HITLER HOOFD VAN STAAT
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
H. M. Koene Jzn.
Zaterdag 25 Augustus 1934
33 e Jaargang Ho, 48
VAN SNEEUWBAL
TOT LAWINE
Onbeperkte regeermacht
DERDE BLAD
AL CAPONES NIEUWE
OPSLUITING
KOLONIALE OVEREEN
KOMST?
DE STAKINGSIIARTSTOCIIT
IN AMERIKA
DE HEMEL DIEP
VIOLETBLAUW
De zon een witte schijf
VLIEGTUIG STORT OP
EEN HUIS
EEN ADDER IN DEN
MOND VAN EEN TURK
WONDERBAARLIJK
TOEVAL
UIT BERLIJN
Een nadere analyse van de uiige:
brachte stemmen op Zondag j.l.
(Van onzen correspondent).
Berlijn, 20 Augustus.
Adolf Hitler, vroeger Oostenrijker, toen
vrijwillig soldaat in het Duitsche leger tij
dens den wereldoorlog en daardoor slaten
loos géworden, ten slotte in 1931 in een der
kleine middcn-Duitsche landen, die toen
nog hun eigen nationalitcils-hooghcid be
zaten, tot Duitscher genaturaliseerd, is
drio jaren later in datzelfde Duitschland
niet alleen chef der regeering, maar boven
dien nog Staatsleider of Rijksleidcr men
noemt hem hier op zijn wcnsch „Führer
und Reichskanzlerwat een nog al om
slachtige titel is, en men moet hem met
„Mcin Führer" aanspreken in elk geval
Hoofd van Staat met alle rechten van de
beide rijkspresidenten en nog de noodigc
er bij.
Niets ware eenvoudiger, dan hom een
voudig „baas" te noemen. Want „do baas"
is hij in werkelijkheid.
Het is, in den jaro 193i, midden in het
hartje van Europa, een merkwaardig ge
val. Al dadelijk, omdat men voor moeilijk
heden komt te staan. Vooral als buiten
lander. En in het bijzonder als buiten-
landsch correspondent, bij dit „Derde Rijk
geaccrediteerd.
Het is n.l. een van do vele grappige ver
gissingen, die men in Duitschland tegen
woordig weer veel vaker dan vroeger kan
opmerken, dat do Duitscher meent, dat de
overweldigende afkeer, welke in de gc-
heelo wereld jegens dit zijn Derde Rijk te
constateeren valt, tegen het Duitscho volk
gericht is. Natuurlijk zijn er overal in de
wereld anti-Duitschc groepen en eenlingen
to vinden. Dat was door allo tijden heen
het geval. Gelijk er ook altijd Duitschèrs
geweest zijn, en niet weinige, die anti-
I'ransch. anti-Poolsch. antï-Dccnsch. anti-
Engelsch voelen. Maar hoe onjuist het is,
afkeer van zekere politiek mét gevoelens
jegens een volk als geheel tc verwisselen,
hadden dio Duitschèrs, die als verwoede
en fanatieke nationaal-socialistcn thans
overal haat en nijd me enen to zien. nog
weinige jaren geleden kunnen constatee
ren, toon in do regecringsporioclc van man
nen als Strescmann, dr. Marx, Hermann
Müller, Otto Braun en anderen (wij denken
er daarom niet aan, ons met terugwerken
de kracht tot vriend van liun politieke
overtuigingen to bekennen...) de Duitsche
Republiek langzaam maar zeker voor liet
Duitsche volk de hoogachting der meeste
andere staten wist to heroveren, al zij toe
gegeven, dat de politieke vruchten van dit
wederkeerend vertrouwen voor dezen ge
matigden Duitschen koers helaas niet zeer
talrijk te plukken waren. Intusschen, het
viel niet te ontkennen, dat in vele. vooral
in de zoogenaamd „neutrale" staten, maar
ook wel degelijk in Engeland, in de cr-
cenigde Staten, in Italic en in andere vroe
ger vijandige landen sterke sympathieën
"voor den geslagen en onzinnig-verncderden
tegenstander begonnen wakker te worden.
En het is een der vele onhandigheden van
de onverzoenlijke elementen onder dc Duit
schèrs. dat zij steeds volgehouden hebben,
dat deze terugkeerende hoogachting en
sympathie het masker was voor een daar
achter verborgen grimmige voldoening
over Duitschlands zwakheid en toegevend
heid.
Het Duitsche volk van 1921—1930 is het
zelfde als dat van 1932-1931. Slechts de
koers is intusschen radicaal een andere
geworden. Door wier schuld willen we hier
maar liever huiten beschouw ing laten. Da
valt huiten liet kader van een Berlijnsche
correspondentie. Met dien koers on nic
met het volk, dat aan dezen koers, thans
weer met 90 pet. der Zondag uitgebrachte
stemmen zijn verdere goedkeuring gegeven
beeft, houdt dunkt ons het buitenland zien
met bijzondere belangstelling en niet altijc
met uitdrukkelijke instemming bezig.
Na Zondag staat zoogenaamd officieel
vast, dat deze ecnige jaren geleden nog
voor een phanlast, een maniak en een
droomer gehouden Adolf Hitler alleenheei-
scher is over alle 67 millioen Rijks-Duit-
schers „von der Maas bis an die Memel,
yon der Etscli bis an die Bell", gelijk he
ia het mooie volkslied „Doutsch-land,
Deufschland über AJlcs" heet.
Het klinkt haast als een sprookje, vooral
Wanneer men bedenkt, hoe 6nel dit alles
gegaan is. In nauwelijks 15 jaar lijd. Im
mers. 15 jaren geleden wns, wat men thans
do „Hitlerbeweging" noemt, nog slechts
man sterk. Hitler zelf was de zevende.
Een groepje, dat precies om een stamtafel
zitten kon, en dat in den aanvang ook
dood. Een groepje, dat door Hitier zelf als
een niets, een onbenullige kiem, beschre
ven is geworden; een zoo onheteekenend
gezelschap, dat men zijn overlijden eiken
dag verwachten kon. Maar de lawine be
gint vaak met een sneeuwbal, door kinder
hand van de bergen afgeworpen. Het hangt
dan maai; yan af, hoe die bal valt, of
dc helling steil genoeg is, of er onderweg
voldoende losse sneeuw ligt cn dc vaart
niet gestuit wordt, voordat de lawine
groot genoeg is geworden.
Hitler heeft ongetwijfeld bewezen, onein
dig veel meer demagogische talenten tc
bezitten, dan al zijn tegenstanders jaren
lang gemeend hebben. Toen die inzagen,
welk een gevaarlijk organisator met den
moed om zichzelf getrouw te blijven, niet
op tc geven, en altijd weer dczelfdo voor
stellingen in de hersens der massa's
tc hameren, hier aan het werk bleek, was
het tc laat om de lawine legen te houden.
Ze stormde langs do Fransch-Engelsche
berghellingen omlaag cn nam ongehoorde
afmetingen aan. Teen zc in het dal neer-
gedonderd was, moest men tot zijn schrik
opmerken, dat vrijwel het golieelc Duitsch
land onder zijn massa bedolven was.
Wio dezo vergelijking treffend vindt,
moge ze voortzetten. Ik geef hier plein
pouvoir, cn zal geen vervolging wegens
overtreding Aan auteursrechten beginnen.
Liever wend ik den blik naar do in hoogc
mate interessante situatie, die thans in het
groote en ondanks alle onmacht nog mach
tige Duitschland ontslaan is.
Een meer dan overgroot© meerderheid
der kiezers heeft zich bereid getoond,
Hitler blanco volmacht tc geven.
Ilij is daarmede Iloofd van Staat
cn Minister-president cn in beide
functies feitelijk onafzelbaar. Im
mers. zelfs een nieuwe volksstem
ming die een groote meerderheid
tegen hem zou uitbrengen, zou
hem niet kunnen dwingen, zijn
zetels voor een opvolger in tc rui
men.
Al dadelijk is er, zoolang Hitler leeft,
geen opvolger. Want een tcgcncandidatuur
zal niet opgesteld kunnen worden. Dc dic
tator zou het verbieden. Een stille tegen
candidatuur zou geen enkele propaganda-
mogclijkheid hebben. Een meerderheid
tegen Hitler zou, als hij dat niet zelf
wenschte, hem niet kunnen verjagen.
Want er bestaat geen grondwet meer, die
een meerderheid rechten geeft (om van de
„rechten" eener minderheid maar niet eens
te spreken). Ook met een kleine minder
heid van stemmen kan de dictator Ilitler
op zijn post blijven. Gelijk dc minderheid
in Sovjet-Rusland nog altijd regeert. Im
mers, vijksweer, politie on partijlcger zijn
op den persoon van Hitler beécdigd. En
andere machten, die gewapend kunnen op-
treclên zijn lot nader order in Duitschland
ondenkbaar.
Sinds Hindenburg dood is. regeert dc
jonge politicus Hitler in zijn nieuwe vader
land onbeperkt Nergens ter wereld is
daarvan een voorbeeld to vinden. In dc
Vereenigdo Staten is weliswaar de Presi
dent tevens voorzitter van den minister
raad, maar hij heeft een congres naast
zich, cn zijn regeeringspcriode is door de
grondwet vastgelegd. Elke nicuwo verkie
zing kan hern nit het zadel werpen. Hitier
heeft geen parlement, en geen enkele an
dere controle-instantie. Rijksraad en Rijks
dag zijn uitsluiteni met zijn aanhangers
ho/el cn luisteren als recruten naar z.iin
commando. Beide lichamen hebben ook
niet in schijn wetgevende macht. Ook de
ministerraad heeft practisch geen macht.
De ministers hebben in werkelijkheid
slechts raadgevende stem. Hitier alleen be
slist volgens zijn overtuiging.
Hij kan oorlog verklaren cn vrede
sluiten, hij sluit zonder constrasig-
nceren van eenigen premier (want
dat is hij immers tevens) alle inter
nationale verdragen en alle bin-
nenlandsche wetten. 1-Iij staat boven
do justitie heeft dat op 30 Juni
practisch reeds bewezen en onder
toestemming van den Rijksdag
later ook verkondigd cn beschikt
dus zonder ecni? vonnis over leven
en dood van alle Duitschèrs (en
van buitenlanders, die in Duitsch
land verblijven en von wie men
hier meent, dat zc zich strafbaar
gemaakt hebben).
Deze situatie kan. theoretisch gezien,
.oortduren tot dat Hitler sterft, of er zelf
genoeg van heett. POLAND.
De muren van zijn cel omgeven
door traangas
Atlanta. (Georgie) 23 Aug.. (Reuter).
Do directeur dar gevangenis alhier be
vestigt thans, dat Al Cnpono rlecl uitmaak
te van een groep misdadigers, die zijn over
gebracht naar liet eiland Al catran in de
baai \an San l'ransisco waar hij is opse-
sloten in een nieuwe gevangenis, die elke
ontsnapping onmogelijk maakt. .De muren
van zijn cel zijn omgeven door traangas.
SOVJET-SCHRIJVERS IN CONGRES
Onder voorzitterschap van Mavim Gorki
is in Moskou het eerste congres van Sov
jet-Russische schrijvers geopend. Ruim
inOO gedelegeerden uit alle doelen van
Rusland zijn aanwezig Tevens wordt een
tentoonstelling gehouden, getiteld „16 jaar
Sovjet-literatuur".
Tusschen ItaliëFrankrijk
en Frankrijk
Parijs, 24 Aug. Naar het Journal des
Débats uit Rome meldt wordt in Italiaan*
scho kringen de mogelijkheid van een Ita-
liaansch-Fransch-Kngclsclie koloniale over
eenkomst druk besproken, liet gaat hierbij
niet om de kwestie van een zuiverder
grensbepaling ten Zuidwesten van Cyrenai-
ka, welke bij do algemecne Fransch-Ila-
liaansche gedaclilemvisseling een rol zou
spelen, maar om een veel verder gaand
'plan, dat liet politiek koloniale zwaarte
punt zou kunnen verleggen naar Oost-Afri
ka. Frankrijk en Engeland zouden bereid
zijn Italië in Abessiniö cn in Somaliland
de vrije hand te laten Engeland zou ho
pen de Japanschc immigratie in Abessiniö
op deze wijze te kunnen remmen cn Frank
rijk zou nieenen dat daarmede de It.iliann-
sche druk in de richting van liet Tsjad-
ineer zou kunnen worden verlegd
In Ilaliaansche kringen zou men het
voor noodzakelijk houden, dat Frankrijk en
Engeland Abessiniö te verstaan zouden ge
ven, dat liet in zijn voordeel zou zijn tot
overeenstemming te komen inct de Kuro-
pcesche macht, waarvan de belangen het
best in overeenstemming gebracht kunnen
worden met die van Abessiniö Daar rnen
politieke en diplomatieke moeilijkheden
moet vermijden Abessiniö is lid van den
Volkenbond zou voor Italië slechts een
vreedzame economische ^.penetratie van
Abessiniö in aanmerking kunnen komen.
In Franschó kringen alhier kan een be
vestiging van deze geruchten voorloopig
niet verkregen worden maar wel wordt erop
gewezen, dat er nauwelijks sprake knn zijn
van een afzien van de haven Djiboeti in
Fransch-Somaliland, aangezien deze daar
voor Frankrijk met liet oog op de koloniën
in O'ost-Azië en Madagaskar dezelfde betce-
kenis heeft als Aden voor Engeland.
Vedrukhing cn vernedering"
Een nader bericht meldt:
Washington, 24 Aug. (V. D.) Ilct sla-
kingscomitó van de katoen textiel-arbei-
ders heeft gisteren een verklaring afgelegd,
waarin wordt gezegd, dat do verdrukking
en vernedering thans zóó ver zijn gekomen
als menschclijke duldzaamheid kan verdra
gen. De staking kan thans ieder oogenblik
uitbreken.
Staking in de aluminium-industrie.
Pittsburgh, 2-1 Aug. (V. D.) Dc sta
kende arbeiders in een zestal fabrieken van
de Aluminium Company zijn gisteren blij
ven posten, aangezien dc pogingen om de
staking tot een oplossing te brengen,
strandden op de weigering der maatschap
pij om arbitrage tc aanvaarden van de
National Labour Relations Board. Verder
weigerde de maatschappij een contract aan
tc gaan met de vakvcrccniging, daar zij een
z.g. „closed 6hop" verlangt.
BS TAALREGELING OP MALTA
Scherpe woorden tegen Engeland.
Milaan, 23 Aug. De invoering van het
Malteesch als officieele taal inplaats van
het Italiaansch op Malta, wekt in Italië
ernstige verontwaardiging. Men ziet er ccn
verdere poging van Engeland in om de
Ilaliaansche taal systematisch op Malta
uit te roeien.
De „Gazeta del Popoio" schrijft: „Dat is
dus de liberale politiek die het hoog libe
rale Engeland, het land van alle vrijheden
in Malta toepast, in een Italiaansch land
dat Italiaansch zal blijven ook na tien an
dere decreten van dit soort."
De „Stampa" zegt: „Wij zijn er zeker van
dat het volk van Malta ook tegenover de
zen nieuwen storm zal standhouden cn de
taal van Dante verder zal behoeden. Alle
Italianen zullen solidair zijn met hun Mal-
teesche broeders in hun heilige idealen cn
rechtvaardigen striid."
Merkwaardige sensaties van de
slralosjeerdoeristen
Brussel, 23 Aug. (V.D.) Cosijns cn Van
der Eist hebben vanavond na hun aan
komst te Brussel nadere bijzonderheden
meegedeeld over hun vlucht naar do stra
tosfeer. Den grootsten indruk schijnt op hen
te hebben gemaakt dc koude, waaraan zij
in de stratosfeer waren blootgesteld. Bizon
der onaangenaam was het ook, dat zij zich
tijdens de vlucht, die veertien uur duurde,
in den gondel nauwelijks bewegen konden.
Gedurende al dien tijd waren zij bezig met
wctcnschappclijko waarnemingen cn het
verrichten van 6tralenmelingcn. Dc aarde
was meestal door ccn dicht wolkengordijn
verborgen. Was dit gordijn af on toe ver
broken, dan zagen zij oen prachtig gekleur
de landkaart, waarop allo bodemvcrschil-
Icn cn gcografischo bizonderheden bizonder
scherp cn duidelijk to onderscheiden waren.
De ballon had een gemiddelde snelheid van
58 K.M., wat echter geen enkelen invloed
had op de physicke gesteldheid der lucht-
vaarders. De gondel bleef prachtig in even
wicht.
Interessant was ook do aanblik, dien do
hemel op 16,000 meter lioogto bood. Hij had
een ondefinieerbare kleur, dio misschien
het best met diep violct-blauw kan worden
aangeduid. De zon leek een zuiver witte
schijf.
Toen de ballonvaarders op GOOO Meter
hoogte besloten den ballon te laten dalen,
bevonden zij zich in het volle licht, terwijl
de aarde onder hen reeds geheel in donker
geduld was.
De beide mannen hebben gedurende ,1e
veertien uur van hun vlucht nauwelijks
voedsel lot zich kunnen nemen, zoozeer wa
ren zij door hun werkzaamheden in beslag
genomen. Onverklaarbaar is het bijna vol
ledige falen van hun radio-installatie. Voor
le navigatie waren zij bijna geheel op de
meteorologisichc waarnemingen aangewe
zen, die zij voor hun vertrek hadden kun
nen verzamelen.
Cosijns verklaarde dat het mogelijk moest
zijn. met een ballon, die van speciaal ma
teriaal was vervaardigd, een hoogte van
10.000 meter te bereiken. Daarboven zou
men echter moeilijk kunnen komen. Ir.
Cosijns hoopt in ongeveer twee maanden
tijds dc wetenschappelijke resultaten van
zijn vlucht tc kunnen uitwerken.
Woninginrichting
en Kunstni|verheid
Torensfraat no l hoek Plantsoen- West
Overmoedige Chineezen
Brooklyn, 2i Aug. (Reuter). Een
vliegtuig is in de lucht met een ander
vliegtuig in botsing gekomen en viel op
een huis van drie verdiepingen neer, waar
bij de piloot werd gedood. Het andere toe
stel viel in een baseball-veld en hiervan
kwam de piloot er met slechts lichte ver
wondingen af.
New-York, 24 Aug. (Reuter). Twee Chi
neezen, die wenschtcn to worden opgeno
men in het vliegerscorps1 van hun vader
land. wilden hun vliegkunsten aan den
met het Lloyd-stoomschip aankomenden
Chineeschen generaal Chang-Tak-Wei too-
nen. Zij hielden derhalve op TOO M. hoogte
boven Brooklyn een schijngevecht, waar
in zij tenslotte zoo dicht bij elkaar kwa
men, dat een der vliegtuigen geraakt werd
door de propellers van het andere, met
het gevolg, dat het toestel naar beneden
stortte en op het dak van een huis terecht
kwam, terwijl het andere vliegtuig met
een beschadigden motor een drie K.M. ver
der liggend terrein kon bereiken doch
daar over den kop sloeg. Dc eerste vliege
nier overleed 6pocdig na zijn val, de twee-
do bekwam ccnige verwondingen. Ilij zal
bovendien nog een onaangenaam naspel
beleven, daar demonstraties van particu
liere vliegtuigen slechts bij wijze van uit
zondering worden toegestaan.
IN EEN NOODSCHACET GESTORT.
K a t to w i t z, 22 Aug. Zaterdag is de 21-
jarige Paul Chrusch in een noodschacht van
de Ficinus-mijn bij Siemianowitz gestort.
De reddingsbrigade van de mijn slaagde er
niet in den verongelukte tc vinden. Tot
Dinsdagavond heeft men, doch zonder suc
ces, met zuurstofapparaten cn gasmaskers
het onderzoek in de talrijke brandende
noodschachten voortgezet. Aangenomen
moet worden dat dc verongelukte verbrand
is. De moeder van den jongeman, die zich
voortdurend opgehouden heeft bij de red
dingsbrigade, heeft in ccn vlaag van wan
hoop getracht zich eveneens in een nood-
schacht te werpen, doch men slaagde er nog
tijdig in haar tegen te houden.
Doodelijke beet
Istanbocl, 24 Aug. (V. D.) Dat het
vooral in sommige landen gevaarlijk is,
met den mond open te slapen, blijkt wel uit
do wijze waarop een Turk het tijdigo niet
het eeuwige verwisseld heeft. Do man lag
met open mond in diepen slaap gedompeld
op een veld, toen 'plotseling een adder in
zijn mond kroop cn in zijn slokdarm drong.
Bijna gestikt sprong de hoer op en Irncht-
to nog het reptiel hij do staart terug te
trekken Voor hij hier echter in geslaagd
was, hadden zijn laatste krachten hem be
geven. Maar ook de adder kwam om het
leven. Toen men de slang uit den mond
van den ongclukkigo verwijderde, bleek
dat beide dood waren.
Veertig meisjes voor een
ongeluk behoed
Londen, 24 Aug. In Dudley in Worce
stershire zijn Donderdag veertig als ver
koopsters werkzame meisjes van den dood
of toch minstens van zware verwondingen
gered, doordat de vrouwelijke chef te laat
kwam. Zij had haar autobus gemist cn was
daardoor eenige minuten later gekomen,
zoodat do meisjes voor de gesloten deur
stonden tc wachten. Terwijl zij daar nog
stonden stortte plotseling het gehcolo ge-
houw in aan den knnt waar men bezig was
met graafwerkzaamheden voor uitbreiding
van het warenhuis. Do dertig arbeiders die
bij het uitbreidingswerk aangesteld waren,
hadden juist schafttijd, zoodat ook zij aan
een groot ongeluk zijn ontsnapt.
RADICALE MAATREGEL TEGEN DE
TSETSE-VLIEG.
Lissabon, 22 Aug. (V. D.) liet mi
nisterie van koloniën deelt mede, dat liet
groote Zalala-bosch in Portugeesch O.
Afrika geheel zal worden neergekapt cn allo
daarin levende dieren uitgeroeid, omdat het
bosch een broedplaats is van do tsclsc-
vlieg, die de slaapziekte naar den mcnscli
overbrengt.
NIEUWE BRITSCEE AMBASSADEUR
TE WARSCHAU
Londen, 23 Aug. (V.D.). Dc Koning
heeft zijn goedkeuring gehecht aan dc be-
noehing van den Britschen gezant te Bern
Sir Howard Wiliam Ivcnnard tot Britsch
ambassadeur te Warschau, als opvolger
van Sir William Erskine, die tegen hot
einde van dit jaar ontslag heeft gevraagd.
LUCHTPOSTDIENST MOSKOU—
NEW-YORK.
Par ij 6, 2-4 Aug. (Reuter). Volgens be
richten uit Moskou heeft het volkscom
missariaat voor verkeerswezen den Amc-
rikaanschen vlieger Hutchinson toestem
ming gegeven een luchtpostdienst Moskou
New-York op te richten. Het luchtpost-
verkeer langs de lijn zal in September be
ginnen, zoodra Hutchinson zijn proef
vluchten met een nieuwe machine heeft
beëindigd.
BLOEDIGE BOTSINGEN TE
RIO DE JANEIRO.
2 dootlen, 20 gewonden.
Rio de Janeiro, 24 Augustus. (V.D.)
In den nacht op Vrijdag is het na afloop
van een vergadering tot bloedige botsin
gen gekomen tusschen politie en demon
stranten Er zijn twee dooden en ongeveer
20 gewonden.
DE KATHEDRAAL TE CHARTRES.
Rockefeller, die een groot bewonderaar
van Chartres is, heeft de Franschc admi
nistratie van schoone kunsten aangeboden,
de benoodigde gelden (250.000 francs) te
schenken om het koor weer van glasramen
te voorzien. De nieuwe ramen zouden met
de oude in harmonie zijn, zonder slaafschc
navolging van de 1Se-eeuwsche kunst, en
van het penseel zou zoo min mogelijk ge
bruik worden gemaakt.
Comoedia verneemt echter, dat de minis
ter van onderwijs het plan van de hand
heeft gewezen. Dc bedoeling zou zijn, vol
gens een oud plan, eenvoudige grisaille*
aan te brengen, op staatskosten.
