EEN FELLE STRIJD WOEDT IN DE HOOFDSTAD H. M. Koene Jzn. ENKELE DOODEN EN VELE GEWONDEN Brandpunten in Jordaan en benoorden het Y Woninginrichting en Kunstnijverheid Torenstraat no.l hoek Plantsoen-West Een telegram van het N. A. S. Het Nationaal Arbeiders Secretariaat heeft hedenmorgen in verband met de on rust te Amsterdam het volgende telegram gezonden aan den voorzitter van den mi nisterraad: Spontane en massale onrust onder Am- sterdamsche arbeiders wijst op ondragelijke verhouding door steunverslechtering 1 Juli geschapen. Met bloedig geweld wordt de honger niet gestild. Het Nationaal Arbeids secretariaat spreekt verwachting uit, dat ministerraad zich ernstig rekenschap geeft van onhoudbaren toestand en intrek steunverslechtering beveelt. Werd geteekend: SNEEVLIET, voorzitter. BOUWMAN, secretaris. De relletjes voortgezet A m s t o r d a m, 6 Juli. Aan den overkant van het IJ zijn heden morgen de relletjes voortgezet. Op den Klaprozenweg en de straten van „Zomers Buiten" zijn de stra ten opgebroken om het verkeer te belemme ren en wel in hoofdzaak hot busverkeer naar Noord-Holland. Een wagen, die met vleesch van het abattoir kwam, is leegge plunderd. De politie is overal tegen de relletjesverwekkcrs opgetreden en heeft ze verspreid. Staking in de honthaven. Arasterdam, 6 Juli. Op de schepen in de houthaven en in do Minervahaven is hedenmorgen onder de havenwerklieden een proteststaking uitgebroken. Op de acht houtbooten, die in beide havens liggen, ligt het werk voorloopig 24 uur stil. Ook aan de kistenfabriek van de firma F. L. Hofman, gelegen aan de houthaven, is het werkvolk met de stakende bootwerkers meegegaan. In het andere deel van de haven gaat het werk rustig door. De verschillende bouwwerken, in hoofd zaak aan den buitenkant van de stad, zijn reeds vanmorgen vroeg bezocht door groe pen werkloozen om te trachten de werklie den over te halen uit protest te gaan sta ken. Er is een aantal werklieden geweest, dat zich heeft laten overhalen, maar het meerendeel bleef voor zoover we konden nagaan aan den arbeid. Een herhaling van gisteren? Amsterdam, 6 Juli. De dag van heden belooft een herhaling te worden van die van gisteren. Reeds in den loop van den morgen zijn de onlusten in de Jordaan weer begonnen. Wanneer stratenmakers in een gedeelte van een straat herstelden, werd in een ander deel het plaveisel weer opgebro ken. Overal groepte de bevolking weer samen, waartegen de politie is opgetreden. Uitrukwagens en motorzijspannen zijn de opgebroken straten binnengedrongen en met de revolver in de vuist zijn de oproe rige elementen van verschillende plaatsen verdreven. Het revolvergcknal klonk in ver schillende straten. Waarschuwing van den burge meester. Amsterdam, G Juli. Do burge meester van Amsterdam waarschuwt in verband met de plaats hebbende ongeregeldheden hier ter stede hen, die zich daaraan schuldig maken, daarmede op te houden, aangezien de overheid deze ongeregeldheden op dc meest krachtaardigo wijze zal tegengaan. Naar wij vernemen zullen in ver band met de ongeregeldheden 200 man marechaussées en 100 man militaire politie naar dc hoofdstad gedirigeerd worden. Deze troepen worden nog hedenmiddag te Am sterdam verwacht. Bereden militaire politic naar de hoofdstad. Amsterdam, 6 Juli. Naar wij vernemen heeft de burgemeester dr. W. de Vlugt in den loop van den morgen telefonische besprekingen gevoerd met den minister van jus titie en den minister van defensie, welke besprekingen de eventueele van rijkswege te heffen maatrege len golden naar aanleiding van de ernstige ongeregeldheden in de hoofdstad. Wij vernemen nader dat nog he den middag een groot detachement bereden militaire politie in de hoofdstad zal aankomen. Deze rui ters zullen in samenwerking met do bereden politic patrouillcdicnstcn door de oproerige stadsgedeelte ver richten. Eerst desavoueeren! Naar wij vernemen hebben de heeren De Visser en Wijnkoop in hun kwaliteit van Kamerlid den minister van sociale zaken gevraagd hen te mogen spreken over <*e ingegane steunverlaging. De minister heeft hen mondeling geantwoord, dat een on derhoud onmogelijk is, zoolang zij niet de thans in Amsterdam plaats hebbende on geregeldheden desavoueeren. Het gesprek was daarmede geëindigd. De toestand van hedenmorgen. Amsterdam, G Juli. Bij informatie aan het binnengasthuis vernamen wij heden middag, dat den toestand van den man, die Militaire macht treedt doortastend op Pantserauto's en schijnwerpers mede aanwezig gistermiddag bij dc ongeregeldheden door een schot uit een politicrevolver in den hals werd getroffen, levensgevaarlijk geacht kan worden. De locstand van drie andere ge wonden, alle tot- dc rcllctjesmakers behoo- rende, is gunstig. Op Kattenburg en Wiltenburg is het in de morgenuren betrekkelijk rustig geweest en zoo ook in Amsterdam-Oost. In liet- stadsdeel benoorden het IJ was tegen 12 uur de rust weergekeerd. Dc poli tic blijft echter voorbereid op het opnieuw uitbreken van ongeregeldheden. Alleen in de Jordaan bleef de opstandige bevolking zich roeren. Ofschoon tusschen 12 en 2 uur eenige inzinking van dc onge regeldheden merkbaar was. Men voelde echter, dat het verzet allerminst bedwon gen was en dat het elk oogenblik weer in volle hevigheid kon oplaaien. Omtrent Jen toestand van den Ingenieur der G. E. W., die gisteren als slachtoffer van do ongere geldheden in dc Jordaan ernstig word ge wond, kon men ons in het Wilhstmina- gasthuis geen inlichtingen verstrekken. Amsterdam, 6 Juli. De arbeiders aan het grocte complex bouwwerken aan de Willem dc Zwijgerlaan tn de Bosch- en Meerlaan zijn vanmorgen door de krach tige pressie, die op hen door revolulionnaire elementen werd uitgeoefend, gedwongen geworden het werk neer te leggen. De po litie van het bureau Admiraal de Ruyter- weg had de handen vol om samenscholin gen te voorkomen. Zij heeft assistentie gekregen van man schappen der motorpolitie van het hoofd bureau. De laatsten werden herhaaldelijk door steenen bekogeld. Wij vernemen voorts, dat ook het werk aan dc markthalten is neergelegd. In de middaguren was het in de sectie van den Admiraal de Ruyterweg vrij rustig. Amsterdam, 6 Juli. Bij informatie aan het Binnengasthuis vernamen wij he denmiddag dat de toestand van den man, die gistermiddag bij de ongeregeldheden in dc hoofdstad door een schot uit een politie- revolver in den hals werd getroffen, levens gevaarlijk geacht kan worden. De toestand van drie andere gewonden, allen tot de relletjesraakers behoorend, is gunstig. Op Kattenburg en Wittenburg is het in de morgenuren betrekkelijk rustig geweest en zoo ook in Amsterdam-Oost. In het stads deel benoorden het IJ was tegen 12 uur de rust teruggekeerd. De politie blijft ech ter op het opnieuw uitbreken van onge regeldheden voorbereid. Alleen in do Jor daan bleef de opstandige bevolking zich roeren, ofschoon tussohen 12 en 2 uur eeni ge inzinking van de ongeregeldheden merk baar was. Men voelde echter dat het verzet allerminst bedwongen was en dat het elk oogenblik weer in volle hevigheid kon op laaien Op het Ambonplein beeft de politie een persoon gearresteerd, die naar aanleiding van een familieruzie een man in den rug had gestoken. Het slachtoffer, dat niet ern stig gewond was, is naar het Binnengast huis vervoerd. Pantserauto's aangekomen. Amsterdam, 6 Juli. Aan het Bureau Raampoort zijn vanmiddag aangekomen twee legerpantserauto's gewapend met mi trailleurs. De Jordaan nog steeds het brandpunt. Amsterdam, 6 Juli. Tegen drieën heb ben dc ongeregeldheden in de Jordaan en omgeving zich voornamelijk verplaatst van de Rozengracht naar de Lauriergracht. Dc bclhamclt' trachtten hier de straat op te breken en versperringen te maken, hetgeen door de politie, die daarbij gebruik maakte van de revolver, werd verhinderd. Op het oogenblik patrouilleert ook de militaire po litie door de Jordaan. Omtrent den employé bij do G.E.W., die gisteren tijdens ambtsbezigheden in de Jor daan ernstig gewond werd, vernamen wij bij infrjrmatie in het Wilhelminagasthui6, dat zijn toestand bevredigend is. De dienst der Gemeentewaterleidingen deelt ons mede, dat een in do stad ver spreide gerucht, dat in do Jordaan en in Amsterdam Noord de waterleiding in ver band met de relletjes gestoord zou zijn, van allen grond is ontbloot. Op den hoek van de Laurierstraat en 2e Laurierdwarsötraat zijn door het gepeupel versperringen ven hout opgericht, die ge haald zijn van bouwwerken op een hoek van een der straten. De politie heeft hier eenige charges uitgevoerd. Aanvankelijk óén doode en twee gewonden, Amsterdam, 6 Juli. In de Spaam- damm irbuurt is de politie hedenmiddag ook opgetreden tegen trekkende troepen. Zij heeft daarbij gebruik gemaakt van de revolvers. Een vrouw, die voor het raam stond van haar woning in het Spaarndam- merplant6oen werd door een kogel getrof fen. Een oude man van 81 jaar werd even eens getroffen toen hij voor het venster stond. Kort daarop is hij overleden. Voorts werd bij optreden in de Gouds bloemstraat een vrouw, die deelgenomen had aan het verzet, door een revolversohol gewond. Ook in de Westerstraat is heden middag een man door een revolverkogel getroffen. In de Houtrijksfxaat is een kind toeval lig geraakt. De kogel, die bestemd was voor een wielrijder, die zich had verzet, ketste op het stuur van de fiets en raakte een kind. De wond is niet gevaarlijk. He denmiddag is ook een poging gedaan om de brug voor de Willemstraat van de Lijn- baangrecht in brand te steken. Een paai bussen petroleum werden over het brugdek uitgestort. Papieren werden op de brug ge legd en in brand gestoken. De vlammen laaiden hoog op. De politie, die er dadelijk bij wa6, riep de hulp in van de brandweer Deze had het vuur spoedig gedoofd ondei bescherming van de politie. Op Kattenburg In de middaguren i6 het op de Eilanden zeer onrustig geweest. Telkens was de po litie genoodzaakt op te treden tegen 6amen scholingen. Daarbij werd door do politie gebruik gemaakt van haar vuurwapenen. Zoover we konden nagaan vielen geen ge wonden. Hier ter stede is een afdeeling mariniers aangekomen. Zij zijn in het havengebied ondergebracht om zoc noodig daar op te treden. Bij het optreden van de militaire bereden politie in een der zijstraten van de Bloem gracht is van een der mansohappen bij on geluk de revolver afgegaan. De kogel trof een der paarden in den nek. Weer twee gewonden. Amsterdam, 6 Juli. In den laten mid dag is de rust over het algemeen in de volksbuurt teruggekeerd. Hier en daar moest echter de politie nog even optreden In de Laurierstraat en de Marnixstraat ter hoogte van de groentenmarkt werd nog ge chargeerd en geschoten. Op twee van deze plaatsen is iemand door een kogel getrof fen. Naar wij vernemen komt nog versterking van bereden militairen uit Amersfoort. Zij zullen in de stallen van de Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij onderdak vinden. De hulp van de Amsterdamsche Vrijwil lige Burgerwacht is ingeroepen voor het bezetten van eenige belangrijke punten. Zoo worden door de burgerwacht onder lei ding van de politie de gebouwen van de waterleiding aan den Haarlemmerweg be waakt. De toestand ernstig. Amsterdam, 6 Juli. Zooals gevreesd werd bleef de toestand zich ernstig ontwik kelen. De Jordaan verkeert hedenavond in een soort oorlogstoestand. Onophoudelijk rijden militaire politie te paard en men schappen van de marechaussee af en aan. Zij doorkruisten den geheelcn wijk en op tal van plaatsen moest handelend worden opgetreden. Ambulance-auto's moesten voortdurend gewonden naar de ziekenhui zen vervoeren. Hoewel er hedenavond om 22.15 uar met zekerheid geen cijfers ken den worden medegedoeld, schijnt het toch wei vast te staan, dat bij de ongeregeldheden van hedenavond aan de Ovorzijde van het Y en in den Jordaan sinds 7 uur twee doo- den zijn gevallen en een 25-tal ge wonden te betreuren is, waarvan vi©r of vijf ernstig. De Jordaan is door de militairen in zee secties verdeeld. In elke sectie opereerde een patrouille van acht man, namelijk vijl man militairen en drie politieagenten on der leiding van een patrouillecommandant Daarnaast opereerden de manschappen vaD do Koninklijke marechaussee. Op vele plaatsen zijn menschen van het dak ge haald en op de tweede verdieping van een woonhuis in de Goudsbloemdwarsstraat werd een man getroffen, die in bezit was van een grooto revolver. Tot dusver is een zevental personen ge arresteerd. In de Spaarndammerstraat heeft het ge peupel op een bijwagen van lijn 5 eerst de roode vlag gehcschen en daarna den wagen omver gegooid. In dc Albert Cuypstraat bij de kruising Ferdinand Bolstraat is een tramwagen van lijn 16 tot ontsporing gebracht. Volgens een mededeeling van de politie is deze opstand ernstiger dan in 1917 bij dc aardappelenrelletjes en zelfs ernstiger dan het Palingoproer. De avond lo den Jordaan. Amsterdam, 6 Juli. De Jordaan had hedenavond een geheel ander aanzien dan gisteravond. Geleek dit stadsgedeelte gis teravond op een spelonk, waarvan men niet wist welke gevaarlijke machten het verborg en waarin niemand durfde, omdat hij niet wist of hij er weer levend zou uitkomen, hedenavond was de overheid de baas. In de hoofdstraten brandden overal weer de lich ten en had de bevolking niet alleen te luis teren naar de bevelen van militair en poli tieman, maar hij had ze ook op te volgen en onmiddellijk. De kans om de straten op te breken en er versperringen van te maken was onherroepelijk voorbij. Integendeel be dienend personeel van de stadsreiniging was overal bezig de overblijfselen van den zwarten nacht op te ruimen. Ongeveer negen uur zijn zes gemengde patrouilles (militaire politie en gemeente politie) den Jordaan ingetrokken vanaf het bureau in de Marnixstraat. Zes militairen hadden de karabijnen geladen met de bajo net erop. Elk dezer patrouilles stond onder bevel van een inspecteur. De tocht die we met een van deze patrouilles meemaakten ging naar de Lindengracht en omgeving. Al dadelijk klonk het bevel: „ramen slui ten" en wanneer niet spoedig aan dit bevel werd gehoorzaamd kwam de karabijn naar voren. In den regel bespoedigde dit de han deling van den bewoner. Niemand werd doorgelaten en iedereen moeêt in huis en deuren 6luiten. Bij de le Lindendwarsstraat had een man minder haast om to verdwij nen. Hij bleef achter een deur staan, wat niet naar den zin was van de patrouille commandant. Hij haalde hem te voorschijn en toen men hem fouilleerde bleek, dat hij in het bezit was van een groot kaliber re volver. Door twee agenten werd hij over gebracht naar de Westerstraat. In de Boom straat stond een gepantserde auto. Dreigend 6taken de monden van een mitrailleur naar buiten. Naar men ons. meedeelde had dit wapen ook reeds even gewerkt In de rich ting van de Noordermarkt. Geen sterveling waagde zich daar meer op straat. Ook de marechaussee met bereden politie als geleide en bereden militaire politie eveneens met politicgeleide patrouilleerden door de thans behoorlijk verlichte 6traten, waar het ieder verboden was to loopen. Zij die het toch waagden werden aangehouden en even gefouilleerd, om daarna het bevel te krijgen zich in den looppas te verwijde ren. In de Karthuyzerstraat klonk als steeds het bevel: „ramen 6luiten". Een dakvenster bleef open en meteen plofte een groote kei op het plaveisel, zon der iemand te raken. Meteen knalden drie karabijnschoten achter elkaar. Een tweede steen kwam niet! Op de kruising van de Lindengracht en de Lindendwarsstraat ontmoetten we eeD grooten militairen patrouillewagen. De manschappen van dezen wagen kwamen jui6t uit de Palmstraat waar ze drie man van een dak hadden gehaald, die weliswaar niet met 6teenen hadden gegooid, maar toch die projectielen in de nabijheid had den en niet konden verklaren, wat ze daar bij die dakpannen noodig hadden. Ook in de le Lindendwarsstraat werd hetzelfde spelletje uitgehaald. Daar hadden zich ook dakbewoners vertoond. Een onder zoek had echter minder resultaat want ze waren spoorloos verdwenen. Zoo dwaalden we verder door de leege, maar goed ver lichte straten van dit den geheelen dag zoo rumoerige oude stadsgedeelte. Geen straatje werd onbezocht gelaten. De overheid was absoluut de baas. Zooal6 het in dit gedeelte van de Jordaan was, zoo was het naar men ons meedeelde ook in alle deelen van deze opstandige wijk. Onrust in de omgeving van de van Beuningenstraat. Amsterdam, 6 Juli. Terwijl de Jor daan in den loop van den avond was „schoongeveegd" en door de politie, ver sterkt door de militaire politie en mare chaussee schoon gehouden werd, trachtte het gepeupel in het meer westelijk deel der stad, meer in het bijzonder in de staatslie denbuurt botsingen met de gewapende macht te forceercn. Omstreeks half tien werd de bestrating van de van Beuingen- 6traat op den hoek van de Limburg van Stirum6traat opgebroken cn werden de straatklinkers op de tramrails geworpen om daardoor het tramverkeer te ontwrich ten. De politie, die spoedig versterking kreeg, wist de barricade snel op te ruimen, waardoor het verkeer door de van Limburg Stirumstraat kon worden hersteld. Eenige raaien moest van de vuurwapenen gebruik gemaakt worden, waarbij een of twee ge wonden zijn gevallen. Omstreeks 11 uur dreigden nieuwe bot singen en werden nieuwe versterkingen naar deze omgeving gezonden. Hot politiebureau Raampoort vormt zoo wel voor dit gedeelte der 6tad als voor den Jordaan thans het centrum. Hier zijn de hulpmiddelen, waarover het gezag thans in ruime mate beschikt, geconcentreerd. De genie heeft twee groote schijnwerpers be schikbaar gesteld, welke zoo noodig naar de bedreigde punten kunnen uitrukken. Een groot aantal motorrijwielen om 6nel personeel te kunnen vervoeren, is hier bijeengebracht. Het verkeer door de Mar nixstraat werd in den loop van den avond slechts in een richting toegestaan. In de geheele wijk ten westen van de Prinsengracht bleef het tot zeer laat rumoe rig. Patrouilles militaire politie onder lei ding van Amsterdamsche agenten door kruisen dit stadsdeel en voorkomen volks verzamelingen. Hier en daar zijn winkel ruiten ingedrukt, welke met planken worden dichtgespijkerd. Aan den overkant van het IJ. De onrust aan de overzijde van het IJ duurde ook den geheelen avond voort. Tal van laniaarns werden niet alleen vernield, maar de palen werden zelfs uit den grond getrokken. Ook brandkranen werden ver nield. Een gebouwtje van de G.E.W. werd in brand gestoken. Zes gewonden zijn in het Binnengasthuis opgenomen. Omstreeks half twaalf scheen het, dat het in dit deel van de 6tad iet6 rustiger werd. Ernstige toestand aan de overzijde van het IJ. Amsterdam, 6 Juli. In Amsterdam- Noord, aan de overzijde van het IJ, zijn de onlusten hedenavond te ongeveer acht uur in volle hevigheid uitgebroken. Groote me nigten, hebben in de Hazelaarsstraat en omgeving boomen uit den grond gerukt en deze met prikkeldraad omwikkeld, ten einde met dit materiaal en met los gebro ken plaveisel barricades op te werpen. De bezetting van het bureau Adelaareweg versterkt door agenten van het hoofdbu reau, voerde een hevigen strijd tegen het gepeupel. Het geknal der revolverschoten was niet van de lucht. Voor de strijd een uur oud was, waren reeds een man door een kogel in den rug en een meisje even eens door een kogel in de pink getroffen. De aanwezige politiemacht kreeg weldra ver sterking van militairen. Een paar bakfiet sen met kruidenierswaren werd door de menigte omver geloopen. Te ruim negen uur woedde de strijd met ongekende hevigheid. De Geneeskundige Dienst heeft in dit stadsdeel een aantal am bulanceauto's neergezet. Marechaussees naar Amster dam. Leeuwarden, 6 Juli. Hedenavond is een detachement Koninklijke Marechaussee uit Leeuwarden naar Amsterdam vertrok ken in verband met de ongeregeldheden aldaar. Het detachement is 23 man groot en staat onder bevel van den districtscom mandant F. J. J. F. M. van der Kroon. Met de paarden is het detachement per vracht- autos naar Amsterdam gegaan. Ook uit andere deelen van het land zijn manschappen van de Marechau66ee naar Amsterdam gedirigeerd. In de andere buurten. Amsterdam, 6 Juli. In de andere buurten, waar het de vorige avonden ru moerig was, heer6chte hedenavond over het algemeen rust. In de Dapperbuurt moest de politie eenige malen ingrijpen, daar ge tracht werd in de Commelinstraat en de Wagenaarstraat barricades op te richten. In beide 6traten was do bestrating op en kele punten over de volle breedte opgebro ken. Er wa6 echter voldoende politie aan wezig om verdere onheilen te voorkomen. In de Indische buurt heerschte tot onge veer half tien rust. Slechts een soort demonstratie van de O.S.P. ging onder het zingen van Socialistische strijdliederen door de buurt. Dc meeste deelnemers aan deze demonstratie waren echter opgeschoten jongens en zelfs kinderen. In tusschen arriveerden in de vroegere Oranje Nassaukazerne militairen uit' Amersfoort. Ook de cavalleriekazerne in do Sarphatistraat was weer in gebruik en wel door de bereden militaire politie en door de Koninklijke Marechaussee, welke uit tal van plaatsen naar de hoofdstad was gere- quireerd. In de geheele binnenstad heerschte vol maakte rust. Den toestand meester. Amsterdam, 6 Juli. Nader kunnen wij nog mededeelen, dat hedenavond te kwart over tien de marechaussee cn de politie den toestand in den Jordaan vol komen meester was. Een poging de stakingen voort te zetten. Naar het „Landelijk Comité der Roode Vakvereenigings-Oppositie" ons mededeelt, heeft het aan het bestuur van het Natio naal Arbeidssecretariaat een uitnoodiging gericht voor een bespreking op Zaterdag, teneinde de middelen te bespreken om de stakingen voort te zetten en verder uit te breiden, als strijd tegen de politieterreur, do steunverlaging en de in verschillende bedrijven dreigende loonsverlaging. Tegenspraak van geruchten. De directie van de Amsterdamsche Waterleiding verzoekt ons met klem alle geruchten, dat er bij de Waterleiding een staking zou zijn uitgebroken of dat het water niet goed meer zou zijn, tegen te spreken. Een bloedbad in de hoofdstad. Arasterdam, 7 Juli. Naar wij te middernacht van den Genees kundigen Dienst vernamen, kon op dat moment niet meer worden na gegaan hoeveel slachtoffers er de zen Vrijdagavond in de hoofdstad zijn gevallen. Men kan thans wol van een bloedbad sproken. Het staat vast, dat er ongeveer vijftig gewonden naar de ziekenhuizen zijn vervoerd. Daarenboven zijn er tal van lichtgewonden, die zich niet bij den Dionst hebben aangemeld. Het aantal dooden bedroeg tot dus ver twee, doch men vreest, dat dit aantal zal stijgen, daar de toestand van eenige gewonden zeer ernstig is.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1934 | | pagina 6