HET BITTERE LEED VAN LIVIA
KEITJES
STUDENTENLEVEN IN AMERIKA
Als de zaak rust
werkt de
ADVERTENTIE
3 x plaatsen
voor f 1."
Uitsluitend bij voor
uitbetaling.
KOSTSCHOOLREGLEMENTEN
OP DE UNIVERSITEIT
DE GESCHIEDENIS
HERHAALT ZICH
'AMERIKAANSCHE NOTITIES
De Zuidelijke goedkooper
dan de Noordelijke
(Van onzen correspondent).
Een van mijn beide zoons is met vacantic
van de universiteit thuis gekomen en heeft
mij zooveel nieuws van het Amerikaansche
studentenleven verteld, dat ik het nog niet
goed omvatten kan. Zijn broer, die ook het
eerste jaar aan een andere universiteit, een
halve dagreis Zuidelijker achter den rug
heeft, was minder fortuinlijk in zijn cijfer
voor trigonometrie en algebra, weshalve hij
'n zomercursus ging volgen en wij hem
wel niet voor Kerstmis zien zullen. Trou
wens, het jongmensoh, dat nu hij ons is.
vertrok ook in September van het vorige
jaar, stapte in een slaapwagen en reisde
een 700 K.M. weg. Een en ander geef ik tor
overdenking aan angstige moeders onder
mijn lezeressen, wier zoons over eenige
maanden naar Delft of Leiden of Gronin-
gen zullen vertrekken en die misschien tob
ben over het feit, dat hun spruiten zoo ver
weg zitten. De correspondentie tusschen ons
en onze jongens duurde dezen winter twee'
en drie dagen heen en weer en toen een
van lien in het ziekenhuis kwam te liggen
met de „Duitsche mazelen", een mij totaal
onbekende en nog niet geheel opgehelderde
mazelsoort, zat er voor vader en moeder
niets andei's op dan zoet op nieuws te wach
ten, want een reis van 26 uur in één rich
ting en voor 8 60 heen en weer doet men
maar niet eventjes, tenzij de toestand het
vergt! Gelukkig bleek het een goedaardig
feoort ziekte te zijn, die na een week over
was, maar initusscheai hebben wij hier in
New-York een weck beleefd, die we niet
gauw vergeten zullen.
Amerikaansche universiteiten.
Dat betrof mijn zoon, den aspirant dokter.
Die nu bij ons is zal ik verder den electro-
technischen ingenieur noemen. Maar waar
om heeft u uw zoons zoo ver weg gestuurd,
hoor ik verscheidene lezers en lezeressen
vragen en liet simpele antwoord daarop
luidt, dat de universiteiten in liet zuiden
van Amerika een kwart, een derde, ja, de
liclft goedkooper en even goed zijn als dc
groote inrichtingen in het Noorden mot
zulke beroemde namen als Yale, Harvard,
Princeton, Renselaer enz. En aangezien het
een kostbare geschiedenis is en blijft om
twee zoons, die niet alleen eon tweeling zijn
maar bovendien in hetzelfde jaar „aanko
men", onder de hoede van Minerva to stel
len, gaat de kost voor de baat uit en moot
er een weg op gevonden worden, die in dit
geval bestond uit het inschrijven op een
universiteit in het zuiden des lands, waar
de onkosten van alles over een heel jaar
nog niet zooveel bedroegen als de college
gelden aan een der bovengenoemde uni
versiteiten in de betrekkelijke buurt van
New-York City.
Wat dit laatste betreft heb ik nu de noo-
dige staaltjes uit den mond van mijn in
genieur gehoord, die ik niet zou gclooven,
wanneer ik zijn kasboek niet zelf geïnspec
teerd had. Kamerhuur per maand 7.50 dol
lar, kost per maand 13 dollar, een aange
meten smoking 15 dollar en zoo verder. Men
dient er zich wel rekenschap van te geven,
dat Amerikaansche studenten aan een hoo-
geschool het best te vergelijken zijn met on
ze jongelui, die op een internaat van hoo-
ger onderwijs zitten in den zin, dat zij in
niets te vergelijken zijn met wat wij onder
studentenleven verstaan, maar dat zij pre
cies op tijd aanwezig moeten zijn en geen
college kunnen overslaan, zonder er reken
schap van te geven aan do „dean" en als
kinderen van do lagere school gestraft te
worden. Zij hebben iedere maand 'n examen
en moeten dan een voldoende in ieder vak
halen of de ouders krijgen een officieele
mcdedeeling van den „deken" da>t zoonlief
in dit of dat vak „gebakt" is en „dat hij
verstandiger zou rloen om den achterstand
in tc halen ten einde niet aan het eind
examen van het jaar tc kort te schieten".
Nu is het heel eigenaardig, dat papa en
mama alleen maar te hooren krijgen waar
in hun spruit te kort schiet van wege de
universiteit en hot noodwendige gevolg is,
dat zij van zoonlief een verontwaardigden
brief krijgen, waarin deze schrijft een
prachtcijfer in chemie te hebben gekregen
of nummer een in Engelseh te zijn. Dat
liet nu eenmaal de gehate politiek van de
schooi isom alleen de onvoldoenden aan de
ouders te vertellen, terwijl hij zooveel ge
studeerd heeft in andere vakken en mooie
cijfers gehaald heeft.
Strenge discipline.
Intussclien blijft deze hecle geschiedenis
voor een Hollandschcn vader, die zich nog
best twintig jaar terug herinneren kan, een
rare geschiedenis en troost deze zich met
de afgezaagde opmerking: 'e lands wijs,
's lands eer! En het wil er bij hem heel
'moeilijk in, dat „eerstejaars" of zooals ze
hier „freshmen" genoemd worden, zich kun
nen onderwerpen aan de 6trikte discipline
van om 7 uur opstaan, naar de -morgen-
kerk gaan, meedoen aan militaire exercities
e.d. Bovendien geldt dit ook voor „seniors"
of laatste jaars, die ik bij geen machto in
Utrecht of Amsterdam des morgens hij dag
en bij dauw uit hun bed kan zien kruipen
om patrouilledienst te zien doen en toch is
dat precies wat tienduizenden Amerikaan
sche studenten dag in, dag uit doen. En dan
zwijg ik nog maar van de gezamenlijke
maaltijden in groote eetzalen of de verdere
kuddegeest, die het Amerikaansche studen
tendom beheerscht en die door een Holland-
schen student vierkant geweigerd zou wor
den. Het is een totaal andere mentaliteit
en ik geloof niet, dat mijn jongens zich er
zoo vroolijk aan zouden hebben onderwor
pen, wanneer zij niet al tien jaar in Ame
rika gewoond hadden en niet beter wisten.
Soms kan ik de verleiding niet weerstaan
om hun te vertellen hoe het bij ons in Euro
pa toegaat, maar, wonderlijk genoeg, maakt
dit niet den minsten indruk op hen. Ik ge
loof zelfs, dait zij het niet anders zouden
wenschen om de eenvoudige reden, dat zij
op de High School, die heel in dc verte tc
vergelijken is met ons Lyceum, een totaal
ander vooruitzicht op het studentenleven
hebben gekregen dan onze gymnasiasten en
II.B.S.-ons.
Die hebben in de vijf en zes jaar alles be-
meesterd wat er te leeren valt, behalve wat
Een oud met de hand gesmeed uithangbord aan het Gruulhuus
te Brugge. Op den achtergrond de toren van de Notre-Dame.
er op do universiteit geleerd wordt. De
Amerikaansche High School-lccrling, die
naar „college" gaat is daarmee niet te ver
gelijken; ik heb brieven van vrienden van
mijn zoons op de universiteit, die Engel-
sclie schrijffouten maken, waarover een
gymnasiast vijfde klas zich zou doodscha
men. Hot onderscheid tusschen „write" en
„right" schijnt voor een Amerikaanschcn
universiteits-©tudent nog altijd niet heele-
maal duidelijk tc zijn, zooiets alsof een
Leidcnaar het onderscheid niet weet tus
schen „noch" en „nog". Waarmee ik maar
zeggen wil, dat het peil en het tempo in
Amerika, dat land van snelheid en efficien
cy, op liet gebied van onderwijs hopeloos
achter staat bij het oude, zoogenaamd ge
degenereerd© Europa.
Gebreken der opleiding.
Wat wij te veel doen met opstoppen van
allerlei nulteloozc wijsheden (als liet kibbe
len van Frederik den Groote met Maria
Theresia of alle vulkanen op Java) wordt
in Amerika precies in het uiterste nage
laten hier wordt den armen stumperds
ook niet het allerelementairste bijgebracht
en ik vraag me af waar ergens in de wereld
de gulden middenweg bewandeld wordt.
Vandaar, dat in de eerste jaren op Ameri
kaansche hoogescholen nolabene nog En
gelseh en algebra en Cyrano de Bergerac
onderwezen wordt, wat elke lS-jarige Hol
lander na zijn H.B.S. of Gymnasium droo-
men kan. En om dezelfde reden moeten de
dames cn lieeren studenten op de minuut in
dc colleges aanwezig zijn of permissie vra
gen weg tc 'blijven, terwijl ze maar oen
bepaald aantal uren mogen absent zijn.
Laten onze studenten zich dat eens even in
denken, die alle colleges laten omzakken en
met behulp van een repetitor aan hot vossen
slaan voor hun propaedcutisch of candi-
daats!
Ik begrijp, dat ik hier een eenigszins
luguber studentenleven ih Amerika heb af-
getcekend, maar te oordeclen naar mijn
zoon den ingenieur ben ik er glad naast.
Dit jongemensch kwam thuis als het stra
lende voorbeeld van schik in zijn leven tc
hebben; hij had nu letterlijk geen enkele
klacht over zijn eerst© jaar en gaat van
„freshman" over tot „sophomore" met een
gevoel van opperste tevredenheid en plezier
in zijn leven. En dc dokter in Florida zendt
ook niets dan opgewekte brieven over zijn
Alma Mater, liet klimaat, dc omgeving cn
de aardige menschen om hem heen. Wat
kunnen Ilollandschc ouders meer verlan
gen?
Een sober leven.
Natuurlijk was ik een cn al nieuwsgie
righeid om meer te hooren..over het dago-
lijkschc leven daar in sub-tropisch Ame
rika. Wel, het is cr allemaal veel eenvou
diger, veel gezelliger, veel goedkooper en
wat niet meer dan hier in ons koudere
noorden. Zelfs de vriendinnetjes daar zijn
niet gewend om gefuifd tc worden ten koste
van de noodige dollars per avond aan dinee
tjes, bioscoopjes cn souperljes na afloop,
maar zijn tevreden met het eenvoudigste en
willen juist niet veel geld kosten. En wat
dc samenleving in het zuiden betreft, do
hartelijkheid, de gastvrijheid van de bevol
king, de eenvoud in doen en denken verge
leken met liet noorden van Philadelphia,
New-York en Boston daarover zijn ze
niet uitgepraat. Zoodat ik tot de conclusie
gekomen ben, dat mijn spruiten in een mi
lieu zitten, dat wel niet in dc meeste op
zichten overeenkomt met hetgeen zij in hun
geboorteland als student zouden hebben
meegemaakt, maar in elk geval, dat zij een
simpeler en degelijker studietijd doormaken
dan wanneer zij onder de 5200 studenten
van Yale of de 8500 van Harvard hadden be
hoord, waar aan allerleimeegedaan hoort
te worden ten koste van een massa extra
geld om tot de mannen van aanzien geteld
te \yorden.
De eenige bedenking van mijn zoon was,
dat de stap tusschen High School en Col
lege veel te groot was, zoodat een menigte
zwakke broeders het direct niet konden bol
werken in hun eerste jaar, terwijl hij zelf
zoo hard poot-an had moeten spelen „als u
zegt, dat er op de H.B.S. of Gym in Holland
gewerkt wordt". Sinds .zijn studentschap
heeft hij voor het eerst van zijn leven tot en
na middernacht zitten blokken cn een
hoetje medelijdend gelachen om zijn jaars-
genooten, die zulk hard werken een lovend
schandaal vonden. In plaats van drie ver
plichte wiskundevakken nam hij er nog
drie vrijwillig bij!
ROMEIN SCHE BRIEVEN
Terwijl dc omgeving van het colosseum cn
van het Forum Romanum met dc geleidelij
ke imperialistische ontwikkeling van het
vierde Italië een geheel ander aspect krijgt,
blijven de ruines der oude keizerlijke palei
zen onbewogen neerzien op al dat luidruch
tige vertoon en die verandering aan hun
voet. De Palatijn heeft niet te lijden onder
den tijdgeest. Deze heuvel wordt, zooals een
oude van dagen, met eerbied behandeld;
hier stond immers de wieg van dc „Alma
Mater". Weinig droomde het herdersvolk
dat met zijn kudde erheen vluchtte, omdat
het zich in Alba Longa niet meer veilig
voelde, dat uit zijn nederzetting nog eens een
wereldstad zou groeien.
Ten tijde van dc republiek stond hier de
wijk der patriciërs, maar deze woonden er
nog in eenvoudige huizen evenals Augustus,
die hier in 63 (v. Chr.) geboren werd.
Nadat hij den slag bij Actium gewonnen
had cn zich heer en meester van Rome voel
de, liet Augustus wel een groot paleis op den
Palatijn bouwen, maar daar hij dit als eigen
dom van den staat cn niet als privaat bezit
beschouwde, bleef hij met zijn vrouw een
klein, vrij armoedig huis bewonen. De mu
ren van dit zoogenaamde „liuis van Livia",
slaan nog overeind. Het komt er niet zooveel
op aan of de uitstekende huisvrouw van den
Caesar hier de toga voor haar echtgenoot
weefde dan wel een eindje verder; wij weten
dat zij op dezen heuvel 52 jaar lang Augus
tus in alles ter zijde stond; want niet alleen
bestierde zij met groote zuinigheid zijn huis
houden, maar hij nam geen gewichtig be
sluit, zonder haar geraadpleegd te hebben,
hij waardeerde haar groot verstand cn hare
deugden, die hij in een openlijke Senaats-
zitting prees en de laatste woorden van den
stervenden keizer waren: „Vaarwel Livia,
blijf gedachtig aan onze langjarige verecni-
ging!"
In het voorjaar is de Palatijn een sprook
jesachtige bloementuin; we vermijden dan do
bouwvallen der paleizen waar de schimmen
van vermoorde keizers rondwaren en zoeken
den zonneschijn, die Livia's huis koestert.
Toch was Caesar's echtgenoote allerminst
een zonnige figuur; ze typeert voor ons de
edele Romeinsche vrouw uit dit tijdvak;
aristocratisch van geboorte, streng van ze
den, plichtgetrouw en wilskrachtig. In onzo
verbeelding zien we hier haar trotsche pro
fiel zich aftcekenen tegen liet lichte fresco
van den wand, zittend aan het weefgetouw
of naast Augustus in den kring van vrien
den en senatoren, die hij uitnoodigdc om mei
hen te middagmalen.
Als vrouw van den imperator bekleeddo
zij een eerste plaats in de republiek, toch
had zij een leven vol leed en strijd, maar
de moeilijkheden, waarmede ze te kampen
had, lagen niet op politiek terrein, ze waren
uitvloeisel van het groote verschil in levens
opvatting tusschen haar generatie en die
van het opkomende geslacht, een verschil
dat in intiemen kring van Augustus' fami
lie tot heftige botsing aanleiding gaf.
Om haar eenvoud, werkzaamheid en alge-
heele toewijding aan do belangen van haar
gezin, vrouwelijke deugden, die hooggeschat
werden door de voorname patriciërs, uit
wier midden zij voortkwam,-werd Livia dooi
de Romeinsche aristocratie gerespecteerd en
bewonderd en naarmate er gaandeweg een
sterke drang naar vrijheid en zedeloosheid
in de jeugd merkbaar werd, hield zij nog
koppiger vast aan de traditie, volgens welke
zij opgevoed was.
De historicus Ferrero zegt, dat dc burger
oorlogen weliswaar de oude aristocratie van
Rome gedecimeerd hadden, maar dat do
vrede, die cr op volgde, dc overlevenden met
nog verraderlijker ondergang bedreigde, toen
tegen 18 v. C. een jonge generatie op den
voorgrond trad, die nog niets van de burger
oorlogen meemaakte en belust was op genot
cn weelde. Met dc wetten, die Augustus had
afgekondigd, waarbij den Romeinen geboden
werd te trouwen, voor oen groote nakome
lingschap te zorgen en alle luxe te vermij
den, werd de hand gelicht; met de „Lcx de
adulteris", waarbij de overspelige vrouw
met verbanning gestraft wordt, evenzeer.
De vrouwen wilden zich niet meer in het
belang van den staat laten uithuwelijken,
het celibaat nam toe; de oude geslachten
stierven uit. Livia was een matrone van 40
jaar, toen Julia, de dochter uit het eerste hu
welijk van Augustus, op het tooneel ver
scheen. Deze 21-jarige was gehuwd met den
veel ouderen Agrippa, die na Augustus de
eerste plaats in de republiek bekleedde, haar
positie in Rome stond dus vrijwel gelijk met
die van Livia, maar zij vertegenwoordigde
door haar wijze van optreden, het jonge
Rome, dat zich bevrijden wilde van oude
tradities, die het uit don tijd oordeelde. Zij
trad op al$ de moderne vrouw, die met min-
VAGANTIE-GENOEGENS
achting neerziet op de principes cener gene
ratie, die afgedaan heeft cn deze zag zij ver
persoonlijkt in Livia. Livia droeg, evenals
Augustus, klcedercn van in huis gesponnen
linnen of wol. Julia was verzot op zijden ge
waden, die dc Oostersche kooplieden duur
verkochten en dio een gruwel waren in do
oogen van het oude geslacht, niet alleen om
dat dit dc verkwisting laakte, maar omdat
deze soepele stoffen de vormen van het
lichaam te veel lieten uitkomen. Was Livia
eenigszins aan den gierigen kant, Julia
gooide het geld over den balk. Livia vertoon
den zich in het theater met bejaarde, ern
stige mannen, maar Julia verscheen in hot
publiek met een sleep elegante jongelui. Li
via bleef waar ze thuis hoorde, zij gaf déar
,het voorbeeld van ingetogenheid; in haar gc-
heele optreden was zij voorzichtig en gere
serveerd, terwijl Julia, hoewel de wet dc
vrouw verbood den man op zijn reizen door
de provincie te vergezellen, met Agrippa een
groote reis naar het Oosten maakte; haar
verschijning en wijze van zich vrijmoedig te
gedragen, bracht dc menschen daar zóó in
verrukking, dat zij haar toejuichten als een
nieuwe Afrodite en standbeelden voor haar
oprichtten. Toen nu deze Afrodite na haar
thuiskomst zeer intieme betrekkingen aan
knoopte met één harer jonge vereerders,
werd de breuk met haar stiefmoeder volko
men en van nu af begonnen zich twee par
tijen te vormen om de heide vrouwen: die
der Claudiërs of der oude aristocratie en dc
partij van dc aanhangers van Julia, waartoe
de moderne patriciërs, de vooruitstrevende
jeugd behoordo, en we kunnen ons voorstel
len hoe deze tweespalt het leven van Livia
in die dagen verbitterd heeft.
Nog vóór het begin van 'onze jaartelling
staat hier dus al het jonge Rome vijandig
tegenover 't oude en terwijl we aan de strak
ke nobele figuur van Livia terugdenken, hoo
ren we weer den wapenkreet, dien dc fas
cisten in den dop al maanden voor den op-
marsch naar Rome lieten hooren: Weg met
de ouden niet alleen met de ouden van
dagen, die nog regecren willen, maar met
allen, die gevangen zitten in verouderde be
grippen. En wanneer nu zoovelcn, die tot de
oude generatic behooren, hetzij in jaren of
in wereldbeschouwing en levensopvatting
van den Palatijn af neerziend over dc „Via
dei Triomfi" en het Forum zich ergeren en
bedroeven over 't feit, dat hier heerlijke oude
boomen cn heesters omgehakt worden om
ruim baan te maken voor het jonge geslacht,
dat er ongehinderd in zijn volle breedte
overheen wil marchecren, dan kunnen ze wel
iets leeren door hun wandeling over dezen
historischen heuvel waar een weelde van
geurige bloemen omhoog schiet tusschen af
gebrokkelde muren. Bij het huis van Livia
zullen zij terug denken aan het bittere leed
van deze voorname vrouw, die, eerst alleen-
heerscheres op den Palatijn, er al ras als een
„quantité négligeablc" beschouwd en in een
hoek gedrongen werd door het jonge ge
slacht, dat haar uit den tijd vond en zij zul
len tot de conclusie komen, dat het voor
2000 jaren niet anders was dan heden cn
zich alles in de geschiedenis herhaalt, om
dat dc mensch, hoe de samenleving ook ver
andert van vorm, toch in den grond dezelfde
blijft!
ETIIA FLES.
