DIAMANT MR. JOEKES OVER DEN TOESTAND AMERSFOORT SCH DAGBLAD DE ONTHOOFDING TE LEIPZIG FEUILLETON Verzilveren van Coupons Vrijdag 12 Januari 1934 32 e Jaargang No. 164 „MEN HAL lEN ZONDEBOK NOODIG" Het oordeel der Nederlandsehe pers Bak- en Braadvet TELEFOON 304 en 697 POSTREKENING 28860 NV 3T MIDDENSTANDS- BANKT00! AMERSFOORT EN OMSTREKEN AMERSFOORT GEMEENSCHAPPELIJKE TAAK IN DEN NOOD TWEEDE BLAD MARGARINEFABRIEK IN EEN KOEIENSTAL VEILIGE HAVENS In 1933 „ELECTRO FORT" HET WONDER VAN AMERSFOORT L. NIEWEG „Een daad van uiterlijk en laag krachtsvertoon" liet spreekt van zelf, dat de onthoofding van Van der Lubbc overal in Nederland de aandacht trekt. In de pers weerspiegelen zich de gevoelens van het publiek. Dc Telegraaf schrijft En als van een hoogverrader viel het hoofd van Van der Lubbc onder do val bijl. Hoewel zelfs het hoogste Duitsche gerechtshof deze hoogverraadstheorie sanctionnccrde, voorspellen wij haar ook in Duitschland zelf geen lang leven. Op den duur zullen ook de Duit- schejs tol de overtuiging komen, dat deze Van der Lubbc, dien men vrucht- teloos beproefd heeft den hoofdpersoon van een groot politiek schouwspel te maken, een arm vagebondcerend slacht offer van een verwarden tijd was. Van der Lubbe was geen hoogverrader, maar een imbeciel, die onder de ongelukkigst mogelijke omstandigheden opgroeide. I-Iij was niet waard, dat men om hem te treffen den wetten geweld aandeed en hem het voorwerp maakte van een executie, die alleen d.oor groote mis daden gerechtvaardigd kan worden. Want een misdadiger van groot for maat was deze verdwaalde in dc laatste plaats. Het rijksdagbrandproces en de te rechtstelling van Van der Lubbc moe ten gerekend worden tot de eerste en wildste perioden van het Hitler-régime In deze eerste revolutiedagen zijn veel dingen gebeurd, die overal buiten de Duitsche grenzen slechts afkeuring heb ben gevonden. Deze zelfde afkeuring zal de terechtstelling van Van der Lub be treffen. Het buitenland moet er zich toe beperken de hoop uit te spreken, dat de kalmeering der geesten in Duitschland snel vorderingen moge maken. Indien dat gebeurt, zal er in het Duitsche rijk weer plaats zijn voor grootmoedigheid en zal men daden van uiterlijk en leeg krachtsvertoon, zooals deze terechtstelling, kunnen missen. De Nieuwe Rotterdamsche Cou rant formuleert het volgende oordeel: Menigeen zal deze daad verklaren uit de bedoeling om van der Lubbc voor goed het zwijgen op te leggen. Het zal dc Duitsche regeering moeilijk vallen zich geheel schoon te wasschen van deze verdenking; in veler oog heeft de geschiedenis nu een somber geheim te meer. Wij zien dc noodzakeijkheid niet in om deze gevolgtrekking te maken. Had van der Lubbe iets te verraden, dan was hij het gevaarlijkst tijdens den duur van zijn proces. Men kan over zi,jn afstomping denken zooals men wil, hij heeft daarbij heldere oogenblikken gehad. In de gevangenis was hij onge vaarlijk, en een lang leven was hem ternauwernood nog beschoren. Had 45 ets p. pond - 221 ets p. half pond men hem uit den weg willen ruimen, dan had dit op minder aanstootwekken- dc wijze kunnen geschieden. Was tot zwijgen brengen het doel geweest, dan was de terechtstelling van alle metho den wel dc minst „practische". Wij ge loovcn daarom niet, dat men aan een andere beweegreden tot dc voltrekking van het vonnis hoeft te denken, dan die wij hierboven aanvoerden- Een po litieke drift om bloed te zien; een drift die te feller was, omdat men zich in zijn voornaamste wenschen op dat punt te kort gedaan achtte. Als dit zoo is, is er nog reden te racet om zich beklemd te voelen over liet lot van de vier vrijgcsprokcnen. van de drie Bulgaren en van Torgler, zoolang geen uiteindelijke beslissing daarover getroffen en uitgevoerd is. Misschien kan een waakzame openbare meening in dc buitenwereld, die niet met opdrin gerige en den gevangenen allicht tot schade strekkende middelen werkt, nog iets bereiken en een nieuwe kwetsing van het algemeens rechtsgevoel af wenden. Wellicht kan ook de weer klank in de wereld van het vallen van het hoofd van Van der Lubbe zelfs tot in Duitschland doordringen en daar na denken wekken. Maar gerust zijn wij minder dan ooit. Aan De Nederlander zijn de vol gende zinsneden ontleend: Men heeft hem veroordeeld wegens hoogverraad, terwijl de bewijzen, dat zijn daad inderdaad iets met hoogver raad had te maken, uiterst zwak waren. Men heeft hem gedood op 'grond van een strafbepaling, die ten dage van den rijksdagbrand nog niet gold Men heeft eert verwarden fantast behandeld als een misdadiger in grooten stijl, die een „Fantilou een hoogst gespannen oogen- blik in het hart van de Duitsche hoofd stad ten hemel wilde zenden. Men heeft ten :»lotte hom definitief den mond ge snoerd, die alleen wist, wie dc schul digen waren aan den rijksdagbrand. Had men in Duitschland ten zondebok noodig, die haast als symbool van het verfoeide tweede rijk ter dood werd ge bracht? De nieuwe zin voor symboliek in het nationaal-socialisme zou het doen vermoeden. Maar deze symboliek, want veel meer kan het niet zijn, heeft een menschenleven gekost; en wij kunnen het onrecht, dat dit offer inhoudt, niet bewonderen Een politieke drift om bloed te zien. De Residentiebode schrijft, dat dc Duitschcrs opnieuw gehoorzamen aan den eisch: „Wij moeten onze barbaarsche in stincten aanwakkeren.' Het woorii van Goethe en het is on geveer het eeni-ge, dat de woordvoerders van het derde rijk gaarne citeeren van dezen beroemden dichter, die zich eigenlijk meer bezig gehouden heeft niet het aanwakkeren der menschelijk- heid, welke thans in Duitschland vaak zoek is blijkens de terreur tegen de Katholieke geestelijkheid Het is een uitvloeisel van dc eerste beweegredenen, waarover de nazi's je- 'gens hun tegenstanders bezield zijn een haat, een alles doordringende haat dat een Wurtembergsche priester is gearresteerd, omdat hij een H. mis had opgedragen voor dc zielerust van de zes communisten, die te Keulen ter dood zijn gebracht, hetgeen hem den schandnaam van „staatsvijand" in pries terkleed" bezorgde in de nazi-pers, hoe wel hij niets anders dan aan Gods lief degebod had gehoorzaamd Slechts deze zelfde mentaliteit kon het bevel geven een abnormalen jongen als v. d Lubbc ter dood te brengen! DIRECTIE: A. H. MARTENS Practische resultaten van de samen werking tusschen regeering en volksvertegenwoordiging Gisteravond heeft mr. A. M. Joekes, lid der Tweede Kamer, voor dc Haagsche af- deeling van den Vrijz. Dcm. Bond een rede gehouden over den economischcn en poli ticken toestand. Spr. begon met een overzicht te geven om trent den cconomischen toestand en enkele belangrijke feiten in het afgcloopen jaar. Er is dringend behoefte aan een interna tionale samenwerking, die er op gericht is een einde te maken aan dc ernstige belem meringen in het economische verkeer. De daartoe in het afgeloopcn jaar met de eco nomische conferentie le Londen onderno men poging heeft gefaald. Kr is eveneens een dringende behoefte aan een versterking van de vredesorganisatie door krachtige vermindering van de wapen toerusting Zoo is het beeld, dat 1933 vertoont, weinig opwekkend Kr is echter geen reden zich daardoor te laten ontmoedigen. Het is in dezen tijd. meer dan ooit goed dat wij na tionaal en internationaal er naar streven samenwerking de gfoote moeilijkheden te overwinnen. Het jaar 1933 heeft voor de samenwerking op ruimeren grondslag, althans nationaal, liet begin gebracht. Als gevolg \an de ver kiezingen op 26 April is.een kabinet opge treden, waarin vooraanstaande personen uit vijf partijen zitting hebben, die in ruimen kring liet vertrouwen genieten, wegens hun persoonlijke bekwaamheden. Onder de lei ding van dit kabinet is een verhoogde mate van samenwerking ook in de Kamer ver kregen. Dit sluit niet uit, dat men op ver schillende punten verschillende inzichten heeft. Dit verschil van inzicht valt echter geenszins samen met de oude scheidingslijn links-rechts. Op sociaal gebied zijn de op vattingen der vrijzinnig-democraten, met die van de democraten van rechts veel meer in overeenstemming dan bijv. met de opvattin gen der liberalen Spr. wees in dit verband op de poging van liberale zijde bij de behan deling van het ontwerp huisarbeidswet om aan de buisarbcidscommissies de bevoegd- beid te onthouden tot het bepalen van mi- niniumloonen en op den frontaanval bij de behandeling van de begrooting voor Sciale Zaken van die zijde ondernomen tegen de Internationale Arbeidsorganisatie. Ook de oppositie tegen de Bedrijfsradenwet is van dezen geest een uiting. Dit neemt niet weg, dat over bet alge meen de samenwerking ook met dc libera len goed gaat. Trouwens ook de sociaal-democraten ne men als geheel in de Kamer een gematigde houding aan. Slechts een enkele keer, zoo als de beer Albarda tijdens de replieken bij de Algèraeene Beschouwingen, gaan zij zich tc builen aan een overmaat van critiek. waarbij natuurlijk de vrijzinnig-democraten ruimschoots bun deel krijgen en waarbij ge tracht wordt de voorstelling te wekken, dat de vrijzinnig-democraten reactionnair zou den zijn geworden. Kr zijn bij de samenwerking tusschen de verschillende partijen natuurlijk teere pun ten Men behoeft 6lecbts dc woorden Zon dagsrust, Defensie en gehuwde ambtenares tc noemen, om dit duidelijk te maken. Dc moeilijkheden op economisch en financieel gebied en de wensch tot samenwerking bren gen echter de groepen bij de behandeling dichter bij elkaar Zoo is door de regeering om financicele redenen in beginsel besloten tot ingrijpende bezuiniging op defensie, waartoe aan de commissic-Idenburg. die dezer dagen rapport heeft uitgebracht, op dracht is gegeven een organisatie te ont werpen, ten einde op de uitgaven voor do weermachten in Nederland en in Indic in totaal 25 5 30 mill, te bezuinigen. Het spreekt vanzelf, dat de vrijzinnig-democra ten van deze opdracht met groot genoegen hebben kennis genomen. Hetgeen alle groepen en alle partijen van het Nederlandsehe volk bindt en samen brengt, is de gemeenschappelijke opgave om den nood, in het bijzonder voor bet rneesl getroffen deel van ons volk, in de eerste plaats de werkloozen. zooveel moge lijk tegen te gaan. Dat deze plicht door het Nederlandsehe volk begrepen wordt, blijkt daaruit, dat in het afgcloopen jaar, alleen reeds door Rijk en gemeenten aan werk verschaffing, werkloosheidsverzekering en uitkeeringen in totaal ongeveer 250 mil. i6 besteed, d.i. -A van het totale bedrag der rijksbegrooting. Daarnaast staan de uitkee ringen en steun door dc particuliere instel lingen gegeven Als practische resultaten van de samen werking tusschen Regeering en Volksver tegenwoordiging wees 6prckcr op de tot standkoming van een aantal crisismaatrege len in de eerste plaats inet betrekking tot den land- en tuinbouw. Daarbij wordt er in Nederland naar gestreefd, het bedrijfsleven in gcorganiseerden vorm tot samenwerking te krijgen. Een merkwaardig en verblijdend verschijnsel van voortschrijdende organisa tie biedt de onlangs tot stand gekomen re geling van den graanhandel, onder leiding van een commissie, waarvan het vrijzinnig- democratisch lid der Tweede Kamer, de beer Jan Schilthuis voorzitter is. Ook de bedrijfsradenwet is een teeken van vooruit gang in de ordening van het bedrijfsleven. Het vertegenwoordigend stelsel biedt zoo- als mede gebleken is bij liet overleg bij de totstandkoming van de omzetbelasting en dc verhooging van den tabaks-accijns, waar bij tijdens het overleg tusschen de Rcgcering en de Kamer aan de wenschen van liet be drijfsleven op alle hoofdpunten is tegemoet gekomen, aan dc organisaties in het bedrijf6 leven gelegenheid hun wenschen en belan gen ten volle kenbaar te maken Invoering van den corporaticven staat naar buitcn- landsch model is daurvoor niet noodig en ongewensebt. Volksvertegenwoordiging en Regeering hebben bovendien van de geheele maatschappij, hetgeen bij de inrichting van eigenmachtige bedrijfsorganisaties niet zou kunnen geschieden. De democratie en het vertegenwoordigend 6telsel staan in deze tijden meer dan ooit bloot aan aanvallen van uiterst links en uiterst rechts. Van beide zijden wordt het kapitalisme al6 de groote schuldige aange wezen. zonder dat rnen weet, zooals do beer Vliegen in oprechtheid erkende in „De So cialistische Gids", welk stelsel in de plaats zou moeten treden. Men ziet ook voorbij, dikwijls met opzet, dat het kapitalisme geen vaststaand begrip is. en dat het bij een le venskrachtige. democratische inrichting gansch iets anders wordt, dan onder een conservatieve leiding of onder een dwang- stelsel. Spr. eindigde met een beroep op allen, die, met behoud van de geestelijke vrijheden, in dezen tijd meer dan ooit door een samen werking aan de groote moeilijkbeden het hoofd willen bieden. A lp hen a. d. Rijn. 11 Jan. Reeds gc- ruimen tijd bestond bij de ambtenaren, be last met liet toezicht op de naleving van de crisis-zuivelwet, het vermoeden, dat in do omgeving van Alplicn aan den Rijn op clandestiene wijze een margarinefabriek werd geëxploiteerd. Bij verschillende bakkers en andere win keliers in Zuid-Holland werd n.l. marga rine ontdekt, welke niet voorzien was van het vcreischte crisis-stempel. Men vatte verdenking op tegen een ze keren B. S.. die in de Prins Hendrikstraat te Alplien a d. Rijn met zijn beide zoons een handeltje dreef in pluimvee, oliën en vetten. Eeninge malen achtereen werd bij S zoo wel door ambtenaren van de crisisvvet als door rijks- en gemeentepolitie een huiszoe king gedaan, doch tot dusver steeds zonder resultaat. Woensdagmorgen echter ontdekten de ambtenaren bij een winkelier wederom een hoeveelheid ongestempelde margarine, wel-, ko van S. afkomstig bleek te zijn en on middellijk werd daarop in samenwerking met de gemeente-politio ten huize van S. nogmaals een onderzoek ingesteld. S. was zelf niet aanwezig, doch in een ouden koestal achter zijn woning ontdekte men een volledige installatie voor het ver vaardigen van margarine, alsmede een groote hoeveelheid vet in vaten van 50 K.G.* kleursel en kisten margarine, gedeeltelijk voor verzending gereed. Do installatie was al zeer primitief en voldeed zelfs niet aan de minste cischen van hygiene, want in een grooto trog wer den de vetten en het kleursel eenvoudig met een groote schop vermengd. Een en ander is in beslag genomen cn per vrachtauto naar het kantongerecht ver voerd, waar het ter griffie is gedeponeerd. Tegen S. is proces-verbaal opgemaakt. Vermoedelijk beeft S. vroeger zijn mar- garinefabrickjes elders gehad cn dit eerst kort geleden, toen hij zich na het herhaald delijk onderzoek door ambtenaren en poli tie hier veilig waande, naar Alplien over gebracht. V Verblinding. „Wie verdelgd moest worden, werd eerst verblind". U wilt niemand verdelgen, maarwaarom dimt u dan niet Ieder, die zich de heer van anderen waant, is zelf een slaaf. door BASIL KING. (Uit het Engelsch). 45 HOOFDSTUK XXIV. Hij vond het zelf ook maar beter om er over te zwijgen, toen hij dien avond liet voorval aan Honcybun vertelde, waarbij hij wel vermeldde, dat li ij juffrouw Dankcr's nicht op dc spiegelgladde straat had aange troffen en haar naar huis had geholpen, maar niets van zijn gewaarwording toen zij hem in haar hulpeloosheid zoo stevig had beetgepakt, en evenmin iets van den kus in de donkere gang. Gedurende de rest van den avond en ook toen hij in bed lag wist hij zelf niet waarom hij daarover had gezwe gen. Maar iedereen deed er immers geheim zinnig over. en hij deed als ieder ander Maar wat was er eigenlijk de ondergrond van? Die eerste emotievolle ervaring was oor zaak dat hij zich den volgenden dag op school gedruktcr voelde dan gewoonlijk. Op zijn weg naar huis was hij er nog zoo vol van, dat hij vergat naar den dikken jon gen uil te kijken. Maar de dikkerd had hem al gezien en praaide hem. Er was tusschen de beide jongens een zekere toenadering ontstaan, die het begin van vriendschap zou kunnen zijn. „Hoe heet je?" „Tom Whitelaw. En jij?" „Guy Ansley. Hoe oud ben je?" „Zestien. En jij?" „Ook zestien. Wat is je vader?" „Ik heb geen vader meer. Ik woon samen" het was niet gemakkelijk voor hem om het uit te leggen „met een man, die voor me zorgt". „Een voogd". „Nou zoo iets. Wat is jouw vader?" „Advocaat. Verdient een hoop geld". Toen Tom zijn weg weer vervolgde, liep de dikke jongen met hem mee. „Wat is je voogd?" „Van alles, waarmede hij maar geld kan verdienen. Meestal werkt hij bij een stuwa door". „Stuwadoor? Wat is dat?" ..Dat is iemand, die zorgt voor 't laden en lossen van schepen cn de noodige werk krachten daarvoor levert". De dikzak keek beteuterd. Welke verbijs terende gedachten hem op dat oogenblik door het hoofd gingen, kon Tom niet gissen. „En waar woon je?" „In de Gróve Street". Nu was liet oogenblik van onzekerheid aangebroken. Hij had alles opgebiecht. Dc dikke jongen keek nog meer beteuterd dan zooevcn. De groote, trotschc, gevoelige Tom voelde dat zijn toekomstige leven nu afhing van liet antwoord, dat de dikkerd zou geven. Mocht die toonen zich liever uit een moei lijke positie los tc maken, dan zou hij. Tom Whitelaw, zich voorgoed scharen in de ge lederen van hen, die de vijanden der rijken zijn. Eindelijk zei de dikkerd: „Dus jij bent van dien stand". „Ja, van dien stand ben ik". Dit was slechts den pas markeeren; de beslissing moest nog kornen, cn die kwam van dc zijde van den dikken jongen, met een air van heldhaftige vastbeslotenheid. „Kan me ook eigenlijk niets schelen". Waarop Tom met een hoogc borst ant woordde: „Mij ook niet" „Ik ken jongens", vervolgde Guy Ansley, „die zich verbeelden, dat zij 't recht hebben om een anderen jongen, die niet rijk is, le behandelen als een stuk vuil. Tol dat soort behoor ik niet. Ik ben democratisch. Ik zal een jongen niet van me aftrappen, alleen maar omdat hij in de Grove Street woont. Als ik hem mag lijden, dan blijf ik zijn vriend. Ik heb geen poen. Wie kan van te voren zeggen of ik zoo'n jongen niet een heel eind kan voorthelpen, waarvoor hij me dan zijn hcclc leven dankbaar zou blijven?" Toen Tom hierover later nadacht, was liet hem' niet gemakkelijk het bittere van het zoete te scheiden. Maar veel tijd voor over peinzingen had hij niet, want elke minuut werd reeds bij voorbaat door Maisie Danker in bealag genomen, die in de donkere gang scheen te kampeeren. Als zij er niet was, als hij binnen kwam. dan verscheen zij nog voordat hij naar boven kon gaan. Nu liet ijs op straat gesmolten was. had zij hem voor andere dingen noodig- nu eens om een boodschap to doen in de buurt, dan weet om naar een veraf gelegen winkel in de straat te gaan. waar het tegen schemerdon kcr erg eenzaam was. een ander maal om poolshoogte te nemen in een danslokaal, in geval zij eens lust mochten hebben er heen te gaan. Doordat zij do verpersoonlijking was van vroolijkheid, maakte zij hem vroo- lijk. wat weer een nieuwe gewaarwording was. Nooit te voren had liij zich zoo echt jong gevoeld als met haar. De tijd, die hij tusschen vijf en zeven uur op winternamid- dagen met haar in de verlichte straten door bracht, opgeslokt door de munschenmcnig- te, was de eenige tijd, dat hij zich vrij voel de van zijn zorgen. Zorgen had hij, zoo ver zijn herinnering reikte, altijd gehad, cn nu had hij dit aardige meisje, dat een cn al luchthartigheid en vroolijkheid was, als kameraad. Op een namiddag kwam hij later uit school dan gewoonlijk, omdat een lecraar hem een boodschap had laten doen, die hem twee uren tijd kostte. Er was pas sneeuw gevallen, maar die was op de hoofdvcr- keorswegen onder de boomen al opgeruimd. Ook op de toegevroren zoogenaamde Kik ker, was dc sneeuw weggeveegd, opdat daar zoo'n beetje kon worden schaatsen gereden, zoodat Tom. toen hij daar voorbij kwam, het gekras der ijzers en dc schorre kreten van de jongens kon hooren. Op een ander tijdstip zou hij even stil gehouden hebben, hetzij om rustig toe te kijken, hetzij om aan een of ander wild spelletje in de sneeuw mee tc doen, maar nu wachtte Maisie mis schicn op hem. Misschien was ze zelfs het wachten al moede geworden en weggegaan, waardoor al zijn genoegen van den avond zcu zijn verdwenen. Om gauwer thuis tc zijn, koos hij een korlercn weg, waar de sneeuw niet bec- lemaal was weggeruimd. Niemand anders liep er en overal lag er sneeuw, waarvan de bovenlaag lot een harde korst was be vroren. Een wazige maan stond tc midden van snel voortjagende wolken. Hier en daar bewoog zich het licht van veraf ge legen elcctrische lampen onregelmatig dooi de op en neer gaande boomtakken. Trots de haast, die hij had, bleef bij een oogenblik stilstaan. Zijn fantasie leidde hem naar dc onherbergzame sneeuwvelden van Labrador. Zijn gidsen hadden licm in dun steek gelaten, zijn sledehonden waren weggcloopen, zijn voorraad in reepen gc-s sneden gedroogd rundvleesch was uitge-« put. nergens een dak om onder te schuilen uitgehongerd, cn als eenige levende we zens om zich heen do ijsbecrcn. Maar wat hij in werkelijkheid daar on der aan de glooiing van den weg in do sneeuw zag spartelen, was geen ijsbeer, maar een zwarte beer had het wel kunnen zijn. Het zag er uit als een dier. Hut rolde, struikelde, hijgde en gromde, terwijl liet af cn toe kreunde. Een paar minuien bleef liet zich op dc plaats, waar het zich be vond, bewegen. Toen klauterde het enkele passen naar boven, net als een olifant, van wien de poolen waren afgezaagd. Dc rau we kreten, die het uitstootte, hadden wel die van een stervenden niamrnouth kun nen zijn. (Wordt vervolgd). Dag in, dag uit van 's morgens vroeg tot 's avonds iaat heeft dc.onverwoestbare Stofzuiger onafgebroken gedraaid. Zegt l* dit nog niet genoeg? 27.50, f 35.—, f 42.50, f 50.—. 3 jaar garantie. Nederlandse!) Fabrikaat. Geen omzetbelasting verhooging. Alleen verkrijgbaar Utr.straat 38. Telef. 1825. Hoofdverlegenw. Stofzuigerhuis „Electro Fort".

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1934 | | pagina 5