K. DIKKESCHEY
DAMESKAPPER
BRIDGEFILMS VAN CULBERTSON
LUNCHROOM VONK
Katharine Hepburn in
meerdere nienwc films
Bridge "films van
'Ciilbertson
Katharine Heplborm
Korte filiTj'beriehteri
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Schrijfmachinelinten
Carbon
Fa. H. ELZENAAR
Concertgebouw
„DE VALK"
ZALEN TE HUUR
voor alle doeleinden
DULMIN
DROGISTERIJ „DE GAPER"
H.v. VI ANDENSTRAAT 20
Hebt U al eens kennis
gemaakt met
VONK'S BEROEMDE
BANKETKOEKJES?
FILMRUBRIEK
door Euro-
Dorothea Wieck's te vensgeschiedenis Uit een kunste=
naarsfamilie geboren Eerst tooneelspeelster te Weentn
en München, daarna kwam zij bij de Emelka'film
Tot do jeugdige altisten,
die aan hot succes van do
Europeesche film in sterke
m^te bijdroegen, behoort Do
rothea Wieck, Para mount's
laatste uit Europa gehaalde
aanwinst.
Het was de film „Madchén
in Uniform", welke haar
een enormeD, en even on-
verwachten roem deed be
halen. liet eigenaardige in
den opzet van dit filmwerk
was in het feit gelegen, dat
alle medewerkenden bij voor
baat hadden afgesproken,
dat deze film er een zonder
„sterren" zou woorden. Het
feit, dat Dorothea Wieck
als een van de tweo ster
ren van deze film het meest
de internationale aandacht
trok, legt afdoende getuige
nis af van de waarde eener
prestatie, waardoor 'n nieuw
vrouwen-type tot stand
kwam.
De kunstenares, die dit
volbracht, werd 25 jaar ge
leden, op 3 Januari te Davos
uit Duitschc ouders geboren,
liaar vader was een kunst
schilder, haai' moeder een
pianiste. De omstandigheden
waarin de familie Wieck
verkeerde maakten het mo
gelijk, dat zij zich zorgeloos
pceschc kunstcentra ten behoeve van de
artistieke ontwikkeling kon bewegen; dat
dit op den innerlijken groei van Dorothea
.Wieck van beslissendcn invloed bleek,
duidelijk.
Reeds op elf-jarigen leeftijd legde zij een
onmiskenbare begaafdheid aan den dag,
welke zich vooral in het zeggen van ver
zen uitte. Maar ook de muziek trok Doro
thea onweerstaanbaar aan, wat verklaard
wordt uit het feit, dat een van haar voor
raderen, de vermaarde Friedrich Wieck
was, de leermeester van Robert Schumann.
Zij stamt in rechte lijn van diens dochter
Clara af, do echtgenootc van den grooten
componist der Duitsch-romantische school.
Zij was veertien jaar, toen do familie
Wieck naar Davos terugkeerde, waar zij
mèt den dichter Klabund kennis maakte.
Zij Jas diens werk bij voorkeur en het was
Klabund, die haar ouders er toe wist over
halen Dorothea bij de Kunstakadcrnic te
llcllerau in te schrijven.
Zes maandi-n lang studeerde zjj dans en
muziek, in 1924 kon zij als resultaat van
energiek doorgevoerde studies aan liet ge
zelschap van het Wecnsche Joscphstadter
Theater worden toegevoegd, dat destijds
door Max Rcinhardt werd geleid. In Ib
sen's Wildcnto maakte Dorothea Wieck in
druk op den genialen regisseur, hij hoorde
haar enkele fragmenten daarvan lezen bij
gelegenheid van do toelating tot zij'n troep,
Na een half jaar to Wecncn to hebben
gespeeld, vertrok zij naar München, waar
zij eveneens succesvol werkzaam was.
De leiders van het Emelka-concern merk
ten Dorothea Wieck onmiddellijk op, zij
icckende een contract, dal haar voor twee
jaar aan de bekende Beiersche onderne
ming bond. Films als „Klcttcrmaxc" en
„Ich hab' mcin Herz in Heidelberg verlo
ren", werken, waarvan men moeilijk zou
kunnen zeggen, dat zij een hoogc artistieke
waarde bezitten, stelden Dorothea Wieck
m staat zich de noodigc filmroutine eigen
to maken. Het is een cigenaardigo bij-om
standigheid, dat Werner Futtcrer, een van
do Emelka-regisseurs, haar wist over te
halen met een blonde pruik op te treden,
hij was van meening dat daardoor haar,
type zou winnen. In die periode speelde zij
twaalf zwijgende films voor genoemde on
derneming. In 192^ besloot Dorothea Wieck
naar het Münchener theater terug te kec-
ren, zij voelde zich ten slotte in sterkere
mate tot het tooneel, dan tot de film aan
getrokken.
Het daarop volgend jaar verbond zij
zich aan het Frankfurter Schauspielhaus,
waarmede een nieuwe periode van haar
ontwikkeling nis tooncel-artiste werd inge
luid. Zij speelde niet alleen Shakespeare,
maar trad ook als zangeres in operettes op.
Als Metella in Offenbach s „La vie pari-
sienne" behaaldo zij een triomfantelijk
succes.
Toen Carl Froehlich en Lcontinc Sagan,
de beide kunstenaars, aan wie men de
film „Madchen in Uniform" dankt,
tot do rolverdeeling van hun werk over
gingen, hadden zij allerminst cenige aan
dacht aan Dorothea Wieck gewijd. liet
toeval wilde, dat Froehlich juist in dien
tijd een vriendschapsbezoek aan Wieck
Senior bracht. Bij die gelegenheid bladerde
de regisseur in een familie-album, dat een
portret van Dorothea zonder haar Emelka-
pruik bevatte. Froelich merkte op, dat zij
een nieuw, origineel type voor de film be-
leekende, de persoonlijke kennismaking
sterkte hem in deze opvatting.
Men kent het overrompelende succes van
'do film „Madchen in Uniform", waarin
Dorothea Wieck de rol van dc onderwijzer
es vervulde. Do film „A n n a un d Eliza-
b e t h", welke haar wederom samenbracht
rnet Hertha Thiele, bevestigde de verwach
tingen aangaande Dorothea Wieck.
Op 31 Maart 1933 teekendc zij het con
tract met Paramount. In „W i c g e 1 i c d"
DOROTHEA WIECK.
zal het Nedcrlandsche bioscoop-publiek
Dorothea Wieck voor het eerst in een Pa
ramount-film zien
Vermelding verdient tevens het feit, dat
zij in den loop van 1933 met Baron Ernst
van Deckcn huwde. Hollywood kent haar
echter alleen als „the Wieck". waardoor
tevens haar filmnaam op een. het verleden
in aanmerking nemende wijze is vaslge-
lcgd.
Met Greta Garbo en Mariene Dietrich
behoort Dorothea Wieck tot de nict-Amc-
rikaanschc artistcn, w ier medewerking aan
Amerikaansche films van het hoogste be
lang wordt geacht. Moge Dorothea's ver
dere ontwikkeling dc Verwachtingen,1 'over
treffen, die men aangaande dit groolc jon
ge talent koestert.
Ely Culbertson, de beroemde Amerikaan
scbe Bridge-expert, wiens systeem door
duizenden en duizenden bridgers wordt
gevolgd, treedt op in een zestal twecacters
welke werden vervaardigd door Radio Pic
lures en die momenteel door dc Loet C.
Barnstijrfs Standaardfilms N.V. in Neder
land worden geintroduceerd. Deze bridge
films zijn niet alleen voor kenner* buiten-
cwoon interessant, maar ook dc niet-
bridgers, a! zijn er dat tegenwoordig maar
weinigen, kunnen volop genieten \an Cul-
bcrtson's ervaringen en demonstraties. Het
aardige van deze filmpjes is, dal er aller
lei aardige geschiedenissen doorheen ge
weven zijn, zoodat zij geen eentonig karak
ter dragen.
In de eerste film leert Culbertson ons,
hoe men niet moet bridgen. IIij bewijst
hierin o.a. dat zwijgen in het spel vaak
;oud is.
In nummer twee zien wij, hoe dc tegen
partij van cle wijs gebracht kan worden
door een geforceerd bod, terwijl de derde
twec-actcr do rechtzittitng van een moord
zaak behandelt, waarbij een jonge vrouw,
die tijdens een twist aan de bridgetafel
haar echtgenoot vermoordt, dank zij Cul
bertson, die weet aan te tonnen, dat de
beklaagde op de juiste wijze heeft ge
speeld. wordt vrijgesproken. Een andere
twcc-acter levert het bewijs omtrent de
onfeilbaarheid van liet Culbertson sjs-
teem, dat volgens dc schepper zoo zuiver
is, dat zij, die het \olgen vaak door die
zuiverheid in moeilijkheden worden ge
bracht.
Wij zien hierin, hoe een jong echtpaar
van valsch spelen wordt beschuldigd, door
steeds maar weer op een voor anderen
onbegrijpelijke wijze een robber te winnen.
Culbertson brengt redding, door een ieder
te overtuigen, dat het Culbertson syslcein
onfeilbaar is.
In de vijfde twcc-acter staat oen jonge
dame voor een groote moeilijkheid. Zij
moet een keus doen uit drie aanbidders, dio
haar alle drie ten huwelijk vroegen. Cul
bertson stelt voor een bridgc-avond te
boliden, omdat tijdens het spel eerst de
ware menschaard bovenkomt. Na enkele
uren blijkt, dat geen der drie heoren zich
weet te bcheerschcn, Tot een huwelijk met
Culbertson komt het intusschcn niet. Ten
slotte worden in de laatste twee-actcr op
een oceaanstoomer cenigo valscho spelers
ontmaskerd, waarbij Culbertson een jonge
man, die men reeds tot do laatste penning
had geplukt, een vermogen laat verdienen.
Liefhebbers van bridge zullen zich met
deze alleraardigste films volop amusccrcn.
heeft het druk
Katharine Hepburn, in Amerika de meer
en meer op dc voorgrond tredende actrice,
die vast gecontracteerd is bij Radio-Pic-
tures beeft het momenteel bijzonder druk,
ln haar eerste film „Bill of Divorcement"
waarin zij optreedt met John Barry more,
gaf zij blijk van dusdanige spelkwaliteiten,
dat baar toekomst reeds door dit eerste
product was verzekerd. Wat waarlijk groot
is groeit snel. Na het ongemceno succes
van genoemde film liet .Mcrian C. Cooper
productieleider van Radio-Pictures zijn
nieuwe „star" niet meer los. Binnen re
cordtijd werden „Christopher Strong" en
„Morning Glory" vervaardigd, welke films
den indruk, die men m \uierika van Ka
tharine Hepburn had gekregen, bevestig
den. Vanzelfsprekend concentreert Radio
thans een groot deel van- haar activiteit
op Hepburn films.
„Littie Women naar liet bock van Lou
ise M. Alcott, met Paul Lukas, is dezer
dagen met zeer veel succes uitgebracht.
„Break of Hearts" met John Barry more is
in de ateliers. Voorts staan op het pro
gramma „Without Sin" en „Trigger", voor
welke films nog geen verdere contracten
zijn afgesloten. Tevens werkt men aan tal
van scenarios, waarvan nog geen titels bc
kend zijn. doch waarvoor Katharine Hep
burn reeds is aangewezen.
Tusschen de bedrijven door gaat zij nog
tooneelspelcn in New-York, waar zij op
treedt in „The Warrior's Husband", zoo
dat wij gerust kunnen zeggen, dat Katha
rine Hepburn voorloopig bezorgd is. Ook
Nederland kan momentcel kennis maken
met deze nieuwe verschijning. Haar filrn
..Bill of Divorcement" is onlangs onderden
Hollandschcn titel „Verboden Huwelijk"
door de N V. Loet C. Barnstijn's Standaard
Films in Nederland uitgebracht.
The Silly Symphonies van Walt Disney
blijken een w ereld-succes. Intusschcn staat
do productie van deze magnifieke gekleur
de teekcnfilmpjcs niet stil. Len der laat
ste Silly's is „Three little pigs'" (Due
kleine biggetjes), waarover heel Amerika
nthousiast is. In Parijs werd dit filmpje
onlangs vertoond voor cenige leden van
het Corps Diplomatique. Men had een
Fransche versie vervaardigd, terwijl ook
dc tekst van hel nu reeds populaire „Who's
afraid of the big bad wolf" in do Fra'iiseho
taal was omgezet. Na afloop van de voor
stelling verlieten de hoogwaardigheidsbe
kleders hei theater onder het zingen van
„Qui craint lc grand inéchaiU louj)" (Wie
is er bang voor de grroolc booze wolf).
Deze teckorifilm zal binnenkort door
United-;\rtist.s te Den Ilaag in Nederland
worden uitgebracht.
I (I i e L a Ji t o rj jlo populaire A\meri-
kaanschc acteur, wiens film „The Kid
from Spain" momeiïtécl rnet veel succes
in ons land wordt vertoond, vervult dc
hoofdrol in dc mctfvvc United Artists film
Roman Scandals", een muzikale comcdic
die ons verplaatst naar Rome, ten tijde
van dc groote Romcinschc ovcrhcersChing.
Dc film „Emperor Jones' met Paul Ro
beson don bekenden neger-zanger en ac
teur in de hoofdrol wordt momentcel met
veel succes in Amerika vertoond. Vooral
in do zuidelijke staten is de toeloop zeer
groot tc noemen. Men ziet in Robeson door
déze opmerkelijke creatie een ernstig can-
didaat voor de jaarlijksclio prijs, die door
tie Motion Picture Academy wordt uitge
loofd voor de beste individueelo prestatie.
Emperor Jones zal in ons land worden uit
gebracht door de N.V. United Artists te
Den Iiaag.
Henri van Booven. Leven en
Werken van Louis Couperus.
(Uitg. Schuyt, Y elzen).
Louis Couperus is dc begenadigdste en
universeelste kunstenaar geweest, dien dc
Ncderlandsclie literatuur van liet einde der
negentiende en het begin der twintigste
eeuw te aanschouwen heeft gegeven. Toch
wordt, mogen wij den bockhandel gelooven,
louperus m onzen tijd nog maar zeer wei
nig gelezen. Het is begrijpelijk. Een figuur
als die van Couperus is een verschijnsel
der hoogconjunctuur. De technische volko
menheid dezer dagen heeft de laatste reste
Ier oude pracht] ieyendheid verdrongen en
liet leed van dezen tijd vindt zijn oorsprong
n ontbering, niet in spleen. Onze tijd lijkt
vreemd aan het levens-type, dat Couperus
vertegenwoordigt.
Toch is er misschien moer verwantschap
tusschen Couperus en ons dan wij vermoe
den. En liet is een goede daad geweest
van Ilenri van Booven, dat hij dit in zijn
uitvoerige, rijk geïüusreerde en grond ig-
gedocumentcerde studie heeft aangetoond.
Wij willen in clezc letterkundige kroniek
op die verwantschap den nadruk leggen, en
daarbij uitgaan van dc vlijmscherpe karak
terschets, die Henri van Booven van den
schrijver geeft, dien hij vereert. „Bijna al
tijd is liet door de gew aarwording, door on
naspeurlijke intuïtieve werkzaamheid der
ziel," zoo schrijft van Booven op blz. 9
van zijne studio dat het verbeeldings
werk van Couperus ontstaat. Later wekt
lectuur der dichters en schrijvers van re
naissance en oudheid, beelden in hem, die,
eenmaal geordend, in het .tc scheppen
kunstwerk visioenen van algemeen men-
schelijk karakter geworden zijn, allerin-
liemstc nicjischelijkc gewaarwordingen,
zonder dat meer kan worden nagegaan,
welke bronnen van kennis de kunstenaai
heeft gezocht. Ln als van Booven heeft aan
getoond met hoe zeldzamen studiezin en
wetenschappelijke nauwkeurigheid Coupe
rus de klassieke oudheid heeft bestudeerd,
waar vele zijner romans in spelen, dan ein
digt l"i die mededeel in gen met een eigen
aardige bekentenis van Couperus: dat bij
de ontzaglijke grootheid van het oude Rome
beeft gevoeld, „alsof hij er.zelf bij was ge
weest.'"
Op een andere plaats (blz. 15) noemt van
Booven Couperus: „de groote Intuïtieve".
En hij voegt er aan loc, dot reeds in brie
ven, aan Frans Netscher geschreven in
1889 zonneklaar blijkt, dat Couperus'- zin
nenleven van oneindig liooger werkzaam
heid was dan zijn gaven des verstands,
„liet was," zoo schrijft van Booven, „voor
hem in zijn jeugd reeds een ongeschreven
wet, verstands dikwerf lo opdringerige,
gulzige en bcgeerige bewegelijkheid, dienst
baar te houden en nooit andcis dan onder
geschikt te doen blijven aan zijn gevoels-
gaven en aan zijn alomvattende machtige
intuïtieve vermogens. De intuïtie, zuster
van indolentie, (hij schrijft het in zijn jon
gelingstijd ook aan Netsclier), bcheerscht
hem, hij laat er zich bij voorkeur door be-
heerschen, en somwijlen laat hij behoed
zaam door een kier verstand binnen, juist
genoeg om zijn scheppingen te steunen, zoo
als de kalk doet die dc stecnen samenvoegt
van het gebouw."
Van Booven bepaalt zich niet tot een
psychologische analyse van Couperus' per
soonlijkheid. Zij is hem alleen maar aan
leiding tol een synthetische beschouwing
omtrent do Eeuwigheidswaarde, welke een
figuur als Couperus vertegenwoordigt. En
daarbij gaat hij uit van deze centrale eigen
aardigheid van Couperus gemoeds- cn in-
tellectslcven. Couperus had maai een hcclc
kleine aanleiding noodig, om het aan
schouwde leven om te tooveren in een
wereld van verbeelding. Het zien van een
bloem, hel hooien van muziek, liet kon hem
aanleiding zijn, om onmiddellijk de associa
tie lc vinden met het leven van de ver
beelding, dat, zoodra het zich als een waas
om hem had uitgespreid, terstond voor hem
het eigenlijke leven werd. Een verbeelding,
dio dc werkelijkheid volkomen verdrong,
cn die even reëel werd als voor anderen dc
realiteit was van dc nuchter aanschouwde
dingen. Zooals, naar de legende wil, alles
wat koning Midas' handen beroerden, werd
omgeloovefd in goud, zoo werd alles, wat
door den geest van Couperus werd aange-
toetst, omgetooverd in verbeelding. Een
verbaal, dat van Booven in zijn bock ver-
lelt. van een gezelschap reizigers, dut Cou
perus mocht vinden als kameraad op een
tocht door Rome, illustreert dc scheppende
cn rceclc kracht van Couperus verbeel
dingsleven beter clan duizend besbhóüwin-
cn'. Couperus sloeg aan bel praleiï cn aan
hèt vertollen. En liet .was aan alle leden
van liet gezelschap, of zij wandelden door
hot oude Rome. Zóó machtig was dc fan
tasie van dc begeleider, dut hij eigen fan
tasie kon overdragen op dc anderen cn
licii mede kon voeren in zijn vaart.
Een dergelijke figuur als Couperus moest
krachtens zijn natuur, onmaatschappelijk
zijn, en het is de groolc verdienste van
Van Booven, dat hij dc ty peering van dc
Couperus-figuur heeft vastgeknoopt aan de
kenschetsing van het kunstenaarstype in
het algemeen, waarvan Couperus een clcr
•sprekendste vertegenwoordigers was.
Ik citeer een belangrijke uitspraak van
Van Booven:
„Prachtlievcudhcid kun veelvormig
zijn. Couperus verkoos zich tc omringen
niét de weelde van schoone vormen cn
tinten, en hij hield van muziek, do goed
geschoolde stemmen bewonderde lnj cn de
harmonie der klanken van welbcspcclde
instrumenten. Lr zijn eenvoudige men
seden die onopgemerkt door liet leven gaan,
die daarin een heel bescheiden rol vervul
len en tóch van ieder schoon dei wereld
kunnen genieten, zij zijn praclitlicvcnd,
maar het zijn geen scheppende geesten, al
bezitten zij die gave der herkenning. Ook
in den kunstenaar Couperus ontbloeide liet
wonder der prachtige oogenblikken cp der
vervoeringen daarin, de bevangenis, liet
evangeu zijn in den toover van liet on
uitsprekelijke gelukzalige, dat is in de om
trekken cn kleuren van één bloem, ccn
oneindigheid van genot die liet aanschou
wen schenkt van avondlicht in een ver
rek, waarin dc laatste glocdcn van den
dag luister bijzetten aan elk ding, aan
iedere gestalte. Hoe dikwijls, het is bier
boven reeds gezegd, waren die gewaarwor
dingen aanleiding vöqi- den kunstenaar,
om op eenmaal voor zich to,zien lichten,
de schoone gedachte, ideeën onmiddellijk
uit de sensatie gegroeid, waaruit heel een
groot werk en allerlei andere arbeid latei-
werd opgebouwd?
Wat den kunstenaar altijd zal onder
scheiden van den niet begaafde, van den
eenvoudigen raenscli, die door zijn aard cn
aanleg slechts denken kan in dc richting
van liet noodzakelijke voor 's levens on
derhoud, dat is juist 's kunstenaars voor
bijzien van die noodzakelijkheid. Iedere
kunstenaar wordt noodzakelijk bewogen
door machten die hem dwingen tc luiste
ren naar de stemmen die hem tot schep
pen aansporen, en door een machtige be
geerte om uit het leven genot en geluk tc
puren. Hij is altijd een levenskunstenaar,
omdat hij, met voorbijzien van iedere an
dere noodzaak, allereerst tast naar bet ge
not van hot scheppen, omdat hij blinde
lings zijn scheppingsdrang volgt. In dit op
zicht is Couperus dc grootste levenskun
stenaar onder onze schrijvers geweest.'*
De passage over de verhouding van den
kunstenaar ten aanzien van het maatschap
pelijk leven, is in het boven gegeven citaat
het belangrijkste. Inderdaad is ieder waar-
STEEDS HET BESTE.
KANTOORBOEKHANDEL
Laagestraat 8i Telcloon 528
Telefoon 281
011 thari ngscrême onsdliadelïjik
f 0.40, f 0.75, i 1.25.
Warmwaterzakken vanaf f 0.95.
JULIANAPLEIN 3, Amersfoort.
TELEFOON 1681
ach tig kunstenaar 111 conflict met liet maat
schappelijk x erband en met normale maat
schappelijke gewoonten cn voorschriften.
Het ligt in zijn wezen. En dat kunstenaars-
wezen heeft Couperus geboetseerd in onze
cultuurgeschiedenis.
Maar komen wij terug tot de vraag, in
hoeverre Couperus verwantschap vertoon-
de met den geest van onzen tijd. Wij zou*
den willen zeggen, door het intuïtieve ka
rakter van zijn geest, door zijn vatbaarheid
voor zinncnindrukkcn, die onze tijd op an
dere wijze verwezenlijkt, maar die hij
evenzeer als kern-eigenschap in zich heeft
als- Couperus haar had in zijn wezen. Ln
dan is er een zich 'aten gaan, een varen
op dc hoogc levcnsgolven. waardoor Cou
perus' mentaliteit zich gekenmerkt heeft,
cn die maar zeer schijnbaar in strijd is
met wat men „moderne zakelijkheid" noemt.
En zoo is er kans, dat Couperus opnieuw
in de belangstelling komt van den Neder-
landschen lezerskring. Dit boek. dat ons
zoo vlak nabij brengt, niet alleen aan liet
oeuvre van don beroemden schrijver, maar
ook aan den rnenech Couperus, en dat hem
aan ons vertoont, wel verre van indolent,
maar als een stoer en onder dc moeilijkste
omstandigheden arbeidend werker, bij wrien
de „indolentie" maar oen charmante hou
ding was, dio een stoer arbeidersleven ver
borg, dit boek is een goede daad geweest.
Ons volk mag zijn groote schrijvers niet
vergeten. Naast Multatuli is- Coupeyus één
der grootsten geweest, clic dc negentiende
eeuw in Nederland heeft voortgebracht.
