Indië verlangde naar de zon!
HET ISLAMIETISCH NIEUWJAAR
Tijdschriften
KEITJES
Als de zaak rust
werkt de
ADVERTENTIE
3 x plaatsen
voor f 1.--
Uitsluitend bij voor
uitbetaling.
VEERTIEN REGENDAGEN
ACHTEREEN
Problemen voor den
Immigratiedienst
EEN BONT KIJKSPEL
Nieuwe Uitgavee
INDISCHE KRONIEK
Na zijn volkomen afwezigheid gedw
rende twee weken leert men zelfs
den „koperen ploertweer
waardeeren
We hebben hier in Indië naar de zon
▼erlangd
Dat zal velen in Holland vreemd in do
ooren klinken en toch is het zoo geweest.
Gewoonlijk staan wij op niet al te goeden
voet met dat gloeiende ding daar aan den
hemel, dat tegen de uren van den middag
als het bijna loodrecht boven ons staat en
de schaduw daarvoor tot zeer kleine vlakjes
wordt teruggebracht, meedoogenloos kan
branden en steken. Het veel bewegen in de
openlucht staat dan gelijk met het onder
gaan van een penetentie. We zijn blij, als
wij, eindelijk thuis, in de mandiekamer ons
wat kunnen verfrisschen en schoonspoelen
om het gevoel van warmte, dat ons den ge-
heelen dag geplaagd heeft, te kunnen kwijt
raken.
De zon staat op zulke dagen niet al te
best aangeschreven. Een van de minst on
vriendelijke namen, die, dan voor haar uit
gedacht werd, is „koperen ploert" en wie
den brandenden gloed op zich heeft voelen
rusten, zal de juistheid van deze kwalifi
catie kunnen waardeeren.
Doch nu hebben wij naar wat hitte ver
langd.
liet heeft namelijk li dagen aan één stuk
'door geregend.
Wat is dat nu, zal de doorgefourneerde
Hollander zeggen, die, gewend aan zijn 300
natte dagen van de 363, zijn huis tegen de
vocht dichthoudt, en alleen met regenjas en
parapluie, mogelijk ook met overschoenen,
das en wat meer is om zich tegen invloeden
van builen te beschermen, de straat op
waagt.
Veertien dagen in Holland, is in Holland
ook niet veel en heelcmaal niet verschrikke
lijk, omdat men daar, ingesteld op veel en
langer regen, zich gewapend heeft tegen dit
ongemak van liet klimaat en het gewone
leven er bij aanpastte.
Dat is in Indië niet gebeurd, behoefde ook
niet te gebeuren.
Hier is een droge en een natte tijd, maar
in den laatste regent liet bij plassen
Pijpénstclcnregen, waarbij liet soms niet
mogelijk is meer dan enkele meters voor
zich uit te zien en de huizen van dichtbij-
honende buren in een grijzen dikken nevel
verdwijnen. Maar als het enkele uren zoo
heeft geplast, dan komt de zon weer door
en herneemt het leven zijn gewonen doen.
Soms duurt een wat minder zware neerslag
wel eens een dag en dan vinden wij het al
welletjes. Zelfs in de maanden, waarin
record hoeveelheden water zijn gevallen,
hebben wij steeds nog voldoende uren zon
gehad.
En nu heeft het li dagen aan één stuk
geregend, een akelige, kleffe Ilollandschc
gezapige, mizzcligc regen. Soms vielen dc
Btralen wat harder, soms was het even
dropg, doch de hemel bleef grijs en liet
vocht sloeg ons overal tegemoet.
Dat was nu juist het nare.
1-Iet leven in Indië vraagt veel licht en
lucht en open huizen en open kleercn. De
ramen hebben gewoonlijk geen ruiten en
alleen luiken met latjes; in de moderne hui
zen zijn boven in dc muren tegen de pla
fonds in dc steenen luchtgaten gemaak!
voor de ventilatie. Oudere woningen lieb
ben nog ramen van zwaar ijzerwerk voor
zien, zoodat des nachts kan worden vol
staan met alleen de gordijnen dicht tc doen.
Dan zijn er veel meer ramen dan in Hol
land. Het leven is open, het huis is war
mer, dan het leven buiten, mits niet in de
zon en daarom wordt theegedronken en
vaak ontbeten of des avonds gegeten op
platjes en soms zelfs heelcmaal in den tuin
De angst voor „le vent du tocht" is hier
onbekend en waar do wind ons geen koelte
kan brengen, moeten electriscbe waaiers
voor verplaatsing van de lucht zorgen.
En r»i hadden wij inplaats van lucht en
warmte uitsluitend vocht, een nare, klamme
vocht, die door alle openingen in de huizen
en in de klceding binnendrong. We zijn
dat tijdens den natten moesson wel wat ge
wend, doch niet in die mate als thans, veer
tien dagen achtereen.
Brood als.... natte wasch.
Alles werd nat en klain. Dc meest hcr-
metischo stopflesschcn, waarin sigaren be
waard worden, bleken niet hermetisch, do
sigaren werden slap en bochtig, gelijk hoe
pels. Papier plakte aan handen, welke er
op werden gelegd; brood, dat toch al min
der knappend is dan in koudere gewesten,
leek net natte wasch. Regenjassen werden
niet meer droog, omdat er geen zon was om
voor verdamping tc zorgen. Dc ongeluk
kige, die niet zeer dik in zijn aantal witte
pakken zat en vooral tegenwoordig zijn
er nogal van dezulken moest ecnigo
dagen met één pak doen, omdat de wascli-
baas wel wasschcn, maar het goed niet
droog kon krijgen, dat anders slechts een
uur zon noodig heeft om voor dc strijktafol
gereed te zijn. Vele kantoren zagen dan
ook beslist minder wit dan gewoonlijk, als
e ken dag een schoon pak het aanzien van
cc?, aantal mcnschcn beslist witter maakt.
Oyer do c.'lende om babygocd droog tc krij
gen. zullen \n ij maar zwijgen.
Wio boeken had en die wat stijf tegen
elkander gedrukt op planken had staan,
moest uiterst voorzichtig zijn met bet tc
voorschijn halen, want de buitenkanter.
zaten tegen elkander gekleefd en groene
handen krogen zoo roode plekken en om
gekeerd.
Voorerf en niet geasfalteerde straten
werden niet meer droog en sopperden bij
eiken voetstap, die er op werd gezet. Het
verkeer op de buitenwegen was vo.sla gen
onmogelijk en electrische trams en de ring
banden kregen zoo roode plekken en om
dat alle fietsers een droger middel van ver
voer hadden gezocht.
Invloed van de weersgesteldheid
op het humeur.
En wat nog wel het ergste was, zooals in
do kentering als een drukkende lauwe
warmte over deze eilanden ligt en dc hu
meuren er niet op vooruitgaan, zoo zijn ook
thans talrijke botsingen voorgekomen, du
anders achterwege gebleven zouden zijn.
Vooral in dc gezinnen, waar de kinderen
niet buiten konden spelen, vader daardoor
tc veel lawaai vond als hij thuiskwam,
moeder overhoop lag met dc baboe tjoclji
(wasclimeid) omdat het waschgocd niet
droog wilde worden en de bedienden in den
morgen tc laat binnenkwamen omdat zij
met de zon opstaan en nu de zon achter de
wolken bleef, vanzelf nog wat doorsliepen.
Alleen do allernoodzakelijkste uitgangen
werden gemaakt en er ging een gevoel van
medelijden op voor den ongelukkige, die in
deze dagen een „pakcan deftig" aan moest
hebben en lot dc ontdekking kwam dat zijn
best gesteven boorden aan vochtig papier
aeden denken en zijn manchetten zich om
z)jn polsen klemden als zich vastzuigende
kwallen.
Kan een Hollander begrijpen dat twee
weken lang van zulk een vocht, waar wij
ons niet tegen konden wapenen, omdat ons
even ojj zon werd ingesteld, een stemming
teweeg heeft gebracht, die bedenkelijk naar
die van een stille revolutie begon over te
hellen, zij het dan ook geen revolutie tegen
het «rezag van den staat
Heel Indië was kribbig, nijdig, korzelig
en brommerig, dc menschen werden bits.
cocdzakken van kerels kregen het te kwaad
met hun boezemvrienden en tot welke uiter
ste wat overspannen, prikkelbare huis
vrouwen gekomen zijn, zal dc geschiedenis,
althans door ons, niet vernemen.
En nu is de zon terug gekomen.
Teruggekomen na li dagen zich verdekt
te hebben opgesteld.
Kort na de aankomst van het Engelsche
en Franschc eskader te 1 and jong Priok
kwam zij weer tc voorschijn en dc stem
ming sloeg op slag om. Is liet niet merk
waardig dat in dc treinen menschen er niet
aan dachten om dc stores voor dc open
raampjes- te trekken Met genoegen zaten
ze weer in de zon, dc goede oude bekende
dc veel verguisde, doch zooals gewoonlijk
hbben wij haar pas gewaardeerd, toen zij
zich geruimen tijd voor ons verborgen had
gehouden om haar, als wij enkele dagen
verder zijn en weer hebben zitten blazen
van de hitte, opnieuw tc verguizen.
Zoo is de mensch nu eenmaal.
De verloren zoon. Vanwaar
komt bij
Dc Immigratiedienst zit voor de zooveel
ste maal mét een moeilijk geval.
Enkele jaren terug werd hier een Mexi
caan opgepakt, nadat hij een juwelier voor
twee kostbare ringen in den nek had ge
zien. Hij onderging zijn straf en stond
daarna zonder middelen van bestaan. Het
voornemen Was hem uit te zetten, waarom
de Immigratiedienst hem tc Priok in het
er-bekende verblijT voor doorgangers op
borg.
Nu was de man inlusschen geen Mexicaan
gebleken, inaar een Boclgaur en met de
Boolgaarsche regeering werd gecorrespon
deerd over het terugzenden van den man
Het ligt voor de hand, dat geen enkele re-
gcering zich veel moeite zal geven »m ecu
verloren zoon uit het buitenland, waar hij
een straf heeft ondergaan, terug tc krijgen
en zoo duurde het ruim een half jaar, voor
dat uit Sofia bericht kwam. Ze wilden daar
niets van hem weten, want hij was geen
Boelgaar. Dat kon mogelijk juist zijn
want onze vriend hield nu vol, dat hij een
Roemeen van geboorte was en dit leek niet
zoo vreemd, want bij zijn arrestatie bleek
hij in het bezit van 3 verschillende paspoor
ten, die hem lot Mexicaan, Boelgaar en Roe
meen maakte.
Aangezien het tc verwachten is, dat de
regcering in Boekarest zich ook niet het
vuur uit dc sloffen zal loopen om den man
binnen dc grenzen tc ontvangen, liccft hij
zeker weer voor een half jaar onderdak te
Priok. Wil Roemenië hem niet hebben,
wat dan? Waar moet de dienst met den
knaap heen? Moet hij ten eeuwigen dage
ónderdak en kost hebben op kosten van het
land?
liet is een puzzle, die voorloopig nog niet
kan worden opgelost.
Dit vraagstuk is het ecnigo niet, waar
voor ilo dienst zich gesteld fciet. Sedert
enkele jaren leeft in een van de hoofdplaat
sen van een van dc Europccsche landen een
man, die van hieruit naar zijn land terug
gezonden, daar aan dc grens geweigerd
werd en nu elke maand een kleine uitkce-
ring van het Hollandschc gezantschap ont
vangt, orndat de Hollandsche Regeering
voor hem aansprakelijk is, daar zij hem op
transport naar zijn land heeft gesteld.
liet is jammer, dat in de hoeken van den
Immigratiedienst niet eens mag worden ge
neusd. Er zou ongcloofclijk aardige copie
to voorschijn komen.
keisteen om de attentie te vestigen op het
gevaar? Welneèn! Ezels en paarden cn zelfs
menschen zullen er eerst do dupe van wor
den.
Een onzer kwam thuis met het verhaal
dat de „Badji" (werkster, dienstbode) van
den kapper ecnige dagen geleden het dak
van liet huisje op zich gekregen had toen
zij in bed lag! Het arme mcnschjc werden
beide bcenen gebroken en kreeg een gat in
het hoofd. Met groote moeite kon zij van
onder do brokken natte leem, doorstoken
van vermolmde stokken en stukken hout
worden uitgehaald. En toen hebben ze toch
die stakker per droschkc naar het zieken
huis buiten de stad vervoerd, je weet
wel, zoo'n rammelend hobbelend wagen
tje, kleiner dan een koets, met één zitbank
voor twee personen en bespannen met twee
paarden! Gegild heeft zo en geschreeuwd
den ganschen weg lang!
UIT PERZ1E
door
TON NI RAEDT v. OLDENBARNEVELT.
VII.
Teheran.
Het Nov Ruz (Islamitisch Nieuwjaar) is
geweest.
We zijn er op uit gegaan om de stad
te bezichtigen cn het contrast met onze wijze
van doen viel me weer zoo op.
Dc huizen zijn dan behangen met tapijten,
waarbij er zijn van honderden tomans waar
de. Op tafeltjes staan alle lampen die de
familie of de verschillende families uit het
huis bezitten, mooi opgepoetst, allemaal op
een kluitje. Grooto beschilderde lappen
waarop hecle tafereelcn, mooi omkranst met
bloemen guirlandes van alles wat maar
mooi glinstert en hangen kan. Ilct is een
radicale uitstalling van potjes cn glazen
kannetjes, portretten, gruwelijk leelijke
Europccsche (markt) vazen cn prullen, enfin
alles wat jc vermoedt dat iemand uit zijn
mooie glazenkastje haalt, als hij dat bezit
En dat alles op straat een meter buiten de
voordeur'
Alles gebeurt op straat: cinema op straat
tegen een muur; comcdicspcl op een groot
frontbalcon on dan electrische verlichting
zooals liet Plein in Den Hang slechts in
zeer bescheiden mate vertoont mot Konin
ginnedag. Alles vqpr het volk. Vroeger zou
den ze dezen dag ook uitgekozen hebben
om als first class volksgcnoegcn een stelle
tje bandieten op het groote plein op te han
gen. Nu hangen alleen allerlei wapenschil
den, messen, dolken en andere wapens van
do balcons der rcgecringsgcbouwcn.
Misschien is het ook dc tijd voor bede
vaarten, want onze tuinman is naar Kum
geweest, een bedevaartplaats, waar ik langs
gekomen ben op reis naar Isfahan.
De kosten van de autobus enz. vielen tegen
cn hij trachtte zijn mooie splinter-nieuwo
fototoestel te verkoopen. Maar nu wordt hij
ook niet meer Sedati scc genoemd, maar
„Kum Sedati", waarbij het „Kum'' zeker
dezelfde recpcctablc waarde heeft als bij ons
bijv. het „Mr." of „Dr." voor je naam.
Kum Sedati heeft nu 10 pet. meer kans
op het gelukken van al zijn plannen of op
het verhooren van zijn talrijke gebeden en
is wellicht 20 pet. in de achting van zijn ka
meraden gestegen. Hij kan gerust eens een
potje breken hij is nu Kum Sedati er.
„quod licet Jovi non licct bovi" denkt hij
Gemoedsrust is toch maar alles.
Als ik naar dc stad wil, loop ik dikwijls,
omdat er zooveel te zien is, en ik kom dan
soms langs oen soort kiosk, een drankgele
genheid, waar het water gezegend is cn gra
tis gedronken mag worden door den dorsti
gen voorbijganger. Met dien verstande wel
te verstaan, dat die barmhartigheid alleen
strekt voor dc Musuiman; een christen of
anderszins moet het niet wagen het kope
ren drinkbekertje aan te raken, dat vastzit
aan een ketting, bevestigd aan een versle
ten knop in den rand van het reservoir. Het
drinkbakje is door allerlei hieroglyphcn cn
gedrochtelijke tcekeningen beschermd tegen
booze geesten, maar een ongcloovigc zou
het verontreinigen cn misschien zijn bruta
liteit met een geduchte afrossing moeten be
koopen.
Voor eenigc dogen zijn wc naar boven ge
weest om naar een zomerhuis te kijken. De
omgeving is prachtig; dennebosschen, eiken
hakhout, gras, graanvelden echt landelijk
Water ruischt aan alle kanten; we moeten
dikwijls over beekjes springen en bewan
delden modderpaadjes.
Luxueuse landhuizen slaan er met be
werkte gevels en nappen en hooge gale
rijen en brecde waranda's. Alleen zijn de
muren veelal erg vervallen, brokken leem
zijn er uit gevallen, pleisterwerk is door
weekt en 't geheel verwaarloosd en onver
zorgd vervallen grootheid.
Het huis waar wij dezen zomer ingaan
zullen ligt zoowat in puin, wat alweer niet
te verwonderen is na de zware regens dio
er gevallen zijn. Overal gaten van lekka
ges; de trap die buitenshuis ligt is totaal
verpapt cn vertoont groote gaten, die dan
natturlijk ook in dc plafond van de kamer
tjes onder dio trap voorkomen je krijgt
het idee een ruïne te bezichtigen! Voor dat
huis moet nog 750 toman per zes maanden
betaald worden, maar er is een groote mooie
tuin bij en een zwembassin.
En de golams doen wonderen vooral
Taghi. Ilij is de man die alles kan! Taghi
ruimt bij liet vertrek dc kasten uit, vouwt
japonnen op, pakt valiezen en koffers in,
hij bergt liet wintergocd op cn verpakt alle
schoenen. Taghi verft het zomerhuis en be
plakt dc vloeren met krantenpapier, naait
ordijncn cn hangt wandversiering op, hij
betegelt de badkamer cn spijkert en timmert
cn schaaft dat liet ccn lieve lust is! Verwon
derlijk! hij weet overal raad op cn maakt
het heelc meubilair in orde cn schikt heel
aardig dc kamers en heeft derhalve praatjes
voor tien! Goed ventje. Soms komt hij aan
nnjn kamer kloppen en maakt zijn stem
liefjes cn week cn vraagt of hij iets voor
me doen kan of ook om mijn laatste
punaises af te vragen of ccn stukjo touw
van me „tc lecncn", of anders ccn potlood
of pen doodleuk uit mijn doos te gappen!
Dc golams zijn werkelijk heel handig cn ge
schikt cn.... kleino geschenken onderhouden
dc vriendschap zie je!
Het verschil lusschen armoede cn rijk
dom is hier wel heel schrijnend als jo die
vele mcnschen-in-voddcn ziet. Dat er stan
den cn rangen zijn en altijd blijven zullen,
heeft do mcnschcngeschicdenis nu wel uit
gewezen geloof ik, maar ik vind dat daarin
niets kwetsends moet liggen; dat er reke
ning gehouden dient te worden met hetgeen
jc als mensch en medemcnsch aan elkaar
verschuldigd bent. Ik hecht veel waarde
aan uiterlijke vormen; beleefdheid, spraak
en manieren, vooral juist tegen den mindere.
Juist ddarin moet immers jo „breeding'
blijken! Zijn werk is uit den aard der zaak
net zoo noodzakelijk, gewichtig en eerbaar
als dat van hooger geplaatsten; dc beoor
deeling moet dan ook niet zijn volgens der.
graad maar naar de hoedanigheid.
Zoodra het huis dus weer bewoonbaar
is, trekken wij naar boven. De heele' streek,
die zich uitstrekt aan den voet van den
Elburz ten Noorden van dc stad heet Shim
ran. Wij gaan wonen tusschcn do dorpjes
Golliihak, Elajch, Tadjriz cn Tjalehars.
Dc regens dit voorjaar waren zóó als ik
me voorstel dc Indische regens gedurende
den regentijd: dagen aan één stuk, eigen
lijk de heel maand door. Ik dacht wel dat
er nog ongelukken zouden gebeuren, want
daar alle huizen van leem en slechte bak
steen zijn opgetrokken, storten 's winters
en in het voorjaar heel wat huizen cn muren
in. Vandaar dat je hier overal ruines ziet,
want een Pers houdt niet van opbouwen
wat eenmaal omgevallen is. Hij zet er lie
ver een nieuw huis naast. Maar dat duurt
gewoonlijk een tijdje. Zoo heeft in ccn straat
wekenlang cn nü nog liggen de resten
het puin gelegen van een ineengestortcn
muur die een tuin omsloot. Huis en tuin
zijn nu geheel zichtbaar cn aangezien alles
met den slakkengang gaat kan het wel wéér
Nov Ruz zijn voordat de nieuwe muur her
rezen is.
Groote gaten vielen in den weg, op plaat
sen waar een ondcraardsch water loopt.
Denk je dat er een waarschuwingsteoken
bij gezet wordt? al was het maar een groote
Perspectieven van wordende
cultuur 1934
In no. 3 van het maandblad 1934-Pcrs-
pcctievcn van wordende cultuur uit-
gavo van „Do Driehoek", den Dolder
zijn do meest uitecnloopcndo beschouwiu-
en over het ballot Jooss opgenomen.
Verder bevat dit eerz goed verzorgde
tijdschrift een artikel van J. Bezaan over
het oude en het nieuwe expressionisme.
Dr. Jul. Binger vergeleek naar aanleiding
van de voordrachten van Prof. Martin
Buber het wezen van religie met philo
sophic. Dit nummer mogo niet omvangrijk
zijn, bij de keuzo van den inhoud is in
elk geval zeer selectief tc werk gegaan
Da Kim.
In het tweede nummer van het maand-»
blad voor leerlingen van Middelbare Scho
len, do Kim, werd een artikeltje over do
Duitsche school onder het Ilitler-régime
opgenomen. Tal van korte bijdragen doen
het aardig. Onder Toonecl wordt ccn op-
voering van do Ililversumseho Gymnasias
ten besproken. Cab Calloway's komst
wordt eveneens met ongeduld verbeid.
Maar niets schijnt veranderlijker van om
slag cn van indceling tc zijn als „de Kim'\
Dit nummer is*echter weer tot in de pun
tjes verzorgd, vooral de fraaie foto's dra
gen daartoe het hunne bij.
De Berggids,
Waar Koning Albert vaji België ccn lief
hebber van de Alpcnsport was, wordt zijn
plotseling verscheiden als vanzelfsprekend
herdacht in Dc Berggids no. 3, uitgavo W,
Gaadc, Delft.
De Matterhorn heeft geen problemen
meer, maar daarom is het locli wel aardig
tc* lezen wat 1). Kruscman schrijft over
de lulloozc verkenningstochten die in
vroeger jaren moesten ondernomen wor
den voordat liet zoover was. Westcrdijk en
Fontein blijken later ccn andere bcstij-
gingsmogclijkhcid van de Punta Marietta
ontdekt to hebben. Een bestijging van den
Ping Mayor wordt eveneens beschreven.
Met Cornclis Tromp dalen wij tenslotto af
naar Fronnay in het Unter-Wallis.
Vooral het Matterhorn-artikel is goed tö
volgen door do velo illustraties.
Toerisme,
Als tweede in do rij van door de Reichs-
bahnzentrale fuer den Deutschcn Reise-
verkehr in het Nederlandsch uitgegeven
vcrkccrsbockjcs is verschenen „Harz cn
Kyffhauser", het Duitscho midden-geberg
te, met zijn mooie natuur, ouderwetsch©
stadjes en moderne badplaatsen. Broeken,
Hexentanzplatz, Radau-Wasscrfall, Bode
tal zijn namen, die bij velen herinneringen
wekken aan beleefde vacantic-gcnocgens.
Ter verluchting werden nieuwe afbeel
dingen gekozen, die een duidelijk beeld ge
ven van dc schitterende landschappen en
karakteristieke, romantische plaatsjes in
dit Duitscho midden-geberate.
Het Stiefkind Drenthe.
In do serie Drcntsch Mozaïk verscheen
bij do uitgevers-maatschappij van Gorcum
en Co tc Assen het vijfde, aan Mr. Harm
-Smeenge opgedragen boekwerkje: Het
Stiefkind Drenthe, waarin Mr. J. Lint
horst Iloman een korte beschouwing geeft
over de vraag: werd en wordt Drenthe
miskend?
Do schrijver, Burgemeester van Vlodder
cn voorzitter van de Provinciale Drent-
scho Verceniging voor Vreemdelingenver
keer, houdt daarin aan de hand van een
historisch overzicht een warm pleidooi
voor zijn gewest, dat nog herhaaldelijk als
minderwaardig beoordeeld en ten achter
gesteld wordt.
