DË EËMLANDEU
v<*
L. J. LUYCX ZOON
M ai sort Moderne - Amersfoort
UITNOODIGING
MODELHOEDEN
4000 EXEMPLAREN
Vrijdag 2 Maart 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 206
HONGERMARCHEERDERS
OP DE THEE
KOUDE, SNEEUWSTORMEN,
WOLVENPLAAG
Tel. 1788 -L
6 ct. per K.M. Tel. 1788
CONTRACT VAN LEONARDO
DA VINCI GEVONDEN
DUITSCHE CHRISTENEN
VERGADEREN
TAXI TAXI
ook 's nachts geopend
1093 Tel. 1830
GARAGE NIC. BOVÉE
KAMP 41
6 uur 8 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pci 3 maanden vooi Amersfoort 2.10. pci maand 0.75, per
week (met giatis verzekering tegen ongelukken1 I 0.17'/-.
Binnenland franco per post per 3 maanden I 3-. Afzondrrli|ke nummers f 005
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels t 1.05 met inbegrip van een oewijSQummet
elke regel meer f 0 25 Llefdadigheids-advertentiin voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewilsnummei extra I 0.05
Kabinetscrisis in Spanje.
Keert Lerroux terug als pre
mier?
De laatste weken ging er bijna geen dag
voorbij, ot de telegrammen uit Madrid rep
ten van een dreigende regeeringscrisis. Fa»
gisteren echter ie de beslissing gevallen dt-
premier, Lerroux, heeft den president dei
republiek, Alcala Z a mora, het collectieve
ontslag van het kabinet aangeboden, het
geen werd aanvaard, nadat tevoren Mar
tinez Barrios, de minister van binncnlaud-
sche zaken cn Lara, de minister van finan
ciön, die vooraanstaande persoonlijkheden
van den linkervleugel der radicalen zijn de
regeering den rug hadden toegekeerd.
Wanneer men de oorzaken der crisis na
gaat komt men spoedig tot de gevolgtrek
king, dat zij in het leven is geroepen zoo
wel door het feit, dat rechts zich niet met
den koers van 't kabinet-Lerroux kon ver
eénigen als door de omstandigheid, dat er
verdeeldheid heerschte in de gelederen der
radicalen.
Wanneer niet alle teekencn bedriegen
zijn de rechtsche partijen in Spanje van
zins zich van de macht meester te maken
hetgeen niet hcclemaal onredelijk kan v\or
den genoemd, daar zij bij de jongste ver
kiezingen de meeste zetels hebben weten te
verwerven. Zoowel voor als na de ambts
aanvaarding door Lerroux heeft deze rechts
toezeggingen gedaan, die reeds belichaamd
Waren in wetsvoorstellen, maar, naar de
rêchtsche partijen van oordeel waren, treu
zelde Lerroux wol wat al te veel met de in
lossing zijner beloften. Van amnestieverlee
ning aan de ministers der monarchistische
dictatuur Calvo Sotelo en Guadalhurce
kwam niets cn evenmin van de toekenning
van pensioenen aan de geestelijkheid. Blijk
baar werd de regeering te veel in beslag ge
nomen door het afdoen van economische én
sociale noodwetten lei vermindering van de
werkloosheid, al schoot men te dezen aan
zien evenmin bijster hard op.
Door deze omstandigheid nam de politic
ke spanning voortdurend toe. Zelfs nam
rechts tenslotte er geen genoegen meer mee
dat slechts do beide bovengenoemde mi
nisters van het tooneel verdwenen: zij
vvenschte radicaler wijzigingen, loen hier
bij nog kwam, dut er onveiligheid ontstond
in de radicale partjj van Lerroux over de le
volgen rggeeringspolitiek één gedeelte
wenschte bestendiging van don linkse hen
koers, .een ander.gedeelte meende, dat meer
rekening moest worden gehouden met dt
wenschen van 't volk, zooals die tot uiting
kwamen bij den jongsten stembusstrijd
koos de premier eieren voor zijn geld Hij
zorgde ervoor niet door een parlementaire
motie vah wantrouwen te worden wegge
vaagd, daar een ministerpresident, die in
de Kamer een nederlaag lijdt, volgens de
Spaansche grondwet niet meer in aanmer
king komt voor de functie van kabinets
formateur.
Thans, nu Lerroux cn de zijnen „vrijwil
lig" zijn heengegaan, bestaan er dus geen
bezwaren tegen een nieuwe opdracht aan
Lerroux om de crisis op te lossen. Vermoede
lijk zal de demissionaire ministerpresident
zich thans wenden tot de'Catalaanscho liga,
de agrariërs cn de rechts-radicalen. Len
frontverbrceding naar rechts wordt zeer
waarschijnlijk geacht, hetgeen in menig op
zicht een voordeel kan worden geacht, daar
het thans afgetreden minderheidskabinet;
Lerroux gekenmerkt werd door gruote
zwakte. Tot daden en handelingen ging liet
bijna nimmer over; het bleef steeds bij plan
nen, waarvan de tenuitvoerlegging voort
durend werd gehandicapt door de onder
linge ruzies der ministers.
De vraag is nu, of de Katholieke Volks
actie (Accion Popular) ook hij de regeerings-
vorming zal worden betrokken. De leider
dezer beweging, Gil Robles, is er lot dusver
nog steeds niet toe kunnen komen den re-
pub! ikcinschen staatsvorm te aanvaarden
maar de pauselijke nuntius in Spanje
heeft dezer dagen de Spaansche Katholie
ken er niet alleen toe aangespoord eensge
zind te zijn, maar ook deel te nemen aan
de regeering, teneinde op deze wijze te Kun
nen opkomen voor de rechten van den Hei
ligen Stool en de kerk. Onvermijdelijk is het
in dat geval, aldus gaf hij tevens te kennen,
den republikeinsch.en staatsvorm te erken
ncn M.u.w.: van hooger hand is den Spaan
schen Katholieken te verstaan gegeven
zich niet langer te verzetten tegen liet 'cit.
dat de monarchie in Spanje door do repu
bliek is vervangen.
Een en ander vergemakkelijkt natuurlijk
in belangrijke mate de toetreding der
Katholieken tot de regcering. Zelfs is er al
hie- en daar sorakc van geweest, dat aan
Gil Robles de kabinetsformatie zal worden
opgedragen Te vreezen is echter, dat de
socialisten in Spanje zich krachtig tegen
zijn premierschap zullen verzetten en mis
schien wel de arbeiders in 't algemeen, te
meer daar de titel, die Gil Robles in zijn
vaderland droeg „de Spaansche Doll
fuss- na de bloedige gebeurtenissen in
Oostenrijk door velen niet meer als een
cerenaam wordt beschouwd.
WESTSINGEL 21
TELEFOON 1700
X. Het beste en mooiste goedkooper dan waar ook"
X. Vanaf beden tonnen wij V een met zorg gekozen collectie
Komt U even kijken? Onze tneuwe prijzen zullen JJ toelachen.
Londen. 2S Febr. (V.D.) In de buurl
van de parlementsgebouwen kon men van
middag getuige zijn van een ongewoon too
necl, toen renige honderden werkloozen.
vn.o. veiit-genwooidigers van verschillende
secties van lien, die van ifgelcgei. declen
van liet land naar Londen zijn gemarcheerd
om deel te nemen aan de demonstratie,
welke Zondag in Hydepark is gehouden,
zich individueel bij het Lagerhuis heb
ben aangemeld met het verzoek om
toegelaten te worden, teneinde den
vertcgemvMor lieer van hun kieskring te
Kunnen spreken
In normale gevallen zijn er niet meer
gegadigden voor toelating dan de beschik
bare plaatsruimte toelaat doch root hel
ook op hel aintal, dat zich aanmeldde bij
den puhliekeo mgane. heeft de dienstdoen
Ie politie hel noodzakelijk geacht dc toe
'aling te beperken. De wachtend""
len door politie te voet en te paard in
rijen opgesteld. De sneeuw en de modder
hebben vanmiddag er niet toe bijgedra
gen het wachten aangenamer ie maken en
het geduld der wachtenden werd dan ook
geducht op .de proef gesteld, doch er
heerschte toch ëfeh crocrle nrdp Nadat zé
uigevepr twee uur hadden gewacht, zijn
loeerien, die niet gelukkig waren geweest
iheengegaan
Ken gToot aantal van hen, die werden
toegelaten, wer len uitgenoodigd op de
thee door leden van liet parlement. Mac
Govern, labour afgevaardigde, protesteerde
ertegen, dat werkloozon niet .werden toe
gelaten, doch de speaker merkte op. dat
reen discrimineering wordt toegppast en
dat de politic overeenkomstig de daar
voor gestelde regelen was ppgelrcdpn.
EEN NIEUW-TESTAMENTISCH
HANDSCHRIFT
De stadsbibliotheek van Augsburg publi
ceert, dat in haar b^zit is ccn Duitsehe bij -
helcodex uit minstens het jaar 1350. welke
op 337 klein beschreven bladen hel Nieuwe
Testament in eon goede Duitsehe vertaling
bevat. Prof, dr. Adolf von Harnack ver
toefde in 1927 langcrcn lijd te Augsburg
ter bestudeering van dit handschrift en
was van plan den codtx uit te geven doch
heeft dit niet kunnen voltooien. Men ver
moedt dat de codex het afschrift is vnn
een in de Regejisburger Dominicanerordë
vervaardigd origineel.
KONING BORIS VAN BULGARIJE
bij bet verlaten van het paleis van den
rljkspresident te Ber'ijn, waar hij zijn op
wachting maakte, na te Bmssel de begrafo.
nis van den Belgischen Koning tr hebben
bijgewoond.
Een vreeselijko, koude en sneeuwstormen
teisteren een groot deel van Anatolio. Uit
gehongerde wolven zijn tengevolge hiervan
overal op zoek naar prooi en richten groole
schade aan. Te Akhissar viel een bende
uitgehongerde wolven een groote schapen
fokkerij aan, waar 5000 schapen waren 011
dergebracht Ér vond een hevig gevecht
plaats tusschen de woivcn en do woed nde
honden. Drie wolven en twee honden wer
der. later in stukjes gereten gevonden. De
wolven hadden kans gezien 150,schapen te
rooven, voordat, zij konden worden ver
dreven.
In de nabijheid van Istanboel hebben
wolven twee monteurs verslonden, die be
zig waren telegraafdraden te herstellen, die
door den storm waren vernield. Bij het
plaatsje Aiden werd een schaapherder nujl
zijn kudde van 40 schapen door een ver
blindenden sneeuwstorm overvallen. Den
schaapherder cn zijn beesten vond men na
derhand doodgevroren. Zijn hond had don
storm overleefd cn had arbeiders van de
fokkerij kunnen waarschuwen, doch de
hulp was te Iaat gekomen.
AARDBEVING TEISTERT CHILL
Santiago, 2 Maart.'(V.D.) DeZuid-Chi-
leerische stad ValdiviuTs door een aardbe
ving geteisterd, wélke vier minuten duur
de. Ook te Tennico zijn aardschokken van
één minuut waargenomen De verbinding
tusschen Santiago en Valdivia is verbro
ken, zoodat omtrent het aantal slachtoffers
nadere bijzonderheden ontbreken.
JAPANSCH MINISTER AFGETREDEN.
Tokio, 23 Febr. (V.D.) De minister van
onderwijs Hatoyama is thans definitief af
getreden.
F.r is een parlementaire commissie van
onderzoek benoemd om na te gaan wat
waar is van de beschuldigingen, dat de
afgetreden minister onregelmatigheden zou
hebben gepleegd met kasgelden der Seyoe-
kai-partij.
BANKROOVERS SLAAN HUN SLAG
New York, 2$ Febr (V.D) Uit Kan
sas city in den staat Missouri wordt ge
meld, dat bij een overval van een bankfi
liaal een bode werd gedood, terwijl de
bandieten met een bedrag van 190.524 dol
lar in baar geld en effecten wisten to ont
komen.
GEWELDIGE FABRIEKSBRAND IN
DUITSCHLAND.
Wittenberg, 2 Maart (V.D.). In den
afgcloopen nacht brak door tot nu toe on
bekende oorzaak brand uit in de oliefa
brieken van Herz tc Wittenberg, waarin
groote voorraden oliën en oliezaden lagen
opgeslagen. De brandweer van Wittenberg
stond machteloos. Tegenover de vuurzee.
Pas na verscheidene uren was men den
brand mees-ter, na de hulp te hebben inge
roepen van verschillende brandweren uit
de omgeving. Het hoofdgebouw is tot den
grond- toe afgebrand. Dc schade beloopt
meer dan een 1 millioen mark. In de fa
briek? waarin momenteel met 180 man go-
werkt wordt, wordt gewoonlijk in drie
ploegen gearbeid. De onderneming is dc
grootste van dien aard in Düitschland
Aangezien eenige vitale afdeelingen van
het bedrijf buiten het gebied van den brand
zijn gelegen, behoeven de werkzaamheden
niet gestaakt te worden.
PROF. OLDENBURG.
Uit Leningrad wordt het overlijden op
71-jarigen leeftijd gemeld van prof. Oldcn
burg, die 25 jaar lang directeur van de
akademie der wetenschappen is geweest en
zich als orientalist, ethnograaf en weten
schappelijk onderzoeker naam heeft ge
maakt Niet minder dan 750 boeken en
brochures zijn door hem gepubliceerd.
Voqrts heeft hij aan talrijke wetenschap
pelijke expedities deelgenomen. Ook te
I-onden, Parijs en Cambridge heeft hij ge
werkt.
Passagiers
verzekerd
Milaan, 28 Febr. (V.D.) In ccn verga
dering van de vereeniging voor Lombardij
sche geschiedenis, welke dezer dagen te
Milaan werd gehouden, heeft dr. Girolamo
Calvi niedpdeelingen gedaan omtrent een
onlangs aan het licht gekomen document,
Leonardo da Vinei betreffende, een con
tract n.l„ volgens hetwelk een zekere Mat
leo Colombo te Corno zich verplicht d"n
kunstenaar 50 karrevrachtcn grove steen
te leveren en wel „ter plaatse van den ar
beid" tot het vervaardigen van een pavil
loen, dat ,de schilder eri architect Maestro
Llonardo" te Milaan zou bouwen Deze
overeenkomst werd den 2Hstcn Maart 1490
aangegaan, het begin van den arbeid was
vastgesteld op 7 April van hetzelfde jaar
De prijs voor het materiaal bedroeg 20 gou
den dukaten, bij de aanvaarding van hel
contract le voldoen, en nogmaals 20 gou
den dukaten, na voltooiing van den arbeid,
met dien verstande, dat, indien de p
drachtgevers vnn Maestro Lionardo de uit
voering van het bouwwerk wegens oorlog
of een andere oorzaak mochten stopzetten.
•1e kunstenaar niet verplicht zou zijn het
materiaal te aanvaarden Men vraagt zich
thans in Milaan af, van welk bouwwerk
hier sprake kan zijn geweest. De opdracht
gevers waren ongetwijfeld de Sforza's In
tusschen heeft men de schejshnekcn van
la Vinei geraadpleegd on er inderdaad ont
werpen voor een paviljoen in den tuin vnn
de burcht der Sforza's gevonden. Naar alle
waarschijnlijkheid is dit werk echter niet
uitgevoerd. Verschillende kunsthistorici
zetten het onderzoek in deze voort.
Van een nieuwen Wodans-
dienst geen sprake
volgens den rijks
bisschop
Berlijn, 28 Febr. (V.D.) In het Berliner
Sport palast is hedenavond een betooging
gehouden der Uuitsche christenen, waar
>.m do rijksleider der Duitsehe christenen,
dr. Kinder, het woord voerde. Na hem
sprak de rijksbisschop, Muller, die ver
klaarde, dat het laster was, wanneer men
beweerde, dat de Duitsehe christenen een
nieuwen Wodans dienst wilden instellen
Het is goed, dat in dezen tijd harde critiek
op hel christendom wordt uitgeoefend. Men
moet thans vragen waar de schuld ligt. dal
groote massa's zich van de kerk afge
wend hpbben. De gemeenschap met hel
volk moet hervonden worden Christendom
is de wijze, die God en zijn kerk na.lei
brengt tot de mensehen. Het christendom
is met uit het Jodendom gegroeid, maar in
den strijd tegen het Jodendom gewonkn
Positief Christendom moet weer tot pe
mcengoed van tiet. volk worden. Dat kan
alleen, wanneer ieder zich weer voelt ais
lid van de kerk Daarom moeten Ie jonge
theologen in de S A en de arbeidskampen
zij moeten den weg naar het hart van het
volk vinden.
BUITEN-RITTEN 6 ct. per K.M.
6 a 7 pers. auto met chauffeur
Vaste standplaats ter li* erzyde
van Hotel Monopole
.ANGESTRAA1 49 51
TELEFOON 190
Onze fantasie collectie
ZIJDEN STOFFEN
is aantrekkelijk en bevat alleraar
digste dingen in de meest uiteen-
'oopende creaties
Bovendien goedkoop
D/T ULAL) HEEF! EEN OAGELUKSGHt
GECONTROI.EERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Eden te Parijs.
(Derde Blad, pag. 1).
Habicht's ultimatum afgeloopen.
(Derde Blad, pag. 2).
Het Spaansche kabinet afgetreden.
(Derde Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
De eerste ontsporing van het nieuwe ka
binet bij de behandeling van de wijziging
der woningwet.
(Tweede Blad, pag. 1).
De strafzaak Onnes.
(Tweede Blad, pag. 2).
Een belangrijke dag voor dc K. L. M. I
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Overtreding van de drankwet? (Kanton
gerecht).
(Eerste Blad, pag. 3).
Een kleine millioen verzwegen vermogen,
(Eerste Blad, pag 3).
Voor het behoud der fröbelschool.
(Eerste Blad, pag. 3).
Mcdegedeetd door het K.N.M I. te de Bilt.
Hoogste barometerst. 775.4 te Helsingfors.
Laagste barometerst. 725.8 te Isafjord.
Verwachting: Zwakke tot matige, aan
vankelijk veranderlijke, later waarschijn
lijk Zuidelijke tot Zuid Westeliiko of Wes
telijke wind, tocnemcndo bewolking, aan
vankelijk nog weinig of geen regen, waar
schijnlijk iets zachter.
Over Scandinavië en Finland ontwikkel
de zich de hooge druk verder Hij breidde
zich Zuidwaarts en Zuid-West waarts uit.
In zijn kern daalde dc temperatuur flink,
zoodat over Lapland thans weer tempera
turen voorkomen onder —15 gr Celsius. De
Middellandschc zee depressie vuldo flink
op. Te Marseille is de barometer meer dan
10 m.M. gestegen. De zware wind in het
Rhónedal nam af. Thans waait alleen
ever Perpignan nog een stormachtige mis
tral.
In het Zuid-Westen heeft de hooge druk
zich aanvankelijk teruggetrokken, doch
thans schijnt zij zich met flinko drukstij-
gingen over Ierland weer te gaan herstel
len. Het minimum over IJsland bleef vrij
wel stationnair, zoodat zijn invloed over
onze omgeving nog uitbleef. Wel is over
ons land dc bovenlucht-temperatuur flink
geslegen, doch de lucht bleef nog vrij droog
Een nieuw daalgebied strekt zich uit van
Schotland via Wales tot dc Zuid-Westpunt
van Engeland Het wordt gevoled door stij
ging. Langs dit front is nog al wat neer
slag gevallen; Sfornowag meldde 22, Ler
wick 6 en Valentia 5 m M. Het is niet uit
gesloten. dat dit front zijn invloed ten on
zent en toenemende bevolking doet gelden.
Evenals over de Britsche eilanden zal bij
ons de temperatuur stijgen. Aanvankelijk
mag men nog weinig of geen regen ver
wachten. Tegen morgenavond worden de
rogenkansen wellicht wal grooter.
RIJDT VEILIG!
Rijdt op rijwielpaden achter el'
kander, tenzij het pad zeer breed
is l
ZICH ZELF EEN KOGEL DOOR T HOOFD
GESCHOTEN.
J e n a, 1 Maart. (H.N.) De staalfabrikant
Zetsche uit Eisenberg had gisteren voor
do rechtbank moeten verschijnen om zich
wegens bedrog te verantwoorden. Hij was
echter niet verschenen en werd derhalve
des avond door de politie gearresteerd.
Tijdens het vervoer naar het huls van be
waring schoot hij zich een kogel door het
hoofd, zoodat hij spoedig daarop overleed.