DE EEMLANDEU
Buitenlandse!)
Overzicht
Bmlteolaied
4000
Belangrijkste
eiuws
Weerbericht
L. J. LUYCX ZOON
GARAGE NIC. BOVÉE
Donderdag 24 Mei 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 273
DE STEMMING IN HET
SAARGEBIED
BE AND IN S LEZIE
BergverseJmiving eischt
honderden dooden
OPNIEUW NAAR DE
NOORDPOOL
EXEMPLAREN
9 uur 29 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI TAXI
6 CENT PER K.M.
TEL. 1830 en 1093.
ABONNEMENTSPRIJS pc' 3 ""andcn voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
- week (mei gratlj verzekering regen ongclukkenl I 0.l7'/r
Binnenland franco per post per 3 maanden (3.-. Afzonderliike nummers (0.05.
POSTREKENING *7910 TELEFOON INTERC 513
DAGBLA
PRIJS OER ADVERTENTIEN vaD '-OS met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25 LlefdadlghelcU-advertentHln voorde
helft van den prijs. - Kleine Advertentlün „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent elke reaeJ meer 10 cent, driemaal plaatsen I.Bewlicnummer extra I 0.05
President Thomas Masaryk.
Hij wordt heden voor den vier
den keer gekozen.
Het gevolg van de nederlaag, die de cen
trale mogendheden leden in den wereld
oorlog, die in 1914 begon, is onder meer ge
woest, dat de Oostcnrijksch-Hongaarsche
monarchie in stukken uiteenviel. Zoo kon
bet dan ook gebeuren, dat in 1918 liet aan
zijn werd gegeven aan de Tsjecho-Slowaak
6che republiek, die werd samengesteld uit
de Honeaarschc gebieden Slowakije en Kar-
patho-Rusland en de Oo6tcnrijksche pro
vincies Silczié, Moravic en Bohcmen. Eén
dergenen, die steeds met groote voortva
rendheid en geestdrift heeft geijverd voor
de bevrijding van het tegenwoordige
Tsjccho-Slowakije uit het Oostcnrijksch-
Hongaarsche kader, is prof. Thomas Masa
ryk geweest, die in verband met de leven
dige actie, die hij voerde, gedurende den
oorlog in den vreemde vertoefde. Uit. dank
baarheid voor het feit, dat Masaryk zoo
zeer heeft bijgedragen tot de „geboorte" der
onafhankelijke Tsjecho-Slowaaksche repu
bliek, hebben zijn landgenooten hem de
nationale figuur bij uitstek in 1918, na
den wapenstilstand, benoemd tot staats
president. Vandaag nu zal hij, die de vader
des vaderlands wordt genoemd, als zoo
danig voor den vierden keer worden geko
zen; ondanks zijn hoogen leeftijd op 7
Maart j.l. is Masaryk 84 jaar geworden
ziet hij, evenmin als Hindenburg, ertegen
op nogmaals voor zeven jaren de hooge
functie te aanvaarden.
THOMAS MASSARYZL
De benoeming geschiedt niet door het ter
stembus tijgen van alle kiesgerechtigden,
maar door do stemuitbrenging van het par
lement: dus door de 300 leden, waaruit de
Kamer van Afgevaardigden en de 150 leden,
waaruit de Senaat bestaat. Dat Masaryk zal
worden herkozen, wordt als vaststaand aan
genomen. Een president wordt pas verko
zen geacht, wanneer hij minstens een meer
derheid van drie-vijfden behaalt. Ilicrop
kan ook nu weer staat worden gemaakt.
Niettemin heeft het zin, zoodra de uit
slag dei- verkiezing bekend is, dezen nader
te bekijken, daar de verschillende cijfers
een weerspiegeling zijn van gezindheden en
stroomingen en duidelijk zullen aantoonen
in welke mate Tsjecho-Slowakijc, waarin
Masaryk een belangrijke bindende" en
„saamhoudonde" factor is, werkelijk in den
loop van een zestiental jaren een nationale
eenheid is geworden.
Het was op -4 November 1918, dat Masa
ryk voor het eerst door dc revolutionaire
Nationale Vergadering bij acclamatie tot
6taatshoofd werd geproclameerd: een wel
sprekende waardeering voor al hetgeen hij
voor de stichting der republiek had gedaan.
In Mei 1920, toen de eerste gekozen Natio
nale Vergadering dc nieuwe constitutie
aanvaardde, vond de herkiezing plaats van
Masaryk, die volgens de bepalingen der
grondwet feitelijk overbodig was, daar de
ambtsperiode van zeven jaar volgens de
constitutie was ingegaan op het moment,
dat Masaryk den eed op de grondwet had
afgelegd, dus in dc laatsto dagen van De
cember 1918, enkele dagen, nadat Masaryk
bet gastvrije buitenland verliet om zich
voorgoed in dc nieuwe republiek als eerste
in den lande te vestigen. Ilem viel nog een
extra-onderscheiding te beurt, aangezien in
de grondwet naderhand nadrukkelijk werd
bepaald, dat, terwijl andere presidenten
hoogstens twee maal na alkaar kunnen
worden benoemd, deze clausule niet geldt
voor den eersten president der republiek,
i.e. Masaryk.
Ondertussclien kon niet worden ontkend,
dat uit de stemmencijfers bij dc herkiezing
duidelijk dc verdeeldheid in den lande
bleek; de meerderheid, die Masaryk behaal
de. overschreed de wettelijk vastgestelde
drie-vijfde-mccrdcrheid met slechts 37
stemmen, daar hij 284 van dc ill stemmen
kreeg. De oorzaak hiervan was, dat do na
tionale minderheden redenen meenden te
hebben voor ontevredenheid. Het roerigst
betoonden zich de Duitsch-burgerlijke par
tijen, die zelfs een tegencandidaat stelden,
den hoogleeraar in de theologie aan de
hoogeschool tc Praag, dr. Naegle. Deze leed
echter een volkomen échec: hij kon het niet
verder brengen dan 61 stemmen, dank zij
vooral de omstandigheid, dat de Duitsche
socialisten ook Masaryk was socialist
zich van stemming onthielden.
Op 27 Mei 1927 begon Masaryk's derde
ambtsperiode; van de 432 geldige stemmen
verwierf hij er toen 274, terwijl de commu
nist Sturc er 54 haalde; 104 stemmen wer
den blanco uitgebracht. liet vrij belangrijke
succes, waarop de communisten terecht
trotsch konden zijn, was vooral toe te schrij
ven aan dc ernstige verdeeldheid tusschen
de Tsjecho-Slowaaksche en Duitsche socia
listen. In 1927 cn dit bcteckcnde reeds
een vooruitgang was ei; geen Duitsche
tegencandidaat gesteld. Bovendien trok het
do aandacht, dat vele oppositiepartijen
blanco hadden gestemd, een teeken dus, dat
er vorderingen werden gemaakt op den weg
der nationale eenheid.
De verkiezing, die heden wordt gehou
den, zal zeer waarschijnlijk dc geneigdheid
der vroegere tegenstanders aantoonen om
de zaken niet op de spits tc drijven. Reeds
nu is bekend, dat behalve de Duitsche soci
aal-democraten, ook nog een drietal andere
Duitsche oppositiepartijen zich achter Ma
saryk zullen 6charen. Dit kan slccht6 hij
dragen tot de consolidatie der jonge repu
blek, die nog steeds een bolwerk is der,
tegenwoordig zoo in discrcdiet geraakte, de
mocratie.
De zaak ter sprake gebracht op het
congres van den wereldbond
van Volkenbondsliga's
Londen, 23 Mei. (V.D.) Op het jaar-
lijksch congres van den wereldbond van
volkonbondsliga's in Folkestone is Dins
dag de stemming in het Saargebied ter
sprake gebracht. Een door dc Brilsehe de
legatie ingediende resolutie, waarin een be
roep gedaan wordt op den Volkenbond, om
te toonen, dat hij vastbesloten is de sleni
ming te doen ge.schieden onder voorwaar
den, die alle lagen der bevolking in staat
stellen hun wenschen vrij en op gepaste
wijze lot uiting tc brengen, werd aangeno
men. De Duitsche vertegenwoordiger dr
Schnee had een protest ingediend, daar hij
van mcening was, dat de wereldbond zich
achter de regeeringscommissie plaatste,
wélke laatste in conflict is met de Duitsche
regeering. Een Belgische gedelegeerde stel
de voor aan dc resolutie de woorden „en
zonder vrees voor vergeldingsmaatregelen"
toe te voegen. Dr. Schnee bestreed dit
amendement met dc verklaring, «lat dit
klaarblijkelijk gericht was tegen de Duit
sche regeering. Elf delegaties 6temdon ecli
ter voor deze aanvulling, die daarmede
aangenomen werd. De delegaties van
Duitschland, Danzig en Hongarije slemden
tegen, de Verecnigde Staten blanco. Een
verder voorstel der Belgische delegatie tot
instelling van een internationale politic
tijdens cn na dc stemming werd op voor
stel van lord Cecil ingetrokken.
Nadat sir John Simon namens de Engel
schc regecring do gedelegeerden begroet
had, gaf dr. Schnee een uiteenzetting van
het Duitsche standpunt, waarbij hij o.m.
zcide, dat de jeugd in Duitschland weigerde
de erfenis van het verdrag van Versailles
le aanvaarden. Betreffende het uittreden
van Duitschland uit den Volkenbond zeid"
dr. Schnee, dat Duilschland negen landen
tot nabuur had, waarvan er zes tot uan de
landen bewapend zijn. De rechtsgelijkheid
is slechts theoretisch, maar niet practisch
toegestaan. Men moet zich in dezen toe
stand indenken, om een juist oordeel te
kunnen vellen.
SUCCESSEN DER REGEERINGS-
TROEPEN IN FOEKIEN.
Londen, 23 Mei. (V.D.) Volgens een be
richt van de Times uit Sjanghai meldt het
militaire hoofdkwartier, dat de stad Kien
Nings Sien in West-Foekien na een strijd
van vijf dagen is veroverd. De communis
ten hebben 4000 dooden cn gewonden ver
loren. Men verklaart, dat dc communisten
thans nog slechts vier districtshoofdsteden
in Fockien cn zes in Kiangsi in hun macht
hebben.
DRIE PERSONEN VERBRAND
Pa rij se 22 Mei. (II.X.) Zondagnacht is
bij Roubaix een café uitgebrand, waarbij
drie personen om het leven zijn gekomen.
PONT EN SABELLI SPOEDIG NAAF
ROME.
Londen, 23 Mei. (H.Né) Dc vli?gcre
Pont cn Sabelli zijn met hun vliegtuiq
Leonardo da Vinei op het vliegveld van
Dublin aangekomen en zijn van plan, de
vlucht naar Rome zoo spoedig mogelijk
zonder tusschenlanding te ondernemen.
ALFONS XIII TOCH NOG TROON
PRETENDENT.
Madrid, 23 Mei. (H.N.) Van monarchis
tische zijde worden dc berichten tegenge
sproken, volgens welke Alfons XIII afstand
zou hebben gedaan van zijn rechten op den
troon.
CHRYSANTHEMUM IN'DICUM
Wie kent ze niet, de mooie Chrysanthe
mums welke in het najaar tot in den win
ter, onze kamers sieren en gebruikt wor
den voor het samenstellen van bloemwerken.
Dc vroeg bloeiende soorten zijn uitnemend
geschikt om in het najaar onzen bloemen
tuin te sieren, terwijl vroeg- en laatbloeiers
als potplanten kunnen worden gekweekt en
als kamerplant gebruikt. Dat deze plant zich
bijzonder leent om door liefhebbers gekweekt
tc worden is misschien minder bekend.
Daarom zullen we haar cultuur hier behan
delen. De vermenigvuldiging geschiedt door
stekken ter lengte van 6 tot 8 c.M. welke
zeer gemakkelijk wortelen. Wc stekken zoo
wel in October, November als in Februari
tot begin Mei. Wc kunnen ook nu nog zeer
goed stekken. Wel krijgen we van deze laat
gestekte planten geen zware exemplaren
meer. De stekken plaatsen wc in een kistje
of groote bloempot, in zandige aarde. We
dekken ze af met een glasruit om slap wor
den le verhinderen. De gewortelde stekken
potten we op in een mengsel van bladaarde
of goede compostaardc, mestaarde en een
weinig scherp zand. Zoodra dc plantjes di'.
eerste slekpolje met wortels hebben gevuld
verpotten we ze in een Geraniumpot. Na
eenige weken zal ook deze tc klein blijken
cn komen zc in een pot ter grootte van cir
ca 15 c.M, Voor flink groeiende planten is
ook hierin nog te weinig; ruimte; daarom
verpotten wc deze nog cehs en nu in een
pot van circa 22 c.M. Vanaf de 2e verpot-
ting voegen we aan het grondmengsel ver
teerde kleigraszodcngrond loc. De kleine
potten worden tot aan dep rand, de groote
ongeveer half ingegraven orp sterk uitdrogen
te voorkomen. Door regelmatig de scheuten
in te nijpen zorgen wc dat de planten zich
voldoende vertakken We nijpen bij voor
keur in lot op een drietal volgroeide blade
ren. Met dit nijpen gaan we door tot om
streeks den langsten dag. Daarna laten we
de scheuten doorgroeien en neruen we bij
grootbloemige soorten dc zijscheutjes en
zijknonpen weg om groote bloemen te krij
gen Voor de tros-Chrvsanthemums is dit
n:et noodig en zelfs minder gcwenscht. De
voornaamste cultuurzorgcn zijn. zeer regel
matig vochtig houden en wannre- d t noo
dig blijkt 2 a 3 maal per dag gieten. Tot
aan den langsten dag Icunnc-n we goed g oei-
ende planten bijmesten Ui verdunde koe
mest, waardoor een weinig Chi'isalocler b v.
2 gram per liter is gemeng 1 Met het oog
op de knopvorming ge' ruikenwe daarna
geen Chilisalpeter meCr We kunnen Chry
santhemums ook zeer goed in len volden
g'ond kwee! en en in het najaar omstreeks
I begin October oppotten.
Sprot tau. 23 Mei (V. D.) Dinsdasmid
dag is in het Sprottebruch in Silezië in de
onmiddellijke nabijheid van de ontginning
een groote brand ontstaan. Dikke rook wol
ken stegen een tiental meters de lucht in en
kondigden van verre reeds de plaats aan,
waar de grond in brand gevlogen was. Alle
acht afdeel ingen van dc nrbeidsgroep 106
uit Primkcnau cn dc brandweren van rle
gelieele omgeving, werden onmiddellijk
gealarmeerd cn trachtten door het graven
van greppels uitbreiding van het vuur te
gen te gaan. Tot laat in den avond duur
de het blusschingswerk voort, doch 7.elf>
toen was men den bra ml nog niet meester.
Tengevolge van de aanhoudende droogte
vindt hel vuur gretig voedsel in den dor
ren grond. Omtrent dc oorzaak van den
brand is nog niets bekend. Dc schade is
buitengewoon groot. Het Sprottebruch
wordt door den vrijwilligcn arbeidsdienst
ontgonnen.
Hongkong, 24 Mei. (V.D.) Bij een berg-
verschuiving bij Loktsjang in de provincie
Kwantoeng hebben, naar wordt gevreesd,
250 menschen het. leven verloren. Een kant
van de Kaimandberg stortte plotseling in
en bedolf een twaalftal dorpen. De in de
langsstroomende rivier rollende rots en
grondmassa's veroorzaakten een groote
vloedgolf, waardoor honderden booten ken
terden. Na de aardverschuiving ontstond
het merkwaardige verschijnsel, dat het door
de grondmassa samengedrongen water aan
den ecnen kant van den berg -hoog opspoot.
GEËINDIGDE STAKING IN SPANJE
Madrid, 22 Mei. (H. N.) De staking van
dc mijnwerkers in Asturië, waarbij 12.009
man betrokken waren, is geëindigd
EERGBEKLIMMER OMGEKOMEN.
G a rm i s c h Partenkirchen, 23 Mei
(V.D.) Naar eerst thans bekend wordt, is
Maandag j.l. op den Groszen Kirchturm
van den Waxenstein de bergbeklimmer
Franz Vocke uit München doodelijk ver
ongelukt. Een vriend van hem, die even
eens naar beneden gevallen is bleef onge
kwetst. Het lijk van Vocke kon in den
nacht op Dinsdag geborgen worden.
Moskou, 23 Mei. (V.D.). Dc laatste voor
bereidingen voor een nieuwe tocht naar den
Noordpool worden getroffen. Dc expeditie
w il trachten de reis tc maken van Oost
naar West door de Noordelijke IJszee van
Wladiwostok naar Moermansk. Op 15 Juni
vertrekt de expeditie, welke zal bestaan uit
acht schepen, die onder commando staan
van den ijsbreker Litke. Deze ijsbreker zal
rechtstreeks naar Moermansk gaan; de
andere schepen zullen den winter doorbren
gen op nog nader tc bepalen plaatsen, ten
einde geologische en meteorologische on
derzoekingen tc verrichten. Het is vrijwel
zeker, dat de ijsbreker Krassin, die op zijn
tocht door bet Panama-Kanaal reeds Ca
nada gepasseerd is, eveneens aan de expe
ditie zal deelnemen.
De bemanning, die beeft deelgenomen
aan het opsporen van de Tsjeljocskin, heeft
een telegram gezonden, waarin zij mede
deelt zich ter beschikking van dc expedi
tie te stellen.
PRODUCTIEBEPERKING IN DE
VEREEN. STATEN.
Washington, 23 Mei. (V.D.) Evenals
de kunstzijde-industrie is thans ook de
katoen industrie door de N.I.R.A. gemach
tigd haar productie tijdens een periode
van 12 weken, welke 4 Juni zal beginnen,
te beperken met 25 Dc bedrijven mogen
echter niet voor een week of langer wor
den gesloten.
OPRICHTING VAN VLIEGTUIG
FABRIEKEN IN CHINA.
Londen, 23 Mei. (H.N.) Vijf leden van
het Chincesche luchtvaartministerie zijn te
Londen aangekomen. Men neemt aan, dat
zij licenties voor den bouw vaan vliegtui
gen willen verwerven, waardoor de oprich
ting van vliegtuigfabrieken in China mo
gelijk zou worden.
DE PAUS GAAT PER AUTO UIT.
Rome, 23 Mei. (V.D.) Hedenmorgen om
acht uur is de pau6 per auto vertrokken
naar Castel Gandol/o, teneinde aldaar de
restauratiewerkzaamheden le bekijken aan
het pauselijk paleis, waar hij in Juli zijn
intrek zal nomen.
Later meldt men ons:
De Pau6 is weer teruggekeerd van zijn
bezichtiging van Castel Gandolfo. Tijdens
zijn bezoek van het Pauselijk Palcis aldaar
trad bij op het balcon en gaf aan de toege
stroomde menigte zijn Pauselijke zegen.
VIJF DOODEN DOOR UITSTROOMEND
GAS.
W eenen, 23 Mei. (V.DTc Feldkirchen
in Karinthie wilde een jongen zijn bal uit
een put halen. Hij geraakte bedwelmd
Vier personen wilden hem helpen, doch
ook zij geraakten buiten bewustzijn. Toen
de brandweer de vijf ongelukkigc-n ten
slotte kon bergen, bleek dat dc levensgees
ten reeds waren geweken
TEGEN DE STAKINGSACTIE IN
SPANJE.
Madrid, 23 Mei. (V D.) Onder voorzit
terschap van Simper is dc ministerraad
gisteren bijeen gekomen. Besproken wer
den ecu aantal problemen van internatio
nalen aard, o a. de te nemen maatregelen
ter verdediging van eenige maritieme, zó-
nes, verder werden een aantal sociale con-
1 lieten besproken en wel de staking der
metaalbewerkers in Madrid, waarbij voor
al de noodzakelijkheid naar voren werd
gebracht van een beslissend ingrijpen der
regeering, om een einde le maken aan dit
langdurige contlict
MANDSJOERIJE LAAT OORLOGS
SCHEPEN BOUWEN.
N e w-Y o r k, 22 Mei. (II. N.) In officieele
kringen te Washington toont men veel be
langstelling voor het bericht, dat Mandsjoe
rije den bouw van eenige oorlogsschepen
heeft aanbesteed. Men rneenl, dat Japan op
deze wijze gelegenheid zal hebben zich aan
het verdrag van Londen cn van Washing
ton te onttrekken. Van officieele zijde is
verklaard, dat. het hier slechts kanonneer
booten betreft, die bestemd zijn om de
veiligheid op de Amocrrivicr te verzekeren
OVERSTROOMINGEN IN CHILI.
Parijs, 23 Mei. (II.N.) Volgens een be
richt uit Santiago de Chile wordt het land
door ernstige overstroomingen geteisterd
In de provincie Coquibo zijn 20 menschen
om het leven gekomen, terwijl duizenden
personen dakloos zijn geworden.
ALGEMEENE STAKING.
Protest tegen beperking vaD
immigratie.
Jerusalem, 23 Mei. (V.D.) Heden heb
ben in geheel Palestina de Joden uit pro
test tegen de beperkende bepalingen ten
opzichte van de immigratie, de algorr.ecne
staking uitgeroepen. De staking is ook uit
gebreid tot de verkeersmiddelen.
DIT BLAD HEEF7 EEN DAGELIJ KSCUM
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND
Anti-scmictisclie opruiing.
(Eerste Blad, Pag. 2).
BINNENLAND.
Koningin cn Prinses in Groningen.
(Tweede Blad, Pag. 1).
STADSNIEUWS.
Nieuwe bepalingen voor dc bad- cn zwem-
gelegenheden voorgesteld.
(Eerste Blad, pag. 3).
UIT DEN OMTREK. j
Jaarvergadering van Ons Belang.
Raad van Soest.
(Derde Blad, pag. 1).
(Derde Blad, pag. 1).
Medegedeeld door het K. N. M. I. te de
Bilt.
Hoogste barometerstand 772.8 te Valcntia.
Laagste barometerstand: 745.1 te Hclsing-
fors.
Verwachting: Zwakke tot matige Weste
lijke tot Noordelijke wind, gedeeltelijk be
wolkt, waarschijnlijk weinig of geen regen,
iets warmer.
Over de Bhtsche eilanden en Noord*
Frankrijk is de luchtdruk 6inds gisteren
eenige m.M. gedaald. Thans schijnt echter
het hooge-druk-gobied over IJsland weer
eenige versterking te krijgen. Kleine sto
ringen glijden voortdurend van IJsland
Zuid-Oostwaarts af. Wij houden ten on
zent den wind in 't Noorden tot Westen,
zoodat nog vochtige lucht wordt aange
voerd, welke bovendien vrij koel is. Over
Scandinavië doen zij den depreesie-toa-
stand voortduren. Ilct weer is over Zwe
den en Noorwegen over het algeméén dan
ook zeer slecht. ITier en daar waaien harde
winden. Over Lapland' sneeuwt, het zelfs.
De groote hoeveelheden neerslag werden
hier afgetapt. Bovendien i6 de temperatuur
er sinds gisteren vrij veel gedaald. Ook in
het gelieele overige gebied is het vrij koel
weer, behalve dan over Zuid-Frankrijk,
waar de temperaturen vrij hoog zijn en
sinds gisteren de luchtdruk gedaald. Be
halve over Scandinavië viel ook over
Sohotland regen van betce<keni6, terwijl in
Zuid-Oost-Duischland Brcslau 8 m.M. meld
de. Er is in het weer ten onzent nog niet
veel verandering ti wachten.
De hoogc druk, welke zich tot over
Groenland uitstrekt, zal nog wel in bet
Westen blijven resideeren. Mogelijk brengt
na het passeer en van een secundaire over
Zuid-Noonvegen morgen dc opklaring en
overdag eenige verwarming.
RIJDT VEILIG!
De fielslamp naar beneê gericht
't Doet U de gaten vinden
En nooit kan dan Uw rijwiellicht
Een ander gaan verblinden.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Vindt u ergens een ZOO UITGEBREIDE
SORTEERING IN FANTASIE ZIJDE?
En de prijzen vallen erg mee, want het is
PER METER.
VRAAGT PRIJS VOOR TOERR iTTÈN
IN BINNEN- EN BUITENLAND
VRAAGT OOK PRIJS VOOR DE
LUXE 6 EN 7 PERS. WAGENS.
KAM"5 41
OOt: DES NACHTS GEOPEND
Vaste standplaats tc? linker zijde
van hotel Monopole.
