AMFRSFOORTSCH DAGBLAD
INDRUKKEN UIT DELFT
Woensdag 28 Maart 1934
32 e Jaargang No. 228
Ontroerende momenten tijdens
den Kerkdienst
Het vertrek van den rouwstoet vanaf
te den
Ken onzer redacteuren, die de plechtigheid
der bijzetting in de kerk te Delft mocht bij
wonen, schreef ons
De zon goot haar gulden middagstralen
door de hoogc vensters van bet kerkgewelf
hoog boven onze hoofden, waar mozaïk gla
zen van groen, purper-paars en wijnrood
gevat zijn tüsschen de kolommen van gelen
zandsteen. Een tooverachtig licht viel daar
door naar binnen in de kerk, die goeddeels
in schemurglans gehuld lag. Het zware
klokgelui van stadhuis en - Nieuwe Kerk
klonk in sonore klanken naar binnen. Ter
weerszijden van den ingang naar den graf
kelder stonden tien adelborsten uit Wil
lemsoord en tien cadetten uit Breda ge
schaard. Buitengewoon inppneerend was
het schouwspel tusschcn de zware kerk-
pilasters, die rondom hun hoog.e kronen
met lila-paars doek waren omwonden, ter
wijl toefen paarse en witte tulpen daar
tüsschen in waren aangebracht Tegen de
fonkelende schittering van.de talrijke groot
uniformen contrasteerde zeer plechtig het
zwart van de toga's der Delftsche predi
kanten, die zich eveneens in c(e kerk bevon-
j den. Wij schatten dat in het bedehuis onge
veer 50.0 genoodigden aanwezig waren. Het
zal kwart voor twee geweest zijn. toen uit
de verte het gebeier waarneembaar werd
van de zware Bourdon klok, de grootc klok
uil do Oude Hervormde Kerk, die maar zel
den meer geluid wordt omdat het zware ge
wicht voorzichtigheid gebied in de oude
kerk construe tic. Het luiden dezer.klok kon
digde aan dat de stoet Delft was nabij ge
komen. Even later zetten de militaire kapel
buiten op het kerkplein treurmuziek van
Chopin in.
De klok wees. zeven minuten over twee
toen de muziek van de Marine het Oude
Wilhelmus hooien liet, ten tecken. dat de
stoet voor de kerk was aangekomen. In
breede randen .werden bloemstukken ge
vleid langs do trappen die naar den graf-
lu ider voeren. Het was. op dit oogenblik
dat prof. Obbink uit Utrecht den kansel be
klom en het orgel, vanwege de restauratie
van de kerkachter, een houten schot ver
borgen, op de melodie van het Oude Wilhel
mus aanving tc pracludiccren.
Toen openden zich de deuren naar het
schip van de kerk en werd hét stoffelijk
overschot van Koningin Emma binnenge
dragen. Koningin Wilhelrnina en Prinses,
Juliana volgen met den Vorst van Wal
deck, den broeder van Koningin Emma, als
eersten achter de. baar. Adelborsten en ca
detten presenteerden het gewc-cr. Toen de
leden van hel vorstenhuis en zij die in den
stoet medekwamén hun plaatsen hadden
het Koninklijk paleis Lange Voorhout
Haag.
ingenomen opende prof. Obbink het plech
tig samenzijn: „In den naam des Vaders cn
des Zoons en des Heiligen Gecstcs."
De voorlezing van het 2Sstc hoofdstuk
uit het Mathaëus Evangelie, zoomede het
daarop volgende gezang 209, het z.g.
Paaschlied, werden staande aangehoord.
De hofprediker, de hoogleeraar uit Utrecht,
droeg het Bijbel-fragment uit het Mattheus-
vcrhaal, met groot en nadruk voor:
„En laat na den sabbat, als het begon te
lichten, tegenden eersten dag der weck,
kwam Maria Magdalena en de andere
Maria, om het graf te bezoeken. En ziét, er
geschiedde een grootc aardbeving, want een
engel des Hoeren, nederdalende liit den
hemel, kwam toe cn wentelde den steen af
van de deur'cn zat op denzelven En uit
vrees voor hem zijn dc wachters zeer ver
schrikt geworden cn werden als dood én.
Maar de enkel antwoordende, zeide tot de
vrouwen: vreest gijlieden niét. want ik
weet dat gij zoekt Jezus, Die gekruisigd is.
Hij is hier niet, want hij is opgestaan, gelijk
IIij gezegd heeft. Komt herwvaar(s. ziet de
plek waar de lieer gelegen heeft. En gaat
haastig heen cn zegt den discipelen, dat Hij
opgestaan is van de doodcii. En ziet, IIij
gaal U voor naar Galiléa, daar zult gij Herb
zien. Ziet, dal hel) ik U lieden gezegd,"
De rede van prof. Obbink was' tot in de
uiterste hoeken van de kerk zeer duidelijk
verstaanbaar; prof. Ofobiiik sprak zeer'lang
zaam en articuleerde zijn woorden zooda
nig, dat zelfs zij, die het verst af waren ge
zeten zonder eenigoinspanning don spre
ker konden volgen.
v
Toen men na de voorlezing uit het Mat-
thcus-Evangelic bet eerste gcraecnschappc-
hjk-gezongen lied aanhief (gezang 2Ö9*
Wees gegroet, gij eersteling der dagen)
dreigde een moment, dat do organist het
contact met dc. schare in de kerk zou ver
liezen. De man op de hoogc orgclbank. be
vreesd blijkbaar, dat velen der aanwezigen
min of meer vreemd zouden staan tegen
over een kerk-.kpraaj, nam de voorzichtig
held in acht, om met het oog op deze om
standigheid, de melodie die. gezongen moest
worden, zéér langzaam in te zetten, opdat
de bezoekers in de kerk zich de6 'tc gemak
kelijker zouden kunnen aanpaéscn cn vol
gen. Maar liet publiek in de kerk, dat deze
gezang-wijs merkbaar zéér goed kende,
zong vlugger dan het orgel 6pccldc, en
raakte daardoor vóór. De organist, die met
dc gróotc moeilijkheid Ir k.itii;» ii ii.i I. dal
zijn instruuh iii d.mi I - k.-rk i-napra tic»
verscholen s:ual athtei «-•*• 11 wand
waardoor hij zélf natuurlijk pok onvolko
men hqort hoe de schare in de kerk zingt,
een euvel, dat zich gisteren 'een óogeribiik
pijnlijk wreekte, wist evenwél zéér snel het
verstoorde contact te herwinnen, trok voor
de geluidsovcrhccrsching die toen noodig
was, ecnige registers bij, cn wist van tocn-
af-aan het zang-tempo van dc voor hern
volkomen verborgen cn afgesloten hoorders
gelijken tred tc doen houden met dc bege
leiding wat voor hem een zeer moeilijke
opgaaf was.
Op alle stoelen in de kerk was een pro
gramma vanden dienst in zeer sobere
uitvoering neer gelegd, op we4k program
ma tevens de tekst der gezangen stond af
gedrukt. Vooral'het gemeenschappelijk ge
zongen lied klonk zeer plechtstatig door
de hooge kerk-gewelven: dc organist de
heer van Tienen registreerde zijn spel in
volkomen aansluiting op den tekst, zoodat
verschillende passages in deze liederen
zeer indrukwekkend pianissimo werden ge
speeld en düs ook gezongen; waartegen dc
forschero 6trophen zeer imponeerende tc
gen6tcllingen vormden. Juist door dit orgel
accompagnement werd in de liederen een
groöte ontroering geopenbaard.' wat wél
voornamelijk -tot'uitdrukking kwam in ge
zang 273.
Beveel gerust Uw wegen al wat U
't harte deert
Der trouwe hoede en zegen
Van Hem, die 't Al regeert
Toen prof Obbink na dit laatste gezang
een kort gebed uitsprak werd een der adel
borsten ter zijde van den grafkelder plot
seling onwel; hij begon te wankelen, waar
op een zijner collega's naa6t hem probeer
de hem op dc been te houden, door onge
merkt zijn arm om hem heen te leggen. Dit
mocht echter niet baten, de jongeman zakte
in elkaar en werd door ecnige toeschieten
de militairen gelukkig opgevangen en weg
gedragen naar een der consistoriekamers,
waar pleegzusters, die zich in de kerk be
vonden de eerste hulp konden verlecncn.
De patiënt werd spoedig weder bijgebracht
en stond er op direct weer zijn plaats in
het gelid te gaan innemen, wat hij werke
lijk ook dee.d. Wit als een doek in dc kerk
teruggekeerd, stond hij onmiddellijk weer
stram in tic'houding als was hem niets
gcpósscerd.
Onuitsprekelijk aangrijpend was liet
oogenblik, toen dc kroon van dc lijkkist
werd vveggdnómen én liet zwarte doék over
de kist werdweggeslagen om haar vervol
gens de trappen af te dragen.- den grafkel
der in. De geheelt kerk rees op, terwijl het
orgel, zéér zacht gespeeld, het eerste vers
inzette van ons mooie oudé Wilhelmus,
waarbij bazuinblazcrs'van het Hesidentie-
orcheét de melodie plechtstatig ondersteun
den. Dit moment in den middag zal voor
allen, die er getuige van waren onvergete
lijk blijven!
In zeer langzamen pas daalden dc dra
gers met hun dierbare last de treden van
liet trappenhuis af; streep na streep van
de hlank-cikenhouten kist waarover dc
namiddag-zon gleed, onttrok zich aan het
oog. In dc kerk werd een doodsche stil
te bewaard, waarin het VVilhelnius als een
bede door de kerk zong. Slechts dc Ko
ningin, Prinses Juliana cn de Vorst van
Waldeck daalden mede in den kelder af.
kort daarna gevólgd door den minister van
Justitie, mr. van Schaick. die in den kei
der de koninklijke lijkkist verzegelde; ter
wijl prof Obbink zegenend, zijn hand over
de kist uitstrekte bad hij het Onze Vader:
„Onze Vader, die in de Hemelen zijt. Uw
Naam worde geheiligd, Uw Koninkrijk
kome, U>v wil geschiede."
Middelerwijl klonk in. de diepe kerkslilte
het gezang van ons volkslied door, dat
blijkbaar builen het knkgebouw door een
deel van net publiek was aangeheven, op
het moment, dat men koo aannemen, dnt
do kist met het stoffelijk overschot de kel
der was ingedragen.
Dc verzogelings-werkzaamhedcn duurden
ongeveer 15 minuten, gedurende welken tijd
de stilte in de kerk angstvallig werd be
waard. Onmiddellijk hierna'verlieten dc le
den van het Vorstenhuis door de lange
corridor de kerk aan de zijde van het groote
Marktplein. De kerkklokken van Delft, die
nog voortdurend beierden,Wezen toen* juist
half vier aan.
Dit klokgelui werd voortgezet, totdat de
koninklijke stoet de grens van de gemeente
Het beeld van den Vader des Vaderlands
Nieuwe Kerl
Delft weer was gepasseerd, op weg naar
Den Haag.
Een ongelooflijk talrijke menigte golfde
na afloop van dc bijzettingsplechligheid
door dc Delftsche straten. Men wilde nog
even toeschouwen hij het inrukken van de
marine en infanterie, die de Markt afmar
checrde», waarna de politic-afzetting van
het. ruime plein rondom het standbeeld van
Hugo Grolius kon worden opgeheven De
menschen slroomden de restaurants binnen
om zich te verkwikken na zooveel uren
staans tüsschen het Stadhuis cn de Nieuwe
Kerk mot haar slanken torenspits
-
I)e verkeersregeling in Delft was uitne
mend
liet was geen makkelijk ding om na het
vertrek van den koninklijken stoet de men-
schenmenigte tc splitsen in verschillende
richtingen, maar toen de duizenden lang
zamerhand de grootc Markt verlieten, wist
de politic opgemerkt dc massa over ver
schillende routes te verdeden. Zij had de
regeling rondom de markt ook daarom zoo
stevig in de hand, doordat verscheidene op
de Markt uitmondende verkeerswegen van
hekwerken waren voorzien, waarbij één
agent voldoende was, om. op die punten,
zoo noodig, liet verkeer een oogenblik al
te dammen. Toep .wij even na vieren de
Markt in Delft verlieten, kondén wij, dank
zij dc prijzenswaardige circulatie-voorzie-,
ningen, binpen het kwartier het station be
reiken Én. ook, da ar \yas men op alles
voorbedacht;, do rieptingen Den Haag cn
Botterdam: werden in .twee beddingen het
stationsgebouw binnengevoerd, waardooi
iodcr perron alleen de reizigers kreeg, die
andaar moesten vertrekken. Dc Spooi
zorgde voor een reeks extra treinen, zoodal
wij drie minuten nadat wij hel station
waren binnengekomen, reeds gelegenheid
hadden voor de door-reis naar Den Haag
Vijf minuten later reed alweer een volgen
de trein voor Den Haag aan en zoo kon
rnen wel tienmaal binnen het uur öf naar
Botterdam óf naar Den Ilaag terugkceren.
Ook door dézen maatregel werd dadelijk
op het praalgraf der Oranjes in dé
te Delft.
na afloop van de-plechtigheid in de kerk,
een goed deel van Je vreemdelingen - die
Delft bezochten, op snelle wijze afgevoerd.
En ook dat droeg bij tot spoedigen terug
keer der normale verhoudingen. Het scheen
ons toe, dot Den Haag belangrijk méér be
zoek van buiten had getrokken dan Delft,
want het publiek dat aa*n het Ilaagsche
station dc treinen voor Amsterdam en Rot
terdam letterlijk bestormde, overtrof in
Hoeveelheid eenigj malen het aantal be
zoekers in Delft. Er moest stationspersoneel
aan te pas komen om den in Den Haag
uitstapp^nden passagiers in staat te stellen
de treinen te kunnen verlaten, want de in
stappende reizigers dronzen al naar bin
nen, nog vóórdat de treinen tot stilstand
waren gekomen Dc namiddag en de avond
in de residentie kenmerkten zich ook door
een ongewone drukte, een drukte die.door
haar luidruchtigheid nu niet direct in over
eenstemming was met het bijzondere ka
rakter van den dag De Spoorwegen hadden
alle zeilen bijgesp innen om aan een énorm
vervoer het hoofd te kunnen bieden: de
avonrlsneltrein van 618 met bestemming
voor Groningen werd vooraf-ge^aan door
een ex tra-sneltrein voor Utrecht—Arnhem
en Nijmegen en óók nog door een extra-
sneltrein gevolg I', zoodot in een tijdsver
loop van 45 minuien drie haast-onafzion-
baar lanze treinen'Den Haag ook aan déze
zijde verlieten, waarvan dc extra treinen
in Gouda niet stopten.
De menigte, die uit Dellt werd aange
bracht, werd derhalve ook in oostelijke
richting van ons land zonder oponthoud
van beteekenis, vervoerd. Do directie van
de Spoorwegen verdient alle hulde voor de
organisatie van den üitgebreiden dienst,
waarvciir het'publiek gisteren zoo rijkelijk
profijt heeft getrokken. Hulde komt óók
toe aan dc politie - in Delft, die onder lei
ding, vannaar commissaris, den heer van
der Zet (vroeger inspecteur van politie to
Utrecht) werk heeft verricht dat. zonder
ecnige restrictie, alle lof verdient. Met haar
bereden manschappen en uitgebreide motor
brigade loont de Di ftschc politie het beeld
van do grootc stad met intens verkeer.
Overzicht van de aankomst van den rouw» stoet op de Groote Harkt Je Dellt) rechti de Nieuwe Kerk, links het Stadhuis,
