De brand in de telefooncentrale
Een raadscommissie
gevraagd
Langdurig debat
ONTWIKKELINGSGANG VAN DE RADIO
INAUGURALE REDE VAN
Prof. KOOMANS
De een-zijband-zender
Onze Postvliegers
onderweg
CREDIETVERLEENING AAN
DEN MIDDENSTAND
Pijnlijke
Kloven
DE INVOERRECHTEN
ONTDOKEN
A. H. VAN NIEUWKERK N.V. - TELEFOON 543
COMPLETE WONINGINRICHTING
HUMORHOEKJE
RAAD VAN AMSTERDAM
De zaak wordi op politiek
terrein gebracht
Amsterdam, 2-1 Januari. In de heden
gehpudon zitting van den Raad kwam in
behandeling een voorstel van de leden Po
lak c.s. (soc. dem.) om een raadscommissie
in te stellen, ten einde na te gaan op welke
wijze de brandgevaarlijkheid der centrales
van de gemeente-telefoon kan worden ver
minderd en welke technische maatregelen
móeten genomen worden om bij een brand
schade en overlast zooveel mogelijk te be
perken.
De heer Polak, die het voorstel verdedigt
begint met enkele algeraeene opmerkingen
en zegt. dat de govolgen van dien brand
groot zijn.
Men heeft gesproken van een politieken
brand; spreker vraagt wie bevel heeft ge
geven om den monteur Stevens te arreetee-
ren. Spr. wil een uitvoerig exposé van het
geen besproken is op de vergadering in den
avond van den brand op het hoofdbureau
van politie.
De Burgemeester: Daar denk ik niet aan'
Spr. vraagt: Denkt de wethouder daar ook
zoo over?
De wethouder: Ja.
Spr meent, dat de Raad toch dient te we
ten wat daar is gebeurd en of als gevolg
daarvan de monteur is gearresteerd.
Uitvoerig staat spr. stil bij een artikel in
het dagblad De Telegraaf, waardoor het pu
bliek werd ingelicht dal -jrcmeentepersoneel
den brand heeft gesticht Deze mededeelingen
zegt spr moeten afkomstig zijn geweest
hoofdzakelijk van den directeur van de ge
meentepersoneel.
Ook politieke groepen hebben willen doen
gclooven, dat de brand is gesticht door ge
meente personeel.
In dit verband wijst spr. op het Verbond
van Nat Herstel dat een telegram zond aan
den minister en op de Nat. Soc. Beweging
Deze laatste verspreidde strooibiljetten, die
een paniekstemming veroorzaakten. Daarin
werd aan de communisten do schuld gege
ven. Spr. vraagt of men daartegen niet had
behopren op te treden. Spr. had verwacht
dat de directeur van de telefoon nadrukke
lijk zou hebben verklaard, dat hij van die
fltróoit.ü/éftéh niets heeft geweten
Prof. Woltjer (A.R.) zegt, dat de heer Po
lak feitelijk een interpellatie heeft gehouden
qn de zaak in een politieken sfeer heeft ge
bracht. Bovendien heeft de heer Polak de
directeur in het geding gebracht die zich
niet verdedigen kan. Spr. heeft geen be
hoefte aan het voorstel van den heer Polak
c.s. rpaar spr. vraagt of een dergelijke com
missie wel benoemd kan worden, want de
gemeentewet zegt uitdrukkelijk, dat B. en
\V. de taak hebben, die aan deze eventueele
commissie zou worden opgedragen.
rede van den heer. Polak eon woord van
waardoering gemist, voor hetgeen in zoo
korten tijd tot stand werd gebracht. Spr.
brengt hier hulde aan de energie van den
wethouder van do bedrijven, die dag en
nacht in touw is geweest.
Op den avond" van den brand is vergaderd
i hot hoofdbureau van politic. Daar is
men niet bijeen geweest om iemand In be
schuldiging ta stellen, maar om maatrege
len to nemen om de burgerij zoo spoedig
mogelijk te helpen. Spr. brengt hulde aan
het personeel van hoog tot laag voor het
geen in de laatste weken is tot stand ge
bracht. Er is een buitengewone arbeid ge-
I presteerd. Alleen is het jammer, dat dit
I moest gebeuren voor het herstellen van een
ramp.
Rapporten hebben B. en W. nog niet ont
vangen. Zij kunnen dus niet worden over
gelegd.
Komende lot de opmerkingen, gemaakt
over strooibiljetten zegt spr., dat do ver-
I spreiding daarvan ver, over de grens van
het geoorloofde is gegaan. Spr. hoopt, dat
I de minister van justitie spoedig maatrege
len daartegen zal némen. Dé inhoud van
dat pamflet zegt. dat de brand veroorzaakt
is door een poiitiekc partij. Spr. weet niet
of de oorzaak van den brand is een natuur
lijke of een gewelddadige. Spr. ziet dit
strooibiljet als een vrucht van fantasie. Ook
is gezegd, dat dienzelfdon dag een oproer
Zou uitbreken, maar dat dit niet is gebeurd,
komt, omdat de politie paraat is geweest
Spr. onderstreept dat do politie paraat was
op 23 Dcc. maar ook op elkon anderen dag
Hierna volgden ropliekon, waarbij de heer
Polak aandringt op rehabilitatie van den
monteur, die verdacht van de brand gesticht
te hebben, werd opgesloten en daarna weer
vrijgelaten.
Bij de dupliek van den wethouder zegt
deze nogmaals toe. dat dó rapporten over
den brand aan den Raad zullen ter inzage
worden gegeven.
Welke personen door de justitie zijn ge
hoord, weet spr. ntet. Wat de gearresteerde
monteur betreft deelt spr. mede, dat de man
door B. cn W. niet is gestraft.
In stemming komt allereerst een amende
ment van do communisten om ook aan deze
commissie een onderzoek naar do oorzaak
van den brand In te 6tellen.
Dit amendement werd verworpen mot 36
tegen 6 stemmen.
Het voorstel Polak werd daarna verwor
pen met 23 tegen 19 stemmen.
De vergadering werd daarna geschorst tot
morgen.
Leerrijke ervaringen t.a.v. de
zendtechniek te Kootwijk
Delft, 24 Jan. Heden heeft prof. dr. ir.
N. Koomans bij de aanvaarding van bet
ambt van Buitengewoon Hoogleeraar in
de Electrotechniek aan de Technische
Hoogeschool te Delft, een rede uitgespro
ken, getiteld: „De ontwikkelingsgang van
de Radio'
Aan het eind van zijn breedvoerige uit
eenzetting merkte spr. het volgende op:
Het zal U, na do uiteenzetting dio is
voorafgegaan belang inboezemen en het is
mij aangenaam daarvan van deze plaats
te niogcn gewagen, dat te Kootwijk sinds
'enigen lijd een proefzender van groot
vermogen met vier watergckoeldc lampen
in den eindtrap Is gereed gekomen, welke
op circa 16 meter -golflengte met één—zij
band en onderdrukte draaggolf werkt.
Gedlirendc driekwart Jaar is deze zender
reeds eenigo dagon per week in practisch
bedrijf-met resu-Uatehf waarvan de grootte
moeilijk is te overschatten. Niet alleen
dat de stroom- en lampenbesparing in de
praktijk aan de theorie beantwoordt, doch
de ontvangst in Indié overtrof in alle óp
zlchlon die van de oude zenders, die op de
gebruikelijke wijze werken. De totaalfa
ding, welke haar oorzaak vindt in het
weg9luieren van de draaggolf, was ver-
De-heer Ter Haar betreurt de brand in de I dwenen, terwijl op tijden, dat de gewone
telefooncentrale. Maar betreurt het daar
naast, dat door den heer Polak deze zaak
in de politiek is gebracht.
Avondvergadering.
Nadat nog enkele andere sprekers bet
woord hadden gevoerd, was het woord aan
den wethouder voor de bedrijven, den heer
Rustige. Op den zelfden avond van den
brand waardoor 10405 abonné's gestoord
werden, i6 een conferentie gehouden. Op de
ze conferentie zijn om. maatregelen geno
men met verschillende firma's om dadelijk
aan het werk te gaan. Spr. brengt hulde
aan directie, hoofdingenieurs en ander te-
zendérs door slechte conditie van de at
mosfeer onbruikbaar waren wegens ver
vorming, de nieuwe zendor zonder be
zwaar don dienst voorzette.
Dit laatste is mede een gevolg van de
omstandigheid, dat op de ontvangstplaats
een draaggolf op volle sterkte wordt toe
gevoegd. Wanneer bij de gewone telefonie
een draaggolf onderweg door selectieve
sluiering gedeeltelijk wegvalt, dan wordt
niet alleen hetgeen rnen in gedemoriuleer
do.n toestand ontvangt zwakker, maar
wordt dit tevens vervormd, daar er niet
genoeg draaggolf aanwezig is om met zij
freguenties do laagfrequentie tevoren be
lefoonpersoneel, die dag en nacht gewerkt hoorl|Jk P'oduceeren hetgeen derelfde
hebben B en W. spreken ook hun erkentevervorming teweeg brengt als wanneer b.j
lijkheld uit over do burgerij die de ramp ler?Jf.ndftr.lc ,.dl°p CrdA..d.U.S
met gelatenheid heoft gedragen. Het onder
zoek naar de oorzaak van den brand is nog
overbelasting had plaatsgevonden, waar
I door te veel zijfrcquentic-energie tegen
niet geëindigd. De justitie heeft deskundigen 0V5 t0 weini« draaggolf was ontstaan
1 Zeer opmerkelijk is ook, dat de nieuwe
zender niet de gebruikelijke bezwaren
bpnoemd en ook van de zijde der gemeente
wordt een onderzoek ingesteld. Zelfs uit Ber
lijn zijn telefoondeskundigcn gekomen. De
Amsterdamsche telefooncentrale 6tond'toch
aan de spits van alle centrales in Europa.
Ook internationaal wil men weten wat in de
verdeellng6kamcr is gebeurd.
Spr. 6taat onverzwakt aan de zijde van
de directie van rle Telpfoon.
Do heer Polak heeft in de zaak de poli
tiek betrokken. Hij heeft tegenstroom wil
len geven aan enkele stroomingen. Spr. doet
daar niet aan mee. B. cn W. hebben enkel
te zorgen voor het bedrijf. Wat betreft het
overleggen van rapporten wil spr. verkla
ren dat de Raad die rapporten zal ontvan
gen, als ze er zijn.
Op een interruptie over vorige branden
zegt de wethouder dat die brandjes nooit in
de splitsingkamcr zijn geweest. Er is nog
nooit brand geweest in een splitsingkamcr
De directeur acht kortsluiting voor 99 pet
uilgesloten.
Het voorstel Polak vraagt niet onderzoek
naar de oorzaak van den brand, maar
naar technische maatregelen lot voorkoming
toont ten aanzien van frequentie- of fase
modulatie. Bij het werken met de gewone
zenders komen n.l. af en toe perioden
voor, het meest in do maanden November
en December, wanneer de aether slechter
gedisponeerd is, dat geratel optreedt, dat
de telefonie overtreft. Dit geratel moet
worden toegeschreven aan fase-modulatie,
die in gewone omstandigheden onhoud
baar is. Zijn do aother-condities echter on
gunstig, dan hebben fase-verschuivingen
van de samenstellende frequenties plaats,
welke veroorzaken, dat frequentie-modu
latie in amplitude-modulatie en amplitu
de-modulatie in frequentie-modulatie over
gaat. in den geest als to voren is aange
stipt. Daardoor wordt onhoorbaar datge
ne, wat hoorbaar moest zijn, terwijl hpor-
banr wordt en vaak in overwegende mate
datgene, wat onhoorbaar moest zijn.
Dat een onschuldig schijnende fasc-mo-
dulatio door fasedraaiing in een groote
amplitude-modulatie kan overgaan, wordt
door berekening bevestigd. Verschillende
van brand. Er Is geen enkele practische oorzaken zijn aan te wijzen, waardoor dit
gi'ond om dit voorstel aan te nemen. B
W. hebben geen behoefte aan een dergelijke
commissie.
De burgemeester hierna het woord ne
mende. zegt dat de rede door den heer Po
lak gehouden, ver buiten de grenzen is ge
gaan van een toelichting, waardoor het
werd een interpellatie. Spr. doet op den heer
I euvel bij de nieuwe zenders niet meer aan
wezig is. Welke oorzaak daarbij over-
weegt, zal nador onderzoek moeten uit
wijzen
Veel leerrijke ervaring is overigens met
I dezen zender nog op te doon, welke erva
ring niet alleen voor ons bedrijf van be-
I teekenis is, doch ook belangstelling naar
Polak een beroep dit na te laten. De heer buiten zal wekken omdat de Nederland-
Polak heeft voorts critiek uitgeoefend op
den directeur van de telefoon, maar in een
vorm. die B. en W. niet kunnen beantwour
den. Het was een persoonlijke aanval; ook
dat ie niet de goede vorm. Spr. heeft in de
sche en de Indische dienst, die ons met
een passenden ontvanger tegemoet traden,
met deze zendinethode in de gelegenheid
zijn, over Trans-Atlantische afstanden prac
tisch pionierswerk te verrichten.
(Tijdens het drukken van deze rede is
ook Indiö met goed gevolg met een éénzij
bandzender in de aether gekomen).
In 1921 hield ik een voordracht voor het
Radio-Genootschap over de hoogfrequontie-
telefonie draadloos en langs geleidingen,
volgens de octrooien van de Bell Telephone
Mij. Co. Getroffen als ik was door het bu
tengewone nieuwe inzicht dat uit deze
octrooien van de zoo vooraanstaande Ame
rikaansche wereldfirma naar voren trad.
Weinig Icon ik destijds vermoeden, dat het
onzen Nederlandschen en Indischcn dienst
gegeven zou zijn tusschcn Nederland cn
Indië op de korte golven aan dezo prin
cipieele inzichten practische ervaring te
verschaffen.
Bovondien zou ik nog willen vermelden,
dat te Kootwijk proeven in gang zijn. waar
bij de 1875 Meter-omroep, die van daar uit
wordt gegeven, met onderbreking van
cenige seconden kan worden omgeschakeld
van twee zijbanden op één zijband, v.v.
De belangrijke ervaring, opgedaan op het
gebied van moduleeren met onderdrukking
van zijband en draaggolf op de korte golf
maakten liet mogplijk te overwegen, om
den 1875 M.-omroep met draaggolf cn één
zijband uit te zenden.
Op de a.s. Internationale Conferentie ie
Lissabon staat als punt op het programma
.Utilisation pour la radio diffusion du
spstèmc d'émission comptanl l'onde pos
teuse et une seuVc bande latérale (single
sido band and carried wave)".
Waarr „one ounce of fact is worth
ton of lheo/y". scheen liet verleidelijk orn
öhze bijdrage tot dit probleem niét tot
een bespiegelende behandeling te beperken
doch deze bijdrage in natura aan de deel
nemende staten ter beschikking tc stellen
omdat een dergelijke bijdrage direct de
objectieve oplossing van het probleem in
zich bevat, hetzij in positieven, hetzij in
negatieven zin.
Veel theoretische overwegingen zijn ook
onzerzijds aan het experiment voorafge
gaan. terwijl het experiment zelf ook vele
daaraan heeft doen toevoegen en nog toe
voegt. Zoo heeft b.v. het onderzoek geleerd,
dat een volmaakte éénzijbandmodulatie,
wanneer oen draaggolf aanwezig is. door
vervorming bij hoogfrequentversterking
weder van een zeer zwakken tweeden zij
band wordt voorzien.
Do modulatie wordt door ons op bijzon
dere wijzo verzorad. teneinde omroepk.va
Iiteiten te kunnen bereiken. Wat of de vol
ledige beteekenis is van deze methode,
vaaromtrent ook aan den Octrooiraad in
den vorm van oen aanvrage naar haar oor
deel is gevraagd, is thans practisch nog
niet te onderscheiden.
Do tijd om al onze overwegingen ken
baar te maken, is daarom nog niet geke
men Vermelden we alleen, dat. naar aan
leiding von ecnige proefultzendingen. door
oen aantal- onbevooroordeelde waarnemer
uit de omroep-organisaties in/eerste aanleg
is gerapporteerd, dat met de gewone ont
vangtnestellen volstrekt geen verschil in
kwaliteit werd geconstateerd tusschcn de
enzijband- en de tweezijbandmodulatie Of
'ezo waarnemingen; zich in de toekomst
zullen bevestigen cn of allo omstandiirhe
den correct waren, zal do tijd moeten
leeren.
Afgezien echter hoe het resultaat uitvalt,
acht hot Radiolaboratorium het een voor-
ech, dat de dienstleiding der P-T.T. in
dezo het vruchtbaar initiatief heeft willen
nemen, cn het is nog een aangename laak
anaf deze plaats de leiding van het
Staatsbedrijf der P.T.T. te mogen dank zeg
gen, dat haar frissclie ondernemingsgeest
die in zoovele opzichten aan den dag
Ireedt, ons laboratorium in staat heeft ge
leld. deze bijdrage aan het omroeppro
bleem te mogen leveren.
Wij meenen onze beschouwing omtrent
den ontwikkelingsgang van de radio met
dit onderwerp uit hot „heden" te mugen
besluiten, waaraan met het oog op dpn
erstreken tijd geen nadere toevoegingen
kunnen worden gedaan.
Na dank te hebben gebracht aan H M.
de Koningin voor de benoeming en de ge-
onc plichtpleging aan het adres van het
Curatorium en professoren en lectoren der
Technische Hoogeschool wees spr. aan h<»t
dros van den Directpur-Generaal en der.
Hoofdingenieur Directeur der P.T.T. erop,
dat het feit, dat een ambtenaar van der,
T.T.-dienSt. ondanks gevorderde loop
baan, aangewezen is radio-telegrafie tc do
ceren aan do Technische Hoogeschool. te
danken is aan de ruimte van hun beleid
PROF. IR. N. KOOMANS.
do techniek tot ontwikkeling kan komen
Hij besloot met don Collega ingenieur
die bij het radio-dienstvak werkzaatn zij:
crop te wijzen, dat menigmaal hun gemoen
schappelijke arbeid bij het publiek waar
leering heeft mogen vinden.
Het moge U. evenals mij tot grootcre vol
doening strekken, dat bevoegden die ver
antwoordelijk zijn voor het onderwijs *an
do Technische Hoogeschool waar wij allen
onze opleiding genoten, gpmeo.nd hebben
dat dit onderwijs gebaat zou zijn met d°z<
ervaring, die wij on onzo medewerkers op
deden. Ik gevoel mij gedrongen in aans'ui
ting hiermede de innige samenwerking mei
de Indische collega's in den ruimsten zin
des woords te gedenken.
a
Pelikaan
Kwarie
Snip
18-1
Amsterdam
18-1
Marseille
19-1
K une
19-1
Athene
24—1
Mcrsauuiirui
201
Cairo
23—1
Gaza
21-1
Rutha wells
Bagdad
22—1
Üoeshn
22-1
Uiask
21 1
Karachi
23-1
Judpnei
20—1
Allahabad
24-1
alf ii't»
19-1
Akyab
1 Sn in: Mik
00
1
Alor Sta»
Singapore
17 1
24—1
M cd an
Batavia
17-1
24-1
Y
Vertrek van het eerstvolgende
post
vliegtuig van Amsterdam 1
Februari.
De heer Boon vraagt wanneer
een wetsontwerp tot regeling
daarvan zal worden inges
diend
De heer Boon heeft den Minister van
P.conomische Zaken de volgende vragen
gesteld:
I. Kan de Minister mededcelcn, wanneer
een wetsontwerp, regelende credietvcrlee
ning aan den middenstand, hetwelk door
den middenstand ten zeerste wordt ver
'angd bij de Kamer zal worden ingediend?
II.- Is ook do Minister niet van oordeel,
dat dc totstandkoming van zulk een credict-
verlcening zeer spocdeischcnd genoemd mag
worden?
NIEUWE MILITAIRE TOESTELLEN
VOOR INDIE.
Ir. B. Stephan, adj. directeur
van de Fokker-fabrieken,
vertrekt morgen met de
„Oehoe".
Amsterdam, 24 Jan. Naar wij verne
men zal ir. B. Stephan, adjunct-directeur
an de Fokker-fabriek te Amsterdam, mor-
genochtond met de „Oehoe" naar Indië ver
trekken, zulks in verband met dc door de
Indische luchtvaart afdeeling aan genoem
ile fabriek verstrekte opdracht inzako den
bouw van militaire vliegtuigen,
CRISIS ZUIVEL CENTRALE.
Dc Crisis Zuivel Centrale maakkt bekend
dat voor de periode van 28 Januari tot en
met 3 Februari a.s. het bedrag der afdracht
op andere dan taxemelk, in consumptie
gebracht in dc door de Regeering aange
wezen gebieden, is vastgesteld op 2 cent
per liter.
verzacht en geneest
men met
Nederlander te Londen ges
arresteerd en na borg-
tocht vrijgelaten
Gedurende een zakenbezoek aan Londen
is aldaar gearresteerd de Nederlandscho pa
pierhandelaar J. R. van R. uit Amsterdam,
beschuldigd van het feit, betrokken te zijn
bij een poging tot hot frauduleus ontduiken
van invoerrechten op 26 balen papier.
Van de zijde der justitie werd verklaard,
dat de zaak in onderzoek is en dat vermoe-
lijk nog feiten aan het licht zullen komen
die tot andere beschuldigingen zullen leiden
De Lord Mayor gaf er daarop dc voorkeur
aan, de zaak te verdagen.
Tegen een borgstelling van duizend, pond
werd Van R. in vrijheid gesield cn werd hij
weer in liet bezit van zijn paspoort gesteld,
nadat hij.de belofte had gegeven naar En-
eland te zullen terugkeeren om de noo-
dige inlichtingen te verstrekken bij de be
handeling van de tegen hom ingebrachte be
schuldigingen.
BELANGRIJKE ARRESTATIE.
Bussum, 24 Jan. De politie te Bussum
heeft heden zekeren H. gearresteerd, con
troleur van de organisatie inzake distribu
tieregeling van aardappelen, groenten en
fruit voor het Gooi en omstreken.
H. had tevens dc taak om vorderingen te
innen. Daar hij in 3 maanden niets had af
gedragen werd een onderzoek Ingesteld. uMt
het gevolg dat men tot de ontdekking kwam
dat II. 1500 had geind, welke hij voor an
dere doeleinden had gebruikt. Hij is ter be
schikking van de justitie gesteld.
ONZE BOTERUITVOER.
Italië verhoogt het invoerrecht.
De directie van de landbouw deelt mede
dat blijkens telegrafisch bericht van Dr. J.
L. van Rijn te Rome, het invoerrecht op
boter in Italië is verhoogd tot 500 Lire per
100 K.G. 15 van do waarde.
WEST U REEDS, DAT WIJ PERMANENT EEN KEUZE VAN MEER DAN 100
STUKS HAARD-, CLUB- EN ROOKFAUTEUILS IN VOORRAAD HEBBEN?
KOMT U EENS KIJKEN? HET VERPLICHT TOT NIETS!
BEEKEN5T. LAAN 10 OPGERICHT 1909
DE PIJLERS VAN DE ROOVERSBRUG
ONTZET.
Het verkeer over de brug ge
stremd.
Ka t w ij k, 24 Januari. Vanmiddag te om
streeks drie uur is het motorschip Risico,
chipper J. Zuiderduin, dat op weg was van
IJmuiden naar Katwijk aan Zee, waar liet
Ihuis behoort, tegen de Roovcrsbrug te Kat
wijk a. d. Rijn gevaren ten gevolge waar-
an de pijlers der brug zoodanig zijn ontzet,
dat de brug niet gesloten kan worden. Het
chccpvaartverkeer kan ongestoord voort
gaan. doch automobilisten van Den Haag.
Haarlem zullen via Katwijk a. Zee of
ia Rijnsburg moeten rijden. Dc vertraging
zal enkele dagen duren.
Het motorschip Risico liep eenige averij
op, doch kon zijn tocht voortzetten.
PELIKAAN-COMITÉ.
Glit van prinses Juliana.
H. K H. Prinses Juliana heeft aan het
Pelikaan Comité ten behoeve van het na
tionaal luchtvaart fonds een belangrijke
bijdrage doen toekomen.
„Karei heeft me gisteravond gevraagd."
„Vindt jc ook niet, dat hij dat hemelsch
doet (Sydney Bulletin).
