VONK het om zijn
K. DIKKESCHEY
DAMESKAPPER
De „Czarewitsch99 verfilmc
Filmpjes*
Spanning, humor
en liefde
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Fa. H. ELZENAAR
KERSTKRANSEN
EN
WEIHNACHTSTOLLEN
J. VONK
Zooals Amersfoort bekend is om
z\jn omstreken,
AMERSFOORTSCHE JAN HAGEL
ONTBIJT- en SUCADEKOEK
GROVE DIRK en KEESJES
(dik St. Nicolaas)
Koek- en Banketwinkel
W. VONK
Concertgebouw
„DE VALK"
ZALEN TE HUUR
voor alle doeleinden
Hoestartikelen
DROGISTERIJ ..DE GAPER"
H. v. VIANDENSTRAAT 20
FILMRUBRIEK
Het romantische en avontuur
lijke leven van Martha
Eggerth
Eerst opera-womilerkinc
daarna filmster
De wereldberoemde operetten van
Franz Léhar munten niet alleen
door een grooten melodieënrijkdom
uit, maar zijn daarom ook reeds op
merkelijk, omdat steeds een sterke
handeling de basis er van vormt.
Daar Franz Léhar den zin voor de
romantische operette heeft en daar
hU van de groote tragische finale in
het tweede deel houdt, dat door hem
tot een voornaam deel van de nieu
we Weensche operette werd, zijn
zijn operetten bizonder voor verfil
ming geschikt.
De „Czarewitsch" werd eens als stomme
film vervaardigd. Toen gaf Albert Stein
rück als czaar een van zijn beste film-
prestaties. De hoofdrolspeelster Sonja was
aan Marietta Millner, een jonge en in die
jaren een veelzijdig talent, toevertrouwd
De beide kunstenaars leven nu niet meer
Iwan Petrovich speelde toen den Czare
witsch.
Nu verschijnt de „Czarewitsch" als ge
luidsfilm. Zij kan in veel grootere mate,
dan de stomme film dit vermocht, de ele
menten van de romantische operette uit
buiten en vooral de zangstukken tot be-
standdeelen van de handeling maken, ter
wijl de muziek vroeger alleen als begelei
dend element verscheen. De hoofdrol kan
ook niet meer aan een spreker toevertrouwd
worden, maar moet aan een operettespeler
gegeven worden, wiens begaafdheid groot
genoeg is 'om hét lyrische gedeelte te kun
nen dragen. Men heeft dezen acteur in den
jongen operettentenor Hans Söhnker ge
vonden, die ïn verschillende steden van
Dultscbland successen behaalde en die
door de geluidsfilm een wereldnaam zal
maken.
De handeling omvat een sensationeel
theaterstuk, dat on6 een kijkje geeft in het
Rusland van voor den oorlog. De gebeurte
nissen verhalen van de pogingen van een
terreurtroep om den czaar van den troon
te gooien. Daar wij in de operettowereld
zijn, speelt de liefde een groote rol. Men
legt aan de stof, die dramatisch i6 en nooit
verloochent, een operettelibretto te zijn,
geen 6trenge maatstaf aan. Daar de bedoe
ling van de stof, te onderhouden en in span
ning te houden, bereikt wordt, laat men zich
gaarne vertellen, dat zich tusschen den
czarewitsch en een jong meisje, dat in op
dracht van de samenzweerders handelt, een
liefdesgeschiedenis ontspint, waarvan bet
verloop het vorderen der handeling eischt
en tenslotte tot een verzoenend einde voert.
De gebeurtenissen spitsen zich tot pakken
de scènes toe, die de handeling do noodige
spanning verleenen. Gelukkig is echter ook
de humor niet vergeten, waarvoor Ida
Wüst en Otto Wallburg zorgen. De proble
matiek van elke figuur stelt aan de acteurs
groote eischen. Dit geldt vooral voor de rol
len van den czarewitsch en die van Sonja.
De laatste vertolkt Martha Eggerth, die
evenals in „Leise flehen meine Lieder" be
wezen heeft, dat zij intusschen ook voor
de moeilijke dramatische rollen rijp is ge
worden. De muziek van „Czarewitsch" is
bekend.. De melodieu6e klanken „zitten"
onmiddellijk.
vanzelf, dat het kind op alle reizen meege
nomen werd.- Ook de „nieuwe wereld" heb
ben de verbaasde oogen van het kind aan
schouwd. In Broolyn ging zij naar school,
Doch niet lang. Zij was nog geen negen jaar
oud, toen zij weer in het vaderland terug
keerde.
Toen is voor Mariha Eggerth de beslis
sing gevallen en de grondsteen gelegd voor
haar kunfetenaarscarrière. En dat kwam
zoo: Martha's moeder wa6 nog niet terug
van een visite, toen haar zangleerares, een
beroemde H<*ngaarsche zangeres, in de wo
ning der Eggerths verscheen. Het dienst
meisje zei, dat mevrouw niet thuis was. Op
hetzelfde oogenblik klonk een heldere so-
praanstem tot haar door. „En ik hoor me
vrouw zingen," zegt dc zangeres. De ge
dienstige lacht. „Dat is onze Mausi maar
Toen de moeder thuiskwam, verzocht de
zangleerares haar, de fraaie stem van het
Kïnd te mogen ontwikkelen. De zorg voor
voor het kinderstemmen!je werd haar gaar
ne toevertrouwd en na twee maanden stu
die staat Mausi, net negen jaar oud gewor
den, op het tooneel van het Hongaarsche
Theater te Budapest. Zij speelt onder ge
weldigen bijval de rol van een etalagepop
In het stuk „Mannequin Twee jaar later
zingt het begaafde kind de partij van de
pop in de opera „Hoffmanns Erz&hlungen"
zij zingt de moeilijke partij met een tempe
rament als van een twintigjarige, met een
instinctieve zekerheid, die alle muziek-
vtrlenden verrukte. Als zij twaalf jaar is,
maakt Martha reed6 gastspelreizen, die
haar in Scandinavië brengen. Op één avond
zingt het wonderkind tien aria's! Opera
als „Rigoletto", „La Traviata", „Die Glocken-
aria", „Die Fledermaus" werden door de
schittering van haar coloratuurstem tot een
aesthetisch genot. Ondanks haar artistieken
arbeid verwaarloost Martha Eggerth echter,
bezield als zij is door eerzucht, ook het we
tenschappelijk onderwijs niet. Zij wil haar
algemeene ontwikkeling uitbreiden. Muziek
geschiedenis en literatuur zijn haar lieve
lingsvakken. Zoo gaan de jaren voorbij
Als zij 16 jaar is, treedt Martha in Weenen
op in het Johann Strauss-Theater, als „Veil
clien von Monmartre" En het succes is zóó
groot, dat men een jaar later in 1930
de bekoorlijke artiste, met dit repertoir
aan de Volksopera te Hamburg engageert.
Hier wordt zij gezien door Richard Eichberg
enontdekt voor de film. Het contract
wordt dadelijk geteekend. Kort daarop staat
Mausi voor het eerst van haar leven voor
het filmopname-apparaat. „Die Brautigams-
witwe" vormde dadelijk het begin van een
nieuwe schitterende, nog roemrijker loop
baan. Uit het wonderkind van de opera
ontwikkelt zich al 6poedig een toonfilmster
van den eersten rang. Martha Eggerth is
eèh jong persoontje met natuurlijke gratie
en filmtalent, en zij schijnt even gemakke
lijk' in een operette als comedie en tooneel
te spelen. De film6 „Trara um Liebe", „Der
Draufganger", „Der Frauendiplomat", „Ein
Lied ein Kuss ein Ma del", „Es w ar
einmal ein Walzer", „Kaiserwalzer", „Die
Blume von Hawaii", „Das Blaue vom Him-
mei", „Leise flehen- meine Lieder" o. a. heb
ben haar tot een der meest populaire lieve
lingen van het publiek gemaakt.
Onder deze groote successen, die reeds in
haar kinderjaren begonnen, heeft de ont
wikkeling van haar karakter echter niet ge
leden. Martha Eggerth is een oprecht, har
telijk meisje. Misschien juist omdat zij aan
de zonzijde van het leven staat, bezit zij
de kracht, zooveel warmte om zich heen te
erspreiden. Zij 6tuat in filmkringen be
kend als een zeer hulpvaardige collega. En
zij 6chept, uit innerlijke overtuiging, met
den sterken wil van den kunstenaar. „Als
ik niet film, dan ben ik ziek", zegt zij. Nu,
ru6t heeft Martha Eggerth dan ook zelden,
Pas kort geleden heeft zij de opnamen voor
de toonfilm „Der Zarewitsch" beëindigd, die
de Ufa onder regie van Victor Janson uit
brengt De sympathieke kunstenares speelt
ior de rol van een journaliste, die zich
n haar hoofdje heeft gehaald, dat zij den
troonopvolger wil interviewen. Zij wordt
bijgestaan door een reeks uitstekende actri
ces en acteurs zooals Ery Bos, Ida Wüst,
den bekenden tenor Han6 Söhnker, Otto
Wallburg, George Alexander. Paul Otto,
Pointner, Gül6torff en Heidemann. Er staat
haar dus weer «en nieuw filmsuccc6 te
achten!
Een avondtmn-lijke
kunstenaarsloopbaan
Primadonna op negenjarigen
leeftijd.
Martha Eggert is op 't oogenblik nog niet
meerderjarig. Maar zij heeft in haar jeugd
misschien meer van de wereld gezien, meer
beleefd en ondervonden dan menigeen, die
twee maal zoo oud is. Dit loven is een ge
stadig heen en weer trekken geweest, ver
vuld van vreugde en licht en van den harts-
tóchtelijken wil om hot toppunt te bereiken.
Want Martha Eggerth die bij al haar
vrienden „Mausi" heet! is een wonder
kind geweest. Zelfs een opera-wonderkind!
Haar muzikaliteit is een familietrek: haar
moeder is een eertijds zeer bekende Hon
gaarsche concertzangeres, haar vader, die
bankdirecteur is, speelt prachtig piano.
Mau6i heeft al gezongen toen zij drie jaar
oud was. Tenminste zij hectt do liederen
van haar moeder afgeluisterd. Dat was in
Budapest, waar Martha werd geboren. Haar
eerste' schooljaren heeft zij daar eveneens
doorgebracht. Het 6prak* voor de ouders
„EINMAL EINE GROSSE DAME SEIN."
Voor de verdere hoofdrollen in deze film
werden, behalve Ka the von Nagy, Wolf Al-
bach-Retty, Werner Rütterer, Ida Wüst,
Gustav Waldau en Gretl Tbeimcr, ook Hans
von Zedlitz, Fritz Odemar en Werner Fink
geëngageerd. De regio van deze UFA-film
voert Gerhard Lamprecht. De opnamen zijn
op het oogenblik in Neubabelsberg in vollen
gang. Van „Einmal eine grosse Dame 6ein"
(Productie Bruno Duday) wordt een Duit-
scho en Fransche versie gemaakt.
„ER WAS EENS 'N PRINS
De UFA-film „Er was eens 'n prins...",
waarvan op het oogenblik de opnamen in
Neubabelsberg gedraaid worden, heeft een
interessant historisch milieu, dat tot nu toe
nog nooit op de film vertoond werd.
De rol van vorst Leopold von Anhalt-Das-
sau speelt Willy Fritsch, de oude vorstin
Ida Wüst, Anneliese Foese (de latere An-
neliese von Dessau) wordt door een voor
de film nieuwe actrice Trude Marlen ver
tolkt, Jacob Tiedtke is op de film haar va
der, apotheker Foese. De verdere rollen
worden door Paul Hörbiger, Gustav Wal
dau, Hermann Speelinans, Alexander Engel,
Alice Treff, Hubert von Meyerinck, Walter
von Alhvörden en Hadrian Netto gespeeld
De regie van deze film voert Artur Ro
WINTER IN DE BERGEN.
In alle Duitsche èn Oostenrijksche berglanden viert de wintersport thans hoogtij,
Bovenstaando aibeelding is van het dorp Obsrhol in Thüringen.
bison in de productie Max Pfeiffer. De mu
ziek schreef Eduard Künneke. Van de film
wordt een Duit6che en Fransche versie ver
vaardigd.
Harten en Brood, door Albert
Kuyle. N.V. Paul Brand'
Uitgeversbedrijf, Hilversum,
1933.
„Loont hot eigenlijk nog de moeite een
roman te schrijven?" zoo roept Alber
Kuyle uit, in den aanvang van zijn nieuw
ste boek. „Er zijn duizenden en duizenden
geschreven, en ze zijn overvloedig gelezen,
Alle schrijvers hadden een bedoeling,
een geheim verlangen naar het overgroot
resultaat. Er is bijna geen enkel stukje
grond meer over dat niet beschreven is,
geen menschcntype of het heeft model ge
zeten. De hartstochten en de deugden, zij
kregen beiden hun deel, en het leven blééf
triestig spoelen rond de huizen waarin ge
lezen en geschreven werd. Bijna zijn de
boeken overbodig. Geen geschiedenis van
jaren en levens lang hoeft meer te wor
den saamgedrongon op een handvol papier,
nu het leven zélf een nieuw tempo kreeg,
en het ongeluk sneller neerschiet en toe
grijpt dan het woord, dat slechts van verre
volgen kan." In deze verzuchting ligt een
kern van waarheid. Er ligt ook eene aan
wijzing in naar het begrip van werkelijke
schoónhéid. Deze ligt niet in den aard van
het motief of in dé interessante bedoel in
gen, die do séhrijvèr er mee wil nastre
en, neen, zij- ligt in den hartstocht,
waarmee geschreven wordt.
Een schrijver behoeft eigenlijk nooit iets
nieuws te bedenken. Hij kan volstaan met
de eenvoudige motieven ter hand te nemen
an het in wezen zich eeuwig gelijk blij
vende leven, en nu hangt het or maar van
af, of hij aan die motieven zijn eigen kleur
weet aan te doen, en er zijn eigen stem in
kan laten spreken.
Er is een neiging in sommige werken
onzer nieuwere romankunst, die wij moe
ten toejuichen. De neiging, om niet an
dere dan de eenvoudigste motieven te ne
men tot uitgangspunt, om het leven en
zlin leed uit te beelden in de simpelste ge
daante.
Die neiging volgde Albert Kuyle. Want.
voorwaar, geen van de hoofdfiguren, die
de kleine bevolking van dit boek samen
stellen, is gecompliceerd. Vndor Janssen,
de fabrieksarbeider, Moeder Janssen, de
door hot leven wat gebogene en in den
loop van het boek ziek wordende cn stor
ende vrouw, dan Willem, de eene zoon,
die voor onderwijzer studeert, Peter, die
fabrieksarbeider is evenals zijn vader, en
Marie, dienstuude bij de voorname fabri
kantcnfamilic, die de industrie In bezit
heeft, waar het hoele stadje van leeft
Naast Marie komt nog Marie's verloofde
Toon, de vriend van Péter, die een belang
rijke plaats in het boek inneemt, cn al
deze menschen worden omgeven door fi
guren uit de arbeiderswijk waar zij wonen,
en die de schrijver ons om zijn verhaal wat
perspectief te geven, op den achtergrond
laat zien.
Tegenover doze groep, de arbeidersgroep,
ordt ons de kapitalistongroep duidelijk
geteekend. Dat zijn de oude heer van Duin,
de nog wat gemoedelijke, maar toch het
geluk van zijn menschen aan de mechani
satie van het bedrijf opofferende directeur,
de jonge heer van Duin, op de fabriek een
koel, berekenend, ijzerhard directeur, die
met onverschilligheid tientallen arbeiders
naar huis stuurt, wanneer de nieuwe me-
chaniseering vnn liet bedrijf, die hij heeft
doorgezet dat noodig maakt buiten de
fabriek een nogal goor individu, dat dienst
meisjes, die zich niet verweren kunnen, het
leven lastig maakt. Daarnaast juffrouw
Willy, een luchthartig Jong meisje, opgo-
oed in den rijkdom, dat haar levon ver
doet in pretjes en paardrijden, maar dat
later, wanneer zij zich met de liefdadig
heid gaat bemoolen, even de maning krijgt
van een leed, in de wereld tegenover haar,
aarvan zij het bestaan niet vermoedde.
Wat al deze menschen heieven, is eigen
lijk doodgewoon en voor ieder begrijpelijk.
Het is aan don kant der arbeiders een da-
gel ijksche angst voor ontslag, waarmee dc
oortwoekeronde bezuiniging dreigt, het is
aan den kant van de patroons een vrij on
verschillig manoeuvreeren met mcnschen-
levens en een, ondanks de voortschrijden
de malaise zich baden in weelde.
De klassenstrijd vormt don duidelijk
waarneembaren socialen ondergrond van
dezen roman. Dit sociale motief wordt ge
kruist door hei religieuse, al deze men
schon zijn goed Katholiek, maar de Kerk,
vertegenwoordigd in de persoonlijkheid
van Pastoor van Loenen, toont begrip met
het leed der misdeelden, en vervult de
taak van tróostbrengster aan al de arme
harten, wier leed ons in dit boek wordt
verteld.
Wat beweegt er tusschen de menschen
onderling, die ons in dit boek worden be
schreven? Och, al weer heelemaal niets in
gcwikkelds, alleen maar algemeen-men.-
schelijke conflicten en aandoeningen zijn
het, die ons hier worden beschreven. De
broer uit het arbeidersgezin, die voor
schoolmeester heeft gestudeerd, is een
beetje verwaand, en heeft een primitieve
minachting voor de volksfiguren in al heur
zuiverheid en rasechtheid, die zijn vader
en zijn broer zijn. Dan is er de Moeder,
die in zorgen en ziekten naar haar einde
tobt, de Vader, die als de mechanisatie in
de fabriek haar intrede doet, uit het werk
dat hij zijn heele levon lang verricht heeft
wordt weggestooten; dan is er Peter de
broer, het ruige, robuuste, opstandige ar
beiderstype, en ten slotte Marie, met haar
jonge, frissche liofdo voor Toon, Marie, de
zuivere, de reine, de rasechte meid, die
zich tegen do aanslagen weet te verweren,
die de'zoon van den man, die het heele
gezin in zijn patroonsmacht hééft, op haar
plegen wil.
De lezer ziet, dat de personen en motie
ven van dit boek alleseenvoudigst zijn.
Wat het boek schoon en sterk en goed
maakt, dat is de onbedaarlijke hartstocht,
waarmee het is geschreven. Er ligt haat.
er ligt sarcasme, er ligt een diepe liefde
op den bodem van dit boek Deze roman is
geen spinsel van een speelschen geest,
maar de vrucht van een bloedig contact
met de werkelijkheid.
Wanneer men cfit nieuwe werk van
Kuyle als psycholoog zou gaan bekijken,
dan zou men bezwaren gaan aanvoeren te
gen de volstrektheid, het gemis aan scha
keering dat al zijn figuren kenmerkt. Wij
geloovcn niet dat er zoo volstrekt harte-
looze werkgevers bestaan als Kuyle in den
jongen Frits van Duin geteekend heeft.
Maar het is alsof al deze bezwaren weg
worden bedrongen door de jonge, stoere
kracht, door den levenswil, waarmee de
schrijver van zijn lezers geloof aan zijn
personen eischt.
Deze roman is klassiek van constructie.
Om één voorbeeld te geven van de mees
terlijke wijze, waarop Kuyle zijn werk
heeft gebouwd; wij hebben reeds opge
merkt, dat er een groeiende liefdesverhou
ding is tusschen Marie en Toon. Nu laat
de schrijver de ontwikkeling dier liefdes
verhouding zich achter de hagen van zijn
verhaal verschuilen, om ons doodeenvoudig
te vertellen van Vader en Moeder Janssen,
de ouders van Maria het kerkhof gaan be
zoeken, na de ziekte van Moeder Janssen.
En Moeder Janssen legt haar arm op dien
van Vader Janssen, en in de verte, in hun
herinnering, daar gaan open de jaren van
hun verkeering. In deze beschrijving van
de liefde der ouders laat Kuyle ons voelen
hoe de liefde der kinderen zal zijn. Die
nieuwe liefde vastgeknoopt aan do eeuwi
ge herhaling en vernieuwing der geslach
ten. Zulk een constructie te vinden, dat
kan alleen wie een edelen geest en een
bizondero kunstenaarsgenialiteit bezit.
Klassiek van constructie is dit boek ook,
omdat het zoo helder voor ons staat. Men ziet
do figuren naast elkaar, afzonderlijk van el
kaar, en in hun duidelijke samenhangen.
Er is geen enkele schaduw of verdoezeling
In dit boek. Het lijkt geplaatst in het hel
dere, eerlijke licht van vriesdagen als
thans blinken om ons heen.
En het Nederlandsche, lyrische proza
heeft in dit boek van Kuyle een verhef
fing bereikt, zooals het haast sinds van
Dey9el niet heeft gekend. Albert Kuyle
toont zich in dit boek een meester van de
taal, een meester in romanconceptie, een
geestig en gevoelig hart, een schrijver bij
de gratie Gods.
Wij eindigen deze bespreking met een
citaat, de beschrijving der gevoelens van
een jonge moeder, die een kind verwacht.
„De wind gaat over de wereld en schudt
aan de hoornen. Achter de vensters van
Continental Schrijfmachine
compleet met koffer en
garantie f 125.-.
KANTOORBOEKHANDEL
Laagestraat Si Teletooo 52f
LANGESTRAAT 87 TEL. 50
Uit de van ouds en overal be
kende ouderwetsche
Langeci-aat 97
feletoon 281
Aspirin - Siroop Famel Gummi,
warmwaterzakken vanaf 95 ct.
JULIANAPLEIN 3, Amersfoort.
TELEFOON 1681
een huis in de morgen staat een jonge
vrouw. De dagen zijn voorzichtig doorwan
deld, en iedere morgen heeft ze het lichaam
uit bed getild als een brooze vaas die top
zwaar van bloemen is.
Het lééft ergens in baar. Ze kan het
niet zien en ze kan het bijna niet voelen.
Maar ze weet dat ergens binnen in dit le
ven een nieuw begin is gemaakt, dat er
een stralende knop aan het groeien is. Als
ze de handen kruist over haar schoot, ver
moedt ze in de schaduw daarachter een
blije, gonzende warmte als van jonge vo
gels in hun eerste dons.
Ze zingt als ze door het huis gaat. Zo
houdt haar vingers onder de klaterende
straal van de kraan en ziet dat het water
zilverig is en volstrekt schoon. Ze strijkt
de poes ,/ver het lijf en als die onder haar
hand begint te spinnen glimlacht zij. De
menschen zien haar aan, naar haar ge
zicht dat vol luister is en ze luisteren nuar
haar woorden vol mildheid, en vol van do
geheip~f bedoeling go^i en lief te zijn.
Ze f ikt aan haar moeder, en ineens
wordt »cl uit dat vergane leven helder
voor linar oog: hok in een moedcrsche*
gènsch een geslacht verborgen ligt. Leven
in leven, dood 'A ^o^d, een met zaden
omsloten zaad dat te h&ie tijden rijpen
zal.
Er komt een kind in de wereld. Maanden
en maanden zaï het nog zwerven in d«
diepzee van moeders schoot, en dan, op een
uur dat de sterren zwermen en paren in
de nachthemel, komt het opstijgen, door
wieren en koolheid heen, en het drijft
zachtjes naar de kust van het leven waar
grage handen wachten om het aan land te
zetten.
De man komt thuis in den avond. Hij
heeft een dag van werk en vervelende din
gen achter de rug. en terwijl hij om zijn
thee vraagt, bemerkt hij dat zijn vrouw
glanzende oogen heeft. Ze komt naar hem
toe. en warm komt haar adem en haar
woorden in zijn oor: ze verwacht in blijd
schap een kind."
