BLUE
WETENSCHAP J5N OORLOG
KWALITEIT
VOORDEEL''
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DE PAPAVER
FEUILLETON
zegt het
BLUE BAND-Meisje
Verkooprngeo
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor lOct.
Zaterdag 31 Maart 1934
32 e Jaargang No. 230
DE OPROEP DER
HOOGLEERAREN
Ik breng U
en
DE DOODSLAG TE
WOERDEN
Het Speciaalhuis voo»
Wol en Handwerken
VEILIGE HAVENS
De uitzending >'a/i den oproep door
het studentencomité zal niet
worden hervat
Een adres aan den minister
van Onderwijs
Dc hoog leeraren G. A. van den Bergh van
Eijsinga, Santpoort, D. van Embdcn, Am
sterdam, A. D. Kokker, Santpoort, G. J
Jiécring, Leiden, (1. C. Heringa, Amsterdam
en .1 Tinbergen, Sehoveningen, hebben dato
2S Maart het volgend schrijven gezonden
aain don Minister van On'derwiis, Kunsten
en wetenschappen
„Excellentie
Naar aanleiding van de schriftelijke en
mandelinse discussie, die in de Eerste Ka
mer der Staten-Oeneraal over den oproep
i.z. wetenschap en oorlog heeft plaats ge
vonden, hebben de ondergeteekenden de eer.
Uw Excellentie bet volgende te berichten
t. D? ondergeteekenden wenschen ter
zijde te stellen de formeple verschillen dit-
er beslaan in bun ambtelijke verhouding
tegenover het hoofd van het Departement
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
en stellen allen er prijs op. Uw Excellentie
hun opvatting en verdere gedragslijn door
dozen kenbaar te maken,
2. Waar dc bestrijders van den opr,óep
tot liet onderteekenen dei' verklaring zich
steeds benerkt hebben tot het weergeven
van laatstgenoemde, doch den oproep met
dc daarin vervatte motiveering achterweg»*
hebben gelaten, is hot voor ons noodzake
lijk, nog eenmaal in die motivcering te
treden.
In alle landen wordt van de wetenschap
verwacht of reeds geeischt, dat zij steeds
verfijnder en doeltreffender middelen zal
uitdenken om menschelijk leven le ver
nietigen en stoffelijke goederen te ver
woeste n ten behoeve ecner verdediging dei-
eigen nationale "gemeenschap, "verdediging
der eigen nationale gemeenschap, yprdë'Ji
ging die in w erkclfrkhtHd baar1 rrtoreele en
materieele ondergang te weeg-kan brengen
Indien beoefenaars der Wetenschap m
eenig land zich zouden voornemen, hun
verstandelijke gaven bevyustelijk nimmer
op die verderfelijke beoefening te zullen
richten, het zou, zélfs door vrijwel al de
genen die thans onzen oproep om hel zeer
ste veroordeeld hebben, als een zegen woi-
den beschouwd, m i ts: dit voornemen
slechts niet in het eigen land gekoesterd
wordt Immers bij het eigen volk ontwaart
men in alle..oprechtheid, slechts defensieve
oogmerken".
Het verschil tusschen defensieve, qonser
vuloire staatsdoeleinden en de veel
xlns offensieve middel ear dié in de lie-
dendaagsche militaire techniek onontbeer
lijk zijn, wordt dus geheel over het hoofd
gezien.
Met moreele besef, dat liet vadcrlandsche
doel, hoe waardevol ook. niet bij machte is.
elk middel te heiligen, gaat meer en meer
te loor. Het wordt door militaire „noodzaak"
onder den voet geloopcn.
En het feit, dat in die beoefening der we
tenschap het voorbehoud van het nationale
defensiebclang door nagenoeg ieder volk
wordt opgeëischt, bctcekent uiteraard, dal
dan ook alom de wetenschap ongeremd
voortgaat met het uitdenken van steeds
efficiënter verdedigingsmiddelen. Het betee-
kent dat, indien het maar.de defensie „ba
ten" kan, njen 's menschen intellect ont
doet van eiken zcdelijkcn breidel. Het be
teekent derhalve ook dc ontkenning en tzt.
de vernietiging van Christendom en ver
dere geestelijke goederen. liet houdt in, dat
de westerscho beschaving dan ook werk*
lijk slaap kan aan.den vooravond van haar
algehcclen ondergang.
Dc waarschuwing legen het' willoos af
drijven cp dien noodlottigert stroom, de ver
maning dat de beoefening der wetenschap
zich ondergeschikt wetoaan de eeuwige
waarden der-menschhcid, deze waarschu
wing en vermaning zijn ten dringendste
noodig geworden. En inderdaad is het
hoofdzakelijk in den kring der nationale
gemeenschappen dat zij geuit moeten vvor
doó.
Dit het, wat dc ondcitcekenaais van
den opro&p in dezen hoogst evnstigen tijd
als hun plicht hebben gevoelden blijven
gevoelen.
Het is hun-een. voldoening, dat Uw Ex
cellentie in de vergadering der Eerste Ka
mer met nadruk heeft uitgesproken, de
vvcnschelijkheid van dit moreele verzet te
erkennen
Van dien plicht hebben degenen, die
onze handelwijze op benepen en moreel
kortzichtige wijze hebben aangevallen, ken
nelijk niets verstaan. Zij schijnen e 1 k de
feusieiuiddel uit handen der wetenschap
dankbaar to willen aanvaarden, indien het
slechts „nuttig rendement1 .oplevert. Zij be
scffen blijkbaar niet, hoezeer zij zoodoen
de ons-vaderland. dat zij, cvonols wij, wen
schcn te oe.ren en te beveiligen, in werkc
lijkhoid schande toebrengen en het moge
lijk te gronde zullen richteii.
o. Het is Uw Excellentie bekend, dat de
uitzending van den oproep door liet stu
dentencomité; welke ongeveer de helft der
beoogde adressen bereikt had, op vvensch
der ondergetcekcnden is opgéschort vanaf
liet oogenblik, dat in de Statcn-Gcneraal
doze actie aan hot oordeel der rcgecring
onderworpen werd en opgeschort zou blij
ven tot na afloop van de interpellatie in dc
Eerste Kamer. Aldus is tot heden geschied
ifi. A
Ik vraag van U slechts een bescheiden post in Uw huishoudboekje,
en ik geef U Hollands beste slandaardmerk - beroemd om dc
Jieerlijke kwaliteit.
GEKARND
Amersfoort. 5 April. Het Boompje.
Verkooping van meerdere pcrceelen. 8
uur n.m.
B a a r n. 5 April. Nicuwstraat 35.
Verkoopjng van een inboedel. 10 uur v.rn.
11 April. Hotel Central. Verkooping woon
huis Soplii&Iaan 21. 8 uur n.m»
De door Uw Excellentie schriftelijk en
mondeling gegeven uiteenzettingen hebben
ons thans doen besluiten, dat dc uitzen
ding niet hervat zal worden.
i Iw Excellentie heeft ernstig bezwaar
geuit tegen den vorm, waarin onze actie
gekleed is geweest. Voor zoover dit be
zwaar:
a. de kwestie betreft, of den oproep, al
beoogden de ondergeteekenden zich uit
sluitend op wettelijk standpunt te stellen,
aan dat oogmerk feitelijk wel ten volle be
antwoorden kon, mogen wij, na het mee
gedeelde sub .3 ons.bepalen tot het verwij
zen naar dc laatste alinea van dit schrij
ven.
Daarnerncns betreft het bezwaar de vra
gen:
1). of het afleggen van de verklaring den
onderteckcnaar niet zou kunnen stel
len voor de moeilijke beslissing, in hoe
verre hij nu verplicht kan zijn; zijn we
tcnsehappclijkc talenten aan de nationale
defensie te wijden; en
c. of die „verklaring" in het algemeen
hem niet te sterken band aanlegt. T.a.v.
de tweede moeilijkheid erkennen wij, dat
zij in sommige gevallen denkbaar is. Doch
dit is het zedelijk conflict, dat niet wij ge
schapen hebben, zöoals men ons alweder
verweten heeft, maar dat in den tegen
woordigen tijd voor menigeen onafwend
baar, uit eigen geweten, aan de landsver
dediging verbonden is.
Ta.v. do derde vraag zijn dc ondergetee
kenden van den aanvang af van oordeel
gew eest, dat dc verklaringnimmer verder
binden kan, dan dat zij is het uiten van
*en diep ernstig voornemen, hetwelk
men echter bij verandering van inzicht na
tuurlijk gerechtigd ware prijs le geven. Het
bevreemdt hen, dat men ten deze een
straffere opvatting toepasselijk kan ach
ten.
Niettemin hebben ondergeteekenden be
sloten, thans aan elk dergenen persoonlijk,
die de verklaring getcckcnd hebben, onder
terugzending dezer verklaring te berich
ten, dat zij onzerzijds steeds beschouwd is
en wordt als een bewijs van instemming
mei een beginsel, behoudens wettelijke
verplichtingen, en dat dit bewijs de betee
kenis heeft, die zooeven werd aangeduid.
Verdachte tot 6 jaar gevan
genisstraf veroordeeld
Amsterdam, 29 Maart. Vandaag heeft
het hof arrest gewezen in de zaak tegen
den Duitschen fabrieksleider 11 A W. J B.
die door dc "rechtbank te Utrecht op 2 Janu
ari wegens -doodslag was veroordeeld lot
een gevangenisstraf van zes jaar. Verdachte
zou in den vroegen ochtend van 5 Sept. j I
ten directeur van de dakpannenfabriek te
Woerden Jhr. van I zijn chef door re
volver-schoten van het leven hebben be
roofd De procureur generaal had bevesti
ging van het vonnis der rechtbank geeischt.
Het hof veroordeelde verdachte wegens
doodslag tot een gevangenisstraf van zes
jaar.
HET DAGELIJKSCHE RIJWIEL!
Eiken dag is het er ééntje,
Leest U zelf maar in de krant;
Eiken dag staat er een rijwiel
,,Onbevrouwd" of „onbemand".
Eigenaar der fiets is binnen,
Binnen in een magazijn;
Buiten denkt de dief: „pik-binnen
En vergeet het mijn en dijn
Kcicnarcn, de politic
Slaat óok acht op Uwe fiets,
Als het rijwiel zonder slot staat,
Vindt ge - buiten komend - niets
Als de dief haar niet „gekaaid" heeft.
Nam de Hermandad haar inee
En in allebei gevallen
Tast ge in de port'monnaie!
Want het kost U óf een rijwiel
Of een flink proces-verbaal;
U betaalt met „zilver" boete
Voor het onbeheerde „staal
Niet alleen 't bciastingplaatje
Staat den Ringvinger goed aan;
Als hij kans krijgt, neemt hij alles.
Laat hij ook dc fiets niet staan.
Stadsche txveewiel-gasten wcest toch
Met Uw rijwiel accuraat:
'n Dief neemt graag per fiets „dc boe
nen".
Poetst met fiets en plaat de plaat
PHILIA,
EEN HONDERD-EN-VIJFJARIGE
TE GRONINGEN.
De oudste inwoonster van
Nederland.
De oudste inwoonster van Nederland, de
wed. TjadensPostema, is Donderdag 103
jaar geworden. Dc belangstelling van do
Groningers voor dit feit was zeer groot. Do
bewoners van de Achterstraat, een zijstraat
van dc St. Janstraat, hadden haar huisje
van binnen versierd cn aan do beide einden
der straat waren cercbogen gemaakt. De
kinderen van de bewaarschool in do Agri-
colastraat brachten haar in den vroegen
morgen een aubade, die zij, staande voor
haar huisje, aanhoorde.
Dc commissaris der Koningin, dr. J. P.
Fockema Andrcac, liet haar een fraaie
azalea brengen, vergezeld van een onvelop-
po met inhoud.
De burgemeester, do heer II. P. J. Bloe
mens, kwain met zijn cchtgcnoote het oudje
geiukwcnschen onder aanbieding van een
taart. Van verschillende zijden werden haar
geschenken aangeboden: een manufacturer
schonk haar de 6tof voor een nieuwe japon,
een mcubclmagazijn een nieuwe 6tocl, ter
wijl er vele bloemstukken bezorgd werden.
De oude vrouw heeft nog een zeer goed ge
heugen, wat wel blijkt uit het feit dat zij
iemand herkende dien zij 21 jaar geleden
voor het laatst gezien had.
(N.R.Ct.).
Uitsluitend de BETERE kwaliteiten
en TOCH LAGE PRIJZEN WANT:
bij inlevering van f 20.- aan bons
ontvangt U f 1.- terug.
GRATIS ONDERRICHT
UTRECHTSCHEWEG 85 TELEFOON 15
Al houdt liet loven op een belofte te zijn,
zoo houdt het nog niet op een taak te
wezen
door
BAS II KING.
("Uit het Kngelsch).
111
Lang bleef hij er naar staan kijken, terwijl
aller oogen op hem waren gevestigd. Naar
de tafel gaande, waar mevrouw VVhitclavv
achter het theeblad zat, liet hij haar de
beide foto's zien
„Dit is mijn moeder."
Hoewel hij er niet bij dacht, dat hij hier
mede iets van groote beteekenis zei, en de
woorden slechts een gevolg waren van zijn
gewoonte om aan Lucy Speight altijd te
denken, alsof zij werkelijk zijn moeder was,
zag hij mevrouw Whitelaw ontstellen. Na
eventjes naar de portretten gekeken te heb
ben., zag. ze hem met een zicligen blik aan,
alsof zij smeekte om baar verder te sparen
Zelfs dit contact, met een porti et van
iemand, die al zoo lung geleden was gestor
ven, van iemand, die tot een klasse' be
hoorde, waarmede zij nooit in aanraking
was geweest, kwetste haar overdreven fijn
gevoeligheid. Dat de zoon van dit arme,
balf-wijze schepsel, die Lucy Speight, haar
zoon zou zijn maar het ecnige protest, dat
van haar uitging, lag in haar blik.
k .Terwijl Whitelaw voortging de feiten te
vermelden, bleef Tom staan, met een ellc-
bjog geleund op dén rand van den marme
ren schoorsteenmantel, waarop dc biscuit
de Sèvres pendule cn kandelabers stonden.
Aller oogen waren op hem gevestigd, cn hij
kon iedereen zien. Hij kon zijn toestand het
best vergelijken met dien van een gevan
gene voor de rechtbank.
„Wij hebben in geen enkele der Veree-
nigde Staten", vervolgde Whitelaw, „noch
in Canada een aanteekening gevonden om
trent een huwelijk tusschen een Theodoor
Whitelaw en een Lucy Speight, en toch is
het on del-zoek grondig ge\veest. Evenmin
vonden wij vermeld, dat tusschen 1890 en
1900 in The Bronx of in een andere voor
stad van New York, of wel in Manhattan
een Thomas Whitelaw zou zijn geboren.
Jurcn geleden heb ik het spoor gevolgd van
drie mannen, die Theodoor Whitelaw heet
ten, één in Portland, één in New Orleans
en één in Vancouver, maar er bestaat re
den om aan te nemen, dat alle drie één
en dezelfde persoon waren Met was een
Schotschc zeeman, die ergens aan dc kust
van.de Stille Zuidzee is overleden, en van
wien niet bekend is, dat hij ooit langer
dan twee of drie dagen, terwij! zijn schip
in de haven lag, in of in de buurt van New
York i6 geweest."
Toen kwam hij op de feiten, dio hij
-hoofdzakelijk van Tom zelf had vernomen
en die betrekking hadden op sommige
uitlatingen van de vrouw tegen het
kind Vooreerst was zij er meermalen op
teruggekomen, det zij hem niet had ze-
stolen. Verder had zij herhaaldelijk ge
zegd, dat hij niet Whitelaw heette. En
toch had zij hem op den avond vóór haar
dood niet aLeen juist dien naam gegeven,
maar ook verklaard dat zij zelf voor dc wet
zoo heette. De jongen de man van nu
herinnerde zich, dat zij op verschillende
tijdktipjrjn telkens- een anderen naam
droeg, voornamelijk om aan vervolgingen
wegens haar diefstallen te ontkomen
maar voor dien avond luid zij zich nooit
Whitelaw genoemd.
Zij, die dc zaak onderzocht hadden, de
knapste speurders van het-land, waren ten
slotte tot een theorie gekomen, die wel uit
sluitend gebaseerd was op lietgcen aan
het licht was gekomen, maar die op zulk
een broeden grondslag rustte, dat het eeni-
ge onbewezen feit namelijk de volmaakte
identiteit, als vanzelf wcrcl bewezen.
Lucy Coburn, met gebrekkige geestver
mogens geboren, half krankzinnig gewor
den, eerst door den -dood van haar man
en daarna van haar kind, had in het Park
rondgeslopen, op zoek naar een kind, dot
haar innige vci-iangcn naar het moeder
schap opnieuw zou kunnen bevredigen. Elk
kindje zou haar welkom zijn, al had ze ook
het liefst een meisje.
„Mijn zoon, Hcriry Elphinstone White
law, werd den 24*ten September 189G ge
boren. Hij was acht maanden oud, toen hij
den lOden Mei 1897 door juffrouw Nash,
die nog steeds bij ons is, naar liet Park
werd gereden. Wat er, nadat ze hem, zoo
als ze dacht, naar huis had teruggereden,
gebeurd is,-weten, we allen".
Volgens de opgebouwde theorie had de
rondsluipende vrouw op een oogenblik, dat
juffrouw Nash' aandacht was afgeleid, op
een wijze waarvan men slechts kon gis
sen, zich van het kind meester gemaakt.
Zij was toen in het bezit van eenig geld,
aangezien bekend is, dat haar bij den dood
van haar man door een levensverzekering
maatschappij vijf duizend dollar was uit
betaald, zoodat het haar .mogelijk was tel
kens te verhuizen en telkens te zorgen, dat
er geen spoor van haar achterbleef. Toen
zij merkte, dat ze een jongetje inplaats
van een meisje bad, gaf zij hem den naam,
die haar het eerst inviel, dien van haar
overleden man. Uit do couranten had ze
gemakkelijk te weten kunnen komen, dat
het door haar gesto.cn kind de zoon was
van Ilénry Theodore YVhitelaw, maar mis
schien was haar, met haar niet 6terke ge
heugen, de volledige naam ontschoten. Op
den avond \an haar arrestatie, echter be
grijpende op het punt tc staan het
kind, waarvoor zij op den duur een harts
tochtelijko liefde, was gaan opvatten, aan
zijn lot te moeten overlaten, had zij een
laat6te poging in het wilde weg aange
wend om een schakel te vormen tusschen
hem en den man, wiens zoon hij was.
Waaropi zij dit slechts'ten deele had ge
daan, was weer iets, waarnaar men slechts
gissen kon. Misschien w ist ze toen de voor
namen van den vader niet meer; misschien
durfde ze dien niet volledig vermelden. Wie
zal het zeggen! Maar hoe dan ook, zij had
zelf den naam opgegeven, zij het ook fou
tief. Dit feit, gevoegd bij de buitengewone
gelijkenis, die niemand kon ontkennen,
was een van de hoofdpunten bij dc recon
structie van clc geschiedenis.
Hij behandelde nog eenigo krachtige en
minder krachtige bewijsstukken, en vroeg
tenslotte beschroomd, alsof hij bang was
vcor het eindoordeel van zijn gezin:
„Wel, hoe denken jullie er over?"
Het was, een pijnlijke stilte, die nu volg
de. Het ecnige, wat men zag bewegen, wao
Lily's hand, als zij die naar een bakje uit
strekte om er de asch van haar sigaret
met haar .pink in af te kloppen. Het scheen
Tom toe, alsof niemand hunner iets zou
zeggen, en dat luj zelf het eerst zou moe
ten spreken.
„Mijn stem is, hom als lid van de fami
lie op te nemen". Het was Tad. „Aangezien
wc allen weten, dat dat uw wensch ie, va
der, is daardoor de zaak uitgemaakt. Wat
me zelf betreft, ga ik een trodc lager
staan."
Lily haalde haar smalle schouders op.
„Mij laat 't koud. Ik heb mijn eigen zaken
orn aan tc denken. Als hij zich daarmee
niet bemoeit, zal ik 't ook niet met de zij
ne doen. Neem hem in hot gezin op, als u
dat wilt".
Nu was bet mevrouw Whilclaxv's beurt.
Zij zat stil voor zich uit te kijken, en was
in gedachten. Men kon de pendule hooren
tikken. Haar man staarde haar aan, alsof
zijn leven afhing van hetgeen zij had to
zeggen. Tom zelf kreeg weer het gevoel
of de zaak hem niet aanging. Eindelijk
6prak mevrouw Whitelaw:
„Als 't jou bevrediging schenkt, Henry,
dan ben ik al tevreden. Het ecnige dat ik
vraag", zei ze met haar eigenaardig snik
je, „is, dat jij gelukkig zult zijn". Zij 6tond
op cn ging naar Tom toe. „Ik zou je graag
een kus willen 'geven".
Tom boog zioli een bectjo voorover en zij
drukte hem plechtstatig en sacramenteel
een kus op zijn voorhoofd. Daarna ging
zo weer naar haar stoel terug.
Zonder zijn plaats aan de tafel te ver
laten. glimlachte Whitelaw Tom toe. Door
dien glimlach drukte bij zijn opluchting
cn zijn liefde uit.
(Wordt vervolgd)*
