4000 EXEMPLAREN
DE EEMLANDEtJ
Woensdag 6 December 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 135
„HET ZOU TORGLER Z'N HOOFD KOSTEN'
VLUGSCHRIFTEN
MOESTEN VER
SPREID
TAXI TAXI
TELEFOON
1210 1211
Het ftSEEST VERTROUWD
en GOEDKOOPS a E
adres voor TAXI'S
m
PIANO'S SN KÜÏIR p|
ENGELAND ONTWIJKT HET ANTWOORD
NOTA AAN DE VALERA
4 uur 17 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
L J.
8t
TAXI TAXI
ook 's nachts gcopena
1093 Te!. 1830
GARAGE NIC. BOVÉE
KAMP 41
ABONNEMENTSPRIJS 3 voor Amersfoort 2.10, per maand 0.75, per
weck (mei gratis verzekering tegeo ongelukken) f 0.17l/r
Blooenland franco per poit per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers I 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERG 5sï
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bevmsnummc?
elke regel meer f0.25. Ltefdadtgheids-advertentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlén „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regela
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra f 0.05
Communistisch getuige doei mede:
deelingen over uitlatingen van
zijn partijgenooien na den
brand
L e p z i gv 5 Dcc. (V.D.). Vandaag wor
den nog ecnige communisten gehoord uit
verschillende gevangenissen onder verden
king van deelneming aan hoogverraad. Eer
ste getuige is do arbeider Felix uit Bad
Freienwakié, die terecht moet slaan in
verband met het in voorraad hebben van
springstoffen. Tot 1929 was hij lid van de
K.P.D., doch werd toen wegens verduiste
ring uit de partij gezet. Volgons de tegen
hem. hangende beschuldiging moet hij zich
echter ook daarna nog als communist ge
dragen hebben. Volgens dezen getuige zou
op 28 Fcbr. zekere Jcssel uit Berlijn naar
Freienwaldc gekomen zijn. Deze Jcssel was
de verbindingsmau van de partij met liet
onderdistrict Freienwaldc voor do afdee-
ling 0(5, een technische afdeel mg. welke tot
taak had voor wapens te zorgen. Jcssel
beeft daar verklaard, dat een verbod van
dc partij de eerste phase zou worden van
de burgeroorlog. Dit betcekende liet ver
richten van sabotage, het stopzetten van
vitale bedrijven door beschadiging, het in
de lucht laten vliegen van spoorbruggen
enz. Jessel had een aantal wapens uit Ber
lijn, lantaarns voor liet leeren van Morse-
teekens, landkaarten en dergelijke Vol
gens dezen getuige zouden deze maatrege
len genomen worden in verband met een
verwachten opmarsch van de nationaal
socialisten naar Berlim, welke met geweld
verhinderd moest worden. Wanneer op 0
Maart, aldus had Jessel verklaard, do con
tra-revolutie uitbrak met een opmarsch
naar het roode Berlijn, dan moest deze
actie door het proletariaat door daden ver
hlnderd worden. Als voorbeeld had- Jessel
gezegd, dat.de staking bij de B.V.G: gemak
kelijk in een algemcenc staking zou kun
ne'n worden veranderd cn dal daarna dc
gewapende opstand moest uilJnèkcn. De
getuige Felix vertelt \Crder
Wij hebben 'allen, het meeste van hetgeen
Jessel ons mededeelde, verworpen.
Jcssel had ook over dc noodzakelijkheid
van een strijd gesproken en had gevraagd
wié wapens bezat. Hij had een officier, die-
als wapenmeester optrad en de wapens zou
onderzoeken. Nazending van wapens werd
toegezegd.
Door onze lieden werden, daarna, spring
stoffen gestolen. Wij zorgden, dat, wanneer
het bevel van bovenaf zou komen, wij er
onmiddellijk op los zóüden kunnen slaan
Het eerste signaal van den aanval zou hét
verbod van dc partij zijn, het 'weede sig
naai het uitbreken van de contrarevolutie
op 5 Maart. Men verwachtte van ons, dat
wij springstoffen zouden ste en, hetgeen
ook geschied is en deze naar Berlijn zou-
deh brengén als betaling voor de wapens,
diö men ons daar zou geven. Dc diefstal
van springstoffen is op 15 Fcbr. door ons
geschied. Wij zouden voor de springstoffen
revolvers krijgen. Jessel bracht ons reeds
op 25 Febr. revolvers mee. Gestolen word
17K.G. springstof. Op 2 Maart werden
onder verdenking van den springstoffen-
diefstal alle 50 communisten uit Frcienwul-
de gearresteerd.
Getuige vertelt verder, dat dc springstof
fen waren bewaard in het graf van een
kind. Hier hadden ook wapens gelegen.
De Obcrreichsanwalt vraagt Is liet juist,
dat de communisten geloofden, dat men
door de bestrijding vair don opmarsch naar
Berlijn tot dc dictatuur van het proleta
riaat kon komen?
Getuige: Dat hebben wij gedacht.
Wanneer de Obcrreichsanwalt vraagt wie
dan het begin van dén strijd in den rug
van de oprukkende S.A. zou hebben bevo
len, weigert Felix te antwoorden, omdat hij
zichzelf zou belasten.
Dimitrof vraagt, wat in de kringen van
de vrienden van Felix over den brand in
den rijksdag werd gezegd.
Getuige: jessel heeft ons gezegd, dat wij
over den brand vlugschriften moesten uit
geven, dat de K.P.D. hiermee niets te' doen
had, evenmin als met den diefstal van
springstoffen.
Getuige tracht dan op verdere vragen
zijn verklaringen in zooverre te verbeteren,
dat hij zegt:
Wij eischten de invrijheidsstelling van de
arbeiders uit Freienwaldc, die nooit iets
le maken hebben gehad met den diefstal
der springstoffen. Slechts vier onder hen
wisten iets van den diefstal.
Op een vraag van één der rechters of het
i.evënpiin als met" in verband rnet den
brand in den rijksdag door Jessel niet iro?
flisch bedoeld is, nwoordt getuige: „Wal
Jessel hierbij geducht heeft, kan ik niet
zeggen."
L e i p z i g, 5 Dcc. (V.D.) Vervolgens wordt
gehoord de pakmeester Jessel Uit Berlijn,
die al6 hoofddader in arrest, is voor een
iprrngstofaangolegcnhcid onder beschuldi
ging van hoogverran 1, welke zaak nog niet
berecht is. Hij geefi toe als „referent voor
boeren vergaderingen" in het district Freien
waldc cn als verbindmgsman van Berlijn
op dc ingeschreven wet der partij" ge we
zen te hebben, dat elke communist zich zoo
goed mogelijk moet bewapenen. Op grond
van aanwijzingen uit Berlijn heeft hij tot
acties tegen di regeering Hitler aange
spoord en dc bewapening georganiseerd.
Jessel ontkent echter ten stelligste over do
noodzakelijkheid van sabctagc-daden ge
sproken te hebben. Op verschillendo punten
kcu lhij zich met een vloed van woor
den tegen de desbetreffende verklaringen
van den ge tui go Felix. Naar zijn meening
hebben de nul ionaal-socialisten de spring
stoffen gestolen om deze diefstal den com
munisten in de schoenen te schuiven.
De volgende getuige is de bouwvakarbei
der Erich Hahnemann uit Freienwaldc
Deze verklaart dat Jessel heeft verzocht
seininrichtingen voor het overbrengen van
berichten te stichten cn de aanhangers te
bewapenen. De revolutie der K.P.D. zou
spoedig le wachten zijn. De dag de regec-
ring ten val te brengen en dc communisten
aan de macht te helpen is gekomen. Vol
gens de verklaringen van Jesscls moesten
wij gelooven, dat iii den eerstvolgenden tijd
de gewelddadige strijd der K.P.D. tegen dc
regeering zal losbarsten.
Op verzoek van Dimitrof vraagt de Obcr
reichsanwalt of de brand in den ltijksdag
het signaal voor het uitbreiken van de re
volutie is geweest cn of men dit wel aan
alle functionarissen van .dc K.P.D. had me
degedeeld.
De getuige meeïil, dat dit niet het geval
is.
Daarna begint de middagpauze.
Na de middagpauze wordt nog gehoord
een zekere Seeger, de leider, van de plaat
selijko groep Neuenhagen der K.P.D., die
niets nieuws te vertellen wist.
Het verhoor fier door den Rcichsanwall
gedagvaarde getuigen voor het politieke deel
van het proces, is hiermee geëindigd.
Dimitrof protesteert ertegen, dat hij niet
vroeger ingelicht is over de verklaringen
van de verschillende getuigen voor liet po
litieke deel van het proces.
President: „Wanneer u niet in verbin
ding, .staat mm u»v verdediger, die inzage
had van de ucfen, omdat n dit eenvoudig
niet wilde, dan i« dit uw zaak."
Dimilroï maakte eepige opmerkingen,
waarvoor hij een waarschuwing in ont
vangst moest nemen en stelde daarop voor
den lioofdreferoni van het 12e plenum van
hét Executieve Comité der Communistische
Internationale Kuissinen, het lid van het
plenum der Communistische Internationale
Marcel Cachin te Parijs, en liet Japansclie
lid Sen Kulajana, over het volgende te hoo-
ren: Volgens de besluiten van de Couiniu
nistische Internationale i> de K.P.D. in liet
begin van 1933 en ten tijde van dc brand
stichting in den Bijksdng, niet als taak op
gedragen het veroorzaken van een gewa-
penden opstand, doch het stichten van een
f 6.en f 8.per maand
met recht van aankoop binnen
twaalf maanden.
Fa. R. VAN DEN DURG
Arnb.straat. fM
eenheidsfront der arbeiders en de verdedi
ging van dc organisatorische instellingen.
Dienovereenkomstig zijn terroristische aan
vallen afgewezen. Dc K.P.D. heeft deze be
sluiten als richtlijnen voor haar eigen poli
tick beschouwd en dc Communistische In
ternationale beoefent een openlijke en dui
delijke politiek.
De Oberreichsanwalt houdt zich zijn
standpunt ten opzichte van dit voorstel
voor.
Verder verklaart naar het schijnt naar
aanleiding van een desbetreffende oprncr
king van Dimitrof, welke niet in het ver
slag werd geseind dc Obcrreichsanwalt
„In verband met do bewering van Dimilrof,
dat de Rbichsamvalt de vertegenwoordiging
is der regeering eri dat de beambten der
halve niet steeds datgene deden, wat in
overeenstemming was met hun eigen over
tuiging, verklaar ik uitdrukkelijk, dat ik
mijn aanklacht naar eigen overtuiging en
naar niets anders heb gedaan."
Dan wordt weer voortgegaan met bef hoo
ien van niet-politioke getuigen. Gehoord
wordt de arbeider Robert Otto uit Bad
Xaubeim, die het volgende verklaart: „Ik
was, lot het uitbreiken Van den brand in
den Rijksdag functionnai is der K.P D
Daarna heb ik tégenover de partij een pas
sief .standpunt ingenomen. Bij ons heeft
men brandstichting a!s strijdmiddel in de
politiek niet gekend. Ik )w.-b dit veraf
sehuwd. In het midden van Maart kwam
Franziska Kesscl, dé vroegere Rijksdag-af
gevaardigde, bij mij-: „Er moeten on voor
waarde lijk vlugschriften uitgegeven win
den, anders kost het Torgler zijn hoofd."
Mevr. Kesscl wildé mij een wassen matrijs
Ier hand stellen. Dit vlugschrift had onge
veer ik kan het inij niet woordelijk her
inneren. doch ik ben vrij zeker van den
inbond den volgenden tekst: „Nero liet
Rome in brand steken om de Christenen te
vervolgen. Jn Duitsehlanrl wordt dc Rijks
dag in brand gestoken om de Communisten
ie vervolgen. Wie heeft hem aangestoken?
Vraagt Hitier en Gcering."
Mevr. Kessel heeft echter deze matrijs
niet bij mij gelalen. Zij verklaarde mij, dat
ik haar bij kameraad Maurcr in Friedeberg
kon halen. Ik heb Mevr. Ivessel medege
deeld, dat ik inij na den brand in den
Rijksdag van dc K.P.D. heb afgewend. Een
dergelijke strijdincthode lustte ik niet Zij
zei do mij, in verband met mijn verwijten
ten opzichte van den brand in den Rijks
dag: „Partijgenoot, hen jij inderdaad wel
communist? Je begrijpt het niet, er worden
wel cehs fouten gemaakt." Ik zelf, vertelde
de getuige verder, ben in hechtenis geno
men. Mevr. Kesscl was naar roijn mcening
op de hoogte van de brandstichting.
In den nacht van de brand zelf, aldus
werd mij gezegd, heeft een zitting plaats
gehad, waarbij ook Kas per van het Cen
traal Comité aanwezig was. Daar is gezegd:
Op dezen nacht komt het aan, den armen
Torgler kost het zijn hoofd. Ik heb alle
mededeeliugcn, ook die van Mevr. Ivessel.
zoo begrepen dat, liet Torgler zijn hoofd
kost, wanneer niet op een of andere wijze
de zaak nog gered 'werd.
Mevr. Ivessel is te Darmstadt wegens
hoogverraad tot drie jaar tuchthuisstraf
veroordeeld. Zij zou verhoord worden, doch
zou, naar werd medegedeeld, geweigerd
hebben een verklaring af te leggen.
De getuige Robert Otto was overigens de
cenige van de.tot dusver gehoorde commu
nistische getuigen, die bceedigd werd.
Dimitrof wil daarop schriftelijk voorstel
len mevrouw Kesscl als getuige te hooren.
Torgler en zijn verdediger Dr. Sack heb
ben geen opmerkingen naar aanleiding van
de verklaringen van Otto.
Na voorlezing van de tot nu toe vastge
stelde resultaten van het onderzoek naai
den giftmoordaanslag der communisten te
Dusseldorf, wordt de zitting gesloten.
STEEDS MEER ONTPLOFFINGEN.
W een en, 5 Dec. (V.D.1. In het dorp
Lind is in het gemeentehuis, waarin ook
de sociaal-democratische burgermeesier van
het dotp zijn woning heeft, een panieren
boni ontploft. Tien vensterruiten werden
vernield. Tc Villach werd een papieren bom
gevonden, welke echter niet is ontploft.
De Xedcr-Oostenrijksche lanilsregeering
heeft dc plaatselijke groep van dc School
vereniging Suedraark in Münchcndorf ont
bonden, omdat eo:i beambte van deze groep
nationaal-socialistische propaganda-male-
riaal zou hebben verzonden. Twee personen
werden gearresteerd.
Te Retz in Beneden-Oostenrijk is een dy-
namietaanslag op eon waterwerk aldaar ge
pleegd.
Uit Schv.arzhach wordt gemeld, dat al
daar een huiszoeking Dij den nationaal-
socialisi Haag zeer tragisch is vcrloopen.
De vrouw vnn Hang kreeg bij 'het bezoek
der politic, die naar propagandamateriaal
zocht, een hartverlamming en overleed on
middellijk.
BELGIË WIL ZICH VAN DE EUITSCHE
JODEN ONTSLAAN
B r u ss e 1i Dec. (II.N Volgens een offi
cieel bericht vertoeven er in totaal onge
veer 2800 Duitsche Joden in Bclgié. De
regeering heeft hun Ie verstaan gegeven, dat
/.ij het beste zullen doen rnet zich zoo spoe
dig mogelijk in een ander land te vestigen.
Slechts enkele Joden zullen verlof krijgen
om in België te blijven.
Ds Regeer ing gevoelt zich niet
geroepen haar aan te nemen
houding mede te deelen
bij omstandigheden, die
zij als hypothetisch
beschouwt
Londen, 5 December (V.D.);, Dc Engcl-
ichc antwoordnota op de vraag van de Va
lera, welk standpunt de Engolsche regec-
ring zou innemen in geval van dc procla
matie van een Ierschè Republi- k, werd
Dinsdag den Ierschen Hoog© Commissaris
te Londen overhandigd. Deze deelde het
antwoord direct telefonisch mede aan dei
Ierschen minister-president.
De inhoud van dc Iersclie en vui de En-
gelsche nota werd Dinsdagmiddag door den
minister voor de Dominions, Thomas, in
het Lagerhuis onder groote spanning mede
gedeeld.
Thomas las eerst de nota van De Valera
vcor De Iersohe premier wijst hierin op de
door Thomas drie weken geleden in het
Lagerhuis afgelegde verklaring, dat de Ier
ache Vrijstaat, als lid van het Britsche Rijk
volkomen- vrijheid 'geniet zijn eigen aange
legenheden te regelen. Wanneer Ierland
evenwel zijn verantwoordelijkheid als lid
van het Britsche Rijk van de hand wijst
kan het in de toekomst ook niet meer ge
nieten van de rechten van het lidmaat
schap.
Hiertegenover verklaart dc Valera: Het
Iersclie Volk heeft nimmer vrijwillig ge
streefd naar het lidmaatschap van het En
gelsche Rijk. Ierland is veeleer gebogen on
der den druk vm materieel gewold van dc
Engelsche heerschappij en het heeft hel
Engelsch-Ierschc verdrag van 1921 slecht?
aanvaard, omdat Engeland gedreigd licefl
met directen oorlog. Het heeft het verdrag
evenwel niet geaccepteerd als definitieve
regeling van zijn betrekkingen tot Enge
land, te minder daar Engeland uit het ver
drag een permanent roc-ht concludeert zich
te mciL.en in de constitutionneele ontwik
keling van Ierland. Een permanente vriend
schap kan niet bereikt worden op de basis
der huidige Engelsch-Iersche betrekkingen
In het verdere verloop van de nota vraagt
de Valera, welke houding Engeland zou
aannemen in geval van een proclamatie
van de Iersclie Republiek.
Het Engelsche antwoord is ontw ij
kend gehouden en het wijst bij voor
baat de formuleeringen van do Va
lera inzake dc Engelsch-Ierschc be
trekkingen van dc hand. Aangezien
dc Engelsche regeering niet in staat
is de bewering te aanvaarden, dat
een permanente vriendschap oj) de
basis der huidige betrekkingen niet
zou kuïinen'worden bereikt, acht zij
'geen reden aanwezig te antwoorden
op een op deze bewering gebaseerde
vraag. De Engelsche regeering kan
niet gelooven, dat do Iersclie Vrij
staat dc definitieve verwerping van
zijn verdragsverplichtingen op dc
voorgestelde wijze zou overwegen.
Zij gevoelt zich derhalve niet geroe
pen lot de mededeeliug, welke hou
ding zij zou aannemen onder om
standigheden, welke zij volkomen
hypothetisch beschouwt. Ten slotte
verklaarde Thomas, dat Engeland
nog steeds den wcnsch heeft naar
riendschuppelijke samenwerking
J. H. THOMAS.
met Ierland binnen het kader van
het Britsche Rijk.
Londen, 5 December (V.D.). In ant
woord op door den leider dor oppositie
Lansbury 'gestelde vragen heeft minister
Thomas er op gewezen, dat toen het geschil
ontstond het. een kwestie tusschen de beide
landen is cn dat hij niet wonscht eënig
ander dominion in de gelegenheid te ïncii-
gen. Do Britsche regcering wonscht een
eervolle oplossing te vinden.
Tevoren was Thomas de vraag gesteld of
hij dc aandacht van dc burgers van den
ïersohen Vrijstaat, zoowel in het Vereeni'gd
Koninkrijk als in den Vrijstaat, zou willen
vestigen op de nadoelen, welke zij zouden
ondervinden. De minister antwoordde, dat
hij dergelijke stappen niet noodzakelijk
achtte.
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJKSCHM
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Ontwijkend antwoord van Engeland iiw
zake dff*4erscho kwestie.
(Eerste blad, pag. IJ.
Litwinofs bezoek aan Rome.
Perste Blad, pag. 2}*
BINNENLAND.
Wetsontwerp ingediend tot instelling vaiï
een verkeersfonds.
(Tweede Blad, pag. 2).
Prof. Ligtenbcrg overleden.
(Tweede Blad pagi
Nog geen dader van den treinaanslag bij
Abcoude.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Het Vallcikanaal zal er komen.
(Eerste Blad, pag. 3j.
I Jspret in majeur.
(Eerste Blad, pag. 3).
Een blijde middag voor vele kinderen.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het K.N.M.I. te Do Bilt.
Hoogste barometerstand 772.5 te Thors-
havn.
Laagste barometerstand: 751.6 te Memel.
Verwachting^ wakke veranderlijke wind,
nevelig tot zwaar bewolkt, wellicht cenigo
sneeuw, tenjperaluur om het vriespunt in
het Noorden; in het Zuiden inutigc tol
lichte vorst.
Nog s^eds vorstkansen.
Het Iioogc drukgebied in liet Noord-We:--
ten is iets afgenomen. In Zuid-Scandinavic
en Dcitschland is de barometer blijven da
len, maar in Noord-Scandinavië herstelt de
lioTige drukking zich weer en is de tempo
ratuur weer onder het vriespunt gedaald.
Dc Westelijke depressie trekt Noordwaarts;
waar tot 10 KAL hoogte boven ons land
nog een Oostenwind waait en op groote
hoogte niet zeer groote snelheid, is alleen
in dc onderste luchtlagen een doordringen
van vochtigen wind te wachten. Na enkele
dagen van afnemend© vorst in'het Noor
den rnet lichte dooi kan de vorst weer oj>-
nieuw toenemen. Op het oogenblik heeft
West-Duitschland en het midden van ons
land nog even strenge vorst als gisteren.
Alleen Noord-Oost-Duitschland heeft meer
dooi gekregen. In Engeland en Ierland
komt plaatselijk matige vorst voor. Frank
rijk heeft windstil weer met betrekken
lucht in het westen en helder weer in het
Oosten. Aan dc Oostzeekust waait een
krachtige Westelijke wind. Aan de Noor-
sche kust waaien krachtige Noordelijke tot
Noord-Wéstelijko w inden.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
STOFFEN voor AVONDKLEEDING.
VELOURS CHIFFON, CREPE SATIN,
CREPE MATTE, SATIN REVERSIBLE
mei bijpassende garnesringen.
BUITEN-RITTEN 6 ct. per K.M.
6 a 7 pers. auto met chauffeur
Vaste standplaats ter linkerzijde
van Hotel Monopole