J. A. SCHOTERMAN
ST. EM1LI
1928 per flesch f 1.45, per anker f 58.
B. SeliTOÜeman
B@ldanopNo.42
WIJNHANDEL
GEVESTIGD 1878 - UTR. STR. 17
TEL 145
VEROVERT DE DIESELMOTOR DEN WEG?
STOOKOLIE IN PLAATS
VAN BENZINE
WIJZIGING VAN DE
DRANKWET
Prijzera vanaf f 86.-
van Perseynstraat 19
Tel. 423
OUDE MAN IN BRAND
VOORRANGRECHT EN VER
KEERSVEILIGHEID
Hebt U een
Taxi of Auto noodig?
HUSVSOR HOEKJE
Van scheepsmotoren tot
wegmotoren
Amsterdam, 11 Sept. Hedenmorgen
brachten wij een bezoek bij de Kromhout
Motoren Fabriek, D. Goedkoop Jr., naar
aanleiding van de verscheping van een ze
vental Dieselmotoren, die gebruikt zullen
worden bij het gouddelven in de Sarakreek
te Suriname. De motoren worden per s.s.
„Stuyvesant" naar de West vervoerd en
daar ter plaatse door inheemsch personeel
gemonteerd. Wij namen de gelegenheid te
baat eens nader kennis te maken met het
Kromhout motorenbedrijf, dat bij het in
treden der crisis een ingrijpende verande
ring heeft ondergaan. De scheepvaart is
lamgelegd, de aanverwante bedrijven als
motorenbouw ondergaan hetzelfde lot. Dui
zenden en duizenden arbeiders zijn hier
van de onherroepelijke slachtoffers gewor
den en men heeft vruchteloos naar een uit
weg gezocht. De Kromhoutmotorenfabriek
wierp zich vol energie op de wegmotor,
de dieselauto, die een succes schijnt te wor
den. Iloewel dit bedrijf nog niet op volle
kracht werkt, vinden hier op het oogenblik
weer meer dan G00 arbeiders werk. De mo
toren, die voor de goudvelden van Sara
kreek gemaakt zijn, komen in type overeen
met de automotor. Het merkwaardige hier
van is, dat deze motor bediend kan worden
door volkomen ongeschoold personeel.
Prof. Ir. J. A. Grutterink, hoogleeraar te
Delft, hield over den bouw der motoren het
oppertoezicht en het is mede aan zijn ini
tiatief te danken, dat deze opdracht, on
danks de felle buitenlandsche concurrentie,
voor ons land bewaard is gebleven.
Het roer is omgegooid De Kromhout
Motorenfabrick kocht een licentie van de
Engelsche firma Gardner en begon, nu al
weer voor eenige jaren, met het nieuwe
automotortype te experimenteeren. In Ja
nuari 1933 kwam de eerste Kromhoutmotor
op den weg, in Januari 1034 waren er reeds
133; op het oogenblik is de tweehonderd
reeds overschreden. Dc Dieselmotor wint
veld, een nieuw werkterrein voor onze Ne-
derlandsche industrie, hoewel ook hierop de
buitenlandsche concurrentie zich geducht
laat voelen, is opengebroken. De zware die
sel-motorautobus, de vrachtauto, die een
gewicht van drie en twintig ton vervoert,
wordt een bekende verschijning langs den
weg en reeds rijst hier en daar naast de
benzinetank do stookoliepomp uit den
grond. De brandstofkosten van dc diesel
motor zijn 85 pet, lager dan voor do ben
zinemotor, de aanschaffingskosten daaren
tegen zijn veel hooger.
„Bestaat dc mogelijkheid de dieselmotor
ook geschikt te maken voor de luxe auto",
vroegen wij.
„De mogelijkheid bestaat, dat is zeker.
Er wordt gezocht, geëxperimenteerd, ge
wikt en gewogen. De grootste moeilijkheid
vormt het geluid dat de dieselmotor
maakt; wanneer dit gedempt kan worden
is een der grootste problemen overwon
nen."
De dieselmotor in de lucht, is door Jun
ker geprobeerd in dc z.g. Vliegende arm.
Het voordeel hierbij is* minder brandstof
en minder brandgevaar. Als een fijne wolk
door 4 gaatjes van drie en twintig hon
derdste millimeter wordt do olie ingespo
ten. Gasopeenhoopingen en explosies zijn
uitgesloten. Het typische brand- en ver
stikkingsgevaar is overwonnen.
De fabriek.
De groote machinehal strekt zich breed
en machtig in hot midden van het fabrieks
complex langs de Ketelstraat, aan den
overkant van het IJ uit. Achter de fabriek
klinkt het enervccrcndo geluid uit het
'havencomplex op en rijzen breed en mach
tig de enorme loodsen langs dc kaden,
waaraan de Indië-vaarders liggen gemeerd,
op. De machinebanken gonzen; dc handgre
pen zijn eenvoudig.
De machine doet het werk. Op precies af
gestemde tijden loeit een sirene, de vol
gende bewerking aan de beurt. De motor
is in acht uur voor de verzending gereed.
Het menschelijfce vernuft beeft liet men-
schelijke denken uitgeschakeld. Slechts
voor zeer weinige vaklieden is de mogelijk
heid tot individueel werk opengebleven. De
onderdeden passen in duizendste milli
meters nauwkeurig in elkaar. Electrisch
wordt de zuiverheid getoetst, en op de
meest geperfectioneerde manier wordt het
materiaal geprobeerd en slechts, na uiter
ste contróle, goedgekeurd, terwijl onophou
delijk steekproeven worden genomen. Op
een der bovenverdiepingen zijn een aantal
jongelieden te werk gesteld, die voor het
bedrijf en eventueel voor meer leidende
functies worden opgeleid. Het zou te ver
voeren hier uitvoerig te spreken over ver
schillende eigenaardigheden als de inwen
dig verharde cylinders en de bijzondere
perfectie van het mcest-vitale deel der
motor: het inspuitstuk. In de tweejarige
practijk die men nu met de auto-diesel
motor heeft, heeft men slechts zelden repa
raties aan dc geleverde motoren moeten
verrichten.
Hier groeit een industrie op. die nog de
grootste mogelijkheden voor dc toekomst
in zich bergt. Een industrie, gevestigd op
een basis van jarenlango ervaring en Hol-
landsche degelijkheid. Dit machtige bedrijf
heeft bijtijds het roer gewend en werpt zich
met nieuwe energie op een nieuw terrein
do dieselauto wint veld. meer en meer.
Op de Amato, de land- en tuinbouwten
toonstelling, zullen verschillende land
bouwmachines als tractoren en haksel
machines tentoongesteld worden, ook de
hiervoor bestemde motoren komen over
een met de automo'or. De fabriek speciali
seert zich op de kleine motor, niet boven
de 500 P.K.
Ingediend is een wetsontwerp wijziging
van de artikelen 1, 9, 10, 12, 27, 32, 36, 37
en 56 der drankwet, gewijzigd bij dc wet
van 29 Maart 1933.
Aan de memorie van toelichting wordt
ontleend, dat, terwijl de mogelijkheid niet
is uitgesloten, dat genoemde wot in de
naaste toekomst nog wijzigingen zal moe
ten ondergaan, er thans twee punten zijn,
die urgent moeten worden geacht en reeds
dadelijk herziening behoeven. Hiertoe 6trekt
dit wetsontwerp.
Wat het eerste punt betreft, vervat in
artikel I, heeft de rechtbank te Amsterdam
zich in haar op 25 October 1932 gewezen
vonnis op het standpunt gesteld, dat de
samenhang tusschcn artikel 39, lid 1. onder
a, artikel 44, lid 1, onder 7, en artikel 50,
lid 1, onder 1, der drankwet verbiedt, dat
een vergunninghouder in zijn vergunnings-
localiteit zwak-alcoholische dranken an
ders dan voor eigen rekening verkoopt.
Met deze uitspraak heeft ons hoogste rccht6
college (arrest van 10 Maart 1933) zich niet
kunnen vercenigen en wel op grond van
de omschrijvingen, welke artikel 1 der
drankwet van dc aldaar vermelde vergun
ningen geeft. Naar de mecning van den
Hoogen Raad omvat de vergunning niet
het zgn. verlof A; zij brengt slechts mede,
dat een vergunninghouder zonder een ver
lof A zwak-alcoholische dranken mag ver-
koopen. En daar dus de vergunning niet
strekt tot den verkoop van die dranken,
rust volgens den Hoogen Raad op dien ver
gunninghouder, anders dan op den hou
der van een verlof A, ook niet do verplich
ting, den verkoop van zwak-alcoholisc.he
dranken op zijn naam en voor zijn reke
ning te doen uitoefenen.
Door deze uitspraak kan één der belang
rijke doeleinden van do drankwet, n.l. het
tegengaan van de zgn. verpachtingen, niet
ten volle tot gelding komen en bestaat de
zekerheid, dat do toestanden, waaraan de
wetgever in 1931 een einde heeft willen ma
ken, herleven, zij het ten deele. Daarom is 't
aanbevelenswaardig do drankwet zoodanig
te wijzigen, dat buiten twijfel wordt ge
steld, dat ook degene, die op grond van het
bezit van een vergunning het verlofsbedrijf
uitoefent gehouden is, dat bedrijf uitslui
tend op zijn naam en voor zijn rekening
uit te oefenen. De wijzigingen, in artikel I
voorgesteld, hebben de stckking, dien twij
fel uit te 6luitcn. Hierbij bedoelt een over
gangsbepaling aan verpachters en pachters
de gelegenheid te geven, hun verbintenis
sen zonder overhaasting te liquideeren.
Zekere bepaling vindt met betrekking tot
den vergunninghouder, die bij het in wer
king treden van deze wet anderen dan
sterken drank niet op zijn naam en voor
zijn rekening door een vervanger laat ver-
koopen, 6lechts toepassing na 1 Juli 1936).
Wat aangaat het tweede urgente punt,
nu de geldelijke nood heeft gedwongen tot
opheffing der gezondheidscommissies, kun
nen de artikelen 9, 10 en 56 der drankwet,
welke nog met het bestaan dier commis
sies rekening houden, niet ongewijzigd blij
ven. Het in artikel II voorgestelde strekt
ertoe, dc vcrei6chte wijzigingen aan te
brengen.
HET DRAMA TE HAARLEM.
Begrafenis van het slachtoffer.
Haarlem, 11 Sept. Op de algemeene
begraafplaats alhier is heden middag het
stoffelijk overschot ter aarde besteld van
het 18-jarig meisje M. W., dat verleden
week Donderdag in de ouderlijke woning
aan de Anegang door een vroegere bedien
de van haar vader is vermoord. Langs den
weg dien de 6toet volgde, stonden talrijke
belangstellenden en op de begraafplaats
was de drukte groot.
Nadat de verzegelde kist, die onder een
schat van bloemen was bedolven, in de
groeve was neergelaten, 6prak Ds. G. J.
Waardenburg, pred'kant bij de Nederl
Hervormde Gemeente en de heer D. van
Elluckhuysen, namens de bewoners van de
Anegang.
Komt vooral de nieuwe
Philips-apparaten zien
„Super-Inductie", van 2-
krings af tot 4-krings toe.
Nooit konden wij U zoo
veel waarde voor een be
scheiden bedrag bieden.
Een demonstratie ver
plicht U tot niets
De d ems vaart, 11 September. De al
leen wonende 78-jarige S. van Iloolwerf
Luymes alhier had zich sedert enkele da
gen niet buiten zijn woning vertoond, het
geen bij de buren eenig argwaan wekte.
De gemeentepolitie werd hiermede vanmor
gen in kennis gesteld en moest, daar bin
nen wel geluid werd gehoord, doch geen
deur werd geopend, zich met geweld toe
gang lot de woning verschaffen. Van Hool-
werf Luymes werd daar in vrijwel bewuste-
loozen toestand met brandwonden over
dekt op den grond aangetroffen. Voor het
bed ötond een gedeeltelijk verbrande stoel,
terwijl een petrob jmlichtje op den grond
lag.
Na vuorloopig verbonden te zijn werd hij
naar het R.K. Ziekenhuis te Zwolle ver
voerd Vermoed wordt, dat de oude man,
toen hij het lichtje wilde dooven, uit zijn
bed is gevallen, waardoor brand ontstaan
is. Het ongeval moet reeds Zondag hebben
plaats gevonden.
BEMIDDELING NIET GESLAAGD
's Graven li agr, 11 Sept. Omtrent de
conferentie, die de Rijk6bemlddelaar prof
Josephus Jitta hedenochtend gehad heeft
met de partijen uit het bakkersbedrijf,
deelt men ons van werknemerszijde nog
mede:
Voor dc werkgevers was alleen de Ned.
Ver. v. Werkgevers in het bakkersbedrijf
vertegenwoordigd.
De delegatie van de arbeiders bestond
uit vertegenwoordigers van dc Algemeen,
Chr., R.K. en Neutrale bonden.
Alle arbeidersorganisaties wezen dc voor
stellen van de Ned. Ver. v. Werkgevers af,
waarna de Rijksbemiddelaar concludeerde,
dat de pogingen om partijen bijeen te bren
gen, als niet geslaagd beschouwd moeten
worden.
SLUITING DER STATEN GENERAAL
Bij Koninklijk Besluit is bepaald, dat de
tegenwoordige zitting der Statcn-Generaal
zal worden gesloten op Zaterdag 15 Sep
tember a.s. des namiddags te drie uur.
Dc Minister van Binnenlandsche Zaken
wordt gemachtigd zich op dit tijdstip te be
geven naar de vergadering der Statcn-
Generaal, teneinde in een vereenigde ver
gadering der beide Kamers do zitting in
naam der Koningin te sluiten.
SOVJET-RUSLAND EN DE
VOLKENBOND.
Het comité voor nationale samenwer
king, gevormd uit vertegenwoordigers van
tal van vereenigingen op nationalcn grond
slag, heeft zich met het volgende telegram
tot de Nederlandsche regeering gewend:
Het Comité voor Nationale Samenwer
king doet een dringend beroep op de Ne
derlandsche regeering om zich door haar
vertegenwoordiging bij de Volkenbondsver
gadering ten sterkste lê verzetten tegen
toelating van sovjet-Rusland tot den Vol
kenbond, opdat niet de zedelijke grondslag
van den Volkenbond worde ondermijnd en
geen steun worde verleend aan het voort
schrijden der wereldrevolutie.
Jonge liberalen voor toelating.
Het Hoofdbestuur van den Bond van
Jonge Liberalen heeft in zijn laatste bijeen
komst de volgende motie aangenomen:
„Het H.B. van den Bond van Jonge Libe
ralen is van oordeel, dat zoowel het univer
seel karakter van den Volkenbond, waar
door het nut van deze instelling wordt be
paald, als het belang van een zoo uilge-
breid mogelijke internationale samenwer
king het toetreden van Rusland lot den
Volkenbond ten zeerste gewenscht maken.
Een opvatting van
spoorwegzijde
Nu de kwestie van het verkeer op de
hoofdwegen in verband met de kwestie
van het verkeer van rechts in het middel
punt van veler belangstelling staat, mce-
nen wij goed te doen aan de navolgende
opvatting bekendheid te geven. Wij mer
ken hierbij op, dat het hier geciteerde is
ontleend aan het tijdschrift „Spoor- en
Tramwegen" en dus afkomstig is van de
zijde der Spoorwegen. Naar alle waar
schijnlijkheid zal menige automobilist het
met deze zienswijze niet eens zijn.
In tal van autoblidcn of auto-welge
zinde bladen wordt tegenwoordig herhaal
delijk een herziening bepleit van artikel 5
van het Motor- en Rijwielreglement, welk
artikel bepaalt, dat bij wegkruisingen het
van rechts komende verkeer den voorrang
geniet. Deze bepaling wil men vervangen
door eene, die dezen voorrang toekent aan
het verkeer, dat zich op den hoofdweg be
weent. Men beroept zich hierbij op de
vele betreurenswaardige ongevallen, die
zich schier dagelijks voordoen bij het niet
nauwkeurig opvolgen van het in art. 5
der Motor- en Rijwielwct gegeven voor
schrift.
Al terstond rijst de vraag waarom of
het nieuwe voorschrift zooveel beter dan
het oude, opgevolgd zal worden door het
blijkbaar zeer slecht opgevoede wegpu-
bliek. In aansluiting hierop rijst de twee
de vraag of het nieuwe voorschrift soms
veel ondubbelzinniger zal zijn dan het
oude. Beide vragen moeten ontkennend be
antwoord worden. Het nieuwe voorschrift
zal positief heel wat minder ..eindeutig"
zijn dan het oude en in een spontane gene
ratie van een betere „road sense" of „dri
ving sense" van het motorend publiek is
al zeer moeilijk te gclooven. Wij zijn dus
van meening. dat de ongevallen zullen stij
gen inplaats van dalen. Hetwelk wij nader
zullen belichten.
Het probleem heeft n.l. twee voorname
aspecten: het eene is, hoe zal het verkeer
op den hoofdweg reageeren op het even
tueele nieuwe voorschrift en het andere is,
hoe zal hierop net verkeer reageeren, dat
van den nevenweg komt. Beide aspecten
worden beheerscht door de ee-indiscipli-
neerdheid van het wegpubliek.
Hei verkeer op den hoofdweg" (aangeno
men dat het door de noodiee en talrijke
wegbakens pertinent is ingelicht, dat het
zich inderdaad op een hoofdweg bevindt)
zal zich versnellen en dit is dan ook de
bedoeling der voorgestelde wijziging. Die,
met ons, de reeds over het algemeen veel
te groote snelheid der auto's als de voor
naamste bron van al'.e mogelijke wegon-
heilen ziet, zal het hetreuren, dat er een
prikkel gegeven wordt om die reeds zeer
groote (te groote) snelheid nog meer op te
voeren. Deze snelhcidsopvocring is strijdig
met het begrip en het gebruik van den
openbaren weg. Veeleer moet men de snel
heid wettelijk naar beneden brengen, om
de „wekelijksche slachting" (uit Engeland
overgewaaide term) te beëindigen.
En het verkeer op den zij- en nevenweg?
Zal dit zoo altruïstisch zijn en het hoofd-
wegverkeer den koninklijken voorrang gun
nen? Aangenomen, dat het duidelijk aan
de borden langs den weg heeft kunnnon
waarnemen, dat het zich op een bij-weg
bevindt en een hoofdleg zal kruisen. Dat
loeren ons terzake de zg. „onbewaakte
overwegen"? Welk verschil zal er dan nog
zijn tusschen een kruising van hoofd- en
nevenwegen en een z.g. „onbewaakten
overweg"? Boezemen dc 43 dooden op on
bewaakte overwegen in 1933 (zie het adres
van de groote Verkeersbonden A.N.W.B.
K.N.A.C. aan den Minister van Waterstaat
gedagteekend midden Juli j.l.) soms veel
vertrouwen in, het zij wegverkeer inderdaad
zoo zelfopofferend zal zijn om het hoofd-
wegverkeer den onbetwislcn voorrang te
laten? Men spiegele zich aan de bestaande
ervaring van het voorschrift: „het hoofd-
wegverkeer (in casu: spoorwegverkeer)
liebbe den voorrang" door het motorend- en
ander wegpubliek wordt ten uitvoer ge
legd. Laten die 43 dooden in 1933 het leven
van een veel grooter aantal levenden
mogen besparen. Laten zij althans niet
voor niets zijn omgekomen.
Wij zwijgen over dc dubia: kruising van
tweo hoofdwegen of kruising van twee
nevenwegen, doch spreken slechts de hoop
uit, dat de Minister van Waterstaat de ver
langde wijziging niet in het komende
Motor- en Rijwielreglement zal overnemen,
BELASTING VAN GOEDEREN IN DE
DOODE HAND.
Memorie van Antwoord aan do
Eerste Kamer.
In de Memorie van Antwoord aan do F.er-.
ste Kamer inzake het wetsontwerp tot hef
fing van een belasting naar het vermogen
van instellingen van de doode hand zegt de
minister van Financiën, dat verwezenlijking
van het denkbeeld, neergelegd in het amen
dement Schouten, ernstige gevolgen zou
hebben gehad voor verschillende kerkelijke
instellingen, zonder dat het de niet-diaco-
nale kerkelijke kapitalen zou hebben ge
vrijwaard voor het thans gevraagde offer.
De minister is er zich volkomen van be
wust, dat tal van kapitalen, welker op
brengst bijdraagt tot de zedelijke, geestelijke
en lichamelijke verzorging van ons volk,
door deze belasting zullen worden getrof-.
fen; de meening, dat hieruit zou voort
vloeien, dat de minister voor al deze zaken
onvoldoende waardeering zou hebben, zou
al evenzeer onjuist zijn als die, dat hij geen
aandacht zou hehben voor de waarde van
den godsdienst voor de volksgemeenschap.
Bij do keuze van de vrijstellingen moest hij
echter een vaste grens trekken om het gei
bied, waarop naast bijzondere instellingen
ook de burgerlijke Overheid werkzaam is.
Ook do minister acht de vraag, of van de
werkzaamheid eener instelling een bescha*
vende invloed uitgaat, geen bruikbaren
grondslag voor het toekennen van vrijsteli
lingen. Het veelvuldig voorkomend feit,
dat instellingen van de doodo hand in den
zin van het ontwerp met een zekere activi
teit of zelfs met levendigheid optreden, acht
de minister zeer wel vcreenigbaar met de
grondslagen van het ontwerp.
De aangifte-formulieren zullen in alge*
meenen zin worden ingericht op dezelfde
wijze als die voor de vermógensbelasting.
Voor de vrees, dat daarbij opgaven zullen
worden gevraagd, die in strijd zouden zijn
met een in geweten bindende verplichting
van geheimhouding, behoeft geen grond te
bestaan.
DE VERJAARDAG VAN DEN HEER
A. C. R. DREESMANN.
De heer A. C. R. Dreesmann te Bussum
heeft op zijn SOsten verjaardag, welke hij gis
teren heeft gevierd, uit alle kringen tot
welke hij in maatschappelijke, kerkelijke
of philantropische betrekking stond, zeer
veel belangstelling ondervonden. Er werden
tientallen bloemstukken en telegrammen te
zijnen huize bezorgd. Op de receptie ver
schenen o.m. vertegenwoordigers van het
gemeentebestuur van Bussum, van de R.K.
geestelijkheid, van talrijke instellingen en
vereenigingen, van personeel en oud-perso
neel van Vroom en Dreesmann. Het plaatse
lijk fanfarecorps heeft 's middags een sere
nade gebracht. H.M. de Koningin bevorderde
den heer Dreesmann tot officier in de Orde
van Oranje-Nassau.
DOOR EEN AUTO AANGEREDEN EN GE
DOOD.
Do 17-jarige mej. A. Gaal wandelde Zon
dagavond met twee vriendinnen op den
Rijksstraatweg te Willemsoord; terwijl
twee auto's elkaar passeerden, werd zij
door de portierkruk van een der auto's ge
grepen en tegen den grond geslagen. De
6lag wa6 zóó hevig, dat zij korten tijd la
ter overleed. De auto is voorloopig in be
slag genomen.
AAN DE VERWONDINGEN OVERLEDEN.
Op 27 Augustus is mej. G. do Groen, Wees
kinderendijk te Dordrecht tengevolge van
het onvoorzichtig omgaan met benzine, met
brandwonden overdekt in het ziekenhuis
opgenomen. Na een langdurig lijden i6 zij
gisterochtend aan haar verwondingen over
leden.
GEHEIME DISTILLEERDERIJ ONTDEKT
In samenwerking met uo Rijksambtena
ren werd Maandag door de politie te Maas
tricht een huiszoeking gedaan in een twee
tal woningen aan den Phoenixweg te Maas
tricht. In het perceel bewoond door D. werd
een heel primitieve installatie aangetroffen
bestemd tot het maken van bier en het af
stoken van brandspiritus.
Een hoeveelheid sterke drank werd in
beslag genomen, benevens eenige voorwer
pen bestemd tot het vervaardigen van dien
drank.
(Msb).
„Nee Mabel, het ls al erg genoeg, dat we aparte wagens
voor ]e moeder en voor tante Emma hebben moeten
aanspannen, maar lk denk er niet over, ook nog een
hondehok mee te sleepen voor hun verwenschte Toetsle 1"
(Humorist).
