circulaire
van 20 Juni
Verschellen is 't Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer betreffende de begrooting
van Onderwijs.
Verscheidene leden achtten de bczuini-
gingspolitiek, zooals die tot dusver mei
betrekking tot het onderwijs wordt gevoerd
verontrustend. Van een vast plan schijnt
geen sprake te zijn, en als dit er wel is, had
de Regccring beter gedaan, alvorens met
partieelc maatregelen te komen, eerst over
leg over dit plan met de Kamer te plegen
Nu is in de onderwijswereld de rust ver
stoord, die de Regcering niet kan doen
terugkeeren door het houden van redevoe
ringen in afgelegen plaatsen.
Sommige leden spraken er hun teleur
stelling over uit, dat er nog niet meer be
zuinigd is.
Andere leden daarentegen spraken als hun
meening uit, dat al te diep ingrijpen in het
onderwijs de volkskracht zou schaden.
Door verscheidene leden werd betreurd,
dat cr van de zijde van het departement van
Onderwijs niets blijkt van zorg voor de
werkelooze jeugd. Do desbetreffende circu
laire van den minister van Binnenlandsche
Zaken is daartoe onvoldoende.
Voor wat betreft de aan te brengen sala
riskorting, welke zoowel voor ambtenaren
als voor leeraren en onderwijzers geldt,
meenden verscheidene leden dat bedoelde
vermindering op laatstgenoemde categorie
zwaarder drukt dan op de eerste, omdat,
zooals herhaaldelijk is aangetoond, do wed
den van leeraren en onderwijzers later zijn
vastgesteld dan die voor de ambtenaren en
wel in een tijd van malaise, zoodat de trac
tementen op lager peil werden bepaald dan
anders het geval zou zijn geweest.
Andere leden waren van oordeel, dat nog
veel te weinig op de jaarwedden wordt ge
kort.
Verscheidene leden beklaagden zich over
den geest, die bij sommige leerlingen van
het voorbereidend hooger, het middelbaar
en het lager onderwijs heerscht. Commu
nistische en fascistische denkbeelden wor
den in woord en geschrift onder en door de
jeugd gepropageerd.
Hooger onderwijs.
Toegejuicht werd, dat de Regeering als
haar \oornemen aankondigt een reorgani
satie van het hooger onderwijs. Eenige
leden drongen aan op een doelmatige rol
verdeeling en, zoo mogelijk, op een concen
tralie van hoogescholen en universiteiten,
wa5r)ji) odk 'aan de Landbouw'lioógeéchool
werd gedacht.
De aandacht werd gevraagd voor de
sterke uitbreiding van het aantal studen
ten. Vooral nu is dit verschijnsel zeer be
denkelijk, daar het de toeneming van bet
intellectucele proletariaat sterk bevordert.
Dc vraag werd gesteld, of het geen aanbe
veling zou verdienen, aandacht te schenken
aan een concentratie van scholen.
Vele leden waren in het algemeen van
oordeel, dat het een geheel verkeerde tac
tiek is, het nijverheidsonderwijs in die
sterke mate te besnoeien als thans het ge
val is. Dit onderwijs is van het grootst
belang, juist in dezen tijd, zoowel voor de
jongens als voor de meisjes. Ook met het
oog op de werkelooze jeugd en dc mogelijk
heid, om de schooljaren te vermeerderen,
scheen dezen leden inkrimping verkeerd
In verband met bet feit, dat hier te lande
duizenden Duitschc dienstboden een be
trekking hebben, stelden eenige leden de
vraag, of cr niet een drang kan worden ge
oefend op Nederlandsche meisjes, om meer
van het huishoudonderwijs gebruik te ma
ken, teneinde zich tot dienstbode te bc
kwamen.
Het verschijnsel, dat exploitanten van
fabrieken en bedrijven direct of indirect he
onderwijs van kinderen hunner arbeiders
tot zich gaan trekken, stemde verscheidene
leden tot groote ongerustheid.
Verscheidene leden spraken hun ontevre
denheid uit over de circulaire van 20 Juni
inzake opheffing van openbare scholen, ge
zonden aan dc burgemeesters. Dit rond
schrijven noemden zij onjuist, wijl strijdig
met de wet. Niet tot de burgemeesters,
doch tot de gemeenteraden had deze circu
laire gericht moeten zijn; zij keerden ten
zeerste af de methode, waarbij aan burge
meesters wordt opgedragen wat des ge-
meenteraads is. Voor het onderwijs acht
ten zij dit schadelijk, daar er burgemeesters
zijn, die als voorstanders van bet bijzonder
onderwijs bekend staan en die dus partijdig
moeten worden geacht.
Vele andere leden namen een geheel
tegenovergesteld standpunt in en weder
sproken ten krachtigste het gevoerde he-,
toog.
1-Meiviering op school.
Door enkele leden werd betoogd, dat do
gezindheid van den onderwijzer niet zoo aan
den dag mag komen, dat zoowel het onder
wijs als het gezag er door wordt geschaad.
Het is daarom zeer af te keuren en het moet
ontoelaatbaar worden geacht, dat onderwij
zers de viering vair den lsten Mei op do
scholen bevorderen en die van den verjaar
dag van de Koningin tegengaan.
Verscheidene leden waren van oordeel,
dat inperking van het aantal leerkrachten
noodzakelijk is.
Voorts waren verscheidene leden von oor
deel, dat de subsidies aan orkesten niet
meer dienden te worden verleend. Andere
leden konden zich met deze beschouwing
niet vereenigen.
„?EN JIJ HET, WILLEM?"
Een agent in burger ant
woordt: Ja! en ontmaskert
zoo twee dieven.
Gisternacht zagen twee agenten in bur
ger te Amsterdam een tweetal mannen
aankomen, een grooten juttezak torsend.
Plotseling lieten zij den agent blijkbaar
herkennend den zak vallen en kozen het
hazenpad. Het bleek, dat de zak geheel
met sigaren en sigaretten gevuld was. De
agenten besloten op onderzoek uit te gaan,
om na te gaan, of in een winkel in de na
bijheid wellicht was ingebroken. Toen zij
even later voor een sigarenwinkel ston
den te kijken, werd, uit het raam van do
eerste etage boven den winkel door een
vrouw geroepen: „Ben jij het, Willem?"
Een der agenten was zoo schrander met ja
te antwoorden, werd derhalve bovengela-
ten, waar een tweede zak vol rookgerei ge
reed bleek te staan. Al gauw kwam aan
het licht, dat „Willem" in samenwerking
met een ander, in de onder zijn woning ge
legen winkel, had ingebroken. Willem is
thans ingerekend. Naar zijn kameraad
wordt nog gezocht.
B. H. BERTELS. f
Amsterdam, 15 November. Heden is
in den leeftijd van 79 jaar overleden do
heer B. II. Bertels, directeur van Bcrtels
Oliefabricken.
Utrechtscheweg 36 Telefoon 1758
Vernielen kan ieder, maar niet ieder kan
opbouwen.
Een episode uit den Dertigjarigen Oorlog
Oorspronkelijke schets van
G. P. BAKKER.
47
Zijn oogen sloten zich. De luit gleed van
zijn knieën. Dc slaap breidde zijn vleugels
over hem uit.
Op een mooien zomermorgen reed Saxon
aan het hoofd van zijn ruiters op den weg
tusschen Spandau en Brandenburg. Zij
kwamen van de Zweedscho legerplaats,
waar Saxon een krijgraad van den staf
had bijgewoond. Dc koning bad hem zeer
geprezen en hem vriendschappelijk op den
schouder geklopt. Maar zijn droeve ge
dachten kon noch de koning, noch de
vroolijke zon verdrijven.
Op een zijweg, die zich in dc zon slinger
de door donkere sparrewouden, zagen zij
een karos aankomen, getrokken door vier
zwarte paarden, voor en achter do koets
reden gewapende ruiters, terwijl naast de
portieren sierlijk gekleedc pages te paard
bet rijtuig begeleidden.
..Een gezant of de een of andere konin
klijke hoogheid", meende Saxon
Laat halt houden", zei hij tegen Mclchior
nVraag den man zijn papieren."
Melchior keerde na een vrij lang onder-
boud terug.
„De vent heeft geen papieren", bromde
hij, „vond u een razend onbeleefden boer,
vloekte u uit' Von Pappenheim was een
heer bij u vergeleken", verklaarde hij.
„Haal hem", klonk Saxon's bevel.
„Dank u", antwoordde Melchior. „Ik heb
cr genoeg van".
„Wel vervloekt". Saxon gaf zijn paard
de sporen en draafde dwars door de rui
ters heen, die het rijtuig begeleiden, maar
angstvallig terugweken..
Het portier der karos stond open; bin
nen in zat een blijkbaar zeer voorname
dame.
Saxon naderde vol haast, maar bij bet
zien der vrouwelijke gedaante werd hij kal
mer. Hij begreep cr niets van, de pages
maakten plaats en met een sprong vloog
Wolf in den. wagen. Dan staarde Saxon in
de oogc-n van Marion.
Roerloos bleef hij staan; toen stotterde
hij: „Mevrouw".
„Saxon!" zei ze, en de donkere oogen ke
ken hem lachend aan.
„Hoe bevalt de huwelijksche staat?"
vroeg hij smalend. „Weet je, dat ik dien
man van jou had moeten vermoorden?"
„Waarom zoo bloeddorstig?" vroeg ze
met lachende oogen en haar gelaat blonk
van pret.
„Dan was je vrij geweest, al die zotle-
praat over woordbreuk! Ik vermoord je
nog", riep Saxon.
„Groot gelijk! Waarom niet? Maar wordt
nu eerst eens wat kalmer. Ik ben op reis
naar Brandenburg, kreeg een boodschap
van den vreemdeling, hem daar zonder
verwijl te ontmoeten. En daar de weg vol
komen veilig is
„Volkomen", onderbrak de overste.
„Ben ik gegaan, dat ik, als ongetrouwde
dame, allen tijd heb".
„Ben je werkelijk nog niet getrouwd",
stamelde Saxon.
„Kom in do koets, je ruiters kunnen zon
der jou in Brandenburg komen", zei ze
„Dan zal ik je alles vertellen".
„Ik heb lust je weer voor mij in den za
del te nemen, om je nooit weer los te la
ten!" schreeuwde de avonturier.
„En waarom doe je het dan niet?" vroeg
ze plagend.
„Stap uit!" zei hij.
Ze stapte uit.
I-Iij bukte zich, sloeg den arm om haar
heen en zette haar in haar groenfluweelen
reiscostuum voor zich op Balder's rug. Dc
heerlijke geur van haar lichaam, haar
zachte, warme gestalte bedwelmden hem
bijna. Tranen van geluk blonken in zijn
oogen, toen zij haar hoofd tegen zijn schou
der vleide en dc armen om zijn hals sloeg
Hij drukte zijn lippen op haar lachenden
mond en steldo zich aan het hoofd van zijn
regiment.
„In galop", klonk het commando.
Stapvoets trokken de troepen de stad bin
nen.
Vooraan reed Saxon op Balder's rug met
Marion in zijn armen. De lange, witte
vstruisveer van haar groenfluweelen hoed
hing over zijn schouder. Wolf liep naast
hem.
Een paar pas achter Saxon ging Melchior
op zijn groot strijdros, fier in volle wapen
rusting. Daarop volgde dc forsche vaandel
drager, de vlag hoog in do lucht, do regi-
mentsmuziek cn dan dc ruiters, twee aan
twee, een onafgebroken, eindelooze rij, de
zwaarden getrokken, maar een lach om de
lippen en de helmen versierd met groote,
groene takken volgens Zwecdsch gebruik.
De trommels roffelen. Vroolijk klonken
de klaroenen. De trompetten schetterden in
de zonnige lentelucht.
Dc paukenist op zijn forsch wit paard,
weelderig rood opgetuigd met errootc plui
men, sloeg lustig de pauken. l)e pijpers
fioten.
In vroolijkcn rnarschtoon klonk het be
kende lied:
Er is geen beter leven
Dan van een ruiter welgemoed....
De inwoners stroomden naar buiten,
schaarden zich langs den weg en juichten
den beminden overste luide toe.
Voor de herberg, waar zij den laatstcn
nacht hadden doorgebracht, stapten ze af
„Mclchior", beval do overste. „Laat de
mannen van daag rust nemen en reik
twee okshoofden wijn uit."
Ilct was dien dag feest in Brandenburg.
Marion en Saxon traden dc eetzaal bin
nen; er was niemand.
„Wij wcnschen een oogenblik alleen te
zijn", beval do overste den waard.
„In orde, Excellentie". De deur werd ach
ter hem gesloten.
„En wat nu?" vroeg Marion.
„Wat nu?Jij bent mijn oorlogsbuit,
woordbreuk of geen woordbruik. Je weet
niet, boe ik geleden heb, hoe dikwijls ik op
het punt heb gestaan naar Berlijn te rij
den om jc te halen".
Zij sloeg de armen om zijn hals, zoende
hern lang cn hartstochtelijk.
„Lieve a\orituricr", zeide zij zachtjes cn
keek hem diep 111 de oogen met haar don
kere kijkers. ,.I-Iij heeft mij mijn woord te
rug gegeven. Hij wist alles. Misschien was
de reden, dat ik niet zoo verbazend rijk
meer was, misschien ook vond hij het min
der goed, dat ik den nacht met jou in de
bosschen heb doorgebracht, misschien ook
was hij een beetje bang geworden voor mijn
vrijmoedig en wispelturig karakter. Ik was
niet heel vriendelijk tegen hem, want
Saxon, ik voelde mij e\cn ongelukkig als
jij, nacht en dag stond jc voor mijn oogen
met zoo'n treurig gezicht en ik kon mijn
verdriet niet, zooals jij, in heldendaden om
zetten".
Wild sloot hij haar in zijn armen. Zij
drukte zich dicht tegen hem aan.
„Lieveling", fluisterde zij blozend. „Lie
veling, ik ben van jou. hcelemaal van jou,
voor altijd. Jij bent de mooiste, de sterkste,
do beste man van de wereld".
„Liefste, heerlijke, verleidelijke, trotsche
vrouw. Nooit laat ik je weer van mij gaan.
Nooit zullen wij weer scheiden", klonk zijn
trillende stem.
Zacht werd aan de deur geklopt. Do
waard sprak verlegen:
„Een heer om u te spreken". Hij keek
angstig om en sloeg een kruis, dat was
hem bijgebleven uit zijn kindertijd.
„Mij?" vroeg Saxon.
„Beiden", luidde een stem cn dc vrecm-i
deling trad binnen.
„Ila! ha!" sprak hij en reikte hun de
hand. „Alles in. orde, zie ik, proliciat."
Dc twee verliefden keken hun vriend
verbaasd aan.
„Ik breng goed nieuws", vervolgde do
vreemdeling. „Ik heb de prinses een bood
schapper gezonden cn nu vind ik u samen.
Ik vertelde u, dat dc schat in vreemde han
den was, die vreemde handen zijn nu de
mijne. De gcheclc schat is tot uw. beschik
king. De prinses was op dat oogenblik
werkelijk Ie rijk orn gelukkig te worden.
Zei ik niet: Wat eerst een ramp schijnt,
blijkt later dikwijls een groot geluk."
„En ik meende, dat. ik den gehcclcn
schat al gevonden had", zeide Savon
EINDE.
