FORD-BEDRIJF - GARAGE WILLGO
GAShaard
Fa.L.A.A. VAN HAMERSVELD
UITGAVE VAN HET AMERSFOORTSCH DAGBLAD
PENSION-GASTEN
REPARATIE - OLIE - STOLLING - BENZINE
HOTEL MONOPOLE
WORDT LI® VAM V.V.V.
No. 6.
met medewerking van de Vereeniging Voor Vreemdelingenverkeer
22 Aug. 1934
EEN WANDELING OVER ONZEN BERG
WEIDSCHE PANORAMA'S
vtófisffioar* TrCT
eOEDKoo^BouwQRo™^^öoSn fg
Mi VAN HA5ELEN;P^gf
Barchman Wuytierslaan 196 - Tel. 780 - Amersfoort
UW WONING NOG NIET GEREED?
LOGEERT DAN IN
HOUTZAAGER VOOR ÜW TRANSPORT NAAR
EN EN VAN AMSTERDAM
H El N EM AN TELEFOON 28
EEN BEZOEK AAN ONZE SHOWROOM
De nieuwe Opel-, Buick- en Oldsmobile
MINIMUM CONTRIBUTIE f 2.50 's JAARS
Een deel van onze stad, waar reeds
vele kunstenaars plastische voors
beelden hebben gevonden
liet leven biedt vele verrassingen. Stel U
voor, waarde lezer, dat men een verrukke
lijke, maar niettemin inspannende zomer-
vacantic heeft doorgebracht in de nabijheid
van Montreux verrukkelijk, want een
zomervacantie in 'het buitenland is uit haar
aard verrukkelijk, en inspannend, om
dat men die bergtoppen daar niet bestijgen
kan zooals een dichter zijn Pegasus be
stijgt, n.l. een sigaar rookende en in een
luien stoel gezeten. En nu komt men weer
thuis en men ziet, niet zonder heimelijke
vreugde, de welbekende huizen en gebou
wen van het zou vertrouwde stadje terue,
waar men jaren geleden zijne tenten heeft
opgeslagenNiet zonder een stil en dicp-
in bonzend geluk, zeg ik, en tóch: men is
nog zóó enthousiast over die Alpen daar
ginds (en het worden in dc terugblikkende
herinnering allen Mont Blanc's), dat men
niet zoo bijster veel acht slaat eerst op de
6tratcn en lanen waar 'men nu eenmaal
reeds zóóveel jaren heeft rondgeslenterd,
nietwaar? „Familiarity breeds contempt",
zegt de Engelschman, en ja, wie zal 't ont
kennen, men raakt aan alles wel zoo'n
beetjo gewoon. Ik vermoed, dat Adam en
Eva op den duur zooveel notitie niet ge
nomen zullen hebben van dc hun omrin
gende schoonheden in het paradijs. Doch
nu, geachte lezers, gebeurt het wonder:
nauwelijks thuis gekomen van dezo zomer
vacantie en ik zei het reeds, ge gevoelt
nog met een zekeren voldancn trots de
2015 meter hoogte van de Rochers de Nayo
in uw.o knieën of U wordt gevraagd een
stukje te schrijven over den Amersfoort -
schen Bergwat zegt ge, en ge schrikt
ervan: de Amersfoortsche Berg!? En ge
grijpt met grootc ontsteltenis in uwe boe
kenkast naar een gidsje van Amersfoort,
in de hoop daarin te ontdekken hoe hoog
deze vermaarde Berg dan wel is. Althaas
zoo ging het mij, ik verzeker het U. Wel
allemachtig, zoo dacht ik, is het niet te gek
om los te loopen, moet men eerst naar Zwit
serland reizen om daarna een artikeltje te
schrijven over den Amersfoortschen Berg,
die vergelijkende r-wij ze gesproken mij op
dat moment zooveel grooter niet toescheen
dan een Edammer kaasje? Waarlijk, het
leven scheen al te ironisch.
Doch binnen een uur en ook gij zu'.t
dit allen weten kunnen groote verande
ringen plaats hebben in een menschenbrein
of een menschenhart, ook al waant men
zich boven die verwenschte artistieke
„stemmingen" verheven. Hot toeval nu
wilde, dat ik dien middag enkele vrienden
op moest zoeken, op dezen, momentecel
door mij zoo verguisden Berg. En toen ik
daar den langzaam naar boven glooienden
Utrechtsche Weg opwandelde, met die heer
lijk-statige, majestueuze boomen-rij aan
weeiskanten; toen ik daarna dc Prins Fre-
deriklaan en andere zijwegen insloeg, overal
dezelfde weldadige en goedverzorgde rust,
de serene en ordelijke lieflijkheid van al
deze, mij zoo bekende wegen in mij opne
mend; ja, toen ik als plotseling weer te
rugdacht aan dat ongelooflijk uitzicht van
het Belgisch Monument en dc gezellige in
timiteit van al die fiets- en wandelpaadjes,
die zich daar slingeren door dat lage kreu
pelhout en door dc geheimzinnige dennen
bosch jesach, toen had ik reeds spijt
van mijne vergelijking met het Edammer-
kaasje. Doch het 6taat er nu eenmaal, zwart
op wit en onherroepelijk; echter, gelukkig
staat er óók bij: „vergelijkenderwijze ge
sproken"! En achteraf wèl beschouwd:
is de Amersfoortsche Berg dan soms géén
Berg? Wie dit betwijfelt is geen philosoof.
Want uitgangspunt van alle philo6ofie is
's levens relativiteit. Heeft niet een Eskimo
of inwoner van Tomsk het recht met eon
vernietigend gebaar zijn overjas uit te
trekken, wanneer wij -spreken van „ver
schrikkelijk koud"? Het leven is nu
eenmaal relatief, en wijs alleen de mcnsch,
dio deze relativiteit aanvaardt en er met
vreugde in berust. Zoo zal ook dc wijze
Amersfoorter zich niet schamen te spreken
over de glorie van zijn „Berg", want in dit
zoo vlakke vaderland van ons allen „wien
Neerlandts bloed door d'aderen vloeit",
brengt deze Berg ongetwijfeld de toch zoo
onmisbare variatie in het landschap. Gij
kunt hier van de prachtigste vergezichten
genieten, zonder dat ge dagenlang twee
Pijnlijk-stijve knieën als onontkoombare
souvenirs behoeft mee te dragen, en wat
dit landschap aan ruige of weidsche groot-
beid in moet boeten bij ander en uit-
hecemsch landschap vergeleken, wint het
ruimschoots aan waarachtige intimiteit te-
tug: geen wonder dat onze zoo terechlbe-
roemde schilderschool uitmunt door een
groote verzorging van het intieme détail cn
door een zekere innigheid van liet gemoed
bovenal; wij zullen het ook, ten dcele, aan
onze geographischc omge\ing te danken
hebben.
Doch laten wij nu eens in gedachte ecne
wandeling maken over den Amersfoort
schen Berg, om dan juist het ..détail" wat
nader in ons op te nemen; want ge moogt
anders soms gaan meenen, dat dit niet
veel meer dan een praten in dc lucht be-
teckcnde, of althans tc gemakkelijk van
vaag-gcneraliscerendcn inhoud was! ik
haal U dan af van het station cn neem
maar aan, dat gij een goed wandelaar zijt,
cn niet voor een kleintje vervaard: or is
namelijk zoovéél, dat ik U zou willen too-
nen, tc veel allicht voor éénen middag.
Doch een eersten indruk kan ik U geven,
in de hoop U hiermede uit te lokken zelf
een tweeden en derden te komen nemen, als
ge dan eenmaal met enkele voorname we
gen hekend zijt geworden.
Nadat ik U nog even attent heb gemaakt
op het Stationsgebouw zelve, gaan wij den
•Berkcnweg op. die met zooveel recht haar
ietwat poétischen naam draagt en die ons
straks voeren zal naar den reeds genoem
den Utrechtsche weg.
Als ragfijn kantw erk steken de takken cn
twijgen van deze lange rij zilverstammige
berkjes af tegen een late herfstlucht, cn
meermalen stond ik dan, hoewel vermoeid
van den trein gekomen na een drukken
dag in Utrecht of Amsterdam, nog even
stil om langs dc tecre, ranke stammen en
over dc als in een ondiep ravijn liggende
spoorrails heenziend, uit te staren naar de
stad Amersfoort, met dc lichtjes zoo hier
en daar ontloken in den reeds schemeren
den middag, cn met, hoog-tronend boven
allo daken uit, als een strak-omlijnd en
grijs silhouet, dc glorie van eiken echten
Amersfoorter en van geheel Amersfoort:
den terecht beroemden toren van Onzo
lieve Vrouwe Kerk, ook wel Lange Jan ge-
heeten. Nu echter stappen wij flink door,
zwaar beboomdc lanen aan onzo rechter
zijde passeerend, totdat wij, op den Utrecht
sche weg uitgekomen rechtsaf slaan, daar
de linker richting ons voeren zou naar het
oudere gedeelte der stad. Een complex win
kels vergemakkelijkt het hier den Berg-be-
woncr de onmisbaro huishoudelijke of ge-
wenschte inkoopen te doen, cn mocht dit
wel eens storend werken op uw aesthetisch
oog, gij zijt dra geheel bevredigd wanneer
wij reeds enkele passen verder dezo impo
sante laan opwandelen, met aan weerskan
ten dc onafgebroken rij statige en hoog-rel
kende beukeboomen, hier geflankeerd door
huizen van aristocratisch aanzien. Daan»
wij nog meermalen waarschijnlijk zullen
uitkomen op deze grootsclic cn des zomers
zoo heerlijk beschaduwde laan die den
Berg dwars doorsnijdt en in een noordelijke
en zuidelijke helft verdeelt stel ik U
voor nu weer een zijweg links in te slaan,
laten wij zeggen de rustig-breede Pielor
Bothlaan. De architectuur is hier voortdu
rend gevarieerd, zoodat het monotone van
zulk een laan, gebroken wordt en haast
ieder huis een eigen, apart cachet krijgt.
Deze huizen in ons opnemend, bereiken wij
al spoedig het aardige Da Costaplein. De
vele, altijd groen blijvende heesters, zich
weerspiegelend in het lang, smal, kronke
lend vijvertje, doen dit plantsoen ook des
winters zijn charme behouden.
Wij zijn nu uitgekomen op de Huygens
laan, waar de architectuur voornamer en
belangrijker wordt dan in de Pieter Both
laan het geval was: vele uitnemende voor
beelden waren hier aan tc wijzen van een
goede cn artistieke moderne bouwkunst,
hetgeen ook trouwens als waarheid gelden
mag van vrijwel allo nieuwere wijken op
den Berg. Een aangename sfeer heeischt
hier, een sfeer van waardige reserve, waar
bij een zekere vertrouwelijke intimiteit niet
verloren ging.
Nu zal ik U echter een weidscher pa
norama toonen, vanaf den uitkijktoren hier
dichtbij, dien wij dra bereiken door de aan
onze linkerhand gelegen dennc- en berken
bosschages in te slaan. Vanaf dezen uit
kijktoren heeft men werkelijk een verras
send uitzicht! Links zien wij de stad, aller
eerst de buitenwijken (de zoogenaamde
Berg-Zuid) die op een oordeelkundige
en royale wijze zijn aangelegd. Daarna de
pittoreske vroegere stad-zelf, en daarachter
een afwisselend laag bouw- en weiland in
de richting van de Zuiderzee, die men op
helderen dag aan den horizont duidelijk
waarnemen kan en waarvan, heel eventjes,
de gezonde zeelucht, vermengd met de ster
ke geur van loof- cn naaldboomen, U af en
toe tegenwaait. Voor ons uit strekken zich
de rijke bosschen van Nimmerdor en Hei
ligenberg en de Treek, terwijl wie scherpe
oogen heeft, op con klaren dag ook de hoo-
gc antennes van het Radio-dorp op de Vc-
luwe kan onderscheiden. Zonder eenige in
spanning daarentegen ziet een ieder, meer
naar rechts cn in do richting van Doorn,
de „Pyrarnide van Austerlitz": een aardig
uitstapje, per fiets of wandelend, voor den
Amersfoortschen inwoner. Op cenc te
Amersfoort gehouden lezing kon de beken
de Vlaamscho novellist Felix Timmermans,
dio enkclo uren te voren van dit vergezicht
genoten had, niet nalaten uit te roepen:
„had Pallieter maar in Amersfoort ge
woond!" Inderdaad, een kunstenaar heeft
zulk een plastisch voorbeeld in dc werke
lijkheid niet eiken dag voor het grijpen.
Hoeveel uren heb ik niet „verkwist" met
hier te droomen, vooral op een zoelen
voorjaarsavond, wanneer de monumentale
stilte een enkele keer slechts verbroken
wordt door 't gefluister van een minnend
paartje, daar beneden ergens door de bos
schage gaan I, of door, héél in de verte, liet
zacht weemoedig geluid van een mondhar
monicaDe stad ligt dan verzonken
als in een verren, plcchtigen droom, edel
cn irreëel; de lichtjes, bijna sluimerend
maar toen gestadig brandend nog als zoo
vele stille, verwonderde kaarsjes, knip-
oogen ons vertrouwelijk togen door een
zweem van ijlen nevel, die als een lichte
sluier om dc huizen sliert, cn ongemerkt
alle dingen met zijn geheiinzinnigdoor-
scliijncndcn luister tooit. Als een donkere
zee van laag kreupelhout ligt het dooreen
gevlochten gekrioel van hakjes en bladeren
vóór ons, waartusschcn de bleek-liehtende
paden zich vreemd bevyegen onder den ge-
dempt-zachten glans van de krijtwitte
maan, die zoojuist schuil ging achter een
donzig wolkje. En in de verte zien wij zoo
hier cn daar de lichten van naburige hui
den of dorpen, als geïsoleerde, kleine ju
weeltjes flonkerend op den zvvart-fluw eclon
mantel van de zich ter ruste begevende
aarde. Hoe ademt dit landschap op zuxk
oen avond niet een sfeer van suggestieve
stilte, van nobele sereniteit, van vrije on
eindigheid!
Doch te lang roods vertoefden wij hier!
Wij dnlcn nu af, van den brocd-
aangelegdcn hoofdweg afwijkend, om tc
dwalen door smalle zanderige paadjes, die
ons voeren langs eiken hakhout of dwars
door een uitgestrektheid van brem een
goud-vlammende zee in t voorjaar! of
ook door de aanlokkelijk-koclc schemerin
gen van dichte denncboschjes, waar Cupido
weieens druk werk heeft, om ten slotte het
punt te bereiken waar de imposante Laan
1911 uitkomt op den zwaar boboomden Lcus-
dervveg, die ons naar het centrum van het
oude stadsgedeelte terug zou voeren. Vlak
bij dezen hoek zien wij den licht getinton
gevel van het buiten dc kom der gemeente
Amersfoort gelegen „Hotel Oud Leusden
en den mooicn oud-Gotischen toren uit dc
13do eeuw een pittoresk gegeven, dat
reeds door meerdero kunstenaars gretig en
dankbaar werd aanvaard en in beeld ge
bracht. Hoe gaarne zou ik met U een eind-
weegs den prachtigcn Doodenweg opwan
delen, U zoo doende de bekende „Interna
tionale School voor Wijsbegeerte" ook too-
nend, deze belangrijke culturccle stichting
van het meor ïntellectucclc Holland ik
vrees echter dat liet ons te ver zou voeren!
Slaan wij daarom liever de reeds genoem
de Laan 1911 in, waar stcenen banken u
nooden een moment uit te rusten. Wij
wandelen voorts over de Daam Fockcnia-
laan evenals dc vorige een benijdens
waardige weg voor allen, dio aan
motorfiets of auto de voorkeur ge
ven cn zien al gauw ter rechterzijde
het 6trak silhouet van het Belgisch Monu
ment opdoemen, waar wij op af gaan om
dit massaal gewrocht wat nader in ons op
te nemen. Het is een gedonkteeken, bedoeld
als geschenk voor dc hier ondervonden
gastvrijheid tijdens den oorlog. Onze be
langstelling voor dit massicf-geconoipicerd
bouwwerk zou ons «haast het natuurschoon
hier uit het oog doen verliezen: ongeloof
lijk ruim en weidsch is dit panorama, dat
met geen woorden is vvee«r te geven, nog
minder met potlood of penseel, en waar
van de camera-lens u 6lcchts een zeer frag
mentarisch beeld kan geven. Er is hier in
dc buurt nog veel méér dat ik u zou willen
toonen, doch mij bedenkend dat een te-veel
van 't goodo altijd kwaad is cn gij ver
moeid zult zijn misschien, stel ik voor dal
wij t.esamen een kopje thee gaan gebruiken
en laat aan u de keus of wij dit doen zul
len in het Berg-IIotel of in de daar straks
gepasseerde ververschingsgelegcnheid „Ora
tie Bras" bij den tweeden en «hoogeren uit
kijktoren op het kruispunt: Daam Foekc-
malaan, Utrechtscheweg cn Laan 1911.
Hierna wandelen wij rustig den Utrecht
scheweg weer af, deze Amersfoortsche
„Spanjaardslaan" of „Middaóhter Allee", om
bij de beminnelijke Sophialaan de richting
van het Station in te slaan. Dat een groot
aantal schilders cn graphikers zich in onze
stad vestigde mag welhaast als een af
doend bewijs worden aangevoerd, dat
Amersfoort tot een van onze allermooiste
steden behoort en zal blijven behooren.
W. JOS. DE GRUYTER,
in „Amersfoort als woonplaats."
Bevalt Uw tijdelijk verblijf in Amersfoort U goed?
Overweegt dan of U zich t.z.t. ook in de „Stichtsche tuinstad"
metterwoon zal vestigen.
Men woont en leeft hier goedkoop
aanvragen te ss
GEMEENTE makelaar
ORIGINEELE
FORD
ONDERDEELEN
MODERN
SERVICE
STATION
l
I
STATIONSPLEIN
TELEFOON 41
Laat nu, met hel oog op de kille nazomer
avonden, althans in één vertrek een
plaatsen.
Voor tijdelijke verwarming is GAS absoluut
de meest praktische en goedkoopste brandstof.
1! i H
Arnhemscheweg Telefoon 42
is een attractie voor Vreemdeling en Stadgenoot
zijn daar geëxposeerd.
